1. Txini enoniha wi Yezu wanvaha ttima Malebo?

 KAMUBUWELE Yezu asunzihaga. Iyene dila dhinjene wanloga Malebo—vina dhetene dhobuweliye! Mazu alogile Yezu ahinatti obatiziwa vina alogiliye ahinatti okwa, adhela Mmaleboni. b (Olib. 8:3; Masal. 31:5; Lk. 4:4; 23:46) Mwari mwa vyaka ttaru na jiddiga dila dhinjene Yezu wannengesa, wanloga mapadduwo a mBibiliani vina wanatapulelamo attu.—Mt. 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Lk. 4:16-20.

2. Mudhidhi wonuwa Yezu, txini emukamihedhile okana eziwelo ya Malebo? (Koona foto ya kapa.)

² Vyaka dhing’onovi Yezu ahinaroma mabasa aye olaleya, wannengesa vina wanvuruwana dila dhinjene Mazu a Mulugu. Vatakulu, iyene wannimwiwa Maria na José alogaga mapadduwo a mBibiliani mudhidhi walogani makani na anamudhi. c (Olib. 6:6, 7) Iyo kaninaganyedha wi Yezu na anamudhi aye annona matugumano na Masabuddu mmasinagoga. (Lk. 4:16) Mudhidhene obo iyene wanfwaseyela ovuruwana wengesiwa wa Malebo. Na mudhidhiya, Yezu wahisunza wengesa mwinyene Malebo Okoddela. Yopurelamoya, ottiya bahi Yezu oziwa pama Malebo iyene wankwela vina wanttiya maleboya osogorhela dhokosa dhaye. Motagiha, kobuwela epadduwile na Yezu bana vyaka 12 mumparhani. Anamasunziha anziwa deretu Malamulo a Mizé, mbwenyi etene amwiwa “animutikina mwaha w’ononelamo waye, na dhawakula dhaye.”—Lk. 2:46, 47, 52.

3. Txini enasunzehu mwari mwa nsunzo ntti?

 ³ Iyo nigamwengesaga Bibilia masiku otene, ninele oziwa vina ninele okwela Nzu na Mulugu. Ninawodhe dhavi opurelagamo esile dhinengesihu? Ninele osunza na ejile yawaddelile Yezu anamasunziha Malamulo, Afarizi vina Asaduseu abuwene aziwa pama Malamulo. Asogorheli aba a marelijiau anengesa Malebo dila dhinjene, mbwenyi kapurelamo dhengesani. Yezu ohiloga dhilobo ttaru dhafwanyelani okosa wi awodhege opurelamo dhengesani. Mazu awaddelile Yezu anele onikamihedha wunuwiha ewodhelo yehu ya (1) ononelamo esile dhinengesihu, (2) ofwanya mafumo omuyani vina (3) ottiya wi Nzu na Mulugu ninisaddule.

4. Luka 10:25-29 onnisunziha eni sabwa ya wengesa Nzu na Mulugu?

⁴ Iyo ninfuna wi ninonelegemo entapulela esile dhinengesihu mu Nzuni na Mulugu. Burevi, kaninawodhege opurelamo dhinengesihu. Motagiha, katanalela elogile Yezu na “namasunziha dhahi wa Magano.” (Kengesa Luka 10:25-29.) Mulobwana oddule munvuzeliye Yezu yafwanyeliye okosa wi àkele egumi yamukalakala, Yezu ohimukamihedha ofwanya yowakulaya mu Nzuni na Mulugu, iyene ohinvuza dhahi: “Munivuruni na Mulugu elabiwemo nni? Munengeselamo dhavi?” Mulobwanaya wahivaha yowakula yapama mwa ologa mazu anfwanyeya mmaleboni anloga mwa wa omukwela Mulugu vina omukwela muttu mukwawo. (Onam. 19:18; Olib. 6:5) Mbwenyi koona elogiliye vasogorhova: “Ki mukwagayá bani?” Na nivuzo ntti mulobwana oddule òniha wi kanonelamo txibarene yatapulela esile dhengesiye. Edhile opadduwa, iyene kawodha ovirihamo mowakwana-mwene maleboya mwigumini mwaye.

