Skip to content

Skip to table of contents

Foto ya palku vina ya fita

1922—Vyaka Zana Mundduni

1922—Vyaka Zana Mundduni

“MULUGU . . . ononivaha guru dhopemberana. . . na ovilevela wa . . . Yezu Kristu.” (1 Kor. 15:57) Aba ali mazu a nlebo na yaka ya 1922, mazu aba anawubutxedha Anamasunza a Bibilia wi Yehova agahattuva sabwa ya weddeyana wawa. Yakene ejile, Yehova wahakwaniha nipikirhelo ntti. Iyene owaruriha anamalaleya aba wila apide manivuru awa vina olabihedha radiyo wila alaleyena ebaribari ya Omwene. Yaka yakene ya 1922 Yehova wahirurhiha wili nlogo naye. Anamasunza a Bibilia ahitugumana va matugumanoni wa ttattamwa (Congresso) o Cedar Point, Ohio, Estados Unidos. Epadduwile va matugumanoni abale enopatta nikuru na Yehova napanovi.

“MOONELO WAPAMA”

Venevo vadhowa iyo nilaleyaga nanfunavi manivuru mena. Abali o Beteli yo Brooklyn ampidavi marevista, mbwenye awene akuluvela grafika dhapitxeliwa kobiri (gráficas comerciais) wi apide manivuru ehu a kapa dhovadda. Mudhidhi ogonelile akadda grafika myeri dhing’onovi wila avahedhe manivuru ahizuzumiha mabasa olaleya, Mbali Rutherford wahinvuza Robert Martin, wali musogorheli wa grafika sabwa ya ofuneya opidiwa manivuru mena.

Grafika rampa ya Concord o Brooklyn, Nova York

Mbali Martin ohiloga: “Obo moonelo wapama, sabwani ejo enoniha wi enofuneya makina mena a composição, galvanostegia, a opida vina encadernação.” Abali ahalugar mburo Rampa Concord, número 18, o Brooklyn vina ahigula dhipano dhafuneya.

Mbwenye attu enjene kaziveliwana mabasa akosihu. Musogorheli wa empreza yapidihu manivuru wahidha wona mburo wapidihu manivuru. Novenya baloga dhahi: “Mukana dhipano dhapama dhopidana manivuru mbwenye kamunziwa olabihedhawa. Dhigavira myeri mitanu na modha makinaya abo otene munele orahilela vazunguni.”

Mbali Martin ohiloga dhahi: “Ejoya enkala ninga ebaribari, mbwenye iyene karomile otanalela nikamihedho ninnivaha Nabuya vowi iyene onodhowavi akalaga na iyo.” Elogile Mbali Martin yali ebaribari. Mwa mudhidhi mung’onovi makina maswa a encadernação ansasanya manivuru 2.000 valaboni.

Abali vakuvi na makina linotipo na gráfica

WAFWANYANA ATTU ENJENE MISELU DHAPAMA NA RADIYO

Ottiya opidavi manivuru, nlogo na Yehova nahiroma olabihedha marhe maswa a olaleya—na radiyo. Ddimingu na mutana labo 26 ya Feverero yaka ya 1922, Mbali Rutherford pakosiliye diskursu dila yoroma muradiyoni. Mutoma wa diskursuya wali, “Matxikwi na Matxikwi Aliwo Ovanene Kanakwe Vina” wavavihiwa o KOG, Los Angeles, Califórnia, Estados Unidos.

Attu owakwana 25.000 ahona matugumanoya. Enaya ahivaheedha makarta amutamalelagana mbali Rutherford. Mmodha wa awene wali Willard Ashford wakala o Santa Ana, Califórnia. Iyene ohitamalela diskursu yakosile Mbali Rutherford ohiloga wi “yali yapama vina yofuneya.” Vasogorhova ohiloga dhahi: “Na aredda araru vatakulu egahirutxa ovuruwana diskursuya kohivavihiwa muradiyoni masiki kowiliwa yakosiwa vakuvi na vatakulu.”

Diskursu dhina dhahivavihiwa sumana dha musogorho. A Torre de Vigia ovano (Mwang’aneli) ohoniha wi omagomo wa yakene ejile “attu owakwana 300.000 ahiwa miselu dhapama modhela radiyo.”

Sabwa ya attu wakela miselu dhapama na mada meeli Anamasunza a Bibilia ahigana omaga mparha wa radiyo Staten Island, vakuvi na Beteli ya Brooklyn. Vyaka dha musogorho mparha obo wa radiyo WBBR, ogahilabihedhiwa pama na Anamasunza a Bibilia wi alaleyena muselu wa Omwene.

“ADV”

A Torre de Vigia numero 15 wa Junyu wa yaka ya 1922 wahivuwiha matugumano a ttattamwa agakosiwe o Cedar Point, Ohio, oromana labo 5 ofiyedha 13 wa Setemburu yaka ya 1922. Anamasunza a Bibilia ahiziveliwa venjene vafiyilani vamburoni vakosiwa matugumano a ttattamwa o Cedar Point, Ohio.

Diskursu yoroma ekosile Mbali Rutherford ohiloga dhahi na anamewaya: “Ddikana ebaribari wi Nabuya onele oruriha mutugumano obu . . . vina onele ovaha onamoona ohinattigi opadduwa mwilaboni.” Abali akosile madiskursu va mutugumanoni obule anakokomeza veli-veli abali ofuneya wa okosa mabasa a olaleya.

