1, 2. Bússola ekaleli eni etagano yaderetu nanda ejene enladdanihedheliwa eni na mubuwelo?

NAMATXERHENGA onowanana omweeddiha paporo waye mu nebeni na bara wotapuwa; nameedda wa oleddo worutxa onolupa yeka eddeddere eli gwengwerhe; nameeddiha balau onomweeddiha balau waye bagavava vadhulu va mirabo gwe dhili komo na komo. Onoziwa elobo gani yakakene ena athu aba? Kadda muthu mu oleddoni mwaye txino oli mmakathamihoni sabwa yohikaana bússola, makamaka akala etagano yina ya nsaka na ovanene kayiwo.

² Bússola etagano bahi, ejene enlabetxa na singano ya aso entonya omadhulu. Egalabaga deretu, makamaka mowiwanana na mapa aliganile, enovuna egumi vaddiddi. Na makalelo akakene, Bússola enoliganihiwa na mvaho wa thima onivahile Yehova​—mubuwelo. (Tiago 1:17) S’ohikaana mubuwelo,  nigahirimeela-wene kakamwe. Mubuwelo ogalabihedhiwa mofanyeela ononikamiha ozinddiyela dila yehu, banikalavi mu dila yonyaala mwigumini. Noona ndoweni nisekeserhe mubuwelo txini vina mulabeloya. Venevo nisekeserhe dhitagano tharu: (1) Mukalelo onfanyeela osunzihiwa mubuwelo, (2) sabwa enfanyeelelihu oriha mubuwelo wa athu ena vina (3) mukalelo onreeliha mubuwelo waderetu.

3. Mutapulelo watxibarene wa nzu na Egrego ninloga “mubuwelo” buvi nanda ewodhelo gani ya vawoka ena athu, ejene enloga nzu nthi?

³ Mbibiliani, nzu na Egrego ninloga “mubuwelo” nintapulela mwatxibarene “eziwelo yoravihana obe eziwelo ya muthu yeka.” Mothiyana na dhothanddiwa dhiina dhotene dha velaboni ya vati, nihikaana ewodhelo enivahile Mulugu ya oviziwa. Dhaene mwa ezinddiyelo, ninowodha wimela baniviwañgana banoona akala nihikaana mweeddelo waderetu. Bugalaba ninga namoona obe namathonga wa mwari, mubuwelo wehu onowodha wañgananiha merelo, dhimanya vina dhosakula dhehu. Ononikamiha osakula deretu obe onilaga mosadduwela osakula wabure. Ogamala, ononipangarhaza sabwa ya osakula deretu obe onisothotha na wiwa opa vaddiddi sabwa ya osakula yabure.

4, 5. (a) Niziwile dhavi yawila Adamu na Eva aahikaana mubuwelo nanda txini yapadduwile sabwa ya awene ovaanya nlamulo na Mulugu? (b) Dhotagiha gani dhinlagiha mubuwelo wolaba wa alobwana oororomeleya nsaka na Akristu nihinathi?

⁴ Ewodhelo eji yobaaliwana yahikiwa mmaningoni mwa mulobwana vina muyana ovenya omaromo. Adamu na Eva kadda muthu aahilagiha yawila aahikaana mubuwelo. Ninowoona ejene sabwa ya manyazo aakaanilani mwamalelani-wene othega. (Wita 3:7, 8) Mokubanyeya, venevale mubuwelo wodhugudheya kugakamihile. Ela opwaza nlamulo na Mulugu na pudha. Sabwa ya ejilene, ahisakula ooziwene okala anamavaanya, asadduweli a Yehova Mulugu. Ninga  athu owakwana, anziwa yakosani vina kawodha omwiyelela Mulugu.

⁵ Mothiyana na Adamu na Eva, athu enjene akooddile wakwana ahivuruwana mubuwelo wawa. Motagiha, mulobwana wororomeleya Job wahiwodha ologa dhahi: “Kaddinathiye wamelela thima yaga, vowi murima waga kunddisumulula no bure.” * (Job 27:6) Job wali muthu wa mubuwelo waderetu txibarene. Wela ofwaseyela ovuruwana mubuwelo waye, bagathiya obwene osogorhela merelo aye vina dhasakuliye okosa. Dhaene wahiwodha ologa na othaba watxibarene yawila mubuwelo waye kuwanvahile muladdu. Koona othiyana wa Job na Davidi. Davidi mwampwazeliye Sawul, mwene wathikitheliwe na Yehova, “saddu David oroma othamagiwa marimaddí.” (1 Samuwel 24:6) Opa okule wososomedha wa mubuwelo txibarene wahimpurela deretu Davidi, wahimusunziha orabela nipwazo musogorho.

