1, 2. (a) Oziwa nzina na muttu wovuwa entapulela wi ohimuziwa deretu? Katapulela. (b) Attu anrumeela eni mwaha wa Yezu?

MWILABONI ahikalamo attu enjene oovuwa. Txino weyo onowaziwa enaya. Mbwenye oziwa mazina awa kintapulela wi onomuziwa iyeneya deretu. Ejo vina kintapulela wi weyo onoziwa mikalelo dhotene dha mwigumini mwaye.

² Txino waromaga wiwa dhologa mwaha wa Yezu, iyene muttu okalilewo mwilaboni vyaka 2.000 mundduni. Mbwenye attu enjene kanziwa dha Yezu. Eena anloga wi muttu waderetu, eena anloga wi namavuhulela, enagu anorumeela wi iyene Mulugu. Weyo onubuwela dhavi?—Koona Yowenjedha 12.

3. Ekaleleni yamakamaka oziwa ebaribari mwaha wa Yehova Mulugu vina Yezu Kristu?

³ Oziwa ebaribari ya Yezu elobo yaderetu vaddiddi. Sabwaya jani? Bibilia ononaddela: “Egumiyá yamukalakala, jiji: ouziwani nyuwo Mulugu mmodha, webaribari; omuziwa vina Yezu Kristu omurumilenyu.” (Joau 17:3) Ndde, akala onoziwa ebaribari ya Yehova na Yezu, onele okaana egumi yamukalakala mparaizu velaboni ya vati. (Joau 14:6) Mowenjedhedha, okaana eziwelo yowakwana mwaha wa Yezu enowukamihedha sabwani iyene onnittiyedha yotagiha yaderetu ya wiwanana na attu eena. (Joau 13:34, 35) Mwari mwa Kapitulu 1, nihisunza ebaribari mwaha wa Mulugu. Ovano ninfuna nisunze ensunziha Bibilia mwaha wa Yezu.

4. Mazina aba “Mesiya” na “Kristu” antapulela eni?

⁴ Vyaka gwé mundduni Yezu ahinatti obaliwa, Yehova wahiloga mBibiliani wi agahimuruma Mesiya, obe Kristu. Nzina ntti “Mesiya” tta elogelo ya Ebraiko, nanda “Kristu” tta elogelo ya Egrego. Omeli antapulela wi Mulugu ohimusakula Mesiya banvaha ettomo yamakamaka. Mesiya onele osorhiha ebaribari mwaha wa dhofuna dha Mulugu. Yezu ohikaana ewodhelo ya wukamihedha ovanene. Mbwenye ahinatti obaliwa, attu enjene anvuza: ‘Mesiyaya onakale ani?’

5. Anamafara a Yezu ahiziwa wi Yezu wali Mesiya?

⁵ Anamafara a Yezu kaganyedha wi iyene wali Mesiya. (Joau 1:41) Motagiha, Simau Pedro wahiloga na Yezu: “Nyuwo muli Muttikitteliwi.” (Mateu 16:16) Iyo ninwodha dhavi orumeela wi Yezu ddi Muttikitteliwi?

6. Yehova wakamihedhi dhavi attu a nroromelo omuzinddiyela Mesiya?

⁶ Wale vaddiddi Yezu ahinatti obaliwa, anamavuhulela a Mulugu ahileba dhilobo dhinjene dhigakamihedhi attu omuzinddiyela Mesiya. Dhigakamihedhile dhavi? Niloge wi ohikumbirhiwa wi onfarele muttu ohinimuziwewi okule onweliwa mikukutta. Akala onowaddeliwa deretu mikalelo dha muttuya, mohaganyedha ononfanya. Moligana, Yehova wahalabihedha anamavuhulela aye, wi anaddele dhizinddiyelo, alogaga dhotene dhigakosiliye vina dhigampadduweli. Wakwanihedheya wa mavuhulo abo onowakamihedha attu ororomeleya oziwa mwebaribari wi Yezu ddi Mesiya.

