1. Elobo gani enfwanyela okosa muttu-muttu, nanda ekalele eni yorutxa?

YEZU ohiloga wi: ‘Abale aneeddana ebaribari anele omwebedha Mulugu na muya webaribari.’ (Joau 4:23; 6:44) Muttu-muttu wa iyo onofwanyela wiwelela mazu aba: “Tamelani enimuzivela Nabuya.” (Éfeso 5:10) Okosa ejene elobo yorutxa sabwani Satana onfuna wi nikosege dhilobo dhinimusilidha Yehova.—Ovuhulela 12:9.

2. Katapulelamo ejile epadduwile na nlogo na Izrayel waddamela Mwango Sinai.

² Satana onninyengetta dhavi? Mukalelo mmodha bwa ozuzumiha monelo wozinddiyelana dhilobo dhabure na dhaderetu. Karoma wona yotagiha yapadduwele ana Izrayel waddamana Mwango Sinai. Mizé wahiwela vamwangoni oku nlogo nimujedhaga vasanjala. Vowi iyene wahigonelavo, awene ahilemana omujeedha. Venevo ahimukumbirha Aroni wi asasanyedhe mulugu. Aroni wahimuba mwana nibila wa nddarhama wi akale mulugu wawa. Nlogo nahiroma oja mattanga a omuttabela. Annimukokorela amwebedhaga. Awene obuwela ninga kavali ottiyana omwebedha mwana nibila wa nddarhama na omwebedha Yehova. Wubuwela ninga “mathanga a Nabuya”  kiyali elobo yofwanyelela. Mwa mpaddi wa Yehova okule wali otaduwa, omwebedha mulugu wosemiwa, noona attu enjene ahikwa. (Obudduwa 32:1-6, 10, 28) Ninsunzavo elobo gani? ‘Kaninfwanyela wawebedha amilugu onyengetta.’ Nivittiye weddihiwa na Yehova, anaddelaga dhilobo dhaderetu vina dhabure.—Izaiya 52:11; Ezekiyel 44:23; Galásia 5:9.

3, 4. Ekalele eni elobo yaderutu oziwa nipara na mattanga ankosiwetxa nsaka nttino?

³ Nsaka nali Yezu velaboni ya vati, iyene wahasunziha anamafwara aye mukalelo wofanyelela wa omwebedha Yehova. Mukweliye, anamafwara aye ahidhowavi asunzihaga attu ena magano a Yehova. Mukwele vina anamafwara a Yezu, anamasunziha ena ahiroma osunziha dhilobo dhottambi vina ahimetxa dhilemelelo dha oja mattanga ahiniwanana na Yeddelo Yokristu. Awene ahiwodha osaddulela mattanga meena akosiwaga akalaga ninga mattanga a Akristu. (2 Tesalónika 2:7, 10; 2 Joau 6, 7) Masaka abano attu enjene anokosa mattanga aba, mbwenye mattangaya ahikaana dhilemelelo dhottambi. *—Ovuhulela 18:2-4, 23.

⁴ Mwilaboni mwetemwene, attu enjene anovaha ttima enddimuwa oja mattanga. Mbwenye ogadhowagavi bugasunza gano dha Bibilia dhinlagiha monelo wa Yehova, onele owodha otxinja mubuwelo wawo sabwa ya oja mattanga. Dila dhina txino onele orutxiwa ottiyawa mbwenye Yehova onele oukamihedha. Ovano ndoweni niziwe witeya wa mattanga anziveliwetxa  attu nsaka nttino, oziwa ejuwene enele onikamihedha ozinddiyela moonelo wa Yehova.

