Skip to content

Skip to table of contents

KAPITULU 3

Kakwele Abale Ankweliwa na Mulugu

Kakwele Abale Ankweliwa na Mulugu

“Ogedda naziwetxi, onopura ononelamo wawa.”​—GANO DH’OLELANA 13:20.

1-3. (a) Bibilia onloga ebaribari gani ejene ehinruneya? (b) Niwodhe dhavi wasakula amarho anawodhe onipakela deretu?

TXIBARENE, athu ankala ninga esponja; awene annula elobo elobovi enarija. Masiki s’ohifuna, kinrutxa orava, meeddelo, magano vina makalelo a omuthu a abale ankaletxihuna.

2 Bibilia onologa ebaribari ehinruneya agalogaga dhahi: “Ogedda naziwetxi, onopura ononelamo wawa; ogavitaganyiha na avuti, onorava obure wawa.” (Gano dh’olelana 13: 20) Gano eji kinaddana ogumana ogumanavi. Mazu anila ‘ogeedda na’ anlagiha omarho ondowavi. * Nilogagamo versu eji, nivuru dhahi ninimutonya Bibilia ninologa: “Weedda na muthu onotaganyiheya na okwelana vina ofiyedhana.” Kunrumeela wila ninatagihetxa abale anakwelihu? Txibarene, sabwani ninovithiddaniha mu etanaaleloni na abale anakwelihu, awene podi onipakela vaddiddi, na mukalelo waderetu obe wabure.

3 Wila nikalevi mu okwelani mwa Mulugu, enofuneya wandana na abale ananipakele deretu. Niwodhe dhavi okosa ejene? Egalogiwa n’ohirutxa, ninawodhe okosa ejene modheela wakwela abale ankweliwa na Mulugu, amarho aye akalaga amarho ehu vina. Kobuwela eji. Amarho gani aderetu anfanyeelihu wasakula opitha abale ana mikalelo esile dhintamela Yehova mwa amarho aye? Ovano, ndoweni nipepese athu gani ankweliwa na Mulugu. Banigobuwela moonelo wa Yehova, panawodhihu deretu osakula omarho waderetu.

ABALE ANKWELIWA NA MULUGU

4. Sabwa yani Yehova akaana ofanyeela wa wasakula na ofwaseya abale anfanyeela okala amarho aye, ki Yehova walogeli eni na Abramu wila ddi “mukwaga”?

4 Yehova agasakulaga amarho aye onotola vaddiddi. Kanfanyeela okosa dhaene? Sabwani iyene ddili Nabuya wa Elabo yotene, nanda omarho na iyene eji gari enddimuwa vaddiddi. Ki bani anasakuliye okala amarho aye? Yehova onofiyedhana na abale animukuluvela vina abale animuroromela kakamwe. Motagiha kamutanaalele bibi Abramu, mulobwana onziweyana nroromelo nddimuwa. Kuli yoweha enddimuwa ya nroromelo na babi wa omuthu opitha okumbirhiwa omperheka mwanaye ninga mukutho. * Eji bilivi, Abramu “omuthukula mwanaye Izaki,” aroromelaga yawila “Mulugu onowodha omvenyiha muthu okwile.” (Ahebreu 11:17-19) Sabwa ya Abramu olagiha nroromelo ninga nthi vina wiwelela, na nzivelo Yehova wahimuloga wila ddi “mukwaga.”​—Izaiya 41:8; Tiago 2:21-23.

5. Yehova onawoona dhavi abale animwiwelela na ororomeleya?

5 Yehova onowika thima enddimuwa wiwelela wororomeleya. Iyene onowakwela abale animuroromela opitha elobo yina yotene. (Kengesa 2 Samuwel 22:26.) Ninga moonelihu mu Kapituluni 1 ya nivuru nthi, Yehova onohagalala vaddiddi na abale ansakula omwiwelela sabwa ya okwela. Gano dh’olelana 3:32 onologa: ‘Mulugu onandana nabale anvirihamo magano aye.’ Abale ansoriha na ororomela magano a Mulugu, anowakela niwobelo na nzivelo na Yehova: Awene podi okala aleddo a “mba” mwaye, ammoyeliwa omwebedha vina anthiyiwa onfiyedha na ofuru mu nlobeloni.​—Masalmo 15:1-5.