7. Mavuhulo gani meeli anlagiha wi Yezu ddi Mesiya waroromelihiwe?

 ⁷ Ndoweni noone mavuhulo meeli. Noroma, vyaka 700 Yezu ahinatti obaliwa, namavuhulela Mikeya wahiloga wi Mesiya agabaaliwe sidadi eng’ono ya o Belemi. (Mikeya 5:2) Nanda kuwenewale wabaaliwe Yezu! (Mateu 2:1, 3-9) Nanawili, namavuhulela Daniyel wahiloga wi Mesiya agadhile yaka ya 29 E.C. (Daniyel 9:25) Aba mavuhulo meeli mwa menjene anlagiha wi Yezu ddi Mesiya waroromelihiwe.—Koona Yowenjedha 13.

8, 9. Txini yapadduwile mudhidhi obatiziwe Yezu, enlagiha wi iyene ddi Mesiya?

⁸ Yehova wahivaha ezinddiyelo yowooneya yawi Yezu wali Mesiya. Mulugu wahinvaha Joau Mbatizi ezinddiyelo ya owodha omuzinddiyela Mesiya. Mudhidhi wadhowile Yezu obatiziwa na Joau o Mwinje wa Jordau yaka ya 29 E.C. Bibilia ononaddela epadduwilewo: “Yezu vamalileye obatiziwa, ovaddela, venevo erimu efuguwa iyene ohona muya wa Mulugu ommorelaga va musorho n’ekalelo ya kangayiwa. Nihiweya vina nzu nadha odhulu naloga: “Oddu ddi mwanaga wa vamurimani vaga mwa iyene puli oziveliwa waga.”” (Mateu 3:16, 17) Joau voniliye ezinddiyelo eji, venevo iyene ohiziwa wi Yezu ddi Mesiya. (Joau 1:32-34) Sikunene nttile, Yehova vanvahiliye muya waye padhiliye okala Mesiya. Ddi iyene wasakuliwe na Mulugu wi akale mwimeleli vina mwene.—Izaiya 55:4.

 ⁹ Mavuhulo a Bibilia, mazu a Mulugu, vamodha na dhizinddiyelo dhoneyile mudhidhi obatiziwe Yezu dhihilagiha wi Yezu ddi Mesiya. Yezu odhile wuvi, vina iyene wali wa mukalelo gani? Ndoweni noone ensunziha Bibilia.

10. Txini ensunziha Bibilia modhela egumi ya Yezu ahinatti odha velaboni ya vati?

¹⁰ Bibilia onsunziha wi Yezu wakala wirimu  mudhidhi mwinjene vaddiddi ahinatti odha velaboni ya vati. Mikeya wahiloga wi Mesiya ‘wahikalawo masaka awale.’ (Mikeya 5:2) Yezu mwinyene wahiloga dila dhinjidhene wi wakala odhulu wale vaddiddi ahinatti obaliwa ninga muttu. (Kengesa Joau 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Ahinatti odha velaboni ya vati, Yezu wahandana vaddiddi na Yehova.

11. Yezu Okaleleni muttu wamakamaka vaddiddi vamentoni va Yehova?

¹¹ Yezu muttu wa ttima vaddiddi vamentoni va Yehova. Sabwaya jani? Sabwani Yehova ohimuttandda Yezu ahinatti ottandda dhilobo dhiina. Noona Yezu onokuweliwa ‘muttaji wa dhopaddutxiwa dhotene’. * (Kolosi 1:15) Yezu ddwa makamaka vamentoni va Yehova sabwani ottanddiwe kakamwe na Yehova. Noona bagakuweliwa “Mwana woroma.” (Joau 3:16) Yezu vina ohilaba na Yehova akamihedhaga ottandda dhilobo dhiina dhotene. (Kolosi 1:16) Ddi Yezu bahi onkuweliwa “nzu” sabwani Yehova wannimulabihedha wi aperhekele miselu na mipaganyo wa angelo vina attu.—Joau 1:14.