5. Elobo gani enoniha wi Yezu kabaaliwe siku na 25 mweri wa Dezemburu?

⁵ Attu enjene anubuwela wi Yezu obaliwe siku na 25 mweri wa Dezemburu, siku ntti attu anloga siku na Natali. Bibilia kanloga siku vina mweri obaliwe Yezu. Namaleba muttaka Luka ohiloga wi nsaka nibaliwe Yezu ‘akumbizi ali ottakulu ang’anelaga mabila awa.’ (Luka 2:8-11) Yezu obaliwe o’Belemi, elabo eji mweri wa Dezemburu enoridha vaddiddi vina odhulu onomotta neve. Akumbuzi kagawodhile okala otakulu namattiyu ang’anelaga mabila. Eji enoniha wi Yezu obaliwe nsaka n’ozivela okala otakulu. Bibilia na dholeba dhina dha mapadduwo dhintonya wi Yezu obaliwe mwari mwa mweri wa Setemburu na Otuburu.

6, 7. (a) Elemelelo ya oja mattanga a Natali edheeli wuvi? (b) Elobo gani ennittukulela opereka mivaho?

⁶ Natali odheeli wuvi? Natali witeyile mwari mwa mattanga a marelijiau onyengetta, ninga mattanga ankosiwa o Roma ankuweliwa Saturnais. Aba ali mattanga attabeliwa mulugu wa milima wakuweliwa Saturno. Nivuru nopepesa [The Encyclopedia Americana.] Ninloga wi: “Dhilemelelo dhinji dha Natali dhidhile mu saturnais, dhakosiwetxa mweri wa Dezemburu. Pavenevo varomile elemelelo ya osasanyedha dhoja dhamukutto, operheka mivaho dha mattanga vina ottiddiha vela.” Ottiya ejo, siku na 25 wa Dezemburu nali siku najiwa mattanga a mulugu wa nzuwa W’opersa wakuweliwa Mitra.

 ⁷ Mbwenye, attu enjene anttabela mattanga a Natali masaka abano makaniya kannonelamo. Awene onona ninga gari ya siku n’okala na anamudhi. Iyo ninoziveliwa okala na anamudhi vina akwehu, Yehova onfuna wi nikale attu anziwa ovaha. 2 Korinto 9:7 onloga wi “Mulugu onziveliwana ole onvaha na murima wetene.” Mbwenye Iyene kanfuna wi nisakulege masiku ovaha. Nikuru na Yehova ninoziveliwa ovaha vina okalaga na anamudhi vina amarho  mudhidhi-mudhidhivi, ahijedhelaga elobo ya wiyelihedhiwa. Awene anvaha n’okwela s’ohimageleliwa.—Luka 14:12-14.

8. Koddi anamasunza neneri amperhekele Yezu mivaho agali nyenye? Katapulelamo.

⁸ Wi atapulelemo makani a operheka mivaho nsaka na Natali, attu enjene anloga wi amwene araru ahimperhekela Yezu mivaho agali nyenye munigulani. Ebaribari wi attu enjene andowa omoona Yezu amperhekelaga mivaho. Nsaka na Bibilia, attu ana ettomo amperhekeliwa mivaho. (1 Amwene 10:1, 2, 10, 13) Weyo wanziwa wi anamasunza neneri aali attu alabihedha makaga vina kali alabeli a Mulugu? Ottiya ejo, mudhidhi obule wadhowilani omoona Yezu, wahittiyana na mudhidhi waliye nyenye munigulani. Ebaribari wi wali ‘mwana mung’ono’ mbwenye wahimala odhowa vatakulu.—Mateu 2:1, 2, 11.

9. Mattanga gani meeli anlogiwa mBibiliani?

⁹ Siku nimbaliwa mwana siku nowagalala. (Masalmo 127:3) Mbwenye eji kintapulela wi nittittimihege siku nobaliwa. Karoma otanaalela nipadduwo ntti: Bibilia onloga mattanga meeli bahi. Mattanga oroma ali a Faraó, anewili ali a Mwene Herodi Antipa. (Kengesa Wita 40:20-22; Marko 6:21-29.) Mbwenye attu aba kaali alabeli a Yehova. Ottiya ejo Bibilia kana miselu dhinloga mwaha wa alabeli aye akosile mattanga a siku nobaliwa.

