Skip to content

Skip to table of contents

Karava Nroromelo na Wiwelela wa Nowé, Daniyel na Job

Karava Nroromelo na Wiwelela wa Nowé, Daniyel na Job

‘Nowé, Daniyel, na Job . . . awene bahi agahivuneya mwaha wa meddelo awa oligana.’​—EZEKIYEL 14:14.

JIBO: 6, 54

1, 2. (a) Ninkala dhavi olibiheya nigasunza dhotagiha dha Nowé, Daniyel na Job? (b) Nsaka nalebile Ezekiyel mazu anfwanyeya va Ezekiyel 14:14 elabo yana mikalelo gani?

WEYO ohifanyiwa mudhidhi worutxa sabwa ya oredda, oyelega, obe ofwara-fwariwa? Mudhidhi mwina, onorutxiwaga wagalala obe omulabela Yehova? Akala wahiromaga ofwanyiwa makatamiho ninga aba ogasunza yotagiya ya Nowé, Daniyel na Job txino enodha wukamiha. Alobwana aba kali oligana vina anfanyiwa makattamiho oligana na anfanya weyo ddabuno. Mudhidhi mwina egumi yawa yankala vang’ovini. Masiki dhawene awene andhowavi na nroromelo nawa wa Yehova, iyene wannawona ninga yotagiya ya nroromelo na wiwelela.​—Kengesa Ezekiyel 14:12-14.

2 Nlebo ntti na mutoma obu wehu wa ddabuno, Ezekiyel olebile bali o Babilónia mwari mwa yaka 612 Kristu ahinabaliwa. * (Koona foto.) (Ezekiyel 1:1; 8:1) Mulebeliye nlebo ntti, dhivirile vyaka dhing’onovi Jeruzalemi ol’otolotxiwe yaka ya 607. Attu ena o Jeruzalemi ana nroromelo ninga Nowé, Daniyel na Job ahiviluwa. (Ezekiyel 9:1-5) Jeremiya, Baruk, Ebed-melek na attu a ziza na Rekab ba enaya aviluwile.

3. Txini enasekeseriwe mwari mwa motoma obu?

3 Masaka abano vina, attu anooniwa na Yehova okala oligana murima ninga Nowé, Daniyel na Job anele oviluwa omagomelo wa elabo eji yabure. (Ovuhulela 7:9, 14) Nona ninele osunza mwaha walabihedhile Yehova alobwana aba araru ninga yotagiha ya attu erile dhapama. Ninele osunza (1) dhoweha dhinfwanyile muttu-muttu (2) vina enaniwodhihe iyo otagiha nroromelo vamodha na wiwelelawa wawa.

NOWÉ MUTTU WEDDANA OSANZAYA NA WIWELELAWA OKWARANYA VYAKA 900!

4, 5. Makattamiho gani agumanena Nowé, nanda txini edhile onikalela yotikiniha?

4 Nowé wafanyiwe makattamiho gani? Nsaka na nikolo na Nowé, Enok, attu ali abure. Awene annimulogela Yehova “mazu onyimula.” (Juda 14, 15) Sabwani mwilaboni mwahidhala obure gwé. Mbwenye nsaka na Nowé “elabo yavudda-wene yadhala owali.” Angelo ena abure ahidha mwilaboni, bavikosiha attu, batela ayana. Aniwa ali atabala vina ali awali. (Wita 6:2-4, 11, 12) Mbwenye etene anona wi Nowé wali wottiyana. Bibilia onloga wi “Nowé bahi ddamukoddelele Nabuya.” Mottiyana na attu amurijile iyene wankosa yali yapama. “Nowé waneedda malabo etene na Mulugu.”​—Wita 6:8, 9.

5 Mazu aba annisunziha eni sabwa ya Nowé? Voroma, kobuwela: mpulo ohinatti Nowé ohimulabela Yehova na nroromelo nddimuwa vaddiddi, masiki mwilaboni ejile yabure. Kadhali vyaka 70 obe 80 bahi, mbwenye dhahivira vyaka dhowaddamela 600! (Wita 7:11) Yanewili, nsaka nttile Kawali mulogo wamulibiha ninga ena iyo ddabuno. Vina iyene kaana abali na arogora amukamihedha. *—Koona yowenjedhedha.

