Skip to content

Skip to table of contents

Weyo Onomuziwa Yehova Ninga Mwamuziwela Nowé, Daniyel, na Job?

Weyo Onomuziwa Yehova Ninga Mwamuziwela Nowé, Daniyel, na Job?

“Athu abure kanziwelamo eli yapama; animutamela Nabuya anoziwela-wene.”—GANO 28:5.

JIBO: 43, 49

1-3. (a) Txini enanikamihedhe omuroromelavi Mulugu mmasakani aba omariha alihu? (b) Txini enasunze iyo mmutomani obu?

OVANO iyo ninkalawo masiku omariha. Attu enjene anawonihu anunlela dhoburevi. Awene ‘anorubudha ninga makupu.’ (Masalmo 92:7) Noona nigawonaga attu n’ekalelo ya oruna dhapama dha Mulugu Kanintikina. Paulo wahalaga dhahi Akristu: ‘Amudhaga, kamubuwelege ninga ayima, vali obure, mukalevo ninga ayima,’ mbwenye “monelo enyu akale a athu anddimuwa.” (1 Korinto 14:20) Ninawodhe dhavi wedda na malago aba?

2 Yowakula ya nivuzo ntti eli mwari mwa nlebo na mutoma wa masunzo ehu a ddabuno, nlebo ntti ninloga dhahi: “Animutamela Nabuya anoziwela-wene.” (Gano 28:5) Kuloga wi awene anowodha ononelamo dhotene dhinfunani wi amuttittimihena Yehova. Gano 2:7, 9 nlebo ntti ninosunziha wi Yehova onowavaha ononelamo abale otene antamela wedda n’oligana. Attu ninga aba kanvonyiwa eziwelo ya wirimu, awene anononelamo ‘eli yawakwana, eli yofwanyelela, vina anofwaseyela opima eli yapama.’

3 Nowé, Daniyel na Job ahikaana-wene ononelamo oku wa wirimu. (Ezekiyel 14:14) Nlogo na Mulugu masaka abano ninkosa yakakene. Kito weyo? Ohikaana ononelamo oku wa wirimu? Muttu ole onfuna ‘oziwelamo-wene dhinfuniye wi amuttittimihena Yehova, onofuniwana vina omuziwa deretu iyeneya. Mwari mwa mutoma obu, ninele wasunza azamani aba (1) Nowé, Daniyel, na Job; ninela ononelamo yakosihile omuziwa Mulugu, (2) mukamihedho okamihedheyilani sabwa ya omuziwa Mulugu (3) munuwihedho wa nroromelo nehu moligana na nawa.

NOWÉ OHEDDA NA MULUGU MWILABONI YORUTXA

4. Nowé odhile dhavi omuziwa Yehova, kito omuziwa oku omukamihedhile dhavi?

Nowé wanang’ana ddoddiyo dhottandda dha Mulugu eji yannimukosiha ononelamo ewodhelo na mweddeloya wa Yehova

4 Nowé odhile dhavi omuziwa Yehova? Adamu na Eva varomilani okaana aima, attu ahiroma ozinddiyela okalawo wa Yehova, awene kamwaganyedha-wene sabwani annoona vizinddiyelo ttaru: dhottandda dhaye, annawona attu amuroromela vina anona maruriho anttambirha ole onimwiwelela iyene. (Izaiya 48:18) Muttu wannetxa nikuluvelo nawi Mulugu okalawo wali Nowé, iyene wela ofwaseyela wang’ana ddoddiyo dhottanddiwa; dhottanddiwa esi dhannimusunziha owodha wa Mulugu. Nowé wahidha opurelamo venjene sabwani wahoona guru dha Yehova; noona iyene kana waganyedha wi Mulugu webaribari ddi Yehova bahi. (Roma 1:20) Ottiya orumeelavi okalawo wa Mulugu iyene vina wahimuroromela vopitta.