10. Akristu oroma onamo dhavi wubuwela mattanga obaliwa?

¹⁰ Nivuru na The World Book Encyclopedia ninloga  wi Akristu a nsaka noroma “o’na mattanga obaliwa, ninga elobo yakosiwa na attu ahamulabela Mulugu.” Nipara na dhilemelelo esi nali na webedha wottambi. Motagiha, Akadda Gresia anrumela wi muttu-muttu wahikana muya wambarela agabaliwa. Awene obuwela wi muyaya wanniwanana na mulugu obaliwe siku nimodhene nibaliwe muttuya, nona anrumela wi muttuya wanfanyela oja mattanga a siku nibaliwiye, wila akane nibarelo. Ottiya ejo, oja mattanga a siku nobaliwa onokosa mpaddi wa masarhapitto na horóscopo.

11. Yehova onjedhela wi nikose elobo gani?

¹¹ Attu enjene anubuwela wi siku nobaliwa siku ninfwanyela muttuya orihiwa vina otonyihedhiwa okwela onddimuwa. Iyo ninowariha akwehu vina amudhihu mudhidhi wotene nihitamelaga siku namakamaka. Yehova onfuna nikale anamavaha a mudhidhi wotene. (Kengesa Merelo 20:35.) Masiku otene ninohagalala na egumi enivahile Yehova, ottiya wubuwela siku nobaliwa.—Masalmo 8:4, 5; 36:10.

12. Siku n’okwa ninkalela eni siku na nttittimiho opitta siku n’obaliwa?

¹² Nivuru na Kohelét 7:1 ninloga wi: “Nzina nothithimihiwa thinkala opitha makura onukela; labo n’okwa tha thima opitha labo n’obaliwa.” Labo nokwa ninkala dhavi labo na nttittimiho opitta labo n’obaliwa? Siku ninbaliwa muttu, onkala ahinakosa elobo yaderetu obe yabure. Mbwenye nigalabihedha egumi yehu nimulabelaga Yehova, ninokosa ‘nzina naderetu,’ Yehova kananidduwale masiki nikwe. (Job 14:14, 15) Adhari a Mulugu kanja mattanga a siku nibaliwani vina kanja mattanga a siku nibaaliwe Yezu.  Mwebaribari Yezu ologile wi nubuwelege siku na okwa waye bahi.—Luka 22:17-20; Ahebreu 1:3, 4.

13, 14. Mattanga a paskwa adheli wuvi?

¹³ Attu enjene anubuwela wi mudhidhene obule onjani mattanga a paskwa, anttabela ovenyihiwa mukwani wa Yezu. Mbwenye, ebaribariya jawi elemelelo  yoja mattanga a paskwa masaka abano andela mu relijiau yottambi eniwananihiwa na Eostre, wali mulugu wamuyana wa Anglo-Saxão, opattuwa wa nzuwa vina nsaka nowala. Dictionary of Mythology onotapulelamo wi muyana oddu wali mulugu wofewiha. Nona elemelelo ya paskwa enkosiwa na marelijiau ottambi enowiwanana na omwebedha mulugu oddu wa muyana. Motagiha, awene anolabihedha anamarogolo vina mazayi a paskwa ninga ezinddiyelo ya egumi eswa obe ovenyihiwa mukwani. Oromana wale marelijiau ahili akristu anowalabihedha anamarogolo ninga ezinddiyelo yobaala. Mowiwanana na nivuru nopepesa [Encyclopædia Britannica] ninloga wi: Elemelelo yolabihedha mazayi a paskwa endela mwari mwa “mulugu wamuyana Anglo-saxão.” Dhetene esi dhinoniha wi Paskwa kankosa epaddi y’ovenyihiwa mukwani wa Yezu.

¹⁴ Koddi Yehova onoziveliwa n’abale antaganyiha elemelelo ya marelijiau ottambi na ovenyihiwa mukwani wa Yezu? Nne. (2 Korinto 6:17, 18) Mwebaribari, kavali vego vanloga wi Yehova onowarumeliha attu oja mattanga a wubuwela ovenyihiwa mukwani wa Yezu.