6. Niwodhe dhavi olagiha yawila ninomukwela Yezu nanda Yehova onawoonamo dhavi abale animukwela Mwanaye?

6 Yehova onowakwela abale animukwela Yezu, Mwanaye wa nammodha. Yezu ohiloga: “Akala muthu onoddikwela, onovirihamo nzu naga, Babaga onomukwela. Iyo ninodha wa iyene, mwa iyene ninomagamo murala wehu.” (Joau 14:23) Niwodhe dhavi omukwela Yezu? Txibarene modheela osorihaga magano aye, otaganyiheya na mabasa a olaleya muthaka wapama vina wakosa anamasunza. (Mateu 28:19, 20; Joau 14:15, 21) Vina ninolagiha omukwela wehu Yezu ‘nigafwara mvirileye,’ nimutagihaga na mazu vina mmereloni mpaka apale vanwodha thotho dhehu ninga athu oohakwana. (1 Pedro 2:21) Murima wa Yehova onohagalala na guru dhinkosa abale anfara mweeddelo wa Kristu.

7. Ekaleli eni ya zelu okala amarho a abale ali amarho a Yehova?

7 Nroromelo, okuluveleya, wiwelela vamodha na omukwela Yezu na magano aye, esi dhili mwari mwa mikalelo dhintamela Yehova mwa amarho Aye. Kadda muthu wa iyo onokosa deretu ovivuza: ‘Akwagaya akwagaya anowooneyana mikalelo esi vamodha na maganoya? Ddinowakosa amarho a Yehova okala amarho aga?’ Ja zelu okosa ejene. Athu antamela okaana mikalelo dha Mulugu nanda alaleyaga muthaka wapama wa Omwene na guru podi onipakela deretu, anipakelaga okalagawo na ogana wehu wa omuhagalaliha Mulugu.​—Koona kaxa enloga “ Marho Waderetu Txini?

NISUNZE MWA DHOTAGIHA DHA BIBILIA

8. Txini enutikiniha mwaha wa omarho wa (a) Noemia na Ruti? (b) azombwe araru a Ahebreu? (c) Paulo na Timóteo?

8 Malebo ahikaana dhotagiha dhinji dha abale apurilemo ninga yodhavo ya osakula omarho waderetu. Weyo podi wengesa mwaha wa wandana wa Noemia na muwenyaye Ruti, wa azombwe araru a Ahebreu abalene aali amarho vaddiddi o Babilónia, vina Paulo na Timóteo. (Ruti 1:16; Daniyel 3:17, 18; 1 Korinto 4:17; Filipi 2:20-22) Noona ovanene ndoweni nifwaseyele yotagiha yina yaderetu: omarho wa Davidi na Jónata.

9, 10. Matibeelo a omarho wa Davidi na Jónata aali avi?

9 Bibilia onloga wila mumaleli Davidi ompa Goliya, “Jónata oroma wandana na iyene [Davidi], mirima dhawa dhithiddana; wannimukwela Davidi ninga munvikwelela iyenene.” (1 Samuwel 18:1) Venevo ohiroma omarho wogoneela masiki na othiyana vaddiddi wa saizi ya obaaliwa, wahidhowavi mpaka okwa wa Jónata o koddoni. * (2 Samuwel 1:26) Matibeeloya a nifunddo noliba vari va amarho aba eeli aali avi?

10 Davidi na Jónata aahikaana omarho wofiyedhana sabwa ya omukwela Mulugu vina efunelo yawa yoliba ya okalavi oororomeleya vamentoni vaye. Alobwana aba eeli ewananihiwe na efunelo ya omuhagalaliha Mulugu. Kadda muthu wanlagiha mikalelo esene dhavahedhana. Mohaganyedha Jónata wahitikina oliba murima vina guru dha muzombwe wawaneli nzina na Yehova s’ohova. Mohaganyedha Davidi wannimuriha mulobwana oddu wowunuwelavo n’ororomeleya wakamihedhi musasanyedho wa Yehova nanda s’ohikalavo omukumbela vaye wahika dhofuna dha Davidi vasogorho va dhofuna dhaye. Motagiha, katanaalela ejile yapadduwile vasivuwile Davidi, akalagawo ninga namathawa mwiddeddereni wila arabele owali wa Sawul babi wa Jónata Mwene wabure. Va mutompini wa ororomeleya, Jónata wahithukula tharho yoroma nanda “odhowa [wali Davidi] . . . omulibiha na nzina na Mulugu.” (1 Samuwel 23:16) Kobuwela mukalelo wewile Davidi mudheeli mukwaye wa vamirimani omukamiha vina omulibiha! *