5. Nowé osunzile dhavi efunelo ya Mulugu?

5 Bibilia onloga wi “Ororomela ondha muvuruwanani dhinlaleyiwa,” yonihaga wi esile dhiniwa iyo n’attu ena dhinoniwodhiha okoma nroromelo nehu. (Roma 10:17) Nowé txino waromile wiwa miselu dha Yehova na amudhaye. Babi wa Nowé, Lamek, wannimuroromela vaddiddi Mulugu; iyene obaliwe Adamo ahinakwa. (Koona foto eli omaromo.) Wahikalawo vina bibe Matusalém, mwana Henok; Henok, mwana Jared, okwile na vyaka 366; eji epadduwile Nowé bamale obaliwa. * (Koona yowenjedhedha.) (Luka 3:36, 37) Enkala ninga alobwana aba vamodha na awadhiwa ahimpanga Nowé masunziho awi, Yehova ddwattanddile attu na efunelo y’obalana wi adhaalihe elabo ya vati, vina amulabege Iyene bahi. Nowé wahisunzihiwa vina wi Adamu na Eva ahinvanya Mulugu, wili-wili wannoona obure watoteya sabwa ya ovanya oku. (Wita 1:28; 3:16-19, 24) Nowé wanriha vaddiddi masunziho avahiwiye, jijene emuttukulele omukwela vina omulabela Yehova.​—Wita 6:9.

6, 7. Njedhelo nilibihile dhavi nroromelo na Nowé?

6 Njedhelo ninolibiha nroromelo. Mbaleliwe Nowé babe Lamek ohimuttuva nzina-nene-ntti, natapulela ‘namavugulela goi’ obe ‘mpangarhazi’; eji yali ezinddiyelo ya njeedhelo vina mohaganyedha mwinya muziweliye entapulela nzina naye, nroromelo naye nahiliba vopitta. (Wita 5:29) Lamek wahivahiwa ononelamo na Yehova; eji yali yawi aloge esile dhigerile mwanaye Nowé: “Oddu onere onivugulela goyi dhehu, mabasa olemela a mada ehu, dhitoteyile na ntowa nigwihedhi Mulugu mwilaboni.” Nowé kaganyedha, wahikaana nikuluvelo nawi Yehova agahogolela dhotakala dhotedhene. Nikuluvelo ntti naye nanligana na nttile na makolo aye Abel na Enok, iyene wankuluvela wi nigakalawo “ziza” nigambale mvulumutxi wa malogo otene odduwene ogatataritxile musoro wa nowa.​—Wita 3:15.

7 Nowé kanonelamo mwawakwana-mwene nlibelo ntti na Wita 3:15. Mbwenye wanziwa wi nivuhulo ntti naloga dha ovuniwa wa musogorho. Enok wanlaleya muselu waligana na nlibelo nttile, sabwani muselu waye waloga wi Yehova onela odha attonge apaneli. (Juda 14, 15) Mohaganyedha, muselu wa Enok ogasoriheyile na Harmagedón, wanlibiha vina wankuluveliha nroromelo na Nowé!

Nroromelo vamodha na ononelamo wa wirimu dhinela oniwodhiha owere-wera osaringele wa Satana okuwene ondaliha iyene mwilaboni mpuno

