1-3. Ifa ussun Jises a ló seni néún kewe aposel, me ikkefa ekkewe kapas eis ra ppiitá?

 ATUN Jises a máló, néún kewe aposel ra fókkun letipechou. Nge lupwen a manawsefál, ra fókkun pwapwa. Ren úkúúkún 40 rán, Jises a pwá ngeniir fán chómmóng me a asukuler me apéchékkúler. Ra unusen pwapwaiti ar chiechi ngeni me rese mochen an epwe ló seniir. Iwe nge, a tori ewe sáingoon fansoun ar kúna.

² Atun ra úkkúútá wóón ewe Chukun Olif, ekkewe aposel ra aúselingaéchú meinisin met Jises a apasa. Ra chék mochen an epwe sópweeló le akkasukuler, nge mwirin a kaúló le fós, me a eitietá péún me efeiéchúúr. Iwe, a poputá le nannangetá me wóón fénúfan, nge néún kewe chón káé ra nennetáái fán láng. Ló, ló, ló, ewe kuchu a amonaaló, me rese chúen kúna, nge ra chúen chék nennetáái.—Luk 24:50; Féf. 1:9, 10.

 ³ Minne a fis a efisi eú watteen siwil lón manawen néún Jises kewe aposel. Met repwele féri nge néúr we Masta Jises Kraist a fen feitá láng? Sia tongeni lúkúlúk pwe néúr na Masta a fen ammólneeretá ar repwe sópweeló ewe angang i a fen poputááni. Ifa ussun a ammólneeretá ngeni ena angang mi fókkun aúchea, me met ra féri? Nge met ekkewe Chón Kraist lón ei fansoun ra káé seni ena pwóróus? Minne a mak lón Féffér sópwun 1 a awora pélúwen ekkena kapas eis me a tongeni apéchékkúlakich.

4. Ifa ussun Luk a poputááni an we pwóróus lón puken Féffér?

⁴ Luk a poputááni an we pwóróus ren an fós ngeni Teofilus, ewe a fen mak ngeni lón pwisin néún we puk. a Luk a pwal poputááni ewe puken Féffér ren an menlapei ekkewe mettóch ra fis mi mak lesópwólóón néún we Puken Kapas Allim. A ekis sókkóló ekkewe kapas a néúnéú me a pwal apachaalong ekkóch pwóróus mi tichik. Ina minne, ekkewe chón állea ra silei pwe Luk epwe mak ussun ekkewe mettóch a fis mwirin án Jises máló.

5, 6. (a) Met epwe akkapéchékkúla án néún Jises kewe chón káé lúkú? (b) Ifa ussun án ekkewe Chón Kraist lúkú lón ei fansoun a lóngólóng wóón chómmóng pisekin ánnet mi alúkúlúk?

⁵ Met epwe akkapéchékkúla án néún Jises kewe chón káé lúkú? Lón Féffér 1:3, iei met a erá ussun Jises: “Mwirin an kúna riáfféú, a pwáári pwisin i ngeniir pwe resap tipemwárámwáreiti pwe i a wesewesen manaw. Ra kúna i lón úkúúkún 40 rán.” Fán ekkóch Jises a pwá ngeni emén iká rúúemén, fán ekkóch a pwá ngeni meinisin ekkewe aposel, me lón eú atun a pwá ngeni lap seni 500 chón lúkú. (1 Kor. 15:3-6) Meinisin ekkena pisekin ánnet a fókkun apéchékkúla án néún kewe chón káé lúkú.

⁶ Án ekkewe Chón Kraist mi enlet lúkú lón ei fansoun, a pwal lóngólóng wóón chómmóng pisekin ánnet mi alúkúlúk. A wor pisekin ánnet pwe Jises a manaw wóón fénúfan, máló fán iten ach kewe tipis, me manawsefál? Fókkun ewer! Án Kot we kapas a masou ren pwóróus mi alúkúlúk seni chókkewe iir mi pwisin kúna minne a fiffis, me ekkena  ra awora ngenikich ekkewe pisekin ánnet mi alúkúlúk. Sia tongeni apéchékkúlaló ach lúkú atun sia káé ekkena pwóróus, me iótek ngeni Jiowa an epwe álisikich le weweiti met sia álleani. Chemeni pwe a lamot epwe wor pisekin ánnet mi alúkúlúk ren an epwe wor ach enletin lúkú, me a lamot ena ren ach sipwe kúna manaw esemuch.—Jon 3:16.

