1. Ninamuziwe dhavi muttu wokuluveleya?

 MUTTU wokuluveleya onovilibihedha wakwanihedha dhopikirela dhaye vina onologa ebaribari. (Masal. 15:4) Attu anoziwa wi anofwanyela omukuluvela. Iyo ninofuna okuluveliwa na abalihu vina arogora. Txini enfwanyela iyo okosa wi nikuluveliwe na attu ena?

2. Ninatonyihedhe dhavi wi nili okuluveleya?

² Kaninfwanyela wadidila attu ena wi anikuluvele. Dhokosa dhehu dhinowoniha wi ninofwanyelela okuluveliwa na attu ena. Ena anloga wi nikuluvelo eli ninga kobiri. Ofwanya kobiri enorutxa; oyelela kinrutxa. Txibarene, Yehova ohikana nikuluvelo nehu. Kayiwo elobo yabure mwa mpaddi wa Yehova enanittukulele ottiya omukuluvela sabwani ‘dhotene dhinkosiye sokuluveleya.’ (Masal. 33:4) Iyene onfuna wi nimutagihe. (Ef. 5:1) Ndoweni none dhotagiha dha alabeli a Yehova amutagihile Babi wehu wa wirimu vina atonyihedhile wi bokuluveleya. Ninele woona mikalelo mitanu dhinanikamihedhe okala okuluveleya.

3-4. Namavuhulela Daniyel otonyihedhile dhavi wila ddokuluveleya, nanda eji ennittukulela okosa mavuzo gani?

³ Namavuhulela Daniyel yotagiha yapama wa muttu wokuluveleya. Masiki vatxedhiwiye o Babilónia, momaguva-mwene wawoniha wi muttu wokuluveleya. Okuluveleya waye, wahiziweya modhela nikamihedho na Yehova, iyene wahitapulelamo dhoroha dha Mwene Nabukodonosor w’o Babilónia. Mudhidhi  mmodha, Daniyel wahimwaddela mwene wi Yehova wahisilidhiwa na iyene—muselu obu kuwali muselu omwagalalihile mwene. Daniyel wanfwanyela oliba murima, sabwani Nabukodonosor wali muttu wowali! (Dan. 2:12; 4:20-22, 25) Muvirile vyaka dhinji, Daniyel wawoniha wili wi muttu wokuluveleya modhela ofurumulelamo muselu worutxa, ononihedhamo yatapulelani dhalebiwe veruguni ya numba ya mwene w’o Babilónia. (Dan. 5:5, 25-29) Vasogorhova, Dariyu mwene wa akadda Mediya na anameddiha aye ahona wi Daniyel ‘wahikana zelu enddimuwa vaddiddi.’ Awene ahizinddiyela wi Daniyel ‘wali muttu wokuluveleya vina kanfwanyilena elobo yotakala.’ (Dan. 6:3, 4) Ndde, masiki alamuleli abale ahamulabela Yehova, ahizinddiyela wi Daniyel mulabeli wa Yehova wokuluveleya!

⁴ Na yotagiha eji ya Daniyel, ninofwanyela ovivuza: ‘Ddinoniwa na mweddelo gani na attu ahinimulabela Yehova? Ddinowoniwa ninga muttu onakwanihedha esile dhittomeliwemi vina ninga muttu wokuluveleya?’ Ninfwanyelela nni oziwa dhowakula dha mavuzo aba? Sabwani ninimuttittimiha Yehova nigakala attu okuluveleya.

5. Txini yamuttukulela Hanani oziwiwa ninga muttu wokuluveleya?

⁵ Yaka ya 455 K.A., mmalile Nehemiya okala Governador wahivenyihedha rhinga yo’Jeruzalemi, iyene wahaveda alobwana okuluveleya wi eddihe deretu sidadiya. Mwina wamusakulile Nehemiya, ninga kazembe wa numba ya anyakoddo wali, Hanani. Bibilia onomuloga Hanani ninga “muthu wororomeleya,  wamukurumuwela Mulugu.” (Neh. 7:2) Omukwela Yehova vina omova ohimuttukulela Hanani weddiha pama mabasaya attomeliwiye. Mikalelo esi dhinonikamihedha iyo vina okala okuluveleya mmabasani animukoselihu Mulugu.