8. Omuziwa Yehova ombarele dhavi Nowé?

8 Ononelamo wawakwana wa Mulugu omukamihedhe dhavi Nowé? Nowé wahikoma nroromelo naye vina wahikaana ononelamo wa wirimu, sabwani iyene wahisunza dila dha Yehova. Osunza magano a Yehova wahimukamihedha vaddiddi Nowé, ttabwa-ttabwa masaka afuniwaniye orabela obure onimutakalela Yehova. Iyene orabele dhavi obure? Efunelo ya Nowé yali y’okala marho wa Mulugu, noona iyene wanrabela wedda na abale ahamuroromela Yehova; ole wapanela ologa Mulugu kawo, iyene kagilatina. Nowé wankodda vaddiddi ovitaganyiha na asadduweli, masaka adhile adomonyo velaboni ya vati, iyene karavihiwe-wene dh’osaringele dhawa. Attu enjene antikina guru dhana adomonyo, anfiyedha wawebedha. (Wita 6:1-4, 9) Nowé wanziwa wi Yehova onfuna wi attu abalena adhale mwilaboni. (Wita 1:27, 28) Mbwenye mudhidhi wadhile adomonyo battukula ayana bakala awadhiwa bafiyedha obalana aima, Nowé wahiziwa vina wi ejileya jotakala. Obure obu wazinddiyeyiletxe venevo vonuwa aimaya bagakaana guru yapitta aima ena. Otakala murima wa attu aba wahifiya vamentoni va Yehova, noona iyene amwaddela Nowé wi agahidhana mpulo ogatolotxileniye apaneli etene. Masakene abo, Nowé ohiroromela malago a Mulugu, ohimukoma pangaya, mudhile ovuneya iyene vamodha na amudhaye.​—Ahebreu 11:7.

9, 10. Ninawodhe Dhavi olibiha nroromelo dhahene ninga na Nowé?

9 Niwodhe dhavi wunuwiha nroromelo noligana na Nowé? Enofuneya osunza n’ofwasela mazu a Mulugu, okaana elemelelo ya oddenguwela vopitta dhinsunzihu, vina weddagana malagoya, vowi babene anniwodhiha osaddulela dhamwigumini mwehu. (1 Pedro 1:13-15) Nroromelo n’ononelamowa wa wirimu dhinonirabeliha ogwela vamuregani wa Satana, vowi onroromela kanttapula obure w’elabo. (2 Korinto 2:11) Elabo ejino, attuyamo amala ofiyilela mento otimbwini, anttamageletxa merelo antakaliha maningo vina monlelo a bure a mwili. (1 Joau 2:15, 16) Awene amala opibeya omentoni, anopwaza mazu awi nili omagomo wa elabo ejino yotowa sasanyedho. Akala nroromelo nehu ninodeba, ninele oroma wobuwela ninga awene vina. Nubuweleni eji: Yezu aladdanihaga nsaka na Nowé na nsaka nehu, iyene kalogile dh’opanga nne dhintakaliha maningo; iyene ologile ngovi ya ozuzumiheya na dh’elabo ofiyedha orabela vang’ono-vang’ono omulaba Mulugu.​—Kengesa Mateu 24:36-39.

10 Kavivuze: ‘Mweddelo waga onowoniha wi ddinomuziwa-wene Yehova? Nroromelo naga ninoddittukulela ovira dila dhinddilagiha Yehova, vina ddinowodha wawaddela attu ena dhinafunana Mulugu wi awene akose?’ Dhowakula dha mavuzo aba dhinele wuwoniha akala weyo onowedda na Mulugu webaribari dhahene ninga mweddilena muzamani Nowé.

DANIYEL OHEDDA NA ONONELAMO WA WIRIMU MASIKI VALIYE OBABILÓNIYA, ELABO YADHALE OBUREVI

11. (a) Daniyel owodhile dhavi wunuwiha omukwela waye Yehova muzombweni mwaye, vina merelo aba annisunziha eni mwaha wa amambali aye? (b) Merelo gani a Daniyel agaziveliwe weyo okaana?

11 Daniyel odhile dhavi omuziwa Yehova? Ababe txino ahimusunziha omukwela Yehova vina weddaga na Nzu naye. Daniyel wattiddela-wene malago otene mwigumini mwaye. Masiki munuweliye wanfwaseyela osunza malebo okoddela. (Daniyel 9:1, 2) Daniyel wannimuziwa-wene Yehova. Wahiziwa vina dhotene dhakosile Yehova na nlogo na Izrayel. Enoniha wi Daniyel wanziwa dhotedhene dhakosile Yehova na nlogo na Izrayel, tti nlobelo nikosileyi nilebeliwe va nivuruni na Daniyel 9:3-19. Karoma wengesa nlobelo ntti ogamala winanele n’ofwasa onddimuwa vaddiddi. Vina kudduwale ovivuza: Masunziho gani anddivaha nlobelo ntti, abuwene aniwanana na okalawo wotene wa Daniyel?

