1, 2. Koddi akala vamateloni vabudduwa magudulano entapulela wi mateloya kakalile? Katapulela.

MATELO nvaho wa Yehova, ageddehiwa deretu anodhana wagalala onddimuwa. Masiki egali dhawene matelo etene ahikaana makattamiho. Dila dhina atelani anowubuwela ninga makattamiho awa kana omagomo, afiyedhaga omwadheya.

² Akala vamateloni vanobudduwa magudulano, kanitikine. Eji kintapulela wi mateloya kakalile. Atelani ena agumanilena makattamiho manddimuwa, ahiwodha olibiha matelo awa. Akosile dhavi?

3, 4. Elobo gani empadduwa na matelo mena?

³ Matelo anowataganyiha attu eli ottiyana, kadda muttu okaana dhilemelelo dhaye, dhifunelo vina mukalelo wottiyana wa okosa dhilobo. Ottiya ejo txino mulobwana na muyana aleliwe na anamudhi ottiyana. Egali dhawene enofuneya mudhidhi vina guru wi muziwena deretu.

⁴ Dila dhina mulobwana na mwadhiye anowinjiveliwa dhilobo dhokosa arimeliwaga mudhidhi  wotanalana vina wokala vamodha. Awene anokala ninga attu ahinziwana deretu mbwenye ankala numba modha. Elobo gani enawodhe wakamihedha?

5. (a) Elobo gani enkamihedha wiwanana wa atelani? (b) Mowiwanana na nivuru na Ahebreu 13:4, ninfwanyela wonaga dhavi matelo?

⁵ Yehova onovaha malago ofanyelela anwodha okamihedha wiwanana wa atelani vina omwaddamela Mulugu. (Masalmo 25:4; Izaiya 48:17, 18) Iyene ohiloga wi: ‘Matelo arihiwege.’ (Ahebreu 13:4) Elobo yorihiwa, elobo ena ttima enddimuwa. Akala weyo onovahiwa, onoweeddiha deretu. Yehova onfuna wi noonege matelo ninga elobo ya ttima.

6. Mowiwanana na Mateu 19:4-6 Yehova onfuna wi matelo eddihiwege dhavi?

⁶ Ddi Yehova opaddutxile matelo oroma. Noona Yezu ologa wi: “Kamwengeselile wi Mwinya ovenyana omaromelo, wapaddutxilé mulobwana na muyana, àwaddelaga dhahi: N’eji mulobwana onomuthiya babe na maye, akalege na mwadhye; obiliyá aner’okala muthu mmodha bahi? Ddabuno kankala eli, ali muthu mmodha bahi. Nona emagile Mulugu, muthu ahitapule.” (Mateu 19:4-6) Nlebo ntti ninoniha wi ovenyana omaromo Mulugu wafuna wi matelo ekale elobo ya egumi yotene. Iyene vina wafuna wi murala wa anamudhi okaanege wiwanana vina wagalala.

7. Elobo gani enakamihedhe atelani olibiha matelo awa?

⁷ Masaka abano atenali anogumanana masoso manddimuwa vaddiddi opitta nsaka nina. Dila dhina masoso anottabwa attukulelaga atelani wona ninga kanogoleleya, venevo aweneya anottiyana. Ononelamo mukalelo onoona Yehova matelo elobo yokamihedha.—1 Joau 5:3.

8, 9. (a) Mudhidhi gani onfwanyela iyo wiwelela malago a Yehova vamateloni? (b) Ninatonyihedhe dhavi wi matelo elobo yorihiwa?

⁸ Malago a Yehova b’oderetu wehu. Ninga monile iyo nlago nimodha ninloga wi ‘matelo arihiwe.’ (Ahebreu 13:4; Kohelét 5:4) Nigavilibihedha omwiwelela Yehova masiki egakala yorutxa, ninele opurelamo.—1 Tesalónika 1:3; Ahebreu 6:10.

⁹ Vowi matelo elobo yattima wa iyo, kaninfuna  okosa obe ologa elobo enanonge matelo ehu. Ottiya ejo ninfuna nilibihe. Ninawodhe dhavi olibiha?

10, 11. (a) Matelo mena angumanana makattamiho gani? (b) Elobo gani enapadduwe akala mamuni obe muteliwi kantanalela mazu aye?