12. Niziwile dhavi wi Mulugu na Yezu kahiyo muttu mmodhene?

¹² Attu eena anrumeela wi Yezu na Mulugu muttu mmodha. Mbwenye kahiyo ejuwene ensunziha Bibilia. Bibilia onloga wi Yezu wile ottanddiwa, ejo entapulela wi iyene ohikaana maromo. Mbwenye Yehova, ottanddile dhilobo dhotene kana maromo. (Masalmo 90:2) Ninga mwana Mulugu Yezu txipo  kobuweli okala Mulugu. Bibilia onsunziha wi Babi munddimuwa opitta mwana. (Kengesa Joau 14:28; 1 Korinto 11:3) Yehova ddi ‘Mulugu Wowodha-wodha.’ (Wita 17:1) Iyene ddi munddimuwa vina muttu wa guru wa elabo yotene.—Koona Yowenjedha 14.

13. Bibilia onlogela eni wi Yezu “kove ya Mulugu wohoneya”?

¹³ Yehova na Mwanaye Yezu, ahilaba vamodha vyaka matxikwi na matxikwi erimu na elabo ya vati dhihinatti ottanddiwa. Awene ankwelana vaddiddi muttu na mukwaye! (Joau 3:35; 14:31) Yezu watagiha mikalelo dha babe, noona Bibilia agaloga wi iyene “kove ya Mulugu wohoneya.”—Kolosi 1:15.

14. Ewodheyile dhavi Mwana wa makamaka wa Yehova obaliwa ninga muttu?

¹⁴ Mwana wa makamaka wa Yehova wahivenya wirimu odha obaliwa mwilaboni ninga muttu. Ejo ewodheyile dhavi? Yehova wahikosa matikiniho bamwaliha egumi ya mwanaye wirimu bamwika mbani mwa mwana muyana wahamuziwile mulobwana watxemerhiwa Maria. Mwadhahene, Yezu kaana babe wa muttu womaningoni. Noona Maria wahimbaala mwana woligana, nanda banvaha nzina na Yezu.—Luka 1:30-35.

15. Ninawodhe dhavi omuziwa Yehova deretu?

¹⁵ Weyo podi osunza dhilobo dhiina sabwa ya Yezu, egumi yaye, mikalelo dhaye modheela omwengesa Bibilia manivuru a Mateu, Marko, Luka, na Joau. Manivuru aba anittaniwa Mittaka. Sabwa yawi Yezu oli ninga Babe, mudhidhi onengesa weyo dhologa dhaye dhinele oukamihedha omuziwa deretu  Yehova. Noona Yezu wahiloga: “Oddonile miyo omona Baba.”—Joau 14:9.

16. Yezu wasunziha eni? Masunziho a Yezu adheela wuvi?

¹⁶ Attu enjene amukuwela Yezu “Namasunziha.” (Joau 1:38; 13:13) Dhilobo dhamakamaka dhasunzihile Yezu dhali ‘miselu dhapama dha Omwene.’ Omweneya obu txini? Obu olamulela wa Mulugu, oli wirimu onalamulelege elabo yotene ya vati vina onadhena mareliho menjene wa abale animwiwelela Mulugu. (Mateu 4:23) Dhotene dhasunziha Yezu dhadha wa Yehova. Yezu ohiloga: “Dhinusunzihani miyo, kaiyo dhaga; sa Mulugu oddirumile.” (Joau 7:16) Yezu wanziwa wi Yehova onfuna wi attu ewe miselu dhapama dhinloga wi Omwene wa Mulugu onela olamulela elabo ya vati.

17. Yezu wasunziha wuvi? Iyene wakosela eni guru wi asunzihe attu eena?

¹⁷ Yezu wasunziha wuvi? Vego pa vego vàfanyiye attu. Iyene wasunziha muttemba mmasidade, mmawani, mmamisika, mpule mwebedhiwa Mulugu vina mmatakulo mwawa. Iyene kajeedha wi attu adhe vakaliye. Ddi iyene wabagela. (Marko 6:56; Luka 19:5, 6) Yezu wanlaba na guru anongaga mudhidhi waye wi asunzihe attu. Sabwaya jani? Sabwani wanziwa wi Mulugu wafuna wi akosege ejuwene, sabwa yina jawi wannimwiwelela Babe. (Joau 8:28, 29) Yezu wanlaleya sabwani wannakwela attu. (Kengesa Mateu 9:35, 36.) Iyene wanziwa wi anddimuwa a marelijiau kasunziha ebaribari ya Mulugu vina Omwene waye. Iyene wafuna wi aakamihedhe attu wi ewe miselu dhapama.