5. Olobela vina wengesa na ofwasa dhinawukamihedhe dhavi ononelamo pama dhinengesiwe?

⁵ Enowodheya iyo wunuwiha ononelamo wehu Mazu a Mulugu modhela okana elemelelo yowengesaga. Ahikalawo malago mang’onovi anawukamihedhe. Olobele ohinatti oroma wengesa. Iyo ninfuna wi Yehova anikamihedhe ononelamo Malebo, wi ejuwene epadduwe ninofwanyela okumbirha muya waye wokoddela wi onikamihedhe ohizuzuma nigengesaga. Wengesege n’ofwaseya. Okosa dhahene enele wukamihedha ononelamo dhinengesiwe. Onele opurelamo dhinengesiwe modhela wengesa na lizu nowiweya obe ofwarihedhaga na audiu wa Bibilia. Weyo ogavuruwanaga mazu a audiyu wa Bibilia vina ogang’anaga mpapelini eji enele wukamihedha ononelamo, wubuwela vina osunza venjene enengesa weyo mu Nzuni na Mulugu. (Jos. 1:8) Ogamala wengesa, olobele wili wi omutamalele Yehova sabwa ya mvaho obu wa Bibilia vina omukumbirhe wi awukamihedhe ovirihamo dhetedhene dhinengesiwe mwigumini mwawo.

6. Ovikosa mavuzo vina olebela enawukamihedhe dhavi ononelamo esile dhinengesiwe? (Koona foto.)

⁶ Ahikalawo malago mena meeli anawukamihedhe omunonelamo Bibilia. Ovikose mavuzo ogengesaga. Ogengesaga nipadduwo mBibiliani katamela dhowakula dha mavuzo aba: ‘Bani onlogiwetxavo va nipadduwo ntti? Bani onloga? Onloga nani, nanda sabwaya jani? Dhilobodha esi dhipadduwile wuvi?’  Mavuzo aba anele wukamihedha wubuwela mwaha wa makaniya vina oziwa makani amakamaka anlogiwa. Olebele dhinengesiwe. Weyo ogalebela dhinengesiwe, onele wubuwela venjene vina eji enele wukamihedha ononelamo pama. Olebela mavuzo aba enele wukamihedha wubuwela dhopepesa dhawo, makaniya amakamaka vina mukalelo onfwanyela weyo olabihedha dhengesiliwe ottiya ejo enele wukamihedha olebela mukalelo oniwamo weyo nejile enengesiwe. Okosa dhahene, enele wukamihedha wona Nzu na Mulugu ninga muselu olebeliwe weyo.

7. Mukalelo gani onfwanyela iyo okana nigamwengesaga Bibilia nanda sabwa jani? (Mateu 24:15)

⁷ Yezu ohiloga mukalelo wamakamaka onfwanyela iyo okana wi ninonelemo dhinengesihu mu Nzuni na Mulugu—ononelamo. (Kengesa Mateu 24:15.) Ononelamo txini? Ewodhelo ya oziwa mukalelo oniwanana makani na makani mena vina mukalelo onttiyana makaniya na mena, ottiya ejo, woona vina oziwa dhilobo dhoviteya. Vowenjedhedha, Yezu ohiloga wi iyo ninofwanyela okana ononelamo wila niziwe wakwanihedheya wa mavuhulo a mBibiliani. Iyo ninofuna mukalelo obu wi niwodhe ononelamo kakamwe dhetedhene dhinengesihu mBibiliani.

8. Onawodhe dhavi wengesa na ononelamo?

⁸ Yehova ohavaha alabeli aye ononelamo. Nimulobelele iyene vina nimukumbirhe wi anikamihedhe okana ekalelo eji. (Gano 2:6) Onawodhe dhavi olaba mowiwanana na nlobelo nawo? Opepese n’ofwasa dhinengesa weyo vina woone mukalelo dhiniwanana dhinengesiwe n’esile dhinziwa weyo. Wi ewukamihedhe, katamela mapublikasau ehu vina Guia de Pesquisa para Testemunhas de Jeová. Mapublikasau aba anele wukamihedha oziwa entapulela makaniya mBibiliani vina woona mukalelo onfwanyelela weyo  ovirihamo mwigumini mwawo. (Aheb. 5:14) Weyo ogengesaga na ononelamo, omunonelamo wawo Bibilia onele wunuwa vaddiddi.