12-14. (a) Daniyel owodhile dhavi weddana ononelamo wa wirimu? (b) Yehova orurihile dhavi weddeyana wa Daniyel na olibawa murima waye?

12 Daniyel okamihedheyile dhavi sabwa ya omuziwa waye Mulugu? Aroromeli otene a Mulugu akala elabo ya Babilónia anfwanyiwa dhorutxa vaddiddi sabwani Babilónia yali elabo yadhale oburevi. Obure oku kuwarabuliha, na Yehovaya wahimala oziwa noona iyene aloga: “Zuzumelaganí othukuwa wa elabo etxedheliwenyu”. (Jeremiya 29:7) Yehova wahiloga vina wi ana Izrayeli amwebedhege iyene bahi na murima wawa wotene. (Obudduwa 34:14) Daniyel owodhile dhavi wedda na malamulo aba omeli? Ononelamo wa wirimu ohimuwodhiha Daniyel ozinddiyela wi voroma jofuneya omwiwelela Yehova, ottiya alamuleli a vati. Movira wa vyaka, Yezu wahisunziha malamulo akakene.​—Luka 20:25.

13 Kobuwela, txini yakosile Daniyel sabwa ya nlamulo naloga wi kakalewo muttu womwebedha Mulugu mwina ottiya mwene mwari mwa malabo 30 a mweri mmodha-mmodha. (Kengesa Daniyel 6:7-10.) Veneva Daniyel txino agadha wubuwela mazu awi: ejiya ddinakose mwari mwa malabo 30 bahi. Daniyel kakanile dhubuwelo ninga esi dhotowa malago, nne vina kattiyile wi nlamulo na alamuleli a vati nikale na ttima opitta nlamulo na Mulugu. Iyene wahikaana dhipaddi dhopitalawo bamulobelela Yehova wenewo s’ewoniwa. Attu enjeene anziwa wi Daniyel onomulobelaga Mulugu waye Yehova malabo otene. Yali yawopiha vaddiddi ohivirihamo nlamulo ntti nagwihile mwene; mbwenye masiki dhawenevi, Daniyel katxinjile mwebedhelo waye, wahidhowavi bagamulobelela Yehova masiki attu amonaga, yafuniye yali yawi attuya aziwe wi iyene kattiyile wedda na Mulugu waye wa wirimu, Yehova.

14 Yehova wahiruriha weddeyana wa Daniyel vowi iyene wahiliba murima vaddiddi. Mmalele Daniyel ogwihedhiwa muttoloni mwa apoddogoma, apoddogomaya nne kamukosilena elo-wene; kinaganyedheya, aba ali matikiniho a Yehova. Eji yahatikiniha vaddiddi attu, ofiyedha nlogo notene na Opersia omuziwa Yehova!—Daniyel 6:25-27.

15. Niwodhe dhavi wunuwiha nroromelo noligana na Daniyel?

15 Niwodhe dhavi wunuwiha nroromelo noligana na Daniyel? Voroma nikaaneni elemelelo ya wengesa mazu a Mulugu, mbwenye kahiyo ejuwenevi bahi. Jofuneya ononelamo dhinengesihudha. (Mateu 13:23) Enofuneya vina okaana elemelelo ya weddihiwa na zelu vina dhubuwelo dha Yehova. Nigilatelegeni winanela dhinengesihudha. Nikanege elemelelo ya olobela, ttabwa-ttabwa nigafwanyiwa magudulano obe dhorutxa dha mwigumini. Nigalobelelaga guru vamodha na ononelamowa wa Yehova, nikane nikuluvelo nawi iyene onela onivaha dhotedhene eso, sabwani nttebwa naye ttamukala-kala.​—Tiago 1:5.

