1. Ekalelo gani ya Yehova enlogiwa mBibiliyani ejuwene ennagalaliha?

OGAHIZIVELIWA attu wuweddiha bure sabwa ya okala muttu wokiva obe wolapa, wokuma obe wawodda? Kavo onziveliwa weddihiwa dhahene. Enottangarhamiha vaddiddi oziwa wi Mulugu wehu Yehova kanasorhiha attu na esile dhinawoniyena! Ninga motagiha, mufiyedhe Samuwel vatakulu va Jessé, iyene koni yonile Yehova. Samuwel wahimala waddeliwa wi mwana mmodha wa Jessé agahikala mwene wa Izrayel. Odduwaya wali ani? Samuwel mmoneliye mwana munddimuwa wa Jessé, Eliab, ohiloga yeka-yeka: “Oddwene ddi mwene omusakulile Nabuya.” Eliab woneya ninga onfwanyelela okala mwene. Mbwenye “Nabuya omwaddela: ‘ohithiddiwe na okoddela wa kove yaye nne yumo yaye, vowi miyo ddimala omukodda.’” Ninfuna nisunzihiwevo nni veneva? Yehova ohidhowanavi dhologa dhaye: “Athu anoziveliwa na dhawoneya, miyo ddinziveliwa na dha mmurimani.”—1 Sam. 16:1, 6, 7.

2. Ninga munlogeliwa va Joau 7:24, iyo ninkoddelani omusoriha muttu na esile dhinonihu? Kavaha yotagiha.

² Vowi nili attu ottega, masaka mena ninodheliwa dhubuwelo dha wasorhiha attu ena mwaha wa esile dhinawonana iyo bahi. (Kengesa Joau 7:24.) Mbwenye enimuziwihuna muttuya jijile enimonanihu bahi. Ndoweni nirome otagiha dhahi, ahikalawo adotoro ana ewodhelo vaddiddi ya wasasanya vina wavulumutxa aredda, adotoro ninga abo agamwang’ana muttuya anoziwa wi muredda. Mbwenye wi aziwe deretu dhimpadduwa mmaningoni mwa mureddaya, iyene onofwanyela omvuruwana n’ofwasa wi aziwe eredda ya muttuya. Iyene onomukosa rayu-X wi one dhili mwari mwa maningo a mureddaya.  Dotoro agahikose esuwene onodha omvaha muredda murobwe ohili obuwene. Yakakene jimpadduwa na iyo, omonavi mbali obe murogora kinlagiha wi nihimala oziwa dhotene dhiliye. Ninofwanyela oziwa mwawakwana-mwene omuttu waye—dha mmirimani mwaye. Txibarene, iyo kaninwodha wona dha mmirimani mwa muttu mukwihu, dhahene ninga munkosela Yehova. Mbwenye enowodheya iyo ovilibehedha omutagiha Yehova. Enwodheya dhavi?

3. Mapadduwo a mBibiliyani alebeliwe munsunzoni ntti ananiwodhihe dhavi omutagiha Yehova?

³ Yehova onaweddiha dhavi emeleli aye? Iyene onowavuruwana. Onononelamo dhinarutxa. Ohikana ekalelo ya waweddela ttagaraga. Nigasunzaga mweddihedho omweddihile Yehova Jona, Eliya, Agar na Lot, nitamelege wona merelo anfwanyelihu otagiha wi naweddihegena vina nasorihegena abalihu na arogorihuya.

4. Nindelani wubuwela wi Jona wahikana ekalelo ya oddiyamaru?

⁴ Sabwa ya iyo ohiziwa dhotedhene dhimpadduwele Jona, ninodha wubuwela wi iyeneya ohedda n’ekalelo yotowiwa ebaribari vina wali namapela malago. Iyene wahimala ovahiwa malago na Yehova a odhowa ologa ottongiwa wa elabo ya Nínive. Jona wakale ninga wonihile ekalelo y’oddiyamaru, iyene wahimuwela paporo wadhowa o Tarsi, dhahene ‘ohimuthawa Yehova.’ (Jon. 1:1-3) Kowiliwa wali weyo ogahimulevelela Jona? Enowaganyedheya. Mbwenye Yehova ohimulevelela.—Jon. 3:1, 2.

