1, 2. (a) Elobo gani yakumbirhile Yezu mu nlobeloni nomariha agali na anamafwara aye velaboni ya vati? (b) Yezu wadhugudheyeleni sabwa ya wiwanana?

YEZU wahidhugudheya sabwa ya wiwanana wa anamafwara aye nsaka najani siyari yomariha. Valobeliye vamodha na awene, wahilogavo yawi wanfuna wi awene akalege mumodhani obe muwiwananani ninga eli iyene na Babe. (Kengesa Joau 17:20, 21.) Anamafwara a Yezu kowodha okala o wiwanana agahiwodha ovaha moonelo wawi ddi Yehova wamurumile Yezu odha velaboni ya vati. Attu agahiwodha wazinddiyela anamafwara ebaribari a Yezu modheela okwelana wawa mukalelani, vina okwela oku ogahunuwiha wiwanana wawa.​—Joau 13:34, 35.

² Ninele ononelamo sabwa ya okala mumodhani yalogile Yezu omattiyu obule. Iyene wahoona wi anamafwara aye kana wiwanana wawakwana. Motagiha, awene anwana-wana sabwani ‘muttu-muttu wafuna akale munddimuwa wa  mukwaye,’ ninga mwakosani wale. (Luka 22:24-27; Marko 9:33, 34) Mudhidhi mwina, Tiago na Joau ahimulogana Yezu wi atamelele mburho wa onddimuwa mumweneni wa wirimu, akale waddamana na iyene.​—Marko 10:35-40.

3. Elobo gani yazuzumiha wiwanana wa anamafwara a Yezu, nanda ninasekeserhe mavuzo gani?

³ Ottiya owanela onddimuwa yahikalawo elobo yina yatota owanawana wa anamafwara a Yezu. Nsaka nttile nali Yezu velaboni ya vati attuya ahikaana elemelelo ya nsakulano. Anamafwara a Yezu anfanyela opemberha dhubuwelo esile dhawobana. Mwari mwa mutoma obu, ninele otanaalela mavuzo aba: Yezu okosile eni na makani abale a nsakulano? Wakamihedhe dhavi anamafwara aye wi avahege ttima attu eena, vina okala mumodhani? Yotagiha ya Yezu na masunziho aye ennikamihedha dhavi okala mumodhani?

4. Kavaha yotagiha ya nsakulano nagumanilena Yezu.

⁴ Yezu ahinatti okoseliwa nsakulano. Mulogile Filipi na Natanayel wila wahigumanana Mesiya, Natanayel ohiloga: “O Nazareti onobudduwa elo-wene yolibela?” (Joau 1:46) Natanayel wanziwa wi Mesiya agabaliwe o Belemi, ninga mwalogela mavuhulo va Mikeya 5:2. Iyene txino wobuwela wi Nazareti kahiyo elobwene wi mubaliwe Mesiya. Ahikalawo vina Ayuda avittukulela ampwazaga Yezu sabwa ya okala wa elabo ya Galileya. (Joau 7:52) Ayuda enjene hoona nlogo na Galileya ninga notowa ttima. Ena aninbedda amwittanaga Musamaria. (Joau 8:48) Nlogo na Samariya nahittiyana na malogo meena, relijiau dhawa dhahittiyana na dha Ayuda. Ayuda na akadda Galileya kaana nriho na Asamariya nanda anatxatxama.​—Joau 4:9.

5. Mikalelo gani dha nsakulano nigumanilena anamafwara a Yezu?

⁵ Asogorheli a marelijiau a Ayuda annapwaza anamafwara a Yezu. Afarizi awoona ninga ‘attu abure.’ (Joau 7:47-49) Muttu wakodda osunza dhiskola dha relijiau dha Ayuda vina wakoodda ofwara dhilemelelo dhawa, Afarizi amoona ninga muttu ohinfwanyela okala mwilaboni vina wottiyana. (Merelo 4:13) Anamafwara a Yezu anziwa deretu nsakulano sabwani attu a nsaka nttile ali aliba ovittukulela, antamela mpaddo dhottukuwa, vina ottiyana wa ttebe. Nsakulano ntti vina nahapatta anamafwara a Yezu na mukalelo waweddihani attu ena. Wila akane wiwanana anfwanyela ozugunutxa mubuwelo wawa.

