1, 2. Ifa ussun wisen Parnapas me Saul a sókkóló seni ekkewe pwal ekkóch misineri, me ifa ussun ar angang epwe álisaatá pwénútáán Féffér 1:8?

 IEI eú rán mi apwapwa fán iten chón ewe mwichefel lón Antiok. Parnapas me Saul ra kefilitá me ren ewe ngún mi fel me lein ekkewe soufós me sense meinisin lón Antiok ar repwe wisen uwei ewe kapas allim ngeni ekkewe leeni mi towaw. a (Féf. 13:1, 2) Mi pwúng pwe a fen wor chókkewe mi fen tiitiiló me mwan. Me lóóm, ekkewe misineri ra sái ngeni ekkewe leeni aramas ra fen etiwa Jises me ie. (Féf. 8:14; 11:22) Nge lón ei atun, Parnapas me Saul repwele tiitiiló ngeni ekkewe leeni lape ngeni aramas resaamwo rong ewe kapas allim ie, nge Jon Mark, epwe pwal fitiir me álisiir.

² Ina epwe 14 ier mwen ena, Jises a ereni néún kewe chón káé: “Oupwe chón pwáraatá ussui lón Jerusalem, lón unusen Jutia me Sameria, me tori lesopwuchikin fénúfan.” (Féf. 1:8) Án Parnapas me Saul tiitiiló ngeni ekkewe ekkóch leeni epwe álisaatá pwénútáán alon Jises na! b

3. Pwata a mmen áweires án aramas sái towaw lón fansoun ekkewe aposel?

³ Lón ei fansoun, aramas ra tongeni sái towaw ren úkúúkún eú are ruu awa pokiten a wor tarakú me sepelin. Nge esap ina ussun lón fansoun ekkewe aposel. Me lóóm, lape ngeni aramas ra kan chék fetál, me fán chómmóng ra fetál wóón al mi kitiféúféú. Aramas  ra tongeni fetál ren úkúúkún 20 som mwail unusen rán, me a mmen fókkun ápekkus ar sái! c Iwe, Parnapas me Saul ra silei pwe ar sái esap mecheres. A lamot repwe fókkun achocho, me fán ekkóch repwe meefi pekkus, iwe nge ra chúen mwétéresiiti ar na angang.—Mat. 16:24.

4. (a) Ifa ussun Parnapas me Saul ra kefilitá, me met meefien pwiir kewe? (b) Ifa ussun sia tongeni álisaatá chókkewe mi kewis ngeniir eú wis lón ewe mwichefel?

⁴ Nge pwata ewe ngún mi fel a filaatá án Parnapas me Saul repwe ‘káimuuló . . . fán iten ewe angang’? (Féf. 13:2) Ewe Paipel ese affata. Nge sia chék silei pwe án Kot we ngún mi fel a emmweni kefilitáár. Ekkewe soufós me sense lón Antiok ra álisiir úkúúkún ar tufich lón wiser na me rese pwal lólówóitiir. Anchangei úkúúkún péchékkúletáán Parnapas me Saul atun pwiir kana ra echikefel, iótekiir, “isettá péúr wóór me tiiniireló.” (Féf. 13:3) A pwal lamot ach sipwe álisaatá chókkewe mi kewis ngeniir eú wis lón ewe mwichefel, áwewe chék ren ekkewe mwán mi kewis ngeniir ewe wis mwán mi ásimaw. Sisap lólówóiti chókkewe mi wiseni ekkena wis, nge sipwe fen “pwáár ngeniir watteen kirekiréch fiti tong pokiten ar angang.”—1 Tes. 5:13.

5. Mi fet ewe angangen afalafal lón ewe fénú Saipros?

⁵ Mwirin án Parnapas me Saul fetál ngeni ewe oroor Selusia kkan ngeni Antiok, ra tétá wóón efóch siip me ra sái úkúúkún 120 mwail ngeni ewe fénú Saipros. d Pokiten Parnapas i emén chón Saipros, ese mwáál a fókkun pwapwa le afalafala ewe kapas allim ngeni aramasen fénúan na. Atun ra wareiti Salamis, eú telinimw mi nóm éétiwen Saipros, ra mwittir “poputá le afalafala ewe kapasen Kot lón án ekkewe chón Jus kewe sinakok.” e (Féf. 13:5) Parnapas me Saul ra sái lón unusen Saipros, me ese mwáál ra afalafal lón meinisin ekkewe telinimw watte lón ar sái. Eli ekkena misineri ra fetál ina epwe ren úkúúkún 100 mwail!

