PANAYIOTA a mááritá lón eú fénúen lón Mediterranean. Atun an teenage a kon sani mwékútúkútún lón mwú. Mwirin a wisen seketerin eú pekin lón politics lón sópwun we. A pwal mwo nge ló ngeni imwen aramas pwe epwe tingor moni fán iten álillisin ar we pekin. Iwe nge ló, ló, ló, Panayiota a meefi ápilúkúlúkúngaw. Inaamwo ika chón an na pekin ra erá pwe iir pwipwi, nge ra emmiisfengen, tipefesen, lólówó, me aapaap ren ar chék áfánni aramaser.

Daniel a mááritá lón an we famili mi péchékkúl lón ar lamalam lón Ireland. Iwe nge a elichippúng pwe a fókkun chechchemeni likótuputupun ekkewe patere, iir kewe ra únnúmmóng sakaw, pet wóón moni, me solá moni seni ewe sepien asor, nge ra pwal afalafala ngeni pwe epwe kkar lón ekkein ell ika a féri tipis.

Jeffery a angang fite fite ier lón eú business fán iten chókkewe mi wor waar siip lón Britain me Merika. A chechchemeni ekkewe chómmóng atun án chón eáni ena esin pekin business ra chofona lupwen ra féri business ngeni ekkewe néúwisin mwú. Ra likótuputup, ra tongeni apasa met chék ren ar repwe tongeni winneni eú contract.

Mi elichippúng pún ekkena esin mettóch ra kan fis iteitan. Féfférún likótuputup a chéúfetál me a kan kkúú manawen aramas, áwewe chék lón pekin lamalam, business, me mwékútúkútún mwú. Mi fich weween ewe kapas lón fósun Merika fán iten “likótuputup” pún a feito seni eú kapasen Krik mi wewe ngeni emén chón afalafal are actor, ewe a kan mesemes eú maas. Ló, ló, ló, ena kapas a weneiti emén mi tipitipin féri mettóch ren an epwe otupu aramas are angei chék winnan.

Chókkewe mi kúna féfférún likótuputup lón manawer ra tongeni fókkun song are mángaw. Lón ar lichippúng, chókkana ra tongeni apasa: “Epwe tongeni wor muchúlóón likótuputup?” Sia kilisou pwe án Kot we Kapas a alúkúlúkú ngenikich pwe féfférún likótuputup epwe muchúló.

Ewe Paipel a áiti ngenikich pwe féfférún likótuputup ese poputá ren aramas, nge fen ren emén chónláng sise tongeni kúna. Me lóóm lóóm, Satan ewe Tefil a néúnéú emén serepenit le pwomwen mochen álisi ewe áeménún fefin, Efa, pwe epwe otupu i. (Keneses 3:1-5) Seni ena atun, chómmóng aramas ra pwal tipitipin me pwomweni pwe iir och sókkun aramas pwe repwe otupu ekkóch are angei winner seni chókkewe ra otupuur.

Lupwen ewe mwúún Israel lóóm a tupuló me poputá le fel ngeni kot chofona me pwal tipitipin fel ngeni Jiowa, Jiowa a éúréúrer fán chómmóng usun  met pwúnúngawen ar féffér. Jiowa Kot a néúnéú ewe soufós Aisea le esilei ngeniir ei: “Ekei aramas ra kan ngeniei ren kapasen awer chök, ra pwal asamoluei ren tinawer chök, nge leluker a fokun toau seniei.” (Aisea 29:13) Lupwen ewe mwúún Israel ese aier, Kot a mut ngeni ekkewe ekkóch mwú ar repwe ataieló Jerusalem me ewe imwenfel, ina iolapen án chón Israel leenien fel ngeni Kot. Kot a akkomw néúnéú ekkewe chón Papilon ar repwe ataieló lón ewe ier 607 mwen Kraist, mwirin chón Rom ra ataieló ena telinimw lón ewe ier 70 mwirin Kraist. A ffat pwe Kot ese mutatá án féfférún likótuputup epwe fis tori feilfeiló.