6. Tíkiko olagihile dhavi wi wali marho wokuluveleya wa murumiwi Paulo?

⁶ Koona yotagiha ya Tíkiko, marho wokuluveleya wa murumiwi Paulo. Mudhidhi wali Paulo numba yafugeliwiye, wahimuloga Tíkiko ninga “mwimeleli wororomeleya.” (Ef. 6:21, 22) Paulo kamukuluvelana bahi mabasa owaperhengezela makarta abali ali o’Efeso vina o’Kolosi mbwenye wanalibiha vina wanapangarhaza abaliya. Tíkiko ononubutxedha alobwana ororomeleya vina okuluveleya annizuzumela mpaddi womuyani masaka abano.—Kol. 4:7-9.

7. Txini ensunziwe na okuluveleya wa anddimuwa a mulogoni vina adhari orumeliwa a mmulogoni mwawo?

⁷ Masaka abano iyo ninotamalela sabwa yokana anddimuwa a mmulogoni vina adhari orumeliwa a mmulogoni anfwanyelihu wakuluvela. Dhahene ninga Daniyel, Hanani na Tíkiko, awene anozuzumela pama mabasa attomeliwani. Motagiha, nigakalaga mmatugumanoni a vari va sumana, kaninaganyedha wi dhipaddi dhotedhene dha matugumano dhivahedhiwa abali. Anddimuwa a mmulogoni agazinddiyela wi abali attomeliwe dhipaddi mmatugumanoni ahisasanyedha vina ahikosa dhipaddidha mmatugumanoni anoziveliwa vaddiddi! Wi niladdanihe, kaninova wawoba anamasunza ehu a Bibilia wi akale va matugumanoni a vari va sumana novaga wi mbali ottomeliwe okosa diskursu ya vattaddo onele odduwala osasanyedha. Iyo ninokuluvela wi ninele ofwanya manivuru otene anfunihu olabihedha mmabasani olaleya. Ninokala pama sabwa ya ozuzumeliwa na abali ororomeleya vina ninomutamaalela Yehova mwaha wa awene! Ninalagihe dhavi, wi nili attu okuluveleya?

8. Enfuneyela nni ovipimelela nigatamelaga wazuzumela attu ena? (Gano 11:13)

⁸ Iyo ninowakwela abalihu na arogora vina ninozuzumela opama wawa. Mbwenye, enofuneya ovipimelela vina oriha miselu dhawa dhoviteya. Nsaka zana noroma Akristu ena a mmulogoni ‘ali anamaba ekaga mulomo mmakanini ahinapatta, vina alogaga dhahafwanyelani ologa.’ (1 Tim. 5:13) Iyo kaninfuna okala ninga abuwene. Enodhaga opadduwa muttu onikuluvelana miselu dhomwinya vina onaddela wi kanawaddele attu ena. Motagiha, murogora onaddela makattamiho aye a egumi na makattamiho mena angumaniyena mwa venevo onikumbirha wi nihimwaddele muttu mwina. Iyo ninofwanyela oriha yogana yaye. * (Kengesa Gano 11:13.) Ovano ndoweni nitanaalele miselu dhing’onovi dhinoniha ttima ya ofuneya ovuba makani oviteya.

9. Vamuralani anamudhi anatonyihedhe dhavi wi bokuluveleya?

⁹ Vamuralani. Muttu-muttu wa vamuralani onofwanyela okala wa malago wi, ahivuwihe miselu dha vamuralani dhihinfwanyela ovuwihiwa. Motagiha, muteliwi wa Mukristu onokosa dhilobo dhinimuteyiha mamune. Iyene agahiloga yoteyiha eji va anamwinji egamutotele mwadhiye manyazo? Nne! Iyene onomukwela mwadhiye vina txipo kagakosile elobo egadhile omunyimula. (Ef. 5:33)  Azombwe anofuna weddihiwa na nriho. Nona enokala yapama amambali awa oziwa ejuwene. Awene kanfwanyela watota manyazo aniwa modhela ologa dhovonya dhawa vari va attu ena. (Kol. 3:21) Aima anofwanyela osunza okoya dhoviteya dha vatakulu, kanfwanyela ologaga dhilobo dha vatakulu dhigadhile watotela manyazo anamudhi. (Olib. 5:16) Muttu-muttu wa vamuralani agavilibihedha ohivuwiha miselu dhoviteya dha vatakulu, anamudhi otene anokala ofiyedheya muttu na mukwaye.