Muttitti buli va mutugumanoniwa ttattamwa o Cedar Point,Ohio yaka ya 1922

Ishano labo 8 wa Setemburu attu owakwana 8.000 na owagalala ahikala vamutugumanoniva wi ewe diskursu ya Mbali Rutherford. Awene anjeedhela wiwa entapulela maletra aba “ADV,” alebiwe va niwoboni nakelilani. Ninga mulogelani muttu-muttu wandhowa ogilati vamburoni vaye, ena txino ahona lona natomeyiwe odhulu osogorho wa palku. Arthur Claus wabudduwile o Tulsa, Oklahoma, Estados Unidos wi akale omatugumanoni wahifwanya mburo ogawodhiliye ovuruwana pama diskursu, sabwani nsaka nene nttile kuwali sistema de som.

“Nanfwaseyela ovuruwana nzu nimodha-nimodha”

Musogorheli wa mutugumanoya, wahivuwiha wi kakalewo muttu wodhowa osogorho mudhidhi wakosa Mbali Rutherford diskursu, walogeli ejuwene wila vanadhe opadduwa dhilobo dhozuzumiha. Mudhidhi wa membesi 9:30 Mbali Rutherford wahiroma ologa mazu a Yezu anfwanyeya va Mateu 4:17: “Omwene wa wirimu oli vakuvi.” Alogaga sabwa ya mukalelo ogaziwile attu Omwene obu, iyene ohivuwiha dhahi: “Mwinyene Yezu ohiloga wi nsaka na odha waye agahisinanga nlogo naye, na osinanga oku iyene agahagumaniha aneeddana ebaribari vina ororomeleya.”

Mbali Claus, wagilatile vakuvi na osogorho, ohiloga: “Nanfwaseyela ovuruwana nzu nimodha-nimodha.” Masiki ahifunaga Arthur wahibudduwa otakulu sabwani kewamo pama vina wanziwa wi kagawodhile wiyela.

Mitala dhing’onovi iyene wahiroma oviwamo pama. Eyelelaga waliye, wahiwa oruma onddimuwa wa wooba mada, na eji wahiroma ovilibihedha. Wahivilibihedha wi one akala onowodha ovuruwana, mpaka omagomo wa diskursu ejile yamakamaka nona wahiwela vadhulu va numba. Nsaka nttile Mbali Claus, wana vyaka 23. Majanela ali ofuguwene vina wahizinddiyela wi waliye yanwodheya “ovuruwana pama” diskursuya.

Mbwenye Arthur kali yeka. Akwaye ena ali vadhulu. Mmodha wa awene, Frank Johnson, wahidhowa valiye banvuza, “Venevo valiwe ohikanavo kanivete owiva?”

Arthur wahimwakuwa, “ddihikana.”

Mwa venevo Frank ologa, “Weyo oli yowakula ya malobelo ehu. Onowona rolu eji enddimuwa? Fita emageleliwe peregu esi. Omukalele txenjewa Juiz. * Iyene agaloga, ‘muvuwihe, muvuwihe,’ ogwadde kabala esi nayi.”

Ovano Arthur oroma ojedhela ezinddiyelo na kaniveti waye mmadani. Mbali Rutherford wahifiyedha mutoma munddimuwa wa diskursu yaye. Nowagalala onddimuwa, Mbali Rutherford txino wahiloga mazu aba na lizu na wiweya: “Mukale ororomeleya anamoona atxibarene a Nabuya. Mudhowegevi muvilibihedhaga ofiyedha ohiwoneya elobwene enkosa mpaddi wa Babilónia. Muvuwihe miselu dha Omwene mpaddi wetene. Attu otene anofwanyela oziwa wi Yehova ddi Mulugu vina Yezu Kristu ddi Mwene wa amwene Nabuya wa anabuya. Masiku otene eji ji enddimuwaya. Koonani Mwene onolamulela! Ottomeliwe ovuwiha ddi nyuwo. Nona kavuwihani, kavuwihani, munvuwihe Mwene na Omwene waye!”

Arthur ohiloga wi iyene na abali ena ahigwadda kabaladha nanda lonana nigwela vati. Mowiwanana na maletra “ADV,” entapulela (ovuwiha na engelezi) atapulela “Munvuwihe Mwene na Omweneya!”

MABASA AMAKAMAKA

Matugumano a ttattamwa o Cedar Point owakamihedha abali ozuzumela mabasa amakamaka olaleya Omwene, abale ana murima wovilevela, ahivilevela wi alaleye venjene. Colportor mmodha (ovano onziwiwa ninga pionero) wa elabo ya Oklahoma, Estados Unidos ohileba, “Nahilaleya murudda dhahi attu a wenewale anlaba nas minas de carvão vina ayelegi vaddiddi.” Iyene ohiloga wi dila dhinjene attuya agewa miselu dha revista Idade de Ouro “anroma wunla.” Iyene owenjedhedha, “Mareliho manddimuwa wapangarhaza attu aba.”

Anamasunza abale a Bibilia ahona ttima ya mazu a Yezu ali va Luka 10:2: “Dhawima dha mmunddani dhihinjiva-wene anamalabayá barameyile.” Omagomo wa 1922 awene ahigana ohiyelela mundduni, awene ahigana odidelavi ovuwiha miselu dha Omwene mwilaboni mwetemwene.

^ Mbali Rutherford dila dhina wakuweliwa “Juiz” sabwani wahilaba ninga Juiz o Missouri, Estados Unidos.