9. Dhibaribari gani dhamakamaka dhili mu Nzuni na Mulugu dharumela Asaduseu?

⁹ Asaduseu anrumeela dhalebiwe mmanivuruni matanu oroma na elogelo ya Ebrahiko, mbwenyi awene karumela dhibaribari dhamakamaka dhafwanyeya mmanivuruni mena. Motagiha, katanalela mukalelo wawakulile Yezu Asaduseu mudhidhi wanvuzilani mwaha wa ovenyihiwa mukwani. Iyene wahawaddela: “Kamwengesele munivuruni na Mizé vanlogiwa dha nikupu ninthidda nihilalaga? Siku-nthile Mulugu omwaddela wi: ‘Miyo ddili Mulugu wa Abramu, Mulugu wa Izaki, Mulugu wa Jakobi’?” (Mk. 12:18, 26) Masiki Asaduseu vengesilani mwa mudhidhi mwinjene nipadduwo ntti, nivuzo na Yezu nihoniha wi awene karumela dhibaribari dhamakamaka dha mBibiliani—dhasunziha mwaha wa ovenyihiwa mukwani.—Mk. 12:27; Lk. 20:38. d

10. Dhilobo gani dhinfwanyelela iyo okalela txenjewa nigengesaga?

¹⁰ Txini ensunza iyo? Iyo nigengesaga, ninofwanyela okalela txenjewa malebo otene vina ejile enfuna onisunziha Bibilia. Iyo kaninfwanyela otamela ononelamo dhilobo dhovevuwa mbwenyi nitamele dhibaribari vina magano a ttima. Dhibaribari esi na maganoya ali ninga nifumo noviteya ninrutxa ofwanyawa.

11. Ninga munlogela 2 Timóteo 3:16, 17, onawodhe dhavi ofwanya mafumo omuyani a mBibiliani?

¹¹ Ninawodhe dhavi ofwanya mafumo omuyani nigamwengesaga Bibilia? Katanalela elebiwe va 2 Timóteo 3:16, 17. (Kengesa.) Vanloga “dhetene dhilebiwe mBibiliani dhilebeliwe” (1) osunziha, (2) wahelamo anvonya, (3) wawogola anvirigana, (4) walela attu. Enowodheya weyo ofwanya dhopurelamo esi mmanivuruni ahinengesitxiwe. Katanalela nipadduwo ninusunziha mwaha wa Yehova, efunelo yaye obe mwaha wa magano a mBibiliani. Koona mukalelo onwodha magano aba wahelamo anvonya. Wi ejo epadduwe onofwanyela otamela maversu anawukamihedhe ozindiyela vina orabela dhifunelo dhabure obe mukalelo onawuwodhihani okalavi ororomeleya na Yehova. Kapepesa mukalelo onalabihedhe weyo Nzu na Mulugu wi wogole obe osisigule monelo wohikala wa muttu onfwaniliwe mmabasani olaleya. Vina otamele versu dha mBibiliani dhinawukamihedhe otanalela dhubuwelo dha Yehova. Weyo ogakoya dhodhelavo esi muyubuweloni, onele ofwanya mafumo omuyani anawukamihedhe opurelamo vaddiddi wengesa wawo wa Bibilia.

12. Yezu wakoseli nni Afarizi nivuzo ntti “Nyuwo kamwengesile?”

¹² Yezu wahikosa nivuzo ntti “Nyuwo kamwengesile?” wi onihe wila Afarizi kaana monelo wofwanyelela mwaha wa Malebo. (Mt. 12:1-7) e Mudhidhene obu, Afarizi àwaddela anamafwara a Yezu wi awene anlupa Nlamulo na Sabuddu. Yezu awakulaga, ohiromola mapadduwo meeli a mBibiliani vina ohiloga mwaha wa versu ya Ozeya wi onihe wila Afarizi kaanonelamo malamulo a Sabuddu vina katonyihedhile ttagaraga. Sabwaya jani alobwana aba kawodhile osisigula mubuwelo wawa na esile dhengesani mu Nzuni na Mulugu. Sabwaya jawi awene engesa aganyedhaga. Ekalelo eji ehattukulela ohinonelamo dhengesani.—Mt. 23:23; Jo. 5:39, 40.