6, 7. (a) Ié Serkius Paulus, me pwata Par-Jises a sótun okullu i seni an etiwa ewe kapas allim? (b) Met Saul a féri ngeni Par-Jises?

⁶ Lón ena fansoun, ekkewe chón Saipros ra fel ngeni kot chofona. Atun Parnapas me Saul ra wareiti Pafos, eú leeni mi nóm notoun Saipros, ra esilla ena mettóch. Me ikena ie, ra chuuri emén mwán itan “Par-Jises, i emén sourong me emén soufós chofona.” I “a nóm  ren ewe governor, Serkius Paulus, emén mi tipáchem.” f Lón ekkena fansoun, chómmóng chón Rom mi wiseni wis tekia, pwal mwo nge ekkewe “mi tipáchem” ussun chék Serkius Paulus, ra kútta álillis seni ekkewe sourong are soufúú atun ra eáni kefil mi chou. Iwe nge, Serkius Paulus a sani pwóróusen ewe Mwú me “a fókkun mochen rongorong ewe kapasen Kot.” Iwe nge Par-Jises, ewe mi pwal iteni Elimas, weween “emén sourong,” ese fókkun sani ena.—Féf. 13:6-8.

⁷ Par-Jises a ú ngeni pwóróusen ewe Mwú. A mochen an epwe chúen wor an nemenem wóón Serkius Paulus, ina popun a “sótun okullu ewe governor seni ewe lúkú.” (Féf. 13:8) Nge, Saul ese mut ngeni ena sourong Par-Jises an epwe etipetipa Serkius Paulus. Iwe, met Saul a féri? Iei met Paipel a apasa: “Saul, pwal itan Paul, a uroló ren ewe ngún mi fel, a newenewen ngeni [Par-Jises] me apasa: ‘En emén mi ur ren sókkopaten chofona me sókkopaten féfféringaw, en néún ewe Tefil, en chón oputa mettóch meinisin mi pwúng, pwata ka siwili án Jiowa kewe káit mi pwúng? Nengeni! Péún Jiowa a nóm wóóm, me en kopwe chuun, kosap  chúen kúna saram ren och fansoun.’ Iwe, mwittir chék mesan kewe ra topuló me rocholó, me a fetálfeil me sótun kútta emén epwe emmweni ren an kémwéch péún.” g Met Serkius Paulus a féri mwirin? “Atun ewe governor a kúna met a fis, a wiliiti emén chón lúkú pokiten a mwaar ren ekkewe mettóch a káé ussun Jiowa.”—Féf. 13:9-12.

8. Lón ei fansoun, ifa ussun sia tongeni áppirú án Paul pwora?

⁸ Paul ese niwokkusiti Par-Jises. Pwal ina ussun, sisap niwokkus atun ekkewe chón ú ngenikich ra sótun apwangapwangaaló lúkúen chókkewe mi mochen káé ussun pwóróusen ewe Mwúún Kot. Ewer, sia mochen pwe ach kapas “epwe pwetete, ussun och mwéngé mi anné ren an nofit ngeni salt.” (Kol. 4:6) Iwe nge, sia achocho úkúúkún ach tongeni le álisi chókkewe mi mochen káé le sópweeló ar káé ussun Jiowa, inaamwo iká ar féri ena epwe asonga aramas. Ekkewe lamalam chofona ra ussun Par-Jises le sótun “siwili án Jiowa kewe káit mi pwúng.” Iwe nge, sisap niwokkus le fós ussun meinisin ekkewe mettóch mi mwáál ra apasa me féri. (Féf. 13:10) Ussun chék Paul, sia mochen fós ussun ewe enlet fán pwora me álisi chókkewe mi mochen alapaaló ar káé. Lón ei fansoun, eli Kot ese fang ngenikich ewe tufichin féri manaman ussun chék met a féri ngeni Paul, nge sia lúkúlúk pwe I a áeá an we ngún mi fel le álisi ekkewe mi letipwenechar le silei ewe enlet.—Jon 6:44.