6. Txini enlagiha yawila mubuwelo mvaho operhekeliwe nlogo notene na athu?

⁶ Mvaho obu wa mubuwelo bwa adharivi a Yehova? Koona mazu owubuwelihiwa a murumiwi Paulo: “Txibarene amalabo kanziwa malamulo alogile Mulugu; ahiziwilevi, agera dhinruma malamulo bari munlogela mmurimani mwawa, jijiwene enakalela malamulo awa. Mweddelo wawa onoziwa wi mmurimani mwawa mulebiwa dhinruma malamulo. Nzu na mmurimani mwawa, ovahedhana wawa malago, dhinowasunziha enfwanyelelani wira: masiku mena dhinowasumulula, masiku mena dhinowasongorhiha.” (Roma 2:14, 15) Masiki abale ahinziwa-wene malamulo a Yehova  dila dhiina anosoriha malamulo aba sabwa ya okwekwethiwa na namoona oddu wa mwari bagakosa dhilobo mowiwanana na magano a Mulugu.

7. Dila dhiina mubuwelo ompupurutxela eni?

⁷ Mbwenye dila dhiina mubuwelo onopupurutxa. Sabwa yani? Mbo, akala bússola enowikiwa waddamela yimani, eji enotaduwa bigatonya mpaddi mwina ohili omadhulu. Vina egahilabihedhiwe na mapa oonyaala, bússola eji txino kimpurela-wene elobo. Mwakakene, nigapakeliwa bure na dhifunelo dha nrima dha murima wehu, mubuwelo wehu txino onotonya mpaddi wabureya. Nanda akala enolabihedhiwa s’ohikaana musogorhelo wokuluveleya wa Nzu na Mulugu, kaninwodha ozinddiyela vari va elobo yaderetu na yabure mwa dhilobo dhinjidhene dha makamaka. Txibarene, wila mubuwelo wehu olabege moligana ninofuna musogorhelo wa muya wokoddela wa Yehova. Paulo olebile dhahi: “Murima [mubuwelo] waga onoddilogiha ebaribari na guru dha Muya Wokoddela.” (Roma 9:1) Kito niwodhe dhavi okaana ebaribari yawila mubuwelo wehu oli mowiwanana na muya wokoddela wa Yehova? Enwodheya modheela osunziha.

8. (a) Murima ompakela dhavi mubuwelo nanda txini enfanyeelitxihu ozuzumela mwa dhosakula dhehu? (b) Mubuwelo wonyaala dila dhinjidhene onkooddela eni omwakwana Mukristu? (Koona mazu a mutxiddo.)

⁸ Osakule dhavi elobo modheela mubuwelo? Enkala ninga athu ena anañgana bahi mmirimani mwawa, ampepesa bahi esile dhiniwani venevo basakula yokosaya. Vasogorhova baloga: “Mubuwelo waga kunkooddiha ejene.” Dhifunelo dha murima podi okala dha guru vaddiddi mpaka omeza mubuwelo. Bibilia onloga dhahi: “Bani onwodha onona murima wa muthu? Kaiwo yotakala enpitha murima wawota! Murima obo kunlageya.” (Jeremiya 17:9) Ejile enfuna murima wehu txino kayo ejile elitxi ya makamaka. Mbwenye  voroma ninfuna nike vasogorho ejile enimuhagalaliha Yehova Mulugu. *