7. Ifa ewe leenien áppirú Jises a isettiw lón an angangen afalafal?

⁷ Jises a pwal “kakkapas ussun ewe Mwúún Kot.” Áwewe chék, a fós ussun ekkewe oesini mi pwáári pwe ewe Messaia epwe kúna riáfféú me máló. (Luk 24:13-32, 46, 47) Atun Jises a affata pwe i ewe Messaia, a fós ussun ewe Mwúún Kot pokiten i epwe kingan lón mwachkkan. Jises a kan menlapei pwóróusen ewe Mwú lón an angangen afalafal, me pwal ina chék ussun ren néún kewe chón káé lón ei fansoun ra pwal menlapei ena pwóróus lón ar angangen afalafal.—Mat. 24:14; Luk 4:43.

8, 9. (a) Ikkefa ekkewe ruu mettóch néún Jises kewe aposel ra ésúkúsúkú nge rese pwúng? (b) Ifa ussun Jises a ekkesiwili minne néún kewe aposel ra ésúkúsúkú, me ifa ewe lesen fán itach lón ei fansoun?

⁸ Lupwen ekkewe aposel ra chufengen me Jises wóón ewe Chukun Olif, ina ar sáingoon mwichfengen me i wóón fénúfan. Ra mwasangasang le eisini: “Samol, kopwele eliwinisefáli ewe mwú ngeni Israel lón ei atun?” (Féf. 1:6) Ar na kapas eis a pwáári pwe ra ésúkúsúkú ruu mettóch nge rese pwúng. Ewin, ra ésúkúsúkú pwe Mwúún Kot epwe nemenisefáli mwúún Israel wóón fénúfan. Oruuan, ra ésúkúsúkú pwe ena Mwú mi pwonetiw epwe mwittir poputá le nemenem “lón ei atun.” Ifa ussun Jises a álisiir le ekkesiwili minne ra ésúkúsúkú?

⁹ Jises a silei pwe minne ra ewin ésúkúsúkú epwe ekkesiwil ekiseló chék. Mwirin chék engol rán, néún kana chón káé repwe kúna poputáán eú mineféén mwú, ina ewe Israel lón pekin lúkú. Mwirin ena, ewe mwúún Israel esap chúen néún Kot aramas mi kkóló aúchean. Nge ren ewe oruuen mettóch ra ésúkúsúkú nge ese pwúng, Jises a áchchema ngeniir fán kirekiréch ei: “Ese pwal lamot ámi oupwe silei ewe kulók are rán mi kefililó, pún ewe chék Sam a wor an pwúúng le filaatá ena.” (Féf. 1:7) Jiowa i ewe Sounemenemen Fansoun mi Lap. Mwen Jises a máló, a pwisin erá pwe ewe Naw ese silei lón na atun, ewe “rán me kulók” ewe sópwólóón epwe war lón nge “ewe chék Sam.” (Mat. 24:36) Pwal lón ei fansoun, iká a kon ssenúk án Chón Kraist aúreki ineet epwe war sópwólóón ei ótót, iwe ra aúreki och mettóch ese pwal lamot ar repwe silei.

10. Ifa án ekkewe aposel ekiek mi lamot ach sipwe pwal ámááraatá, me pwata?

 ¹⁰ Ikáámwo néún Jises kana aposel ra ésúkúsúkú ekkena mettóch rese pwúng nge sipwe túmúnú pwe sisap esiiter pún a watte ar lúkú. Fán tipetekison, ra etiwa án Jises áwener. Pwal och, inaamwo iká ese pwúng minne ra ésúkúsúkú, nge ar na kapas eis a pwáári pwe a múrinné minne ra eáni ekiek. Fán chómmóng Jises a ereni néún kewe chón káé ei: “Oupwe mammasa.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Ra kútta pisekin ánnet mi pwáári pwe Jiowa epwe mwékút le apwénúetá letipan. A pwal lamot ach sipwe ámááraatá ena esin ekiek iei. Ren enletin, a fen kon lamot iei ach sipwe mammasa pokiten sia nóm “lón ekkewe ránin lesópwólóón.”—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Ifa ewe wis Jises a ewisa ngeni néún kewe chón káé? (b) Pwata a fich án Jises epwe fósun ewe ngún mi fel atun a fós ussun ewe angangen afalafal?

