“OGAKALA elobo enfanyeelimi okosa kaddipangeni.” Enjene mwa iyo ji ejene enapangetxihu akwehu obe amudhi akweliwe ovanenevi. Kavali waganyedha wila ninloga eji na murima wotene. Nigahikosa elobo elobovi wila nakamihe. Ngani oddule okweliweya ononipanga elaga: “Ddihubuwela elobo enfunemi wila oddikosele”? Wili-wili nne. Txibarene, txino enofuneya iyo okosavo elobo akala txibarene ninfuna nimukamihe obe nimpangarhaze muthu onkubanya.

Gano ya Bibilia enloga dhahi: “Mazu anlogiwa vanfwanyeelani, anokoddela ninga yobo ya parata yabalelihiwe visangu dha nddarhama.” (Gano dh’olelana 15:23; 25:11) Ohikala zelu oziwa enfanyeeliwe ologa vina ehinfanyeeliwe ologa, enfanyeeliwe okosa vina ehinfanyeeliwe okosa. Ohikala malago a muna Malebo abene aakamihile athu akweliwe.

Kavuruwana: Tiago 1:19 onologa: “Muthu-muthu ethekele maru wiwa.” Modha mwa dhilobo dhinwodha okamiha enfanyeeliwe okosa ku ogaana opa oniwa oddule okweliwe modheela onvuruwana. Athu ena akweliwe txino anofuna ologa mwaha wa marafulaya wamukwelani, mwaha wa ngovi obe ereddaya empile, obe mwaha wa esile dhiniwani ovenya mudhidhi wa okwa. Dhaene kavuza: “Mugahiziveliwa ologamo mwahaya?” Kaathiye asakule. Muzombwe dhahi bagobuwela okwa wa Babi waye, wahiloga: “Txibarene ovuziwa txini epadduwile nanda txibarene bavuruwana yahiddikamiha.” Kavuruwana na ovilela vina na thagaraga s’ohoona wila onofanyeela wakula obe ologa ejile enfanyeelani okosa. Kaathiye ologa peno elobo gani enfunani wupanga.

Kaalibihe: Kaalibihe wila ahikosa mpaka apale vawodhilani (obe elobo yina enziwa weyo wila ebaribari vina yaderetu). Kaalibihe wila ejile eniwani, onyonyeya, oludduwa, ovivaha muladdu obe dhilobo dhiina, kayo dhilobo dhinkoodda oziweya. Kaapange mwaha wa athu ena anaziwa weyo abene akaanile embwenyi-mbwenyi na okweliwa woladdana na okwene. Gano dh’olelana 16:24 onologa: “Mazu oziva . . . anovaha guru dhiswa.”—1 Tesalónika 5:11, 14.

Kavivahedhele: Kaviperheke, kayo mwari mwa masiku mañgonovi bahi ooromaya amarho vamodha na amudhi enjene balivo, mbwenye kaviperheke mwari mwa masiku menjene athu ena beyeleli mabasa awa. Na mukalelo obu weyo onela olagiha okala ‘mukwaye-mukwaye’ oddwene onkalavo nsaka “n’osegedheya.” (Gano dh’olelana 17:17) Tereza wakweliwe mwanaye na ngovi  ya karo onologa: “Amarho ehu aahisasanyedha wila otxiguwo wehu odhaale mabasa wila nihivire mudhidhi mwinjene banili noka, eji yahinikamiha wakwaniha yiwelo ya ojombeliwa yannehuna.” Mwari mwa vyaka dhinjidhene musogorhomwa, ogafiyaga mudhidhi wakosihu yaka, ninga data ya matelo obe data yakwiliye, wankala mudhidhi wodhugudha vaddiddi wa abale aliwo. Onkooddela eni okwereta data esi mu kalendarioni mwawo wila dhigafiyaga egafuneya oviperheke wila wakamihe na thagaraga?

Kujeedhele okumbirhiwa: Ohikala mabasa anfanyeela okosiwa? Onofuneya muthu wila awañganelege ana? Amarho vamodha na amudhi adhile anofuna mburo wokala? Athu akweliwe ovanenevi wili-wili anodhugudheya vaddiddi mpaka okoodda oziwa enfanyeelani okosa, kanwodha vina wapanga athu ena ejile enfanyeelani okamihiwana. Noona ogazinddiyela txibarene elobo enfuneya, kujeedhele okumbirhiwa wila okose; kalabaga. (1 Korinto 10:24; kaladdaniha na 1 Joau 3:17, 18.) Muyana dhahi okweliwe mamunaye onowubuwela: “Athu enjene ela ologa wila, ‘mugakaana elobo enfanyeelimi okosa, kaddipangeni.’ Mbwenye mukwaga mmodha kavuzile. Wela onyaalela mu kambirhinya, bakunula magono bafula mikumi dhatakalile mudhidhi wa okwa. Mwina wathukuli mpika, manje vamodha na dhilobo dhokuputhana bakuputha tapeti yathapikeli mamunaga. Sumana dhiñgonovi musogorhomwa, munddimuwa mmodha wa mmulogoni wahidha na guwodhaye dha omabasani na dhipanodhaye nanda baloga, ‘Ddihiziwa wila txino ohikala elobo enfanyeela osasanyedhiwa. Txini?’ Mulobwana oddu wankweleya vaddiddi mmirimani mwaga sabwa ya osasanyedha musuwo obwene warhezuwa na doburadisa modha vina sabwa ya osasanyedha elobo dhahi ya maliju!”​—Kaladdaniha na Tiago 1:27.

