1, 2. (a) Txini enivituleli Yehova? (b) Dholibela gani dhinfanyihu va Izaiya 46:10, 11 na 55:11?

MAZU oroma a Bibilia anoneya ninga bovevuwa, mbwenye anokola vaddiddi: “Omaromelo Mulugu opaddutxa elabo y’odhulu na ya vati.” (Wita 1:1) Ninowonaga dhilobo dhinjene dhittanddile Mulugu odhulu, nanda ninnonelamo dhing’onovi ninga nttabo, txeza, na nlamulo ninloga wi dhetene dhili vadhulu dhinomotta. (Kohelét 3:11) Mbwenye Yehova onivitulela dholibela dhaye na elabo ya vati vamodha na nlogo na attu. Iyene omuttandda muttu na nladdaniho naye, nanda wafuna wila attuya akalege velaboni ya vati n’ohagalala. (Wita 1:26) Attuya agakuweliwa ana a Mulugu.

² Oromana kapitulu yanoraru ya Wita, ninosunza wila vaahoneya mavurhano na dholibela dha Yehova. (Wita 3:1-7) Masiki dhawene abo kahiyo makani ahinwodha ogomiha Yehova. Kavo onwodha ononelamo dila dhaye. (Izaiya 46:10, 11; 55:11) Noona nikaane ebaribari yawi dholibela dha  Yehova dhinele txibarene wakwanihedheya na mudhidhiya!

3. (a) Masunziho gani annikamihedha ononelamo miselu dha Bibilia? (b) Ninfunelani osunza makaniya aba ovanene? (c) Mavuzo gani anakuliwe ovanene?

³ Iyo kaninaganyedha dholibela dhikosile Yehova na elabo ya vati vina nlogo na attu, vina wila Yezu onokosa epaddi mmalibelonimwa. Ejo ebaribari ya Bibilia nanda nihisunza esidha omaromelo wa masunzo ehu a Bibilia. Ovano ninokosa guru wila nakamihedhe attu oziwa masunziho aba amakamaka. Nihikaana gari enddimuwa mwari mwa mudhidhi obu wa yaka onawobihu attu wi oone muttupo wa Wubuwela Okwa wa Kristu. (Luka 22:19, 20) Awene agadha vamuttuponi obo wamakamaka, anosunza dholibela dhohagalaliha dha Mulugu. Noona obu mudhidhi wotanalela makani aderetu a walibihana attu wi adhe oone muttupoya. Mwari mwa mutoma obu ninele wakula mavuzo mararu: Yolibela ya Mulugu na elabo ya vati vina nlogo na attu jivi? Ekooddeli eni wakwanihedheya? Mukutto wa Yezu onfugula dhavi gari ya dholibela dha Mulugu wi dhakwanihedheye?

4. Dhottanddiwa dhinlaleya dhavi “nthithimiho na Mulugu”?

⁴ Yehova ddi muttanddi wehu wa zelu. Dhetene dhittanddiliye sattima. (Wita 1:31; Jeremiya 10:12) Okoddela wa dhottandda dhikosile muttanddi wehu, dhinnisunziha eni? Ninosunzamo wila dhilobo dhetene dhittanddile Yehova, oromana dhing’ono, ofiyedha dhinddimuwa sopureleyamo. Mowenjedhedha, ogobuwela matikiniho a dhitagano [células] dhinna muttu, omoona nyenye obe oddowela wa nzuwa, onivyona dhavi? Ninotikina vaddiddi na dhilobo esi sabwani Yehova onittanddile na ewodhelo yoziveliwa na dhilobo dhokoddela.​—Kengesa Masalmo 19:2; 104:24.