6. Nowé otonyihedhile dhavi oliba murima?

6 Nowé kobuwela wi okala muttu wapama yahakwana. Iyene noliba murima owapanga attu ena mwaha wa omuroromela waye Yehova. Bibilia onimwittana ‘namalaleya wa miselu dholigana.’ (2 Pedro 2:5) Murumiwi Paulo ohiloga mwaha wa Nowé: “Na ororomela oku waye, Nowé okona elabo.” (Ahebreu 11:7) Mohaganyedha attu aninvegana, afuna amuttiyihe dhokosa dhaye dhapama, txino attuya animutxutxa wi agahimpa. Mbwenye Nowé kawovile attu. (Gano 29:25) Iyene wanroromela noona Yehova anvaha murima woliba. Babi wehu wa wirimu onkosa yakakene masaka abano, abale animuroromela iyene onowavaha murima woliba.

7. Dhorutxa gani dhagumanana Nowé mudhidhi wamusasanyiye pangaya?

7 Nowé wahikalavi wororomeleya okwaranya vyaka 500, mupangeliwiye na Yehova wi amusasanye pangaya munddimuwa. Pangayaya agahilabihedhiwa mpulo wafuna odha wi avune dhigumi dha attu na dhinama. (Wita 5:32; 6:14) Yali elobo yorutxa Nowé ommaga pangaya munddimuwa. Vina iyene wahiziwa wi txibarene agahibeddiwa vina egumi yaye egali vangovini. Masiki dhawene Nowé wanimuroromela vina wanimwiwelela Yehova. “Ovirihamo dhetene dhimurumile Mulugu.”​—Wita 6:22.

8. Nowé omuroromeli dhavi Yehova mwa wasapela amudhaye?

8 Nowé wahifwanyiwa makattamiho mena. Iyene wanfwanyela wasapela anaye na mwadhiye. Mpulo ohinatti attu anfwanyela olima vaddiddi wi akaane yoja. Nowé wahilima-wene. (Wita 5:28, 29) Masiki dhawene iyene kattiyile wi dhofuna dha murala waye dhikale dhamakamaka mwigumini mwaye. Omulabela Yehova yali elobo yamakamaka mwigumini mwaye. Noona, iyene wahizuzumela vaddiddi mabasa a omusasanya pangaya; pangaya oddu enkala ninga ogonele vyaka 40 obe 50, kavali waganyedha, Nowé wahimukuluvela-wene Yehova. Mmalele mpulo, iyene ohikalawo vyaka 350; mbwenye mweri mwa vyaka esi dhotedhene iyene kanyanyale ororomeleya waye. (Wita 9:28) Wiwelela wa Nowé na ororomelawa, onofwanyela otagihiwa.

9, 10. (a) Ninawodhe dhavi orava nroromelo na wiwelela wa Nowé? (b) Akala onosakula ovirihamo magano a Yehova, txini enfwanyeliwe okaana?

9 Iyo ninarave dhavi nroromelo na wiwelelawa wa Nowé? Eji enapadduwe akala iyo ninowiwelela enloga Yehova wi eji joligana, nikooddaga ovitaganyiha na elabo ya Satana, vina nigakaana elemelelo ya wika mabasa a Yehova vamburoni voroma. (Mateu 6:33; Joau 15:19) Joziweya-wene wi elabo kinziveliwa na iyo. Motagiha, sabwa ya iyo ovirihamo malamulo a Mulugu anloga dha ogonihana vina na otelana, attu enjene anonilogela mazu obedda mu dhipanoni dh’omagana mandano. (Kengesa Malakiya 3:17, 18.) Moligana na Nowé iyo kaninfwanyela wawova attu. Onimovihu ddi Yehova, jijene eninvaha iyo nttittimiho notene sabwani ninowova ninadhe omunyimula. Iyo ninoziwa wi ddiyene bahi ona ewodhelo ya onivaha egumi yamukalakala.​—Luka 12:4, 5.

10 Kavivuze: ‘Miyo ddinele owodha odhowavi baddigakosa eli yapama vamentoni va Mulugu, masiki ena addibeddaga obe addinyapwarhihaga? Ddinomukuluvela Yehova wi onokamihedha murala waga masiki akala ogumela yoja jorutxa?’ Akala weyo onomuroromela vina onomwiwelela Yehova ninga ekosile Nowé, kakana ebaribari wila iyene onele wukoya.