5. Mazu alogile Jona munlobeloni mwaye alebiwe va nivuruni na Jona 2:1, 2, 9 annisunziha nni?

⁵ Jona ohoniha ekalelo yotene ya mmurimani mwaye alobelaga (Kengesa Jona 2:1, 2, 9.) Nlobelo nttile—vamodha na mena akosiliye mwigumini mwaye—ninonikosiha ononelamo wi omuttu waye wali wottiyana na Jona ole omuziwilehu ninga namattawa. Mazu aye ahoniha wi iyene wali muttu wa murima woviyeviha, wotamalela, vina wana efunelo ya ovirihamo dhotene dharumiwiye na Yehova. Txibarene, Yehova kazuzumele ottawa wa Jona, iyene ozuzumele wakula malobelo a mmurimini mwaye!

6. Ekalele nni yofuneya iyo notene okosaga guru wi ninvuruwane n’fwasa muttu mukwihu?

⁶ Ona ekalelo ya wavuruwana n’ofwaseya akwaye, ddule ohinivittukulela vina ona ekalelo ya ovilela. Dhihikalawo mwaha miraru dhinrutxiha okana ekalelo eji. Woroma, muttu aganaddelaga makani, murima wehu onttamagela wubuwedha dhabure dha  muttuya. Wanawili, enowodheya iyo onona mukubanyelo na mutabuweloya wa mbalihu. Wanawuraru, egakala yofuneya omonihe muttu dhawira dhaye. Empadduwaga jawi, muttu onnonelamo mowakwana-mwene dhammirimani mwaye agaloga. (Gano 20:5) Munddimuwa dhahi wa mulogo wo Asia ohiloga: “Miyo ddinowubuwela mudhidhi dhahi wakule miyo bure sabwa ya ohifwaseyela ovuruwana dhalogiwa. Ddamwaddele murogora dhahi wi yali yofuneya wogolela agavahaga dhowakula mmatugumanoni. Vasogorhova ddahizinddiyela wi iyene wanrutxiwa wengesa vina wankosa guru enddimuwa vaddiddi wi akule.” Jofuneya anddimuwa otene a mmulogoni ovaha malago ‘agamala ononelamo’ makaniya!—Gano 18:13.

7. Mweddihedho omweddihile Yehova Eliya onusunziha nni?

⁷ Akalawo abalihu vamodha na arogorehuya anrutxiwa ologa dha mmurimani mwawa sabwa ya nlogo nindani, elemelo yawa, vina muleliwo wawa. Txini enakosihu wi awene awodhe onifugulela murima wawa? Karoma wubuwela mweddihedho omweddihile Yehova Eliya mudhidhi wamuttawiye Jezabel. Ahivira malabo menjene Eliya ahinatti omwaddela namadhulu-dhulu waye esile dhamutakuna murima. Labo niromiliye ologa, Yehova ohinvuruwana n’ofwaseya. Mmaleliye ohimulibiha mwimeleli waye vina ohimvaha mabasa olibiha. (1 Amwe. 19:1-18) Muttu agapadduweliwa yososa, onogonela okana ewodhelo ya ologa dhimpadduwele, enokala ya malago iyo nigaroma otamela txini enimusosa mmirimani. Nigakala attu ovilela dhahene ninga Yehova, awene anele onikuluvela ofiyedha onaddela dha mmurimani mwawa. Awene agafunaga ologa na iyo jofuneya wakalela fwasee wi nivuruwane dhologa dhawa.

8. Mowiwanana na nivuru na Wita 16:7-13, Yehova omukamihedhe dhavi Agar?

⁸ Agar, mudhari wa Sarayi, mukaleliye mwadhi wa Abramu, wahiroma okana ekalelo yovittukulela. Mukaniliye yari ohiroma omunyaparhiha Sarayi, sabwani Sarayi kabaala. Makaniya ahivinga venjene ofiyedha Sarayi omuttamagiha vatakuluvaye Agar. (Wita 16:4-6) Iyo ninga attu ottega, ninodha wubuwela wi Agar wali muttu wotowa nriho. Mbwenye Yehova kamonina obure oko bahi, iyene ohimonana ttima. Ohimuruma anju waye wi amukamihedhe. Mugumaneliye na anju, Agar ohikamihedhiwa wogolela dhawira dhaye, vasogorhova ohirurihiwa. Agar ohizinddiyela wi Yehova wela wang’ana dhotene dhapadduwa. Iyene ohittukuleleya ologa wi Yehova, ‘Mulugu ontanala, . . . Ohiddona.’—Kengesa Wita 16:7-13.