¹¹ Jises a áchchema ngeni néún kewe aposel met repwe fen nefótófót wóón. A ereniir ei: “Oupwe angei manaman atun ewe ngún mi fel epwe feito wóómi, me oupwe chón pwáraatá ussui lón Jerusalem, lón unusen Jutia me Sameria, me tori lesopwuchikin fénúfan.” (Féf. 1:8) Ekkewe aposel repwe akkomw afalafala pwóróusen án Jises manawsefál lón Jerusalem, ikewe ekkewe aramas ra nieló Jises ie. Seni ikena, ena pwóróus epwe chéú ngeni unusen Jutia, mwirin lón Sameria me ngeni ekkewe fénú towaw.

¹² Me mwen án Jises tiinaaló néún kewe aposel ar repwe afalafal, a áchchema ngeniir pwe epwe tiinatiw ewe ngún mi fel pwe epwe álisiir. A pwá ewe kapas “ngún mi fel” lón ewe puken Féffér lap seni fán 40. Fán chómmóng ewe puken Féffér a affata pwe sise tongeni apwénúetá letipen Kot me lúkún álillisin an we ngún mi fel. A ifa me lamoten ach sipwe ióteki álillisin an we ngún mi fel iteitan! (Luk 11:13) A fen kon lamot ngenikich álillisin iei lap seni me lóóm.

13. Ifa úkúúkún watteen ewe angang néún Kot kewe aramas ra fiti lón ei fansoun, me pwata a lamot ach sipwe akkachocho le féri?

¹³ Me ren ekkewe aposel, ekkewe kapas “tori lesopwuchikin fénúfan” mi chék kaúk ngeni ekkóch kinikin wóón fénúfan. Nge lón ach ei fansoun, sia afalafal wóón unusen fénúfan. Iwe nge inaamwo iká a fókkun watte ach leenien afalafal, sia fen káé lón sópwun 1 pwe sia unusen etiwa ewe wis le afalafal pún sia silei pwe Kot a mochen aramas meinisin repwe rongorong kapas allimen Mwúún we. (1 Tim. 2:3, 4) Ka kan achocho lón ei angang mi amanawa aramas? Iei ewe angang epwe enletin ámenemenéchuk! Jiowa epwe atufichuk óm kopwe féri ena angang. Ewe puken Féffér epwe áiti ngonuk ussun ekkewe napanap mi pwúng  kopwe áeá lón ewe angangen afalafal me ekkewe sókkun ekiek mi múrinné kopwe ámááraatá pwe kopwe lipwákéch lón ena angang.

14, 15. (a) Met ekkewe chónláng ra apasa ussun án Kraist liwinsefál, me met weween alor na? (Pwal ppii ewe footnote.) (b) Ifa ussun án Kraist liwinsefál a fis ‘lón pwal chék napanapen’ an ló?

¹⁴ Ussun met a fen mak lepoputáán ei lesen, pwe Jises a feitá láng me aramas rese chúen kúna. Nge ekkewe 11 aposel ra chúen úkkúútá ikena me nennetá fán láng. Mwirin rúúemén chónláng ra pwá ngeniir me fénér fán kirekiréch: “Ámi re Kalili, pwata oua úkkúútá me nennetá fán láng? Ei Jises, ewe a fen ló senikemi me feitá láng, i epwe feito lón pwal chék ewe napanap oua kúna lón an feitá láng.” (Féf. 1:11) Itá ekkena chónláng ra erá pwe Jises epwe liwinsefál lón chék pwal inisin we, ussun met ekkóch lamalam ra apasa? Aapw. Pwata sia silei?