18. Mikalelo gani dha Yezu dhinuziveletxa?

 ¹⁸ Yezu wannazuzumela, wannakwela vina wannabarela attu eena. Iyene vina wali muttu wofiyedheya. Aima vina anziveliwa na iyene. (Marko 10:13-16) Yezu kaana nsakulano. Iyene wanidda kunya [mabeho]. (Mateu 21:12, 13) Yezu okalilewo nsaka nahavahiwa ayana ttima vina naharihiwani. Mbwenye Yezu wannaweddiha ayana na nriho vina ttima. (Joau 4:9, 27) Mwebaribari Yezu wali muttu woviyeviha. Motagiha, omattiyu dhahi wahifiyedha osuwa manyalo a anamafara aye, mabasa aba ali a mudhari.—Joau 13:2-5, 12-17.

19. Dhotagiha gani dhinlagiha wi Yezu wanziwa dhojombeliwa dha attu vina wanfuna wakamihedha?

¹⁹ Yezu wanziwa otanaalela esile dhafuna attu nanda wannakamihedha. Ejo yahooneya mudhidhi walabihedhiye guru ya Mulugu wi avulumutxe attu modhela matikiniho. (Mateu 14:14) Motagiha, muliba maranya dhahi wahidha vali Yezu baloga: ‘Akala munofuna, kaddivulumutxeni.’ Yezu wahinonelamo wiwa opa wa mulobwana oddule watabuwa. Iyene wamweddela ttagaraga nanda wahimukamihedha. Yezu wahimutapulela nlada, bamuddiginya, alogaga dhahi: “Ddinofuna! Vulumuwa.” Mulobwana oddule wali muredda wahivulumuwa! (Marko 1:40-42) Onowodha otanaalela mukalelo wewile mulobwana oddule?

20, 21. Sabwaya jani Yezu yotagiha ya omwiwelela Mulugu?

²⁰ Yezu yotagiha yapama ya omwiwelela Mulugu. Elobo-elobovi yampadduwela obe yamukosela amwiddani aye, iyene kattiya omuroromela Babe.  Ninga motagiha, mudhidhi wamwehile Satana, Yezu kattegile. (Mateu 4:1-11) Amudhaye eena karumeela wi iyene wali Mesiya nanda aloga wi ‘iyene ohitaduwa,’ mbwenye Yezu wankosavi efunelo ya Mulugu. (Marko 3:21) Vatabutxiwiye na amwiddani aye iyene wannimuroromelavi Mulugu vina kafunile wawiyihedha obure.—1 Pedro 2:21-23.

²¹ Masiki Yezu vatabuwiye mpaka okwa, iyene wahimuroromelavi Yehova. (Kengesa Filipi 2:8.) Kobuwela ovilela waye labo nikwiliye. Iyene wahiburuleliwa vamentoni va anamoona a ottambi ambedda, abalene aabihedhiwe na anamattonga abure, muttitti wamobela owali, vina anyakoddo amukomeli vapimgirhizini.  Noona afunaga okwa, wahiloga: “Dhetene dhipula!” (Joau 19:30) Ahivira masiku mararu Yezu bakwile, Yehova wahinvenyiha mu kwani banvaha maningo omuyani. (1 Pedro 3:18) Sumana dhing’onovi musogorhomwa, Yezu wahiyelela wirimu, “bagilati omononi woja wa Mulugu,”  ajeedhaga wi Mulugu anvahe Omwene.—Ahebreu 10:12, 13.

22. Gari gani evahiwe iyo sabwa ya Yezu omuroromela Babe?

²² Sabwa ya Yezu omwiwelela Babe, iyo ovanene nihikaana gari ya okala mparaizu mwilaboni ya vati. Kapitulu endawo, ninele osunza mukalelo gani okwa wa Yezu onnivahani gari ya okana egumi ya mukalakala.