JOB OWEDDANA MALAMULO A WIRIMU MMASAKANI A MURENDDELE VINA MMASAKANI A MATABUWO

16, 17. Job odhile dhavi omuziwa Yehova?

16 Job odhile dhavi omuziwa Yehova? Job kali wa nlogo na Izrayel. Mbwenye Abramu, Isak na Jakob ali amudhaye vang’onovi; Job wahisunzihiwa na Yehova wedda mudila mwaye vina wedda na malamulo afuna Mulugu wi mwana-muttu eddena mwigumini mwaye. Mudhidhi wasunzihiwiye na Yehova, iyene wahidha oziwa mafumo menji ebaribari. (Job 23:12) Noona wafiyedha omwaddela dhahi Yehova: “Wadha miyo, ddauziwileni n’ologiwavi; ddabuno dduwonani na mento aga.” (Job 42:5) Yehova vina mwinyene wahiloga wi Job ohawaddela attu ebaribari ya Wirimu.​—Job 42:7, 8.

Nroromelo nehu ninunuwa nigonaga dhottanddiwa vina nigasunzagavi merelo owodha-wodha a Yehova (Koona ddima 17)

17 Job vina ohidha omuziwa Yehova sabwa ya wang’ana ewodhelo ena dhottandda dhaye. (Job 12:7-9, 13) Yehova wahimulagiha Job ewodhelo enna dhottandda dhaye, wi amukosihe Job ononelamo wi mwana-muttu mong’ono vaddiddi vamentoni va Mulugu; jijene vina yakosile Eliyu. (Job 37:14; 38:1-4) Mazu a Yehova antepuwa mmirimani mwa Job, Jobiya bakana ekalelo yoviyeviha ofiyedha ologa, ovano “Miyo ddiziwa wi munowodha dhetedhene, kuli elo-wene ehinwodha nyuwo.” Ohenjedhedhavo vina na mazu awi: “Ddinouthiddani myeddo, ddinoupigiriyelani vambwebweni, vamundurani.”—Job 42:2, 6.

18, 19. Job wonihile dhavi wi iyene wannimuziwa-wene Yehova?

18 Job okamihedheyile dhavi sabwa ya omuziwa waye Mulugu? Job wanziwa-wene malamulo a wirimu. Iyene kamwaganyedha Yehova, omuziwa waye Yehova wahimukosiha weddana merelo oligana. Job wanziwa wi kawo muttu onloga wi ddinomukwela Mulugu oku bali mwiddani wa attu ena. (Job 6:14) Job wannaweddiha attu ninga amudhaye, kobuwela wi iyene ddwalitxi wa ttima opitta akwaye; kana nsakulano, wanniwananeyana na otene; mureli peno muyelegi, bari muttu-muttuvi. Iyene ohiloga: “Ngani ole oddubile miyo mbani mwa mma, kaiye wokokene omubile [muttu mukwaga]?” (Job 31:13-22) Masiki valiye mureli kavittukulela awonaga attu eena ninga kahiye elobwe-ne. Merelo aba a Job ahittiyana vaddiddi na ejile enkosetxa areeli a masaka ovanene.

19 Job wali muttu waheketxa ttima dhokaana dhaye, wamuzuzumeletxiye wali Yehova bahi. Iyene wahiziwa egampadduwele komukodda “Mulugu wa odhulu.” (Kengesa Job 31:24-28.) Job wanttittimiha vaddiddi matelo, wanziwa wi elobo yokoddela enkosiwa mulobwana na muyana. Iyene wahikoddiha mento aye wawang’ana anamwali n’ekalelo ya wasirhirha. (Job 31:1) Ejiya yotikiniha enumiha milomo vaddiddi, sabwani masaka akalawo Job, Yehova kakoddiha alobwana watela ayana eli obe araru. Noona Job kofuna agakaana ayana eli. Enkala ninga iyene wanziwa wi voroma-vene Yehova omuttanddile mulobwana mmodha na muyana mmodha bagumaniha wi akale atelani, noona iyene agana okala na muyana mmodha. * (Koona yowenjedhedha.) (Wita 2:18, 24) Yubuwelo eji ya Job yali ya malago, sabwani muvirele vyaka 1.600, Yezu wahisunziha malamulo akakene awi mulobwana atelane na muyana mmodha bahi.​—Mateu 5:28; 19:4, 5.