¹⁵ Ekkewe chónláng ra erá pwe Jises epwe liwinsefál “lón pwal chék ewe napanap.” b Iwe ifa napanapen án Jises ló? Jises a fen monoló lupwen ekkewe chónláng ra fós. Ekkewe chék fitemén aposel ra kúna me mirititi pwe Jises a fen ló seni fénúfan me a feitá láng ren Seman we. Napanapen án Jises liwinsefál epwe chék pwal ina ussun. Iwe ina met a fis. Lón ei fansoun, chókkewe chék mi weweiti ewe Paipel me esilla aúchean ach ei fansoun ra mirititi pwe Jises a fen poputá lón wisan we kingen án Kot we mwú. (Luk 17:20) A lamot ach sipwe esilla ekkewe pisekin ánnet pwe Jises a fen King me álisi ekkewe ekkóch ar repwe weweiti aúchean ar repwe angang ngeni Kot iei.

16-18. (a) Met sia káé ussun án Chón Kraist kewe mwiich seni Féffér 1:13, 14? (b) Met sia tongeni káé seni Meri, inen Jises we? (c) Pwata a lamot án Chón Kraist kewe mwiich lón ei fansoun?

¹⁶ Ekkewe aposel ra “liwiniti Jerusalem fán watteen pwapwa.” (Luk 24:52) Iwe nge, ifa ussun repwe apwénúetá án Kraist kewe kapasen emmwen me káit? Lón Féffér sópwun 1 wokisin 13 me 14, sia kúna pwe ra chufengen “lón ewe ruumw asan” me sia káé ekkóch pwóróus ussun ar mwichfengen. A wor eú ruumw asan lón lape ngeni ekkewe imw lón Palestine, nge aramas ra áeá efóch laté lúkún ewe imw pwe repwe tétá lón. Itá ena “ruumw asan” a nóm lón imwen inen Mark we, ewe mi mak lón Féffér 12:12? Sise silei, nge ese mwáál ena ruumw ese tokorárá me  néún Kraist kana chón káé ra áeá le chufengen lón. Nge ié kewe ra chufengen ikkena, me met ra féri?

¹⁷ Katol pwe esap chék ekkewe aposel are ekkewe mwán ra fiti ena mwiich. A pwal wor “ekkóch fefin” ikkena, pwal inen Jises we, Meri. Iei ewe sáingoon atun án Paipel fós ussun neminna. A apéchékkúlakich ach anchangei án Meri nóm lein ekkena aramas, me a fel ngeni Kot fán tipetekison fengen me chienan kana Chón Kraist nge ese sótun ámmeef ngeniir pwe i mi aúchea. Ese mwáál Meri a pwapwa atun néún kewe fémén át ra pwal fiti, nge me akkomwan rese lúkú Jises atun a chúen manaw wóón fénúfan. (Mat. 13:55; Jon 7:5) Mwirin án pwiir we máló me manawsefál, a ekkesiwil ar ekiek.—1 Kor. 15:7.

¹⁸ Pwata ekkena chón káé ra chufengen lón na rán? Ewe Paipel a erá pwe “fán tipeeú, iir meinisin ra sópweeló le ikkiótek.” (Féf. 1:14) Seni chék me lóóm, a fókkun lamot án Chón Kraist mwichfengen lón ar fel ngeni Kot. Sia mwichfengen pwe sipwe apéchékkúlafengenikich, angei káit me kapasen emmwen, nge lap seni meinisin, sia chufengen pwe sipwe fel ngeni Semach we lón láng, Jiowa. Ach kewe iótek me kélún mwareiti lón ekkena atun, ra fókkun apwapwaai me lamot ngenikich. Amwo sisap fókkun etiwaaló ach kana mwiich mi pin me apéchékkúl!—Ipru 10:24, 25.

19-21. (a) Met sia káé seni án Piter wisen emmweni kataween och mettóch mi lamot lón ewe mwichefel? (b) Pwata a lamot emén epwe siwili Jutas, me met sia tongeni káé seni napanapen ar ataweei ena mettóch?