¹⁰ Nihiziwa wi ahikalawo makalelo ottiyana-ttiyana anpigidha matelo. Mbwenye iyo niziwa wi Akristu kanfwanyela wavada amamunawa obe awadhiwa. Mudhidhi mwina mazu anosuva opitta ovaddiwa. Muyana dhahi ohiloga wi: “Ebaribari wi maningo aga kana maguma a ovadiwa, mbwenye dila dhinjene mamunaga onoddisuva na malogelo. ‘Iyene onoddilogelaga wi: Weyo onoddinyagula!’ Weyo kuli elobwene! Mazu aba ankala ninga elodda yorutxa vaddiddi ovolawa.” Mulobwana dhahi wapwaziwetxa na mwadhiye ohiloga: “Kaddinwodha ologa mazu a kambo anddilogela mwadhaga. Kaddinwodha vina ologa na iyene. Ddinribeliwa omabasani ddilabaga wi ddirabele makani a vatakulu.” Masaka abano attu enjene anologa mazu onyimula, awopiha.

¹¹ Akala attu anologelana mazu ovadda muttu-na-mukwaye, enopa vaddiddi vina enorutxa odduwalawa. Ebaribari, Yehova kanfuna wi atelani akosege dhawene. Mbwenye dila dhina enopadduwa muttu omunyimula mukwaye ahifunaga. Weyo txino onovyona ninga muttu waderetu, mbwenye orome otanaalela dhahi: Mwadhaga obe mamunaga onddona  dhavi? Akala iyene onoribiwaga murima na mazu awo, weyo ohigana okosa matxinjo a malogelo awo?—Galásia 5:15; kengesa Éfeso 4:31.

12. Akala attu ahitelana elobo gani enazuzumihe mandano awa na Yehova?

¹² Mukalelo onlogelana atelani onompatta Yehova, masiki akala muttuya onloga yeka obe anowakulana. (Kengesa 1 Pedro 3:7.) Tiago 1:26 ononubutxedha wi: “Muthu onubuwela wi ddinoweddana magano a Mulugu, ahiziwa omaga nlumi naye, onovinyengetha mwinya: omulaba waye Mulugu kunpur’elo.”

13. Mukalelo mwina wa omunyimula muteli obe muteliwi buvi?

¹³ Atelani anofwanyela okala txenjewa wi anadhe  anyimulena na mukalelo mwina. Motagiha, mwadhiyo obe mamuno onewemo dhavi akala weyo onoziveliwa okala mudhidhi mwinjene na muttu mwina ottiya iyene? Txino weyo kunkosa elobo yabure na muttuya, munkaletxa mmabasani a olaleya obe munkosa mabasa mena ofuneya. Koddi mamuno obe mwadhiyo onele onyimuwa? Muteliwi dhahi ohiloga: “Mmulogoni ddinoribiwaga murima ddigamoona mamunaga amuzuzumelaga venjene murogorha mwina. Ddinivona ninga kaddili elobo.”

14. (a) Gano dha wita 2:24 dhinisunziha eni? (b) Mavuzo gani anfwanyela iyo otanaalela?

¹⁴ Ninga Akristu ninofwanyela wakamihedha amambali ehu vina abali a mmulogoni. Mbwenye nigatela, mwadhihu obe mamunihu ddi muttu wamakamaka mwigumini mwehu. Yehova onloga wi: ‘Muteli amuzuzumele mwadhiye.’ (Wita 2:24) Ninofwanyela ozuzumela dhifunelo dha mwadhihu obe mamunihu opitta dhehu. Kavivuze: ‘Ddinotamela mudhidhi wokala na mwadhaga obe mamunaga? Ddinomuzuzumela vina ddinomweddiha na okwela oninfwanyelela?’

15. Nifwanyelela eni okalela txenjewa wandana na muttu ohili mwadhihu obe mamunihu?

¹⁵ Nigakosa mandano oliba na muttu ohili mwadhihu obe mamunihu, musogorhomwa txino ninototela makattamiho matelo ehu. Muttu onkala vamodha na iyo mudhidhi mwinjene, txino ninoroma omulemeela vina oziveliwana. (Mateu 5:28) Olemelana oku onodha wunuwa ototelaga makattamiho matelo ehu.

16. Bibilia onavaha atelani nlamulo gani?

¹⁶ Mmaleliliye ologa wi ‘matelo arihiwege’ Bibilia onologa vina wi: “Atelani avirihegemo dhipikirhelanina, vowi Mulugu onowakona anira dhoraruwa na dhotakala dhina dha mba.” (Ahebreu 13:4) Mazu aba; “avirihegemo dhipikirhelanina” entapulela ogonihana muteli na muteliwi. (Gano 5:18) Atelani anawodhe dhavi oriha makani aba?