11. Onsunza eni na yotagiha ya Jónata na Davidi?

11 Ninsunza eni na yotagiha eji ya Jónata vamodha na Davidi? Ya makamakaya, noonile wila yaderetuya vaddiddi enfanyeela okaana amarho si thima dha wandana wawa na Mulugu. Nigaafedhela abale ana nroromelo nakakene, mweeddelo wehu vamodha na dhofunadha wila nikalevi ororomeleya vamentoni va Mulugu, panakalanivo okamihana wa mobuwelo, mewelo vamodha na dhowireya dhinnilibiha vina dhinniwaraliha. (Kengesa Roma 1:11, 12.) Mwari mwa anamebedha akwehu, muhikala amarho ninga abene anzuzumela dhilobo dha omuyani. Ngani, ki eji entapulela wila muthu ddi muthu onda omatugumanoni o Numba ya Omwene oddu marho waderetu? Nne-wene.

MUKALELO ONASAKULEHU AKWEHU A VAMIRIMANI

12, 13. (a) Ninfanyeelela eni otola nigaasakulaga amarho masiki mwari mwa Akristu akwehu? (b) Nikathamiho gani nana milogo dha vyaka zana dhoroma, emuthukulelaga Paulo operheka malago gani a guru?

12 Masiki mmulogoni, ninofanyeela osakula wila amarho ehu anilibihe omuyani. Ejiya enofanyeela onitikiniha? Nne-wene. Akristu ena mmulogoni txino podi ogoneela vaddiddi wila awarale mpaddi wa omuyani, ninga vina munkosela dhobaala dhiina dha mmurini dhinrutxa withwa. Txibarene, kadda mulogo, ninowafanyamo Akristu ana munuwelo wothiyana-thiyana wa omuyani. (Ahebreu 5:12–6:3) Txibarene, ninolagiha ovilela vina wakwela athu aswa obe abale obanile, sabwani ninfuna nakamihe wunuwa omuyani.​—Roma 14:1; 15:1.

13 Mudhidhi na mudhidhi, txino mmulogoni podi opadduwamo elobo ennifunana wañganela omarho wehu. Athu ena txino podi ovolowa mmweeddeloni wohikala. Ena podi okaana ntxiga obe emanya yoñguñgunaga. Milogo dha vyaka zana dhoroma E.C. dhahifanyiwa makathamiho akakene. Oku athu enjiyamo vaakalilani oororomeleya, enaya keedda deretu. Sabwa yawila athu ena a mmulogoni wa o Korinto kafara masunziho mena a Okristu, murumiwi Paulo wahilaga mulogoya: “Kamurumele opeliwa malago: Wandana wabure, onononga meddelo apama.” (1 Korinto 15:12, 33) Paulo wahimulaga Timóteo wila masiki mwari mwa Akristu, podi okalamo athu ahineedda deretu. Timóteo wahipangiwa wila aarabele athu aba, wila ahakosege okala amarho a vamirimani.​—Kengesa 2 Timóteo 2:20-22.

14. Niwodhe dhavi othiddihedha mabasa malago a Paulo mwaha wa mandano?

14 Niwodhe dhavi othiddihedha mabasa magano ali mmalagoni a Paulo? Modheela orabela omarho wa vamirimani na muthu ddi muthu​—mwari obe otakulu wa mulogo​—oddwene agaakalile nipakelo novirigana. (2 Tesalónika 3:6, 7, 14) Ninofanyeela obarela omarho wehu na Yehova. Kobuwela yawila ninga esponja, iyo ninonula meeddelo vamodha na dila dha akwehu a vamirimani. Na mukalelo wakakene ohimbwinihehu esponja mu vinagirini nijeedhelaga wila edhaale manje, noona kaninwodha wandana na abale anna nipakelo novirigana nijeedhelaga onula ejile eli yaderetu.​—1 Korinto 5:6.