Kawakelege aleddo: Bibilia ononubutxedha wila, “Muhidduwale yeddelo y’owawakelaga aleddo.” Makamaka ninofanyeela wubuwela wawakela abale ankubanya. Othiya okosaga niwobelo ninga “ogafuna kafiya mudhidhi onfuniwe,”  kaapange sikuna vina mudhidhiya. Agakoodda, kunyanyale nomaguva. Txino vanofuneya nlibiho na murima wotene. Txino awene akooddeli niwobelo nawo sabwa ya wova okoodda oviwañganela na esile dhiniwani vamentoni va athu ena. Obe awene anovivaha muladdu mwaha wa oja vina ovega mudhidhi obu. Kobuwela wawakela aleddo wa muyana watxemerhiwa Lidia onlogiwa Mbibiliani. Luka muwobeleliwiye odhowa vatakulu va muyana oddu, ohiloga, “Onikalela ntidi orumela.”​—Merelo 16:15 (Ahebreu 13:2).

Kavilela vina kanonelagamo: Kutikinetxe esile txino dhinloga athu akweliwe omaromowa. Kobuwela, txino awene podi oludduwaga vina ovivaha muladdu. Akala anowuludduwela, onofanyeela okaana zelu vina ovilela wila ohakule na owali. Bibilia ononilaga wila, “thukulaní meddelo a thagaraga, ovyeviha, ofwasa, okurumuwa, ovilela.”​—Kolosi 3:12, 13.

Kaleba karta: Thima ya karta obe ya kartau ya nipangarhazo enoziweya deretu. Empureyamo dhavi? Cindy oddwene okweliwe mai waye na eredda ya câncer onowakula: “Mukwaga dhahi wahiddilebela karta naderetu vaddiddi. Txibarene nahiddikamiha sabwani ddannengesa wili-wili.” Karta obe kartau na nipangarhazo podi olebiwa na ‘mazu mañgonovi,’ mbwenye anofanyeela obudduwa mmirimani. (Ahebreu 13:22) Kartana podi ologa wila weyo onotanaala vina yawila onompanga mobuwelo a vawoka mwaha wa marafulaya, obe podi olagiha mukalelo wamuziveliwe muthuya okwile.

Kalobelaga na awene: Kupwaze guru ya malobelo awo mwa oderetu wa abale akweliweya. Bibilia onologa: “Nlobelo na muthu womyala murima . . . nikana guru enddimuwa.” (Tiago 5:16) Motagiha, wuvuruwana bugaalobelela podi wakamiha ovugula mewelo aba oohikala ninga ovivaha muladdu.​—Kaladdaniha Tiago 5:13-15.

Kuwarebethe sabwa yawila kunziwa yologaya obe yokosaya: Txino iyo podi ologaga noka, ‘txibarene awene anfuna akale wokavo ovanene apa.’ Mbwenye ebaribariya txino jawi iyo ninowarebetha sabwani ninova ologa obe okosa elobo yovirigana. Txibarene, orebethiwa na akwawa, amudhi obe Akristu akwawa onowakosiha abale akweliweya woonaga wila anosuguliwa, bigenjedha opa wawa. Kobuwela, mazu a thagaraga vaddiddi vina merelo kanrutxetxa. (Éfeso 4:32) Wafiyedha buli weka podi okala nipara na nlibiho. (Kaladdaniha Merelo 28:15.) Obuwelaga siku nikwile mwanaye wa muyana Tereza onologa: “Mwari mwa wora modha, amarho ehu ahidhaala va musuwo votene wa sipitale; anddimuwa otene a mmulogoni vamodha na awadhiwaya aahidha. Nthithi na ayana ena nali nopothiwanene ena adhile na guwo dha omabasani. Awene ela onyanyala esile dhakosani nanda badha na omaguva. Enjiya mwa awene anipangile wila oomile milomo, mbwenye kiyali-wene elo sabwani aahidha.”

Kuwathiyihe okubanya: Txino iyo podi ofuna ologa, ‘porhe-porhe, kamaala, kulile viina.’ Mbwenye enofanyeela othiya mintori obudduwa. Catarina atanaalelaga okwa wa mamunaye ohiloga: “Ddinoona ninga ja makamaka wathiya abale akweliwe olagiha ejile eniwani mmirimani nanda bathwanyutxedha otakulu.” Karabela emanya ya wapangaga athu ena mukalelo onfanyeelani wiwa. Vina kuvite ejile eniwa weyo wila okubarele ejile eniwani. Othiya eji, Bibilia ononilaga: “onlaní na abale anunla.”​—Roma 12:15.