DANIYEL WALI WOROROMELA VINA WOWIWELELA MASIKI VAKALIYE KWATTI YADHALILE OBURE

11. Daniyel wali muttu wa yimelelo gani, nanda ejoya yoneya dhavi? (Koona foto eli omaromo.)

11 Daniyel wafanyiwe makattamiho gani? Daniyel wahitxedheliwa okala Obabilonia, elabo yoweddela webedhiwa amilugu onyengetta na muya dhabure. Attuyamo anabedda Ayuda na Muluguya wawa Yehova. (Masalmo 137:1, 3) Eji yanimunyimula vaddiddi Daniyel na Ayuda ena amukwela Yehova! Attu enjene annimwang’anela Daniyeli na akwaye araru Hananiya, Mizayel na Azariya sabwani awene afuna aswagihiwe wi amulabele mwene w’o Babilónia. Yanjedheliwa wi awene agahija dhoja dha mwene esile dhataganiheya na dhilobo dhakoddihile Yehova wi attu anikuru naye ahije. Venevo Daniyel ohubuwela “ohivikwaruliha n’oja n’omwa dha vameza va mwene.”​—Daniyel 1:5-8, 14-17.

12. (a) Daniyel wali muttu wa ekalelo gani? (b) Yehova wakala dhavi agamoona Daniyel?

12 Daniyel wahifwanyiwa makattamiho mena, aromaga-wene kiyali yorutxa. Iyene wahikaana eziwelo enddimuwa vaddiddi, noona mwene wahimuttomela mabasa ettomo. (Daniyel 1:19, 20) Masiki dhawene Daniyel kavittittimiha vina kaloga wi monelo waye wali webaribari opitta wa attu ena. Iyene waneddavi n’oviyeviha vina kali muttu worutxa. Wili-wili iyene waloga wi Yehova ddanvaha ewodhelo. (Daniyel 2:30) Kobuwela: Yehova ologa wi Daniyel, Nowé vamodha na Job alobwana anfwanyeela otagihiwa. Mudhidhi obule Nowé na Job amala omulabela Yehova mwigumini mwawa mwetemwene, mbwenye Daniyel wali muzombwe. Mohaganyedha Yehova animuroromela Daniyel! Daniyel wahidhowavi amwiwelelaga Yehova okalawo waye wotene. Daniyel ahinakwaniha vyaka 100 mungelo wa Mulugu wahiloga mazu aba: “Daniyel we! Weyo okweliwa na Mulugu.”​—Daniyel 10:11.

13. Txini emuttukuleli Yehova omukamihedha daniyel ofiyedha okala muttu wettomo?

13 Sabwa ya nikamihedho na Yehova Daniyel wahifiyedha okala mwimeleli w’ettomo, wali woromaya mumparhani mwa Babilónia na woromaya mu mparha wa Medo-Persia. (Daniyel 1:21; 6:1, 2) Enkala ninga Yehova wahiziwa wi mpaddo ogavahiwe Daniyel wi akamihe attu a nikuru naye, dhawene ninga ekosile José Mwejipitu vina Ester na Mordekai Opersia. * (Koona yowenjedhedha.) (Daniyel 2:48) Weyo onowodha ozinddiyela wagalala wana Ezekiyel na Ayuda ena atxedhiwe, muziwelani wi Yehova wahinvaha guru Daniyel wi akamihedhe? Mohaganyedha eji ehalibiha vaddiddi!

Nigakalavi a weddeyana ninela okaana ttima vamentoni va Yehova (Koona ddima 14, 15)

14, 15. (a) Ekalelo yehu ovanene, enladdana dhavi na ya Daniyel? (b) Amambali a ovanene ansunza eni na yotagiha ya ababi a Daniyel?

14 Iyo ninarave dhavi nroromelo na wiwelela wa Daniyel? Mwilaboni munkala iyo ddabuno dhihikalamo dhilobo dhonyakuwa vaddiddi na webedha wottambi. Attu ahipupurutxiwa na Babilónia Munddimuwa, muttette wa marelijiau ottambi, Bibilia onaddana mwego “Munfugeliwa muya dhetene dhabure.” (Ovuhulela 18:2) Mbwenye iyo nili anawedda a elabo ejino. Noona awene anoziwa wi iyo nili ottiyana vaddiddi na awene, noona aganidda. (Marko 13:13) Nimususele Yehova dhahene ninga mukosele Daniyel. Akala iyo nili attu oviyeviha ninele omuroromela Yehova, vina omwiwelela; nigakosa dhawene ninele okala attu attima mwa iyene.​—Ajewu 2:7.