5. Txini ekosile Yehova enlagiha wila dhottandda dhaye dhinlaba mowiwanana?

⁵ Na ofwasa Yehova ohita maddile a dhottandda dhaye dhetene. Iyene ohita malamulo a elabo vina malamulo aneeddiha egumi yehu. Iyene ohimetxa malamulo aba, wila dhitaganodha dhotene dhilabege mowiwanana. (Masalmo 19:7-9) Dhitagano dhotene dhili mwilaboni dhihikaana mburo wawa na mabasa attomeliwani. Motagiha, nlamulo ninloga wila dhetene dhili vadhulu-vadhulu dhinomotta, [lei de gravidade] ttinttiddela dhitagano dhetene dhili odhulu vari va nttabo, vina ttineeddiha bara na kuludhi. Kohikalawo nlamulo ntti kigawodheya okala velaboni ya vati. Malamulo aba na maddileya etile Yehova velaboni ya vati, bopureleyamo. Eji enlagiha wi Mulugu okaana efunelo na elabo ya vati vina attuyamo. Noona mmabasani ehu olaleya, ninofanyeela wakamihedha attu wi amuziwe Muttanddi wa elabo yotene.​—Ovuhulela 4:11.

6, 7. Dhilobo gani dhavahiwe Adamu na Eva?

⁶ Mulugu wafuna wi attu akalege velaboni ya vati na mukalakala. (Wita 1:28; Masalmo 37:29) Iyene muttu wotapuwa mada noona wahinvaha Adamu na Eva dhilobo dhottiyana-ttiyana. (Kengesa Tiago 1:17.) Iyene wahavaha gari yosakula, ewodhelo ya otanaalela deretu, okwela  vina opurelamo omarho wawa na iyene. Muttanddi wannloga na Adamu nanda wahinvaha malago ozinddiyelana dhabure na dhaderetu. Adamu wahisunza ovyang’anela mwinyene, wang’anela dhinama na elaboya. (Wita 2:15-17, 19, 20) Yehova wahinvaha Adamu na Eva ewodhelo ya weha, ottidda, woona, ovuruwana vina onukudha dhilobo dhokoddela dhakoseliye. N’eji awene anfuniwana ojavo deretu agumi vamuralani vawa. Adamu na Eva ahivahiwa mabasa oziva vaddiddi wila akose. Awene ahikaana gari ya osunza vina oziwa dhilobo dhina dhinjene na mukalakala.

⁷ Elobo yina yakosa epaddi ya efunelo ya Mulugu jivi? Yehova wahinvaha Adamu na Eva gari ya wabala ana oligana. Nanda anawaya agahidha wabala ana eena, mpaka odhaaliha elabo ya vati. Yehova wafuna wila amambali akwelege anawa, dhahene ninga Mulugu voroma vamukweliye Adamu na Eva. Iyene wahavaha attu aba elabo ya vati ninga murala wawa na dhilobo dhokoddela dhetene dhalimo. Elaboya egali murala wawa vina txipo kagaadhile viina wawakiya.​—Masalmo 115:16.

8. Yehova wanvaheli eni Adamu na Eva, nlamulo ntti nili va Wita 2:16, 17?

⁸ Dhilobodha kadheddile mowakwana ninga mwafunela Mulugu. Txini yapadduwile? Yehova wahinvaha Adamu na Eva nlamulo nohirutxa nigakamihedhile ononelamo mungomela ofuru wawa. Iyene ologa: “Kewa, onothiyiwa oja milima dha miri dhetene dhili muddebe mpuno. Vano ohije-wene milima dha muri onziwiha opama n’obure, vawi siku-ntho ninaje weyo, onere okwa.” (Wita 2:16, 17) Nlamulo ntti kanali norutxa ononelamowa. Vina kayali yorutxa ovirihamowa, sabwani Mulugu wahavaha milima dhinjene muddebe mpule.

9, 10. (a) Satana omuzivaleli dhavi Yehova? (b) Adamu na Eva asakulile okosa eni? (Koona foto eli omaromo)

⁹ Satana Ddiabo, wahilabihedha nowa wila amunyengette Eva omusadduwela Babi waye Yehova. (Kengesa Wita 3:1-5; Ovuhulela 12:9) Satana wahita makani akoromanihiliye wila ana a Mulugu a velaboni ya vati, ahikooddihiwa oja ‘milima [dhotene] dha miri dha muddebe mpule.’ Mazu aba alagiha dhahi: ‘weyo kunfanyeela okosa enfuniwe?’ Musogorhomwa wahiloga na Eva wila: “Nne, kamunakwe.” Wela ozivala. N’eji iyene wahimukwekwetta Eva ofiyedhaga woona ninga kafanyeela omwiwelela Mulugu. Satana wahiloga: “Mulugu onoziwa wi siku-ntho ninajinyu, mento enyu anofuguwa.” N’eji Satana wafuna aloge wila Yehova kafunana awene oja mulima obule sabwani agahikaana eziwelo yamakamaka. Nomala, wakosela nlibelo nonyengetta: “Munokala ninga Mulugu, munonona opama n’obure ninga iyene.”