17. (a) (Masaka abano attu enjene anona dhavi olupa matelo? b) Monelo wa Akristu sabwa ya olupa matelo buvi?

¹⁷ Masaka abano attu enjene alobwana na ayana anona ninga olupa matelo kahiyo muladdu. Mbwenye iyo kanirumele opattiwa na mubuwelo wa attu. Yehova onowidda ojeberuwa vina olupa matelo. (Kengesa Roma 12:9; Ahabreu 10:31; 12:29) Nigakosa mararuwo na muttu ohili mwadhihu obe mamunihu, kuloga nihipigidha matelo ehu. Entapulela vina okoodda oriha malamulo a Mulugu niyelelaga wandana na iyene. Enofuneya widda eli yabure vina okwela dhilobo dhaderetu, nirabelaga olupa matelo vina makani a ogonihana na muttu mwina.—Job 31:1.

18. (a) Olupa matelo onladdana dhavi na wawebedha amilugu onyengetta? (b) Yehova onoona dhavi olupa matelo?

¹⁸ Malamulo a Mizé àloga wi olupa matelo yottega enddimuwa yaligana na wawebedha amilugu onyengetta. Attu akosa ejuwene ampiwa mulobwana na mwiyanaya. (Onamakutha 20:2, 10) Olupa matelo wakala ninga wawebedha amilugu onyengetta, sabwani wangwadda ororomela wana muttuya  na Yehova. Akala Mwizrayel mmodha wela omwebedha mulugu wonyengetta, iyene wangwadda nlibelo naye na omuroromela Yehova. Moligana na ejuwene, ana Izrayeli akosa mararuwo anttiya okala attu ororomeleya. (Obudduwa 19:5, 6; Olibiha 5:9; kengesa Malakiya 2:14.) Eji enowooniha wi olupa matelo mwa mpaddi wa Yehova makani manddimuwa.

19. Nladdaniho gani ninnikamihedha orabela olupa matelo?

¹⁹ Ovano iyo kanili vina mutxiddo wa malamulo a Mizé, mbwenye mubuwelo waye wa olupa matelo kusadduwile. Moligana na ejile enkoddela iyo wawebedha amilugu onyengetta, kaninattiye okala attu ororomeleya vamateloni vehu. (Masalmo 51:3, 4; Kolosi 3:5) Nigakosa ejuwene ninomuriha mamunihu obe mwadhihu vina ninomuriha Yehova.—Kona epaddi Ononelemo Deretu 26.

20. Matelo anladdana dhavi na numba?

²⁰ Onawodhe dhavi olibiha matelo awo? Bibilia onloga wi: “Numba emagiwe n’onolelamo, enokomiwa na zelu.” (Gano 24:3) Numba egamageya, enovaha nibarelo vina enozivela okalamo. Enowodheya vina matelo okala dhahene, mbwenye atelaniya anofwanyela okala a eziwelo. Eziwelo enele okamihedha oliba wa matelo vina wagalala wa atelani.

21. Elobo gani enfwanyela weyo okosa wi Bibilia alibihe matelo awo?

²¹ Dhologa dha Bibilia dhinodhowavi dhejedhedhaga makani aba a numba: ‘Mmandarani mwa attu a malago, munodhala dhilobo dhattima, dhokoddela.’  (Gano 24:4) Weyo na mwadhiyo obe mamuno, mugengesaga vamodha manivuru a mBibibiliani, munelegele ononelamo mukalelo wolabihedha esile dhinengesa nyuwo. Esile dhisunzele weyo mBibiliani dhinela olibiha matelo awa. (Roma 12:2; Filipi 1:9) Mutamele ononelamo mukalelo onakale nyuwo attu aderetu, owiwelela mutonyihedhaga nriho vamateloni. Akala matelo enyu anoliba, nyuwo munele okala atelani ankwelana.—Gano 15:16, 17; 1 Pedro 1:7.

22. Ninfwanyelela eni ovilibihedha nimweddihaga mamunihu obe mwadhihu na nriho?

²² Ninofwanyela ovilibihedha wi nimweddihege mamunihu, mwadhihu na nriho. Matelo ehu anele okala ozivela. Elobo yina jawi ninele omwagalaliha Yehova.—Masalmo 147:11; Roma 12:10.