9. Ifa ussun Paul me Parnapas ra isettiw leenien áppirú mi múrinné ngeni chókkewe mi wisen emmwen lón ekkewe mwichefel lón ei fansoun?

⁹ Ekkewe mwán ra ló seni Pafos me ra fiti efóch waa leset ren ina epwe úkúúkún 150 mwail ngeni Perka, órun Eisia Minor. Mwirin ena, ewe soumak a siwili an áwewe ussun ena kúmiin mwán. Féffér 13:13 a fós ussun “Paul me chienan kewe.” A tongeni wewe ngeni pwe Paul a poputá le emmweni ena kúmiin mwán. Iwe nge, ese pwal mak lón ewe Paipel ussun án Parnapas lólówóiti Paul, nge iir ra sópweeló le angangfengen le apwénúetá letipen Kot. Paul me Parnapas ra isettiw leenien áppirú mi múrinné ngeni chókkewe mi wisen emmwen lón ekkewe mwichefel lón ei fansoun. Kich Chón Kraist sise kan ekieki pwe sia aúchea seni ekkewe ekkóch, pún sia chemeni alon Jises ei mi erá: “Ámi meinisin pwipwi.” A pwal erá: “Ié a átekiatáái pwisin i epwe tekisonetiw, me ié a átekisonatiw pwisin i epwe tekiatá.”—Mat. 23:8, 12.

10. Áweweei ussun ewe sái seni Perka ngeni Pisitia Antiok.

¹⁰ Atun ra wareiti Perka, Jon Mark a ló seni Paul me Parnapas me a liwiniti Jerusalem. Ewe Paipel ese affata iká pwata a chék weiweitá an ló seniir. Nge, Paul me Parnapas ra sópweeló le sái seni Perka ngeni Antiok lón Pisitia, eú telinimw lón fénúen Kalesia. A weires ena sái pokiten Pisitia Antiok a nóm wóón eú chuuk mi chukuchukutá. Ren án aramas repwe tiketá, a lamot ar repwe fetál wóón ekkewe chuuk me a efeiengaw pokiten a wor chón solá me fán chómmóng ra kirikiringaw ngeni ekkewe chón fetál. Nge me lúkún ekkena mettóch, ussun itá a fen pwisin wor án Paul semmwen. h

11, 12. Ifa ussun Paul a efisi án aramas repwe mochen aúseling ngeni atun a afalafal lón ewe sinakok lón Antiok Pisitia?

¹¹ Paul me Parnapas ra tolong lón ewe sinakok lón ewe ránin  Sapat me lón Antiok Pisitia. Ei wokisin a apasa: “Mwirin álleawuun ewe Allúk me minne ekkewe Soufós ra makkeei, ekkewe néúwisin ewe sinakok ra tiinaawu alor ngeniir, ra apasa: ‘Ámi pwiim kana, iká mi wor ámi kapasen apéchékkúl ngeni ekkeei aramas, oupwe apasawu.’” (Féf. 13:15) Iwe Paul a útá me kapas.

¹² Paul a poputá ren an apasa: “Ámi chón Israel me ámi kana pwal ekkóch mi niwokkusiti Kot.” (Féf. 13:16) Paul a fóffós ngeni ekkewe chón Jus me chón lúkún Israel mi fiti lamalamen chón Juta. Ekkena aramas resaamwo lúkú pwe Jises i ewe Messaia. Iwe, ifa ussun Paul a álisiir le weweiti ena mettóch? Akkomw, a áwewe ngeniir uruwoon ewe mwúún Jus. A áweweei ifa ussun Jiowa a “átekiatá ekkewe aramas atun ra chón ekis lón ewe fénú Isip” me ifa ussun Kot “a chék engiló ngeniir me lón ewe fénúpéén” ren úkúúkún 40 ier mwirin ar musowu. (Féf. 13:17-19) Ekkóch ra apasa pwe eli Paul a fós ussun ekkewe mettóch aramas ra kerán rong atun ewe ránin sapat atun a álleanaawu seni ekkewe Taropwe mi Pin lón ena rán. Iká mi pwúng ena, iwe a pwáári pwe Paul a silei ifa ussun epwe ‘féri mettóch meinisin úkúúkún an tongeni an epwe álisi meinisin sókkopaten aramas.’—1 Kor. 9:22.