15. Mattanga a Yaka Eswa adheli wuvi?

¹⁵ Elabo jilabo ehikaana elemelelo ya wubuwela Yaka Eswa. Mbwenye dhilabo dhinjene attu anokosa mattanga manddimuwa a yaka eswa. Nigafiya siku na mattanga aba, attu enji anoraruwa vina anolezela vopitta. Ottiya ejo mattanga aba kahiyo a Okristu. Nivuru [The World Book Encyclopedia] ninloga wi:  “Akadda roma ankosa mattanga a siku na yaka eswa, amuttittimihaga mulugu wa misuwo, wa mavolowelo vina wamaromelo wakuweliwa Jano. Mweri wa Janero, ohittukula nzina na Jano, wana kove bili, modha yag’aneli osogorho yina mundduni”.

16, 17. Elobo gani enfwanyela iyo otanaalela Akala ninfuna nikose mattanga a matelo?

¹⁶ Matelo bowagalaliha. Mukalelo onkosa attu mattanga a matelo onottiyana na yeddelo yelabo yattuya. Mbwenye attuya kantamela ononelamo nipara na mattangaya, awene kanziwelamo wi aromile na marelijiau onyengetta. Atelani a Akristu anokosa guru wi mattanga a matelo awa amwagalalihe Mulugu. Anoroma opepesa dhilemelelo dha mattanga a matelo ankosiwa elabo yawa, agamala ononelamo anokosa dhosakula dhofwanyela.—Marko 10:6-9.

¹⁷ Dhilemelelo dhina, attu anowalogelia atelani mazu awi ‘dhetedhene dhuweddeleni deretu.’ (Izaiya 65:11) Motagiha, dhilemelelo dhina atelani anowazeliwa marhuwa obe mbuga na ezinddiyelo ya wattabela. Awene anubuwela wi anele wakamihedha atelani okaana aima vina okalawo vyaka dhinjene n’ohagalala. Anubuwela wi enele wabarela atelaniya mwa dhilobo dhabure. Mbwenye Akristu anofwanyela okala txenjewa na dhilemelelo dha relijiau yottambi.—Kengesa 2 Korinto 6:14-18.

18. Magano gani mena a mBibiliani anfwanyelela iyo otanaalela nigafunaga okosa mattanga a matelo?

¹⁸ Atelani a Akristu anjedhela wi mattanga a matelo awa akale ofwanyelela, ahinanyimula abale anfunani  wawoba. Motagiha, agakalavo muttu onfuna ologa vari va mattanga a matelo a Akristu, enofuneya orabela malogelo onyakuwa a otuwa nriho, na atelani vina anamwinji. (Gano 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Ottiya ejo, kili yofuneya atelani okosa mattanga atamelaga nttittimiho afunaga ozumiwa vina “ojiwa murima na dhetene dhinona mento.” (1 Joau 2:16) Akala onfuna osasanyedhe mattanga a matelo awo, okose muli-mwetemwene wi sikuna nikale nowagalala ottiya okala siku nokubanya.—Koona Epaddi Ononelemo Deretu 28.

19, 20. Elemelelo ya omuweliha nakoma edhile wuvi?

¹⁹ Attu enjene ahikana elemelelo ya omugumaniha nakoma wa katxaso obe elobo yina yomwa agakala vamattangani a matelo obe mittupo dhina. Mudhidhene obo onokalavo muttu mmodha onloga elobo, akwaye banvenyiha nakoma obe katta atonyihedhaga wi anorumeela. Okosa ejuwene ekala?

²⁰ Nivuru na [International Handbook on Alcohol and Culture] ninloga wi: Enkala ninga ogumaniha nakoma onda mwa elemelelo ehinkosa mpaddi wa Okristu, vowi “ahikalawo makura onukela abuwene akutteliwa amilugu.” Eji yakosiwa wi muttu awodhe okana yokumbirha yawa, ngamala muttuya wanloga wi ‘okalewo masiku menjene.’ Nsaka nawale, attu aninvenyiha nakoma akumbiraga amilugu nruriho. Mbwenye wi muttu akele maruriho a Yehova kili yofuneya okosa ejuwene.—Joau 14:6; 16:23.