Nge Kot me Néún we Jesus, ra fókkun aúcheani aramas mi letipwenechar. Áwewe chék, lepoputáán án Jesus afalafal, emén mwán itan Nataniel a chuuri i. Atun Jesus a kúna i, a apasa: “Iei i eman wesewesen re Israel, esap wor och mine a mwäl won.” (Johannes 1:47) Nataniel, a pwal iteni Partolomeus, a wiliti emén me lein néún Jesus kewe engol me rúúemén aposel.​—Lukas 6:13-16.

Jesus a pwal awora an fansoun ngeni chókkewe mi tapweló mwirin, me a áiti ngeniir usun án Kot ekiek. Itá esap wor likótuputup lón leluker. Jesus a éúréúrer ren an fókkun apwúngú ekkewe néúwisin lamalam lón ena atun mi eáni féfférún likótuputup. Nengeni ekkóch me lein ar kana féffér.

Ra féri “föförün pwüng” fán elingepin. Jesus a ereni ekkewe chón aúseling ngeni: “Oupwe tümwünüfichi, pwe ousap föri ämi föförün pwüng mwen mesen aramas pwe repwe küna mine oua föri . . . usun ekewe chon likatuputup ra föri.” A pwal ereniir ar repwe eáni ar liffangen úméúméch “le monomon.” Repwe pwal iótek “le monomon,” nge esap ren án aramas repwe ingeitiir. Iwe, ar fel ngeni Kot epwe feito seni enletin letiper me Semer we lón láng epwe pwapwaiti.​—Mateus 6:1-6.

Ra mwittir esiit. Jesus a erá: “En eman chon likatuputup! Kopwe akomwen uwawu ewe irä seni lon mesom, iwe, mürin kopwapw tongeni künafichi om kopwe uwawu ewe kükün pipi seni lon mesen pwiüm.” (Mateus 7:5) Ren án emén menlapei mwáállin ekkewe ekkóch, nge fen i ewe mi watte an tipis seniir, iwe eménna a tipin féri pwe i emén mi fókkun aramas pwúng. Nge i a likótuputup, pún ren enletin “aramas meinisin ra tipis, ra pwal osun lingen Kot.”​—Rom 3:23.

Minne ra féri a pop seni ekiek mi ngaw. Lón eú atun, chón tapweló mwirin ekkewe Farisi me chón tapweló mwirin Herotes ra ló chuuri Jesus ren ar kapas eis ngeni usun takises. Fán ar meseniaw, ra ereni Jesus: “Sense, äm aia silei pwe en ka kapas wenechar. Ka afalafala mine a let usun letipen Kot.” Mwirin ra sótun ssárei Jesus ren ar eisini: “A pwüng ach sipwe mönätiu ach takises ngeni Sisar ika ese pwüng?” Jesus a pélúweniir: “Ämi chon likatuputup! Pwota oua sotuniei?” Mi fich án Jesus eita ngeniir chón likótuputup pún iir rese enletin mochen silei pélúwen ar we kapas eis, nge ra chék sótun “särei Jesus” ren minne epwe pélúwen ngeni.​—Mateus 22:15-22.

Lupwen ewe mwichefelin Chón Kraist a fférútá lón ewe Pentikost ier 33, chón ena mwichefel ra eáni ewe napanap wenechar. Ekkewe Chón Kraist mi enlet ra achocho le urusawu likótuputup seni lón letiper. Áwewe chék, Petrus, emén lein ekkewe engol me rúúemén aposel, a pesei chienan kewe Chón Kraist ar repwe “aleasochisi mine a let o . . . eäni tong enlet” ese wor likótuputup lón ngeni pwiir kewe. (1 Petrus 1:22) Aposel Paulus a éúréúra chienan kewe chón angang ar repwe eáni “chen mi pop seni eu leluk mi limöch me eu mwelien letip mi mürina, pwal eu lükülük mi let.”​—1 Timoty 1:5.