13. Na mukalelo gani onfwanyelihu omwengesa Bibilia nanda sabwaya jani?

¹³ Iyo ninosunza na mazu a Yezu wi ninofwanyela wengesa Nzu na Mulugu na efunelo yofwanyelela. Mottiyana na Afarizi, iyo ninofwanyela okala attu ovyeviha vina ana efunelo ya osunza. Iyo ninofwanyela wakela nokurumuwa nzu. (Tia. 1:21) Nigakala attu ovyeviha, iyo ninele ottiya wi Nzu na Mulugu nitxinje murima wehu. Iyo nigarabela okala attu ampambiha obe ovittukulela, Mazu a Mulugu anloga mwaha wa ttagaraga, nttebwa anele onisaddula.

14. Ninaziwe dhavi wi ninovittiya osadduliwa na Bibilia? (Koona mafoto.)

¹⁴ Mukalelo onaweddiha iyo attu ena onolagiha kala iyo ninottiya Nzu na Mulugu onisaddula. Afarizi kattiyile wi Nzu na Mulugu nisaddule mirima dhawa, sabwa ya ejuwene  “ahamagedha attu ahana muladdu.” (Mt. 12:7) Na mukalelo wakakene, mukalelo onawoona iyo attu ena vina mukalelo onaweddihihu onolagiha akala ninottiya wi Nzu na Mulugu ninisaddule. Motagiha, ninovilibihedha woona dhapama dha attu ena obe ninomaguva woona dhovonya dhawa? Nili attu a ttagaraga vina nili omala-nawale wila nilevelele obe nili attu opambiha vina ninokoya ntxiga? Dhowakula dha mavuzo aba dhinele onikamihedha woona akala iyo ninottiya wi esile dhinengesihu dhisaddule dhubuwelo dhehu, mukalelo oniviwamo iyo na dhokosa dhehu.—1 Tim. 4:12, 15; Aheb. 4:12.

15. Yezu woona dhavi Malebo?

¹⁵ Yezu wankwela venjene Malebo, ninoziwa ejuwene sabwa ya mazu anfwanyeya va Masalmo 40:9 [Masal. 40:8, Traducao do Novo Mundo]: Ejene jinunlelimi okosa efunelo yenyu, Mulugu waga, malamulo enyu ali mmurimani mwaga. Sabwa ya Yezu okwela Nzu na Mulugu, iyene wali muttu wowagalala vina wandhowavi amulabelaga Yehova. Akala ninowengesa Nzu na Mulugu vina ninosunza okwela dhinengesihu ninele okana wagalala.—Masal. 1:1-3.

16. Ninawodhe dhavi opurelamo vaddiddi dhinengesihu mBibiliani? (Koona kasha “ Mazu a Yezu Ahikana Ewodhelo ya Wukamihedha Ononelamo Dhinengesiwe.”)

¹⁶ Mowiwanana na mazu vina yotagiha ya Yezu, nivilibihedhe wunuwiha ewodhelo yehu ya omwengesa Bibilia. Ninele wonuwiha ononelamo wehu dhinengesihu mBibiliani modhela olobela, wengesa n’ofwaseya, ovikosa mavuzo vina olebela dhinengesihu. Enowodheya iyo olabihedha ononelamo modhela otanalela n’ofwaseya dhinengesihu na nikamihedhe na mapublikasau ehu andela mBibiliani. Enowodheya iyo osunza omulabihedha Bibilia na mukalelo wofwanyelela vina Malebo ahinengesetxihu modhela oveda mafumo omuyani oviteya anfwanyeya mBibiliani. Vina enowodheya iyo ottiya Nzu na Mulugu onisaddula modhela okana monelo wofwanyelela nigengesaga. Nigavilibihedha okosa dhilobo na mukalelo obu, ninele opurelamo vaddiddi dhinengesihu mBibiliani vina ninele okala ofiyedheya na Yehova.—Masal. 119:17, 18; Tia. 4:8.