 Kuwaguvelege walaga wila aponye guwo obe dhilobo dhiina dha marafulaya aweneya ahinathi ogana yokosanaya: Txino iyo podi wubuwela wila egahikala yaderetu oponya dhitagano dhintota otanaalela sabwani esi na mukalelo mwina dhinogoneeliha okubanyawa. Mbwenye emarya eji yawila “Ddihoone viina, ddihubuwele viina txino veneva kinlaba. Muthu okweliwe onthiya vañgono-vañgono omubuwela marafulaya. Kobuwela wila Bibilia onologa ejile yakosile Jakobi bibi wa wale mwathukuleliwiye orumeela wila mwanaye José wapiwe na enama ya mukokolani. Kapoti wa José wodhaala nikami mwatonyihedhiwe Jakobi, iyene “omunla masiku menjene. Anaye etene analobwana na anayana adha ompangaraza; iyene kawodha opangarazeya.”​—Wita 37:31-35.

Kuloge wila: ‘Onela okaana mwana mwina’: Mai okweliwe mwanaye wa muyana onowubuwela: “Ddansilidheya na abale aloga wila ddinela okaana mwana mwina.” Txino aloga na  oderetu, mbwenye wa mambali onkubanya, mazu awila mwana oddule okwile podi otxinjiwa ‘anosuva ninga supadda.’ (Gano dh’olelana 12:18) Mwana txipo kanimutxinja mwana mwina. Sabwa yani? Sabwani kadda mwana ddwa vawoka.

Kurebethege omuromola marafulaya: Mai dhahi onowubuwela: “Athu enjene karomola nne ngafuna vañgono nzina na mwanaga Jimmy obe kamuloga. Ddinorumeela wila ejile yanddipiha murima.” Noona, nzina na marafulaya nigaromoliwaga kusaddulege makaniya. Kanvuze muthuya akala onofuna ologa mwaha wa mmudhayeya okwile. (Kaladdaniha Job 1:18, 19 vina 10:1.) Athu ena akweliwe anotamaalela wawiwa amarho ologa mwaha wa mikalelo dha makamaka dhimukosihile mmudhawa okala wa thima vaddiddi vamentoni vawa.​—Kaladdaniha Merelo 9:36-39.

Kuthamageletxe ologa wila ‘Ehikala:’ Otamela ofanyamo elobo ekalile edhilena okwawa wili-wili eji ‘kinapangarhaza akukumuwile’ abene ankubanya. (1 Tesalónika 5:14) Namwali dhahi bagobuwela okwa wa mai waye ohiloga: “Athu ena anloga, ‘Mai wawo kanoona goi’ obe, ‘mbwenye-mbwenye ohikaana murenddele.’ Mbwenye kayo ejene yafunemi wiwa.” Dhologa esi dhinkala ninga dhinfuna dhapange abale akweliweya wila kanfanyeela okubanya obe yawila okwawa kuna ntapulelo. Na dhaene, awene txino anokubanya vaddiddi sabwani ahirimeeliwa mmudhi wamukwelani.

Jaderetu okoodda ologa wila, ‘Ddinoziwa mukalelo oniwa weyo’: Onoziwa wene? Motagiha, onowodha wiwa ejile eniwa mambali agakweliwa mwanaye akala kunakweliwaga mwana? Masiki akala wahikweliwa, kaziwa wila athu ena txino kaniwa kakamwe ninga mweweli weyo. (Kaladdaniha Enthothobelana 1:12.) Mpaddi mwina, egakala yofanyeela, txino ohikala dhopuramo dhiina ologaga mukalelo ofanyile weyo embwenyi-mbwenyi ya okweliwa mmudhi. Muyana dhahi wapeliwe mwanaye wahoona okala yopangarhaza mwapangeliwiye na mai dhahi wakweliwe mwanaye wa muyana mukalelo wakaaniliye embwenyi-mbwenyi. Wahiloga: “Mai wa marafulaya karomile yowireyaya bagaloga: ‘Ddinoziwa mukalelo oniwa weyo.’ Iyene waddipangile bahi wila kaddithiye ddupangemo mukalelo weeddile dhilobodha.”

Omukamiha muthu okweliwe onofuna supaje, ozinddiyela, vina okwela onddimuwa. Kujeedhele wila muthu okweliweya oofiyedhe. Kukalele ologavi wila, “Akala ohikala elobo-elobovi enfanyeelimi okosa . . . ” Kazinddiyela wamwinya “eloboya,” ogamala kakosavo elobo s’ohikumbirhiwa.

Ahikalawo mavuzo mañgonovi: Ki njeedhelo na Bibilia na ovenya mu okwani? Eji enfuna otapulela eni wa weyo vamodha na amudhi awo akwile? Niwodhe dhavi okaana ebaribari yawila nthi njeedhelo nokuluveleya?