Minne Jesus me ekkewe aposel ra eáni káit, ekkewe ra mak lón Paipel, a mmen manaman lón ei fansoun usun chék pwal an manaman me lóóm. Iei met Paulus a makkeei usun ei mettóch: “Än Kot kapas a manau o manaman, a ken seni efoch ketilas mi seisei me rüepek. A tililong lon manauach o aimwüfeseni  letipach me ngünüch, pwal lekupukupun lon chü me fituken lon chü. A pwal apwüngü mochen me ekiekin letipen aramas.” (Ipru 4:12) Chómmóng aramas ra káé áitien ewe Paipel me achocho le manaweni manawer me ren, iwe ra péútaaló féfférún likótuputup me wiliti aramas mi letipwenechar. Nengeni pwóróusen ekkewe úlúmén aramas sia fen pwóróus usur.

Panayiota a kúna watteen siwil mi fis lón manawan seni ewe atun a fiti eú mwich án Chón Pwáraatá Jiowa lón ewe Leenien Mwich. Ese kúna ekkewe sókkun aramas mi elingepin le féri minne mi pwúng. A erá: “Ikena ie ua kúna pwe ra pwáraatá tong mi enlet me ra wesewesen áfánni aramas, ekkewe sókkun use fen kúna lón unusen ekkewe ier ua fiti politics.”

Panayiota a poputá le káé ewe Paipel, iwe mwirin a papataiseló. A fis ena 30 ier ra ló. Iei a erá: “Ua kúna enletin aúchean manawei, esap lón ewe fansoun ua ló imw me imw le campaign, nge lupwen ua poputá le afalafal usun án Kot we Mwú, ewe chék mettóch epwe atoto eú ótóten fénúfan mi pwúng.”

Daniel a feffeitá lón an lúkú, me a eáni wis lón ewe mwichefel. Fitu chék ier mwirin, a féri och mwáál, me mwelien letipan a poputá le aosukosuka i. A erá: “Ai chechchemeni ekkewe féfférún likótuputup lón lamalam fitu ier ra ló, ua meefi pwe epwe pwúng ai upwe chék towu seni wisei. Use tongeni meefi kinamwe ren án pwii kewe Chón Kraist repwe chúen ekieki pwe ngang ewe esin aramas ua usuni nge ren enletin esap ina usi.”

Mi apwapwa pwe mwirin án Daniel féri ekkesiwil lón manawan, a kinamwe mwelien letipan me meefi pwe a tongeni wisenisefáli wisan kewe, iwe a pwapwa le etiwasefáli ekkena wis lón ewe mwichefel. A mmen apwapwa ach kúna ena esin wenechar. A kan ina usun napanapen chókkewe mi angang ngeni Kot seni eú letip ese wor likótuputupun. Ra káé ar repwe “uwawu ewe irä” seni lón pwisin meser me mwen ar repwe ereni emén pwiir ika ra tongeni “uwawu ewe kükün pipi” seni lón mesan.

Jeffery, ewe a angang lón business fite fite ier, a apasa: “Atun ua feffeitá lón ai silei Paipel, ua meefi pwe use chúen tongeni emén chón amémé pisek mi tunomich, fóspaat, mi mmólnetá le apasa met chék ren ai upwe tongeni winneni eú contract. Mwelien letipei a fen chúng ren ekkewe wokisin lón Paipel, áwewe chék Än Salomon Fos 11:1, ewe mi áiti ngenikich pwe ‘ewe Samol mi Lapalap a oput aramas mi aea eu kilo esepwüng.’” Ewer, Jeffery a káé an epwe eáni féffér ese likótuputup ngeni pwiin kewe Chón Kraist me ekkewe pwal ekkóch, esap usun chókkewe mi kapas eis ngeni Jesus usun takises.

Fite million Chón Pwáraatá Jiowa wóón unusen fénúfan ra achocho le apwénúetá met ra fen káé seni Paipel. Ra akkachocho le “angei ewe manau mi fö mi för lon lapalapen Kot o pwäla lon eu manau mi enletin pwüng me pin.” (Efisos 4:24) Aua peseok óm kopwe kútta ika ié kana Chón Pwáraatá Jiowa, met ra lúkú, me ifa usun ra tongeni álisuk le silei pwóróusen ewe ótót sefé Kot a pwonei, ikewe ia “pwüng epwe chöchöla ie” me esap chúen wor likótuputup lón.​—2 Petrus 3:13.