20. Omuziwa Yehova na malamulo aye enaniwodhihe dhavi wasakula amarho a weddana vina osakula mavego ohiputtula?

20 Niwodhe dhavi wunuwiha nroromelo noligana na Job? Mereloya bakakene, omuziwa Yehova vina ottiya wi ononelamo waye odhale mmirimani mwehu. Bibilia onloga wi Yehova “onoapwaza anziveliwa owali”, eji enowoniha-wene wi iyo kanifuniwana ogilati na attu abale anvita ebaribari. (Kengesa Masalmo 11:5; 26:4.) Karoma ovivuza: ‘Txini enubuwela Yehova mowiwanana na malebo aba meeli, vina maleboya aba anddisunziha nni? Elobo gani enfwanyelimi wika vamburoni voroma mowiwanana na malebo aba? Malebo aba anaddiwodhihe dhavi osakulela esile dhinonimi mwinternetini, vina attu gani aneddaga na miyo ninga amarho vina mavego gani ansakulaga miyo?’ Mazu anakuliwena mavuzo aba anela wuziwiha akala onomuziwa-wene Yehova obe nne. Iyo kaninfuna orava merelo a elabo ejino yonyakuwa. Ninfuna nikaane elemelelo ya abale “anziwa opima;” kuloga nisunzeni ottiyaniha dhabure na dhapama, dha malago na dhotowa malago.​—Ahebreu 5:14; Éfeso 5:15.

21. Txini enaniwodhihe oziwelamo eli yapama enfunihu wi nimuttittimihena Mulugu wehu Yehova?

21 Nowé Daniyel vamodha na Job ahikosa guru dhotedhene wi amuziwe-wene Yehova, n’eji awene ahidha ‘oziwelamo eli yapama,’ yafunani wi amuttittimihena Yehova. Wotene ole onedda na malamulo a Yehova onoliganihiwa na mulima onsapwa obuwene ombala vansakaniva; dhiniriye dhinosogorha. (Masalmo 1:1-3) Ovano karoma ovivuza: ‘Miyo ddinomuziwa Yehova dhahene ninga mwamuziwela Nowé, Daniyel vamodha na Job?’ Mohaganyedha, ovanene iyo ninomuziwa Yehova opitta alobwana aba eddile na nroromelo wale; enlogela iyo dhawene, jawi iyene ononivaha miselu dhinjeene dhiniwanana n’ejile eliye. (Gano 4:18) Kutxelele omusunza Bibilia n’ofwasa. Kupwaze miselu dha mBibiliani, winanelege-wene. Olobelelege muya wokoddela. Ogakosa dhawene, kunarave obure wa elaba ejino. Onela owodha orabela obure wa elabo, buweddana ononelamo wa wirimu; venevo panawodhiwe onfiyedha Babihu w’odhulu.​—Gano 2:4-7.

^ par. 5 Enok bibi wa babi wa Nowé “ohedda vamentoni va Mulugu.” Mbwenye mukweli Enok dhivira vyaka 69 Nowé ahinabaliwa.​—Wita 5:23, 24.

^ par. 19 Mwina okosile merelo akakene ddi Nowé. Muttegele Adamu na Eva, attu ahidha okaana ekalelo ya okanaga ayana eli obe araru, mbwenye iyene wana muyana mmodha.​—Wita 4:19.