¹⁰ Osakula wali na awene anya: Omwiwelela Mulugu, obe wiwelela nowa. Yokubanyaya jowila asakulile omusadduwela Mulugu. Awene amukoodda Yehova ninga Babi wawa nanda bamwiwelela Satana. Venevo avyang’anela anya vowi Yehova wahattiya.​—Wita 3:6-13.

11. Yehova okooddeli eni opwaza dhottega dha Adamu na Eva?

 ¹¹ Adamu na Eva mulupelani nlamulo na Mulugu, awene attiya okala attu oligana. Ahidha okala amwiddani a Mulugu sabwa yokala attegi. Vowi mento a Mulugu ‘attabwa ottorhorha kanwodha ovilela dhopuja.’ (Habakuk 1:13) Kowiliwa Yehova kakosile elobo wi ambarelena Adamu na Eva na yottega yawa, dhottanddiwa dhetene dhigali mu goini. Angelo, na attu agahaganyedha okuluveleya wa mazu a Mulugu. Vowi Yehova ddororomeleya, iyene kaniyelela mundduni na mazu aye. (Masalmo 119:142) Masiki Adamu na Eva vanani gari yosakula, awene kagawodhile ottawa dhigadhilevo komusadduwela Yehova. Omamalelowa, awene akwa nanda beyelela okala mattaka.​—Wita 3:19.

12. Txini yapadduweli ana a Adamu?

¹² Mmaleli Adamu na Eva oja muri wakoddihiwani, Yehova wahanyanyala okala epaddi ya murala waye. Wahattamagiha mu Edeni, nanda awene kageyelelimo vina. (Wita 3:23, 24) Yehova ohattiya wila oone anya dhopurelamo dha opambiha wawa. (Kengesa Olibiha 32:4, 5.) Ninga yodhavo, awene kagawodhile viina osaza merelo o’ligana a Yehova. Adamu na anaye ayelela okaana njeedhelo napama. Yaniye yafuniye wavaha anaye wali ottega vamodha na okwa. (Roma 5:12) Adamu wahimala wakihiwa gari y’okalawo namukalakala. Adamu na Eva kaanavi ewodhelo ya wabala aima oligana nne vina anawa kagawodhile wabala ana oligana. Mmaleli Satana omunyengetta Adamu na Eva, wi amusadduwele Mulugu, iyene onodhowavi bagakwekwetta attu okosa yakakene.​—Joau 8:44.

13. Txini enfuna Yehova na nlogo na attu?

¹³ Yehova onowakwelavi attu. Masiki Adamu na Eva vamunyanyalilani Mulugu, iyene wanfunavi okaana omarho na awene. Iyene kafuna wila attuya akwege. (2 Pedro 3:9) Noona momaguva Mulugu wahikosa masasanyedho wila avahe attu gari y’okaana mandano na iyene. Mulugu agakosile dhavi ejiya s’osadduwela magano aye? Ndoweni noone.

14. (a) Mowiwanana na nlebo na Joau 3:16, txini ekosile Yehova wila awobole attu muttegani vina mu okwani? (b) Mavuzo gani anfanyeelihu osekeserha na attu eena?

¹⁴ Kengesa Joau 3:16. Attu enjene anawobihu wi oone muttupo wa wubuwela Okwa wa Yezu anoziwa versu eji. Koddi mukutto wa Yezu onwodha dhavi onivaha gari ya egumi ya mukalakala? Nikaana gari ya wakamihedha attu ononelamo yowakula ya nivuzo ntti nigawobela woona muttupo vina wawiyelela. Aganonelamo  entapulela yobolo, awene anowoona mukwelelo onakwela Yehova vina onddimuwa wa eziwelo yaye. Makani gani anloga dha yobolo anfunihu ologa na awene?