15 Enowodheya amambali osunza dhilobo dhaderetu dhakosa ababi a Daniyel. Daniyel valiye mima o Judá attuya amurijile ali abure vaddiddi. Mbwenye oyima waye wotene ofiyedha wunuwa wannimukwela Yehova. Ejiya epadduwile ebewene? Nne. Amambali aye animusunziha mwaha wa Yehova. (Gano 22:6) Nzina na Daniyel nintapulela ‘namattonga waga ddi Mulugu’ Eji entonyihedha wi amambali a Daniyel animukwela Yehova. (Daniyel 1:6, koona yowenjedhedha) Amambali anofanyeela okala okurumuwa agasunzihaga aniwa sabwa ya Yehova. Kamwiyelele mundduni. (Éfeso 6:4) Kalobela na awene. Kaalobelele awene. Kakosa muli mwetemwene wi wasunzihe anawo omukwela Yehova n’ejileya enlogiye wila ebaribari, dhawene Yehova onele wururihani.​—Masalmo 37:5.

JOB KANYANYALE NROROMELO NA WIWELELAWA WAYE, MASIKI VALIYE MURELANI VINA MUYELEGANI

16, 17. Dhokattamiha gani dhigumanilena Job mwigumini mwaye?

16 Makattamiho gani anfanyiwe Job? Job wahifanyiwa masadduwo menjene mwigumini mwaye. Voroma, “wofumetxayá wali iyene.” (Job 1:3) Iyene wahirela vaddiddi, attu enji animuziwa vina wanvahiwa ettomo. (Job 29:7-16) Masiki dhawene iyene kavona ninga wamakamaka opitta attu ena vina kavonile ninga muttu wowakwana ohinimutamela Mulugu. Iyo ninziwa sabwani Yehova omukuwela iyene eraga: “Mwimeleli waga” odhowanavi “iyene onovirihamo magano, onoweddeyana na athu, onorabela obure.”​—Job 1:8.

17 Mohijedheleya egumi ya Job yahisadduwa, iyene wahiyelela dhorela dhaye dhotene. Kawalena elo, wankubanya vaddiddi ofiyedha wunlelaga okwa. Ovanene iyo ninoziwa wi ddi Satana wamutoteli Job makatamiyoya. Iyene waloga wi Job kamulabela Yehova yovene. (Kengesa Job 1:9, 10.) Yehova kavegilena makani aba. Txini egakosile iyene wi atonyihedhe wi Satana muttambi wosarhapitta? Iyene ohinvaha Job mperhe wolagiha wi onomuroromela vina otonyihedha wi onimulabela sabwa yomukwela.

18. (a) Txini enutikiniha na yimelelo ya Job? (b) Mukalelo weddihiwe Job na Yehova onisunziha nni?

18 Satana n’okorhokiwa waye owali, omweha Job wili-wili; nanda sabwa ya oswaga-swaga waye, wahimukosiha Job okaana yubuwelo y’osarhapitta yawi ddi Mulugu onimugwihedha segedho dhaye. (Job 1:13-21) Alobwana araru avikosiha ninga marho aye ahidha omulogela dhilobo dhabure Job. Awene ahiloga wi Job wali muttu wabure noona Yehova amutabutxaga. (Job 2:11; 22:1, 5-10) Masiki valogilani dhetedhene eso, Job waninuroromelavi Yehova. Ebaribari wi masaka mena Job wanloga dhilobo s’owubuwela. (Job 6:1-3) Yehova wanziwa wi Job wanyimuleya vina waniwa opa vaddiddi. Yehova wanziwa wi Job kagamunyanyale masiki vavyona Satana ninga wovaddaya, venevo vambuddugeliye vina vanveyihiye Job wili-wili. Mugomile makattamiho aye, Yehova wahimureliha Job opitta esile dhaniye, wahenjedhedha vyaka 140 dhokalawo waye. (Tiago 5:11) Mwari mwa egumi yaye yotene wahidhowanavi omulabela waye Yehova na murima wotene. Iyo ninziwa dhavi? Ezekiyel 14:14, nlebo na musorho wa nsunzo ntti, mulebeliwani dhihivira vyaka gwé vaddiddi, Job bamale okwa.