13. Ifa ussun sipwe tongeni amwékútú letipen ekkewe chón aúseling?

¹³ Sipwe achocho le áppirú Paul le fós ngeni aramas lón ewe napanap epwe efisi ar repwe mochen aúseling ngenikich. Áwewe chék, atun sia silei met emén a eáni lúkú, iwe sia tongeni pwóróus ngeni ussun ekkewe mettóch a sani. Pwal och, sia pwal tongeni áiti ngeni ekkewe wokisin seni Paipel a  fen silei. Eli epwe álilliséch iká epwe álleani ekkewe wokisin seni pwisin néún we Paipel. Kútta alen ach sipwe amwékútú letipen ekkewe chón aúseling le mochen káé ussun Jiowa.

14. (a) Ifa ussun Paul a eriri pwóróusen Jises ngeni met a fóffós ussun, me met a eáni éúréúr ngeni ekkewe aramas? (b) Met ekkewe aramas ra féri mwirin ar rong án Paul afalafal?

¹⁴ Mwirin, Paul a áweweei pwe ekkewe kingen Israel iir semelapen Jises. A pwal áweweei ifa ussun Jon ewe Chón Papatais a ammólnatá ekkewe aramas pwe repwe etiwa ewe “chón amanaw, Jises.” (Féf. 13:20-37) Paul a apasa: “Oupwe silei pwe ren ei emén, Kot epwe omusaaló ámi kewe tipis . . . Pokiten málóón ei mwán, Kot epwe kér ngeni meinisin mi lúkú, chón pwúng.” Mwirin, Paul a ereniir popun a lamot ar repwe áfánniéchú ei éúréúr: “Oupwe túmúnú pwe met makkeien ekkewe Soufós a apasa esap nóm wóómi. A apasa: ‘Ámi chón turunufas, ou katol, oupwe rúké me máló, pún úa féri eú angang lón ámi ei fansoun, eú angang ousap tongeni lúkú inaamwo iká emén epwe apwóróusa ngenikemi tichikin.’” A ámáirú met ekkewe aramas ra féri mwirin ar aúseling ngeni Paul. Ewe Paipel a apasa: “Ekkewe aramas ra tingormaw ngeniir ar repwe kapas ussun ekkeei mettóch lón ewe Sapat mwirin.” Pwal och, mwirin ar ra ló seni ewe sinakok, “chómmóng me lein ekkewe chón Jus me ekkewe chón lúkún Israel mi fiti lamalamen chón Juta, iir mi fel ngeni Kot, ra tapweló mwirin Paul me Parnapas.”—Féf. 13:38-43.

15. Met a fis lón ewe ránin Sapat mwirin án Paul afalafal?

¹⁵ Lón ewe Sapat mwirin, “arap ngeni meinisin chón ewe telinimw” ra chufengen pwe repwe aúseling ngeni Paul. Nge ekkóch ekkewe chón Jus ra song ren ena, me ra “poputá le ú ngeni Paul me turunufasei ekkewe mettóch a apasa.” Iir me Parnapas ra pwora le ereniir: “A lamot pwe ewe kapasen Kot epwe akkomw torikemi. Nge pokiten ouse etiwa me ouse ekieki pwe oua fich ngeni manaw esemuch, nengeni! áúa sápe ngeni aramasen ekkewe ekkóch mwú. Pún Jiowa a allúkú ngenikem lón ekkeei kapas: ‘Ngang úa seikuketá pwe kopwe ussun eú saram ngeni aramasen ekkewe ekkóch mwú, pwe kopwe eú amanaw ngeni unusen fénúfan.’”—Féf. 13:44-47; Ais. 49:6.