15. Yezu wattiyanile dhavi na Adamu?

¹⁵ Yehova onivaha muttu woligana wi avahe egumi yaye ninga yobolo. Mulobwana oddu woligana wali muttu wamwiwelela kakamwe Yehova. Wali womala na wale wila awobole attu na egumi yaye. (Roma 5:17-19) Yehova wahimwaliha egumi ya Yezu, yottanddiwa yoroma, wirimu badhowana velaboni ya vati. (Joau 1:14) Yezu bahi ddwali muttu woligana, dhahene ninga mwali Adamu. Mbwenye mottiyana na Adamu, Yezu wahifara moligana malago a Yehova, ninga muttu woligana. Masiki bali vari va makattamiho, Yezu txipo kalupile nlamulo nne nimodha na Mulugu.

16. Yobolo ekalelini nvaho wattima?

¹⁶ Mukweliye ninga muttu woligana, Yezu ofugula gari ya wavuna attu muttegani vina mu okwani. Gari ejo enoligana kakamwe na ejile yana Adamu. Yezu wali muttu woligana, vina wamwiwelela Mulugu mowakwana. (1 Timóteo 2:6) Iyene okwa sabwa ya iyo notene, noona mukutto waye ononivaha gari ya okalawo na mukalakala. (Mateu 20:28) Yobolo ji fugulo ya musuwo onvaha gari ya wakwanihedheya dholibela dha Mulugu.​—2 Korinto 1:19, 20.

17. Yobolo ewodhile okosa nni?

¹⁷ Yehova onivaha yobolo ya muttengo munddimuwa. (1 Pedro 1:19) Sabwa ya  onivaha ttima, Mulugu onivaha mwanaye wi akwe sabwa yehu. (1 Joau 4:9, 10) N’eji ninologa wila Yezu ddi babi wehu ottiya Adamu. (1 Korinto 15:45) Yezu onivaha gari yokalawo na mukalakala vina y’okosa epaddi ya murala wa Mulugu. Odheela yobolo, nlogo nattu ninele okaana gari ya okala oligana, vina Yehova onele warumeela wiyelela okala epaddi ya murala waye ahipwazaga malamulo aye. Vanokala ohagalala vaddiddi, attu otene aneedda na Yehova agakala oligana! Omamalelowa, otene ali wirimu na abale a velaboni ya vati anele okala murala mmodhene wa Yehova. Ninele okuweliwa ana a Mulugu.​—Roma 8:21.

18. Nsaka gani ninakale Yehova Mulugu wa “etene na dhetene”?

¹⁸ Masiki Adamu na Eva vamukoddilani Yehova, iyene kattiyile wakwela attu, nanda ohavaha yobolo. Masiki banilivi attegi, Satana kanwodha onittiyiha omukwela wehu Yehova. Modhela yobolo, Yehova ononikamihedha wi nikose mandano owakwana na iyene. Apa egumi enazivetxe attu otene “animona Mwana, amurumelaga”, agafwanya egumi yamukalakala! (Joau 6:40) Babi wehu wokwela, onele wakwaniha dhofuna dhaye vina wakamihedha attu wi akale oligana. Yehova “oner’okala mwinya wa etene na dhetene.”​—1 Korinto 15:28.

19. (a) Ninawodhe dhavi otamaalela yobolo? (Koona kasha “ Natamelevi Anamasunza.”) (b) Txini enasunziwe mutoma ondawo?

¹⁹ Otamaalela wehu yobolo ononikosiha wawaddela eena oderetu wa nvaho obo wapama. Attu etene anofuniwana oziwa wila sabwa ya yobolo, na okwela Yehova onowavaha attu etene gari y’okalawo na mukalakala. Mbwenye yobolo enopitta venevo. Enowakula makani atotile Satana mu Edeni. Nsunzo nindawo ninele oziwelamo deretu makaniya aba.