19, 20. (a) Ninarave dhavi nroromelo na wiwelela wa Job? (b) Ninaweddele dhavi ttagaraga attu eena ninga mukoseli Yehova?

19 Iyo ninarave dhavi nroromelo na wiwelela wa Job? Makattamiho ba makattamiho anfanyihu kanimuttiye Yehova, ninofanyela omukosa Yehova okala muttu wamakamaka mwigumini mwehu. Ninofanyela omuroromela vina omwiwelela na murima wehu wotene. Mwebaribari iyo nikana mwaha wowiwelela ompitta Job. Karoma wubuwela muswagihedho onswagihiwehu masaka abano. Ddabuno iyo ninoziwa marhe annibuddugelana Satana vamodha na miregadha dhaye. (2 Korinto 2:11) Mbibiliani makamaka, nivuru na Job, iyo ninele oziwa sabwaya enttiyela Yehova goi odhowagavi. Mavuhulo a Daniyel anonivaha ezinddiyelo yawakwana yawi omwene wa Mulugu kunavonye, onela odha velaboni ya vati wi onivune mmakattamihoni etene. (Daniyel 7:13, 14) Iyo vina kaninaganyedha, nihikaana-wene ebaribari yawi omwene obu onela wimetxiwa ovanene velaboni ya vati, wi opulihe masoso alivo.

20 Yotagiha ya Job enonisunziha mukalelo wa otonyihedha ttagaraga wa abali ehu antabuwa. Ninga Job awene anodha ologa dhilobo s’ohitanalela. (Kohelét 7:7) Mbwenye iyo kanubuwele yabure mwa awene, obe wamagedha wi ahikosa elobo yabure. Iyo ninofanyela waziwelela. Nigakosa dhawene ninele okala ninga Yehova oli wokwela, wanttebwa vina wattagaraga.​—Masalmo 103:8.

YEHOVA ONELE WUKAMIHEDHA OLIBA MURIMA

21. Mazu ali va 1 Pedru 5:10 annubutxedha dhavi yimelelo ya Nowé, Daniyel na Job?

21 Nowé, Daniyel na Job akalilewo mudhidhi wottiyana vina awene ahifwanyiwa maguddulano ottiyana. Etene ahiwanana makattamiho awa. Dhapadduwele mwigumini mwawa dhinonubutxedha mazu abale alogile murumiwi Pedro eraga: “Mugamala otabuwa nsaka niñgonovi, Mulugu onowulibihani, onowuwaralihani, onowimetxani pwi. Ddi iyenene Mulugu wa mahala etene.”​—1 Pedru 5:10.

22. Txini enasunze iyo mutoma ondawo?

22 Mazu ali va 1 Pedru 5:10 ba ebaribari mwa nikuru na Mulugu masaka abano. Yehova onowaroromeliha alabeli aye wi onela wakoma vina onela wavaha murima woliba. Iyo notene ninofuna wi Yehova anilibihe wila nimele pwi, vina nimuroromelege iyene. Sabwani iyo ninfuna nirave nroromelo na wiwelela wa Nowé, Daniyel na Job. Mutoma ondawo iyo ninele osunza mwaha wa alobwana aba araru; ninela oziwa wi yawodhihile okalavi munroromeloni yali yawi ahimuziwa Yehova mwawakwana-mwene. Mwebaribari awene ahiwodha ‘oziwelamo-wene’ Yafuna Yehova wi awene akose. (Gano 28:5) Iyo nikose yakakene.

^ par. 2 Ezekiyel ottukuleliwe Obabilónia yaka ya 617 Kristu ahinabaliwa. Iyene olebile mazu anfwanyeya va Ezekiyel 8:1–19:14 “yaka yanotanu na modha” mmalele iyene ottukuleliwa wenewale yaka ya 612.

^ par. 5 Babe wa Nowé Lamek, wannimuroromela Mulugu, mbwenye mukweliye dhivirile vyaka tanu bahi, Mulugu ol’odhana mpulo. Akala maye obe abali a Nowé ahikalawovi varomile mpulo awene kaviluwile.

^ par. 13 Yehova agakosile yakakene na Hananiya, Mizayel na Azariya wi akamihedhe nlogo na Ayuda.​—Daniyel 2:49.