9. Omova Mulugu txini nanda wova oku ompakela dhavi mubuwelo wehu?

⁹ Akala yosakula enowiwanana-wene na mubuwelo wehu wosunzihiwa, enela wooniha yawila ninomova Mulugu othiya wovaga dhifunelo dhehu. Koona nipadduwo nthi nintonyihedha ejene. Guvernadoro Nehemiya wanfanyeela wapitxiha athu akala mu Jeruzalemi misoko na dhilobo dhiina. Mbwenye iyene kakosile. Sabwa yani? Kafuna-wene oludduweliwa na Yehova sabwa ya wooniha goi nlogo na Mulugu. Wahiloga dhahi: “Miyo n’omuriha Mulugu, kaddikosile dhawene.” (Nehemiya 5:15) Onofuneya omova Mulugu watxibarene, wova na murima wotene wa omusilidhiha Babi wehu wa odhulu. Wova oku wa nrhemezo onela onitameliha musogorhelo wa Nzu na Mulugu nigafunaga osakula okosa dhilobo.

10, 11. Magano gani a Bibilia anthiddihedheya mabasa na dhomwa dholezeliha nanda nikaane dhavi musogorhelo wa Mulugu mwa olabihedha abene?

¹⁰ Motagiha, koona mwaha wa dhomwa dholezeliha. Veneva vahikala yosakula ennipatha notene nigagumanela ovega: Ddimwe obe kaddimwe? Voroma, ninofanyeela ovisaddeya. Magano gani a Bibilia anthiddihedheya mabasa veneva? Mbo, Bibilia kankona omwa na mpimo. Oddu onomutamaala Yehova sabwa ya mvaho wa vinyu. (Masalmo 104:14, 15) Mbwenye Bibilia onokona omwa bure vina onyagulaga.  (Luka 21:34; Roma 13:13) Mowenjedha oddu onolebela olezela vamodha na dhothega dhiina dhinddimuwa ninga ojeberuwa na oraruwa. *​—1 Korinto 6:9, 10.

¹¹ Mubuwelo wa Mukristu ohileliwa vina ohilagiwa na magano aba. Noona nigagumana na yosakula mwaha wa omwa va mavegelo ninovikosa mavuzo ninga aba: “Mugumano gani onsasanyedhiwa? Vankala ninga vanela olupiwa muddidda, mpaka onyagulaga? Ddina dhimanya gani? Ddinoziveliwa omwa, kaddinwodha okala s’ohimwa, ddinolabihedha wila ddifwaseye vina ddiwarale? Ddinowodha oviwañganela onfuneya wila ddipimele omwa waga?’ Venevo vantanaalelihu magano a Bibilia vina mavuzo antotani, ninokosa deretu olobelela musogorhelo wa Yehova. (Kengesa Masalmo 139:23, 24.) Dhaene, ninomuwobelela Yehova onisogorhela na muya waye wokoddela. Ninosunziha vina mubuwelo wehu wiwanane na magano a Mulugu. Mbwenye ohikala mwaha mwina onfanyeela osekeserhiwa mwa dhosakula dhehu.

12, 13. Sabwa gani dhiina dhinthiyanela mubuwelo wa Okristu nanda nakwanihe dhavi othiyana oku?

¹² Dila dhiina onotikina sabwa ya othiyana vaddiddi wa mubuwelo wa Okristu. Muthu mmodha onila yeeddelo eji kikalile; mwina onoziveliwa ejene vina kanoonavo yabure. Motagiha, mwaha wa omwa va mavegelo muthu mwina onoziveliwa omwa na amarho añgonovi venevo vanvumani na otxuguwo; mwina onodhugudheya sabwa ya woona ejene. Vakaleli eni othiyana nanda ejene empakela dhavi dhosakula dhehu?

¹³ Sabwa dhinthiyanela athu dhihinjiva. Mikalelo dhile-liwe kadda muthu dhinothiyana vaddiddi. Motagiha, athu  ena anokalela mento yowobana ewanilanina wale, txino dila dhinjidhene s’oheddeleya deretu. (1 Amwene 8:38, 39) Egakala omwa dhomwa dholezeliha, athu aba ankala pasope. Muthu ninga oddu agadha wuwoona vatakulu, mubuwelo waye txino onomaguvela omukooddiha omwa oganvaha. Onela osilidheya? Onela omudidela? Nne. Peno akala ohiziwa obe kunziwa sabwa enkoseliye ejene, okwela wa obali onela wuthukulela omuriha.