21. Mattanga gani anfwanyela Akristu orabela?

²¹ Ohinatti osakula oja mattanga, orome ovivuza: Mattangaya aba anttukulela merelo gani? Vamattangani mena vanotxettiwa mutxettelo wonyakuwa, vanomwiwa dholezeliha ofiyedha okwaranya maddile vina vanopadduwa mararuwo. Attu ena anofiyedha woona ninga ogonihana alobwanavi obe ayanavi elobo yaderetu. Mattanga mena munokala nsakulano na attu a yeddelo obe elabo yottiyana. Akala iyo nikosa dhilobo ninga esuwene, entapulela wi kaninrabela dhilobo dhinidda Yehova.—Masalmo 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Elobo gani enaukamihedhe osakula oja mattanga?

²² Akristu anofwanyela okala txenjewa wi anakosege mattanga anlagiha otowa nriho na Yehova. Murumiwi Paulo ohileba wi: “Mujaga, mumwaga, mwiraga elobo jilobo, tamelaní omuthithimihana Mulugu.” (1 Korinto 10:31; koona epaddi Ononelemo Deretu 29.) Ebaribari wi ohikala mattanga mena ahinkosa epaddi ya elabo obe marelijiau onyengetta. Akala mattangaya kangudulana na magano a Bibilia, muttu-muttu ohikaana ofuru wosakula odhowawo obe ohidhowawo. Mbwenye ninofwanyela otanaalela mukalelo onapattiwe attu ena na yosakula yehu.

23, 24. Onatapulele dhavi amudhawo ahili Anamoona a Yehova wi kunakose vina mattanga ankosaga awene?

²³ Txino weyo kunakose vina mattanga antonyihedha otowa nriho na Yehova. Nona anamudhi ena ahili  anamoona a Yehova anofiyedha wubuwela wi kunziveliwa nawene. Txino awene, siku ntti na mattanga anona ninga siku na okala vamodha na anamudhi. Egapadduwa dhawene weyo onakose dhavi? Dhikalawo mikalelo dhinjene dha watonyihedha okwela woonihaga wi weyo onowazuzumela. (Gano 11:25; Kohelét 3:12, 13) Onoonamo dhavi otamela mudhidhi mwina wa okala nawene ottiya siku na mattanga?

²⁴ Akala amambali awo antamela oziwa enkooddela weyo oja mattanga, kadhowa mu jw.org wi otamele miselu dha watapulelamo dhinrumeela weyo. Oziwe wakula deretu vina orabele okala mwinya wa ebaribari wakukuselaga awene wubuwela ninga weyo. Wakamihedhe aweneya ozinddiyela wi ohinatti okosa yoganaya oromile osunza makaniya. Ologe n’okurumuwa vina na “mazu olugiwa na mwinyu.”—Kolosi 4:6.

25, 26. Amambali anakamihedhe dhavi anawa okuluvela magano a Bibilia?

²⁵ Enofuneya ononelamo deretu sabwa elivo yokodda oja mattanga. (Ahebreu 5:14) Yogana yehu ja omwagalaliha Yehova. Akala nili amambali enofuneya otamela mudhidhi wa wakamihedha anihu ononelamo magano a Yehova. Awene agamuziwa Yehova mowakwana, anelege otamela omwagalaliha.—Izaiya 48:17, 18; 1 Pedro 3:15.

²⁶ Yehova onoziveliwa aganoonaga banigamulabela na mukalelo wofanyelela vina onrumeeliye. (Joau 4:23) Nigakala attu okuluveleya ninomwagalaliha. Enowodheya okala muttu wokuluveleya masaka abano? Nivuzo ntti ninele wakuliwa mutoma onfwarela.