Weyo podi wafanya amarho aderetu mwari mwa anamebedha akwawo

15. Txini enfanyeeliwe okosa wila wafanye amarho ana mobuwelo wa omuyani mmulogoni?

15 Na otamaaleleya, ewodhelo ya wagumela amarho aderetu mwari mwa anamebedha akwehu txibarene enddimuwa. (Masalmo 133:1) Owodhe dhavi wagumela amarho anlaba na guru wila akaanevi omarho na Yehova mmulogoni? Venevo vantameliwe okaana mikalelo dha Mulugu, mohaganyedha athu ena a mobuwelo wakakene anela ofuna wufedhela. Mudhidhi wakakene, txino onela ofuna othukula tharho dhothiddihedheya mabasa wila orome omarho oswa. (Koona kaxa enloga “ Mukalelo Wakosilehu Amarho Aderetu.”) Kaatamelege abale anlagiha mikalelo dhinfuniwe olagiha. Kavuruwana nlago na Bibilia wila ‘ovinddamurhe’ otamelaga omarho na Akristu akwawo peno akale a nlogo gani, elabo obe yeeddelo. (2 Korinto 6:13; kengesa 1 Pedro 2:17.) Kuwandanege na athu a saizi yawo bahi. Kobuwela wila Jónata wali munddimuwa vaddiddi ompitha Davidi. Athu anddimuwa podi owaraliha omarho sabwa ya dhoziwa vina zelu yawa.

MAKATHAMIHO AGATATAMUWA

16, 17. Akala Mukristu mukwehu ononinyimula na mukalelo mukalelovi, sabwa yani kaninfanyeela otxatxama mulogo?

16 Vowila mmulogoni muhikala athu a mikalelo dhothiyana-thiyana, mudhidhi na mudhidhi podi otatamuwa makathamiho. Mukristu mukwehu txino podi ologa obe okosa elobo ennyimula mobuwelo wehu. (Gano dh’olelana 12:18) Dila dhiina makathamiho antitedhiwa na magudulano, dhilobo dhohiwiwa deretu obe othiyana wa moonelo. Ninela okwakwathuwa na makathamiho aba nanda baninyanyala mulogoya? Kaninakose ejene nigamukwela Yehova n’ebaribari vina abale ankweliwa na iyene.

17 Ninga Muthanddi wehu vina Namathiddeela Egumi, ninofanyeela omukwela Yehova vina omwiwelela kakamwe. (Ovuhulela 4:11) Mowenjedhedha, ninofanyeela okamihedha mulogo onziveliwiye olabihedha. (Ahebreu 13: 17) Noona akala Mukristu mukwehu ononinyimula obe ononiludduwiha na mukalelo mukalelovi, kaninatxatxame mulogo wila nilagihe mukalelo onyimuwilehu. Nigaafanyeeleli eni okosa ejene? Kayo Yehova oninyimuli. Omukwela wehu Yehova kugafanyeeli onithiya omuzugunuwela iyene vamodha na nlogo naye!​—Kengesa Masalmo 119:165.

18. (a) Txini enfanyeelihu okosa wila nilibihe murenddele mmulogoni? (b) Osakula olevelela egakala yofanyeela ondana mareeliho gani?

18 Wakwela anamebedha akwehu ononithukulela olibiha murenddele mmulogoni. Yehova kanjeedhela wakwana wa abale ankweliwa na iyene, iyo vina kaninfanyeela ojeedhela wakwana. Okwela ononiwodhiha olevelela dhovirigana dhiñgono nubuwelaga wila iyo notene kanakwanile vina ninovirigana. (Gano dh’olelana 17:9; 1 Pedro 4:8) Okwela ononikamiha ‘olevelelagana.’ (Kolosi 3:13) Wili-wili enorutxa othiddihedha mabasa nlago nthi. Nigathiya oludduwa onipemberha, txino ninela okoya ya mmirimani, nubuwelaga wila oludduwa wehu onomusothotha oddule oninyimulile. Txibarene, okoya ya mmirimani onnivoreya nanya. Osakula olevelela egakala yofanyeela, onodhana mareeliho. (Luka 17:3, 4) Ononivaha murenddele wa mubuwelo vina wa murima, onokaliha murenddele mmulogoni vina vadhulu va dhotene, onokoya omarho wehu na Yehova.​—Mateu 6:14, 15; Roma 14:19.