10. Txini eniwanana na okala marho watxibarene? (Gano 17:17)

¹⁰ Mmandanoni mwehu. Enji mwa iyo, mudhidhi na mudhidhi enofuneya omukuluvelana marho wofiyedheya ejile eniwamo iyo. Masaka mena, okosa eji enokalaga yorutxa. Sabwani kili yovevuwa omwaddela muttu mwina ejile eniwamo iyo vina vasogorhova enodhaga onikumula nigaziwa wi ejile emwaddelihu mukwihu, ohawaddela attu ena. Mwa mpaddi mwina jotamaleleya okana marho onimwaddelihu miselu dhoviteya agamala bavuba! Muttu ninga oddo ddi “mukwawo-mukwawoya.”—Kengesa Gano 17:17.

11. (a) Anddimuwa a mmulogoni na awadhiwa anoniha dhavi wi bokuluveleya? (b) Txini ensunzihu na munddimuwa wa mmulogoni weddiha makani oviteya a mmulogoni vasogorhova badhowa okala na amudhaye? (Koona foto.)

¹¹ Mmulogoni. Anddimuwa a mmulogoni anoziwiwa ninga attu ahinvuwiha miselu dhoviteya ‘awene ali ninga ebarelo nsaka na pevo vina ttawela’ ya abali. (Iza. 32:2) Iyo ninoziwa wi enowodheya ologa na awene se wova, nikuluvelaga wi esile dhinawaddelihu kanawaddele attu ena. Iyo kaninfwanyelela wamagelela wi anaddele dhilobo dhihinfwanyelihu oziwa. Mwa mpaddi mwina, ninowatamaalela awadhiwa sabwani kantamela oziwa miselu na amamunawa esuwene dhihinapatta. Mareliho manddimuwa, munddimuwa wa mmulogoni agahimwaddele mwadhiye miselu dhoviteya dha abali na arogora. Mwadhi munddimuwa wa mmulogoni ohiloga dhahi: “Mamunaga kanddaddela elobo-txilobo  eniwanana na abali anveda nikamihedho na anddimuwa a mmulogoni vina kanddaddela mazinaya a abali abo. Ddinotamaalela sabwa ya mamunaga ohiddilemeliha makani ahinfwanyelimi oziwa vina ahinawodhimi okamihedha. Sabwa ya ejuwene ddinowodha ologa na abali otene a mmulogoni. Ddinowodha omukuluvelana mamunaga esile dhiniwamo miyo obe makattamiho aga sabwani ddinoziwa wila iyene kanawaddele attu ena.” Pumwenemo, iyo notene ninofuna oziwiwa ninga attu okuluveleya. Mikalelo gani dhinanikamihedhe okala attu okuluveleya? Ndoweni nitanaalele mikalelo mitanu.

12. Ninlogelani wi okwela nipara na okuluvela? Kavaha yotagiha.

¹² Okwela nipara na okuluveleya. Yezu ohiloga malamulo meeli manddimuwa omukwela Yehova vina omukwela muttu mukwihu. (Mt. 22:37-39) Omukwela Yehova ononittukulela osanza yotagiha yaye yoligana ya nikuluvelo. Motagiha, wakwela abalihu na arogora ononittukulela ohivuwiha miselu dhawa dhoviteya. Iyo txipo kaninfuna ovuwiha elobo-txilobo egadhile watotela makattamiho, wiwa opa obe manyazo.—Jo. 15:12.

13. Na mukalelo gani onikamihedha oviyeviha okala attu okuluveleya?

¹³ Oviyeviha onele onikamihedha okala attu okuluveleya. Mukristu woviyeviha kantamela ovuwiha miselu dhinziwiye, dhihinatti oziwiwa na attu ena. (Fil. 2:3) Iyene kantamela wattukulela attu ena wubuwela wi ohiziwa muselu woviteya mbwenye ohinfwanyeliye ovuwiha. Oviyeviha onele onikamihedha ohivuwiha miselu esuwene dhihinfwanyeya mBibiliani vina dhihili mmanivuruni mwehu.