¹⁹ A lamot néún Jises kana chón káé repwe ataweei och mettóch mi lamot, me ewe aposel Piter a wisen fós ussun. (Wokisin 15-26) A mmen apéchékkúlakich ach silei pwe Jiowa a néúnéúsefál Piter inaamwo iká a fen amamesini Jises fán úlúngát. (Mark 14:72) Oukich meinisin sia kan tipis, me a lamot ach sipwe chechchemeni pwe Jiowa a ‘kirikiröch o amusala tipisin’ chókkewe mi enletin áier.—Kölf. 86:5.

²⁰ Piter a mirititi pwe a lamot an epwe wor emén epwe siwili Jutas, ewe aposel mi afangemá Jises. Nge ié epwe siwili? Itá ewe mineféén aposel epwe emén mi tapweló mwirin Jises lón ánein ewe fansoun a féri an angangen afalafal me pwal kúna an manawsefál. (Féf. 1:21, 22) Ina met Jises a fen pwonei, ren an erá: “Ámi mi tapwoto mwiri oupwe móttiw wóón ekkewe 12 leenien móótun king me apwúngú ekkewe 12 einangen Israel.” (Mat. 19:28) Ussun Jiowa a mochen an epwe wor 12 aposel mi tapweló mwirin Jises atun a afalafal wóón fénúfan pwe repwe wiliiti ekkewe “12 féún lóngólóngun ttitin” lón ewe Jerusalem mi Fé. (Pwár. 21:2, 14) Ina popun Kot a álisi Piter le mirititi pwe ewe oesini  ussun “eman epwe siwili lon wisan,” a weneiti Jutas.—Kölf. 109:8.

²¹ Ifa ussun ra féri ena kefil? Ra úttút wóón, c ina eú éérenien lóóm. (Jos. 18:10) Iwe nge, iei ewe sáingoon atun ewe Paipel a fós ussun án aramas féri ena sókkun úttút. Ussun itá, mwirin án ewe ngún mi fel feitiw wóón néún Jises kewe chón káé, iwe ese chúen lamot ena kókkótun úttút. Nge nengeni ewe popun pwata ra úttút. Iei met ekkewe aposel ra ióteki: “Ám Kot Jiowa, ewe mi silei letipen meinisin, kopwe pwáári ié me lein ekkeei rúúemén mwán ka filaatá.” (Féf. 1:23, 24) Ra mochen Jiowa epwe wisen filaatá. Iwe, Matias a kefilitá, ese mwáál i emén me lein ekkewe 70 Jises a tiinaaló pwe repwe afalafal. Ina minne, Matias a wiliiti emén me lein ekkewe “Engol me Rúúemén.” d—Féf. 6:2.

22, 23. Pwata a lamot ach sipwe álleasochisi chókkewe mi wisen emmweni ewe mwichefel lón ei fansoun?

²² Minne a fis a áchchema ngenikich pwe Kot a mochen néún kewe aramas repwe kókkótéch. Pwal lón ei fansoun, ekkewe mwán mi alúkúlúk ra kefilitá ar repwe chónemmwen lón ewe mwichefel. Ekkewe mwán mi ásimaw ra káéfichi ekkewe napanap mi lamot án ekkena chónemmwen repwe napanapeni me ren ewe Paipel. Mwirin ra ióteki án Kot we ngún mi fel an epwe emmweniir. Ina popun chón ewe mwichefel ra meefi pwe ekkena mwán ra kefilitá ren án Kot we ngún mi fel. Atun sia álleasochisi ekkewe emmwen ra awora, sia álisi meinisin lón ewe mwichefel le angangfengen fán tipeeú.—Ipru 13:17.

²³ Néún Jises kana chón káé ra péchékkúletá atun ra kúna mwirin an manawsefál me mwirin fisin ekkewe siwil mi akkótaéchú ar angang. Ina minne ra fókkun mmólnetá ngeni minne epwe fis mwirin. Ewe lesen mwirin ei epwe pwóróus ussun ena mettóch mi amwarar.