16. Met ekkewe chón Jus ra féri atun ra rong án ekkewe misineri tuwenewen lón ar kapas, me met Paul me Parnapas ra féri atun ekkewe chón Jus ra otururowu lúkún ewe telinimw?

¹⁶ Ekkewe aramas esap iir chón Jus ra fókkun pwapwa ren met ra rong, me “meinisin chókkewe letiper a páengeni ar repwe etiwa  ewe enlet mi awora manaw esemuch, ra wiliiti chón lúkú.” (Féf. 13:48) Ekiseló chék, án Jiowa kapas a chéúfetál lón unusen ewe fénú. Nge a sókkóló meefien ekkewe chón Jus. Ren enletin, ekkewe misineri ra ereniir pwe inaamwo iká án Kot kapas a akkomw toriir, nge ra fen filaatá ar resap etiwa ewe Messaia, iwe pokiten ena, Kot epwe apwúngúúr. Ekkewe chón Jus ra asongaatá ekkewe fefin mi iteféúló me ekkewe mwán mi aúchea lón ena telinimw, me ra “efisi riáfféúmwáállin Paul me Parnapas me otururowu lúkún kiánin telinimwer we.” Iwe, met Paul me Parnapas ra féri? Ra “wichikaaló ewe pwúl wóón pecher pwe epwe eú minen éúréúr ngeniir, mwirin ra feiló ngeni Ikonium.” A itá ina wesilóón ewe lamalamen Chón Kraist lón Pisitia Antiok? Aapw! A sópwósópwoló án ekkewe chón káé mi nómotiw ikena ur ren pwapwa me ur ren ngún mi fel.—Féf. 13:50-52.

17-19. Ifa ussun sia tongeni áppirú án Paul me Parnapas leenien áppirú mi múrinné, me ifa ussun ach féri ena epwe alapaaló ach pwapwa?

¹⁷ Sia tongeni káé seni ekkena chón káé mi akkamwéchú ar pwapwa inaamwo iká ra kúna riáfféúmwáál. Sisap úkútiw le afalafal inaamwo iká chókkewe mi watte wiser ra sótun aúkúkichetiw seni ach ereni aramas pwóróusen ewe Mwúún Kot. Pwal chemeni pwe atun ekkewe aramasen Antiok rese mochen etiwa ewe pwóróus Paul me Parnapas ra uwei, iir ra “wichikaaló ewe pwúl wóón pecher,” esissillen ar apwénúetá met Jiowa a ereniir ar repwe féri, nge esap esissillen ar song. Ekkena misineri ra mirititi pwe rese tongeni echchimwa aramas ar repwe lúkú Jises. Nge ewe mettóch ra tongeni féri, ina ar sópweeló le afalafal. Iwe, ina met ra féri, me ra mwékút ngeni Ikonium!

¹⁸ Nge ifa ussun ren ekkewe chón káé mi nómotiw Antiok? Ewer, ra nóm lein ekkewe aramas mi eriáfféwúmwááliir. Nge ar pwapwa ese lóngólóng wóón fitemén ra etiwa ewe pwóróus ra uwei. Jises a apasa: “Chókkewe mi rongorong ewe kapasen Kot me akkamwéchú, iir ra pwapwa!” (Luk 11:28) Me ina met ekkewe chón káé lón Pisitia Antiok ra achocho le féri.

¹⁹ Sia mochen áppirú Paul me Parnapas, amwo sipwe chechchemeni fansoun meinisin pwe ach afalafala ewe kapas allim, ina wisach. Án aramas filaatá iká repwe etiwa are resap etiwa ewe pwóróus sia uwei, ina pwisin filier. Iká chókkewe sia afalafal ngeniir rese etiwakich, nge sia tongeni káé eú lesen seni ekkewe chón káé lón fansoun ekkewe aposel. Inaamwo iká sia kúna riáfféúmwáál, nge sia tongeni pwal pwapwa iká sia aúcheani ewe pwóróus mi enlet me mut ngeni án Kot we ngún mi fel an epwe emmwenikich.—Kal. 5:18, 22.