MUDHIDHI ONFANYEELA OMUTXATXAMA NAMEBEDHA MUKWEHU

19. Txino mapadduwo gani antatamuwa abene annifunana omutxatxama namebedha mukwehu?

19 Mudhidhi mwina, ninokumbirhiwa omutxatxama namebedha mukwehu oddwene waligi mmulogoni. Eji empadduwa akala na mukalelo wohitxinuwa muthu onlupa malamulo a Mulugu onobuddutxiwa mmulogoni obe akala ononyanyala nroromelo modheela osunziha masunziho a othambi obe akala onovibuddutxa mmulogoni. Nzu na Mulugu ninonipanga deretu “muheddege” na abene. * (Kengesa 1 Korinto 5:11-13; 2 Joau 9-11) Mudhidhi na mudhidhi nthi podi okala nivurhano nddimuwa vaddiddi omutxatxama muthu txino oddwene waligi mukwehu obe oli mmudhi. Ninela oliba, modheela olagiha wila nili oororomeleya vamentoni va Yehova vamodha na malamulo aye oligana vadhulu va dhilobo dhiina? Kobuwela wila Yehova oniketxa thima ororomeleya vina wiwelela.

20, 21. (a) Musasanyedho wa obuddutxa mmulogoni okaleli eni wokwela? (b) Ekaleli eni yofuneya wasakula na zelu amarho ehu?

20 Musasanyedho wa obuddutxa mmulogoni txibarene obu bokwela onda wa Yehova. Sabwa yani? Omuthamagiha mmulogoni namathega ohintxinuwa onlagiha okwela nzina nokoddela na Yehova na dhotene dhinimelelani. (1 Pedro 1:15, 16) Ombuddutxa muthu mmulogoni onokaliha mulogoya wokoddelene. Athu oororomeleya anobareleya mwa mapakelo abure a anamathega na pudha nanda aweneya podi odhowaganavi webedha wawa aziwaga yawila mulogo obu mburo wothiddeeleya mwilaboni mpuno mwabure. (1 Korinto 5:7; Ahebreu 12:15, 16) Nthi nlago na guru ninlagiha omukwela namathegaya. Podi okala ejene enfuniye wila anonelemo yawila onofanyeela osaddula mweeddelo waye nanda athukule tharho dhinfuneya wila amwiyelele Yehova.​—Ahebreu 12:11.

21 Eji ebaribari, wila akwehu a vamirimani podi okaana nipakelo na guru vaddiddi mwa iyo. Noona jofuneya wila nasakulege akwehu na zelu. Modheela wakosa amarho a Yehova okala amarho ehu, wakwela abale ankweliwa na Mulugu, ninela ovirija na amarho aderetu vaddiddi. Ejile ennulehu mwa awene enela onikamiha osoriha ogana wehu wa omuhagalaliha Yehova.

^ par. 2 Nzu na Ebraiko nitapuleliwe ‘ogeedda na’ vina nintapuleliwa “wandana” na “okosa omarho.”​—Anamathonga 14:20; Gano dh’olelana 22:24.

^ par. 4 Modheela omukumbirha Abramu eji, Yehova wahivuhula mukutho ogaakosileye modheela omperheka Mwanaye wa nammodha. (Joau 3:16) Wa Abramu, Yehova wahigwaddela nanda badhana mwana nibila va mburoni va Izaki.​—Wita 22:1, 2, 9-13.

^ par. 9 Davidi wali muzombwe​—“mwana”​—mudhidhi wampiliye Goliya nanda wanna vyaka 30 nsaka nikwile Jónata. (1 Samuwel 17:33; 31:2; 2 Samuwel 5:4) Jónata, oddwene wanna vyaka 60 mudhidhi okwileye, ninga munooneyelani wana vyaka 30 ompitha Davidi.

^ par. 10 Ninga mulebeliwani va 1 Samuwel 23:17, Jónata wahiloga dhilobo tanu wila amulibihe Davidi: (1) Wahimulibiha Davidi wi ahove. (2) Wahimuthiddeela Davidi wila guru dha Sawul kadhigathiddile mpirha. (3) Wahimubutxedha Davidi yawila agahakela omwene, ninga mwaroromelihile Mulugu. (4) Wahimuroromeliha omukamiha Davidi. (5) Wahimpanga Davidi yawila masiki vina Sawul wanziwa wi Jónata wannimukuluvela Davidi.

^ par. 19 Wila okaane miselu dhiina dha mukalelo wa waweeddiha abale abuddutxiwe obe avibuddutxile mmulogoni, koona Yowenjedha “Mukalelo Onfanyeelihu Omweeddiha Muliba Obuddutxiwa Mmulogoni.”