14, 15. Mwaha gani wathiyanela mubuwelo wa mulogo wa vyaka zana dhoroma nanda Paulo warumile okosiwa eni?

¹⁴ Murumiwi Paulo wahoona wila dila dhinjidhene mubuwelo wela othiyana vaddiddi mwari mwa Akristu a vyaka zana dhoroma. Nsaka nthile, Akristu ena ela odhugudheya sabwa ya dhoja dhahi dhaperhekeliwa amilugu oosemiwa. (1 Korinto 10:25) Mubuwelo wa Paulo kuwamukooddiha dhoja esilene dhigamala dhagulihiwa mmamisika. Wa iyene amilugu abale oosemiwa kaali elobo; amilugu oosemiwa txipo kakaana dhoja, esene dhinda wa mwinya Yehova vina dhili Dhaye. Masiki dhaene, Paulo wahinonelamo yawila athu ena kobuwela ninga mobuweliye. Txino athu ena ahinakale Akristu ela wawebedha vaddiddivene amilugu abale oosemiwa. Mwa awene, elobo elobovi masiki yewanana wale na amilugu oosemiwa, yela wasilidha. Yagomile vavi?

¹⁵ Paulo walogile dhahi: “Iyo ninna nroromelo nowarala, ninofuniwana wakela dhawobana dha abalihu ojeyile, nihitamelaga dhinnizivela nanya. Kristu katamelile wira yamuzivela mwinya.” (Roma 15:1, 3) Paulo wobuwela yawila ninofanyeela wika dhofuna dha abalihu vasogorho vehu, ninga mwakoseli Kristu. Mu diskursuni yaye yoladdana na ejene, Paulo wahiloga wila kagajile-wene nama othawa opupurutxa nibila na thima nthene niperhekeli Kristu egumi yaye.​—Kengesa 1 Korinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Abale ana mubuwelo onakooddihetxa dhilobo anfanyeelela eni orabela wathonga abale anubuwela mothiyana na awene?

¹⁶ Mpaddi mwina, abale anetxa mubuwelo onakooddihetxa dhilobo, kanfanyeela wasumulela bure akwawa afunaga  wila dhotene dhinsakuliwa na mubuwelo dhikosiwege ninga munkosela awene. (Kengesa Roma 14:10.) Txibarene, mubuwelo olabihedhiwege deretu ninga namathonga wa iyo nanya, othiya okala sabwa ya wathongana athu ena. Nubuwelege mazu a Yezu: ‘Mutxelele othonga, wila muhithongiwe.’ (Mateu 7:1, Traduc̩ão do Novo Mundo) Athu otene mmulogoni arabelege ototaga makani mwa dhilobo dha muthu yeka dhinfanyeela olabihedhiwa mubuwelo. Mbwenye nitamelege makalelo a ovuwiha okwela vina wiwanana, wunuwihana, nithiyaga omwalana.—Roma 14:19.

17. Txini epadduweli mubuwelo wa athu enjene nsaka na ovanene?

¹⁷ Murumiwi Pedru ohileba dhahi: ‘Mukaanevi mubuwelo waderetu.’ (1 Pedro 3:16) Mubuwelo okalile vamentoni va  Yehova Mulugu, nthi nreeliho nddimuwa vaddiddi. Kuli ninga mubuwelo wa athu enjene a nsaka na ovanene. Paulo ohaloga abale “apidiwe nleba n obure mmurimani mwawa na mujila wowotxa.” (1 Timóteo 4:2) Mujila wowotxa onoddumeya maningo, ototavo nimbazi vina nthuha. Enjene ahikaana mubuwelo omalile-wene okwa, wa nimbazi vaddiddi vina ohiniwa opa, mpaka okooddaga olaga, ovaanya obe wiwa opa na manyazo obe muladdu wa elobo yabure ekosiwe. Enjene nsaka na ovanene anopwaza na osanzaya muladdu oniwani.

18, 19. (a) Ovivaha muladdu obe manyazo ompurela eni? (b) Nikose dhavi akala mubuwelo wehu ononidhugudhavi sabwa ya dhothega dha wale dhimalilihu otxinuwa?