14. Malago ananikamihedhe dhavi okala okuluveleya?

¹⁴ Malago anomukamihedha Mukristu ottiyaniha ‘mudhidhi womala na mudhidhi wa ologa.’ (Koh. 3:7) Dhilabo dhina muhikala emariya enloga dhahi: “Ologa parata, oku omala ouro.” Na mazu mena kuloga, ohikalawo mudhidhi onfuneya omala ottiya ologa. Sabwani, Gano 11:12 onovaha nlago ntti: ‘Muttu wa malago onovuba dhoviteya.’ Katanalela yotagiha eji. Mbali mmodha odhile vawale alabaga ninga munddimuwa wa mmulogoni dila dhinjene onokumbirhiwa wi akamihedhe makattamiho orutxa agumanilena anddimuwa ena a mmulogoni mwawa. Koona elogile munddimuwa mmodha wa mmulogoni, sabwa ya mbali oddo, “Iyene onokala txenjewa wi anavuwihe miselu dha abali a mulogo mwina.” Sabwa ya okala munddimuwa wa mmulogoni wa malago, anddimuwa ena a mmulogoni mwaye anomuriha. Awene anoziwa wi iyene txipo kanavuwihe miselu dhoviteya dha abali ena.

15. Kavaha yotagiha enoniha wi ogakala wororomeleya attu ena anele wukuluvela.

¹⁵ Ororomeleya mukalelo mwina wamakamaka wa okuluveleya. Iyo ninomukuluvela muttu wororomeleya sabwani ninoziwa wi mudhidhi wotene dhinlogiye sebaribari. (Ef. 4:25; Aheb. 13:18) Motagiha, weyo akala onofuna ovilibihedha wunuwiha ewodhelo yosunziha. Onele omukumbirha muttu wi avuruwane diskursu yawo, omamalelowa awuvahe malago anawukamihedhe epaddi gani enfwanyeliwe ovilibihedha. Ogamukuluvele muttu gani wi awuvahe malago abo? Ogahimutamela muttu agadhile owaddela ejile enfuniwe wiwa obe ogamutamelile muttu waderetu agawaddele ebaribari? Yowakulaya kinrutxa. Bibilia onloga dhahi: “Onnisumulula ahipipiriyaga, ddinnifuna opitha mukwehu onnirumelana  dhetedhene anipelaga malago.” (Gano 27:5, 6) Enoziweya wi jorutxa omwiwa marho anivahaga malago agadhile onikamihedha mwa mudhidhi mwinjene sohipipiriha.

16. Gano 10:19 enoniha dhavi ttima ya ofuneya oviyang’anela?

¹⁶ Oviyang’anela kofuneya nigafuna okuluveliwa na attu ena. Oviyang’anela onele onikamihedha omaga nlumi nehu nigagumanana yoweha egadhile onittukulela ovuwiha muselu woviteya. (Kengesa Gano 10:19.) Enodhaga okala yorutxa oviyang’anela nigalabihedhaga redes sociais. Nigahikale txenjewa, ninodhaga ovuwiha muselu woviteya vari va attu enjene oku nihifunaga. Iyo nigavuwiha muselu mu redes sociais, kaninawodhe wang’anela mukalelo onalabihedhe attu ena vina makattamiho anatatamulani. Oviyang’anela onele onikamihedha okalavi omaalene mudhidhi ontamela amwiddani ehu onimagelela wawaddela miselu dhoviteya, dhigadhile wawika vangovini abali na arogora. Eji enodhaga opadduwa mudhidhi onvuziwehu na musupai mwilaboni munkoddihiwa mabasa ehu obe mmalelani ofugiwa. Mmakattamihoni ninga aba obe mena ninofwanyela ovirihamo nlago ntti “ddinovugula [dhologa] dhaga.” (Masal. 39:1) Peno nili na anamudhi ehu, amarho, abali na arogora obe muttu-muttuvi, jamakamaka woniha wi nili okuluveleya. Wi nikale attu okuluveya, enofuneya oviyang’anela.

17. Ninawodhe dhavi wunuwiha okuluvelana muttu na mukwaye mmulogoni?

¹⁷ Ninomutamalela Yehova sabwa ya onitaganyiha na abali na arogora nlogo nili orugunuwa elabo yotene ankwelana vina ankuluvelana muttu na mukwaye! Enele okala yapama muttu-muttu wa iyo agavilibihedha okala wokuluveleya na bali vina arogora. Muttu-muttu wa iyo onofwanyela ovilibihedha otonyihedha okwela, oviyeviya, okala wa malago, ororomeleya vina oviyang’anela, mikalelo esi dhinele onikamihedha okuluvelana muttu na mukwaye mmulogoni. Nidhowegevi nivilibihedhaga wi attu ena awodhe wona wi nili attu okuluveleya. Nimutagihe Mulugu wehu Yehova vina nidhowegevi nonihaga wi nili attu okuluveleya.