9. Txini emuttukulele Mulugu omweddiha Agar na ttagaraga?

⁹ Ttima gani yonile Yehova mmereloni mwa Agar? Iyene ohona mvilelo wavilela Agar mmakattamihoni a masaka awale. (Gano 15:3) Agar wali mukadda Ejiptu, ddabuno wakala vatakulu va mu Ebreu. Iyene wanvyona ninga mmalabo? Wannukeliwa wawona amudhaye vina wona elabo yaye? Iyene kali mwadhi wa Abramu yeka. Masaka awale, alobwana ankana ayana enjene, masiki na abaleya amulaba Mulugu. Mbwenye vamaromo-vene Yehova kafuna wi dhipadduwe dhawene. (Mt. 19:4-6) Nona merelo aba antota aje vina otxingana. Yehova wanziwa wi Agar wahivonya sabwa ya omweddiha mwadhi nabuyaye n’ekalelo ya ntxiga; mbwenye niziweni vina wi iyene wahona opama wakosile Agar, nona amweddiha na ttagaraga.

10. Iyo ninawodhe dhavi waziwa abalihu vamodha na arogorihuya?

 ¹⁰ Iyo ninawodhe omutagiha Yehova nigatamelaga ononelamo dhinakattamiha attu akwihu. Otamela waziwa abalihu vamodha na arogoraya. Nitamelege ologa na awene matugumano ahinatti, vina agamala, nilabege na awene mmabasani a olaleya vina egawodheya, nawobege mmatakulu mwehu wi nije elobo txilobo. Ogakosa dhawene onela wona wi murogora oddule wamoniwe ninga worutxa muttu wofiyedheya, mbali oddule wamoniwe ninga mukumbela vaye muttu onziwa ogawelana na akwaye, obe anamudhi abale an’yeluwa malabo menjene omatugumanoni anofwanyiwa magudulano. (Job 6:29) Txibarene iyo kaninfwanyela okala ‘addangurhanya, anloga dhihinnipatta.’ (1 Tim. 5:13) Masiki dhawenevi jofuneya iyo oziwa elobo-txilobo empadduwa mwigumini mwa abalihu obe arogorihu.

11. Ekalele nni yofuneya anddimuwa a mmulogoni oziwa deretu mabila awa?

¹¹ Anddimuwa a mmulogoni ahikana mabasa a otamela waziwa pama abali vamodha na arogora, sabwani ba awene anaweddiha. Karoma wona yotagiha eji ya mbali onkuweliha Artur wali nameddelela milogo. Iyene vamodha na anddimuwa ena a mmulogoni ahidhowa omwaredhela murogora woneya ninga kafuna okala mumodhani na akwaye. Artur ohiloga: “Nihidha ononelamo wi mamune okwile mwari mwa mudhidhi mung’onovi mmalelani otelana, mbwenye masiki na makattamiho abo otene iyene onowalela ayima eli anzuzumela vaddiddi mabasa a Mulugu. Ovanene iyene onotabuwa na eredda ya okubanya, vina ohiroma okana makattamiho a wona. Nihisunza venjene na ovilela wa murogora oddu.” (Fil. 2:3) Nameddelela milogo oddu otagihile merelo a Yehova. Yehova onowaweddiha emeleli aye vina onokubanya agawonaga atabuwaga. (Obud. 3:7) Anddimuwa a mmulogoni anziwa mabila awa dderetu, anokana ewodhelo ya wavaha nikamihedho egakala yofuneya.

12. Murogorai Yip Yee opurelemo nni mwa omuziwa pama murogora dhahi wa mmulogoni?

¹² Otamela oziwa yeddelo ya Mukristu mukwawo, odduwene ohiniwananiwena deretu, enela wuwodhiya omweddela ttagaraga. Karoma wona yotagiha eji. Murogora dhahi onkuweliwa Yip Yee onkala o Asia ohiloga: “Murogora dhahi wa mmulogoni ohiloga na miyo akalaga ninga wel’oddinyanyuwela. Miyo ddobuwela wi iyene oleliwe bure. Mbwenye mulabelihu vamodha mmabasani a olaleya, ddihinonelamo wi wannakamihedha amambali aye oguliha esavi omusika. Wenewo omusika  yanfuneya ologa na okuwa wi akwekwette anamagula.” Yip Yee ohenjedhedha: “Ddihisunza wi akala ddinfuna ddaziwe arogora vamodha na abaliya enofuneya otamela oziwa yeddelo yawa.” Enofuneya guru enddimuwa vaddiddi wi waziwe abali awo. Nona ogavirihamo malago a Bibilia a ofugula murima wawo, onela omutagiha Yehova odduwene onakwela “athu a malogo etene.”—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13.