¹⁸ Mwa ebaribari, wiwa opa wa muladdu podi okala mukalelo wa mubuwelo onipanga yawila nihikosa yabure. Dhiwelo esi dhigamukosiha muthu othegile otxinuwa, masiki  yothega yothabwetxa enoleveleliwa. Motagiha, Mwene Davidi wahikaana muladdu wa elobo yabure vaddiddi yakosiliye mbwenye wahileveleliwa, venjiva sabwa ya otxinuwa watxibarene. Niwogo nakaaneliye dhilobo dhabure vina ogana waye wiwelela malamulo a Yehova ovenya venevale, wahimukosiha woona yeka wila Yehova ddwa ‘pama, ddwa murima.’ (Masalmo 51:1-19; 86:5) Kito akala muthu ohitxinuwa nanda baleveleliwa, mbwenye onovivahavi muladdu na manyazo?

¹⁹ Dila dhiina mubuwelo onokona bure, bugamusosomedha muthegiya na muladdu, mudhidhi mwinjene dhiwelo esi badhimalile olabela elobo yaderetu. Esene dhigapadduwaga, ninonfanyeela opanga murima obu onivikona yawila Yehova munddimuwa opitha dhiwelo dhotene dha omuthu. Niroromele vina nirumeele okwela na nlevelelo naye, ninga munalibihedhihu athu ena okosaga. (Kengesa 1 Joau 3:19, 20.) Mpaddi mwina, mubuwelo wotxena onokaaniha murenddele mmirimani, okurumuwa vina othaba onddimuwa okwene onrameya mwilaboni mpuno. Athu enjene athegile vaddiddi wale ahoona nifuruleyo nthi nanda ovanene anowodha okaanavi mubuwelo waderetu venevo vanimulabani Yehova Mulugu.​—1 Korinto 6:11.

20, 21. (a) Nivuru nthi nilebeliwe wukamiha okosa eni? (b) Ninga Akristu, ninjavo ofuru gani, masiki na ejene ninfanyeela olabihedha dhavi ofuru obu?

²⁰ Nivuru nthi nilebeliwe wukamiha okaana ohagalala oku, okaanevi mubuwelo waderetu mwari mwa masiku aba oomariha ahaliwo a mbigiddi a elabo ya Satana. Txibarene, nivuru nthi kanintapulela dhitagano dhotene dha malamulo vina magano a Bibilia anfuniwe wila otanaalele vina othiddihedhe mabasa mwa dhopadduwa dha siku na siku. Mowenjedha, mwa dhilobo dhinfanyeela olabihedha mubuwelo kujeedhele gano dhinloga eji jaderetu eji jabure. Ofuna wa nivuru nthi kwa wukamiha olela vina osaddeya mubuwelo wawo modheela osunza mukalelo wa othiddihedha  mabasa Nzu na Mulugu mwigumini mwawo siku na siku. Mothiyana na Nlamulo na Mizé, ‘nlamulo na Kristu’ ninomuwobela namafaraya wotene okaletxawo na mubuwelo vina magano opitha okalagawo na malamulo alebiwe. (Galásia 6:2) Dhaene Yehova onowaperhekela Akristu ofuru onddimuwa. Mbwenye Nzu naye ninonubutxedha txipo okoodda olabihedha ofuru obu ninga “elobo y’okunélana vimanya.” (1 Pedro 2:16) Mbwenye ofuru oku ononivaha mudhidhi wotikiniha wa iyo omulagiha Yehova yawila ninomukwela.

²¹ Modheela osekeserha na nlobelo mukalelo okaliletxe wa okalawo na magano a Bibilia ogamala buthiddihedha mabasa esile dhinsakuliwe okosa, onela osogorhanavi ddima yofuneya eromile dila yoroma emuziwiliwe Yehova. ‘Mirugu dha ononelamo’ dhawo dhinela osunzihiwa modheela ‘olabihedha.’ (Ahebreu 5:14, NM) Mubuwelo wawo wosunzihiwa na Bibilia onela okala nreeliho nawo siku na siku mwigumini mwawo. Ninga bússola enimweeddiha muliba oleddo, mubuwelo wawo onela wukamiha osakula dhilobo dhinimuzivela Babi wawo oli odhulu. Eji ji dila yokuluveleya ya okalavi mu okwelani mwa Mulugu.