13. Ninga mulogogela Wita 19:15, 16, txini dhikosile anju onaga ogonela wa Lot, vina akosele nni?

¹³ Lot wahirutxiwa vang’onovi omwiwelela Yehova, sabwani wali musegedheyani. Anju eli ahifiya vatakulu va Lot, amwaddela wi aburutxemo amudhe mmuttetteni mwa Sodoma. Sabwaya jani? Awene ahiloga: “Iyo nindhowa natolotxe dhilabo esi.” (Wita 19:12, 13) Muyele vati, Lot vamodha na amudhaye alivi vatakulu. Anju ahimwaddela wili Lot. Mbwenye iyene ‘wanttigirigavi.’ Ninodha omona Lot ninga ddiyamaru, obe vuru-vuru. Mbwenye Yehova kamunyanyale. “Nabuya wanfuna wavuna” sabwa ya ttagaraga yakaneliye; nona anju ahattidda myono ahaburutxamo mmuttettenimwa.—Kengesa Wita 19:15, 16.

14. Yehova omweddelele nni ttagaraga Lot?

¹⁴ Yehova wahikana mwaha dhinjene dha omukanela ttagaraga Lot. Enoneya ninga Lot wova omwala mmuttetteni mwakaliye sabwani wanawova anyaya akalamo. Yahikalawo yawopiha yina. Enoneya ninga Lot wannova ogwela mattolo akala vakuvi na muttette wawa, mwenemo mwagwele amwene eli. (Wita 14:8-12) Vowi wali mambali, iyene wannazuzumela amudhe. Ottiya ejo iyene wali mureli, vina enkala ninga wahikana numba yofuma vaddiddi Musodoma. (Wita 13:5, 6) Enoziweya wi esi kahiye mwaha dhigamuttukulele Lot ohiwelela malamulo a Yehova. Yehova kang’anile ovonya wa Lot, sabwani iyene wali “muthu womyala murima.”—2 Ped. 2:7, 8.

15. Ottiya wasoriha abalihu mwaha wa merelo awa, txini dhinfwanyelihu okosa?

¹⁵ Jofuneya ononelamo ekalelo ya abalihu, ottiya wanttonga na esile dhinawonanihu otakuluvi bahi. Murogora dhahi onkala o Europa onkuweliwa Veronica ohivilibihedha okosa dhawene. Iyene ohiloga: “Okalawo murogora  dhahi wahakala wohagalalene. Iyene kaziveliwa okala na akwaye. Malabo mena miyo ddanova ologana. Mbwenye ddihubuwela: ‘Kowiliwa ddali ninga iyene, ddigahimutamela ngafuna marho mmodha.’ Mmalelimi ddihimususela, baddimvuza enimpadduwela. Iyene ohiroma oddaddela dhetedhene dha mmurimani mwaye! Ovanene ddinomuziwa deretu.”

16. Ninfwanyelela nni olobela wi nikane ekalelo ya ttagaraga?

¹⁶ Onniziwa mwawakwana-mwene ddi Yehova. (Gano 15:11) Enofuneya omukumbirhaga iyene wi awukamihedhege wona esile dhinawoniyena abalihu; dhawene onela ononelamo marhe a waweddiha ena na ttagaraga. Nlobelo nihimukamihedha murogora dhahi onkuweliwa Anzhela okana ekalelo ya weddana ofewa murima. Mmulogoni mwaye mwahikala murugora wahewananeyena deretu. Anzhela ohiloga: “Iyeneya kaloga mwahaya wakaleliye odditxatxamavi, nona kowiliwa ddel’ottiya omutanala, kaddigana muladdu. Mbwenye vasogorhova miyo ddihimulobelela Yehova wi addikamihedhe ononelamo enimpadduwela murogoraya.” Yehova ohakula nlobelo na Anzhela? Iyene ohidhowanavi dhologa dhaye: “Nahidhowa mmabasani a olaleya vamodha, vina nahiloga mudhidhi mwinjene. Ddihimvururana n’ovilela. Ovanene ddinoziveliwa vaddiddi na iyene, vina ddihigana omukamihedha.”

17. Txini enfwanyelihu ogana okosa?

¹⁷ Weyo kunfwanyela omusakula murogora obe mbali onfwanyeliwe imutonyihedha ttagaraga. Awene anofwanyiwa dhorutxa dhinjene—dhahene ninga—Jona, Eliya, Agar, na Lot. Mwa ologa ebaribari, iyo notene ninofwanyiwa dhonikubanyiha. Masaka abano ankalihuwo esi kadhinaganyedheya, nona Yehova aganikumbirha wi jofuneya weddihana na supaje. (1 Ped. 3:8) Nigeddagana malago a Yehova ninowinjiviha ogalamuwa wa onamudhi wehu orugunuwa elabo yotene. Nona nigakalaga vamodha na abali ninfuna nikane ekalelo ya otamela ovuruwana, ononelamo, vina weddelana ttagaraga.