6. Kavaha yotagiha enoniha wi iyo vina ninogumanana nsakulano.

⁶ Nsaka nttino, elabo yotene ehidhaala muya wa ovittukulela. Attu enjene anonipwaza, obe attu eena anopujiwa na ttangwi yehu. Murogora dhahi oli pionera  elabo ya Austrália ohiloga: “Ddahikaana ntxiga nddimuwa na amagwedde sabwa ya wubuweletxa esile dhakoselani nlogo naga​—nsaka na mundduni.” Ntxiga naye nahavuwa sabwa ya esile dhakoseliwiye. Mbali dhahi o Canadá ohiloga: “Miyo ddobuwela wi attu aloga Efranses ahikaana ttima opitta eena.” Ninga yodhavoya iyene wanloga wi kaziveliwa nabale aloga Engelezi.

7. Yezu okosile elobo gani sabwa ya nsakulano?

⁷ Moligana na nsaka na Yezu, nsakulano masaka abano makani ahinwodheya wogoleleya. Yezu wakosile nni na monelo obu? Vamaromo, iyene wali ahinatti ogumanana nsakulano. Iyene wali muttu wotowa nsakulano. Wanalaleya areli na ayelegi, Afarizi na Asamariya, anamalogosa musoko na anamattega. Yanawili, Yezu wahasunziha anamafwara aye orabela waweddiha attu ena na nsakulano.

8. Ttima endana wiwanana wehu txini? Katapulela.

⁸ Yezu ohisunziha elobo yamakamaka eli nipara nehu na wiwanana. Iyene ohiloga na anamafwara aye: ‘Nyuwo motene muli abali.’ (Kengesa Mateu 23:8, 9.) Mwa mpaddi mwina, iyo notene nili abali sabwani nili ana Adamu. (Merelo 17:26) Yezu wahatapulelamo anamafwara aye mwawi ali abali na arogora sabwani awene otene annonelamo wi Yehova ddi Babiwa wa wirimu. (Mateu 12:50) Ohenjedhedha wi otene agahikala anamudhi a Mulugu vina agahikaana wiwanana modhela okwela na nroromelo. Ovenyana venevo arumiwi agalebelaga majangarha Akristu akwawa a mmilogoni awittana na nzina na abali vina arogora.​—Roma 1:13; 1 Pedro 2:17; 1 Joau 3:13. *​—Koona yowenjedhedha.

9, 10. (a) Ninlogela nni wi Ayuda kafwanyela ovittittimiha na nlogo nawa? (b) Yezu osunzihile dhavi wi yali elobo yabure woona nlogo nina ninga notowa ttima? (Koona foto eli omaromo.)

⁹ Mmalele Yezu ologa na anamafwara aye wi anfwanyela wawonaga akwawa ninga abali na arogora, ohattiyedha nikokomezo niina nawi akale a oviyeviha. (Kengesa Mateu 23:11, 12.) Ninga mmalelehu osunza, ovittukulela ali makani atota ogawana wa arumiwi. Nsaka na Yezu, attu anttittimiha vaddiddi ziza nawa. Ayuda enjene avyona ninga attu a ttima opitta eena sabwa yokala a nihimo na Abramu. Mbwenye Joau Baptista walogile wi: “Mulugu onowodha osaddula malugu aba akale ana Abramu.”​—Luka 3:8.

¹⁰ Yezu ohisunziha wi ovittukulela wa nlogo elobo yabure. Ohooniha na yowakula ya nivuzo namukoseli namasunziha magano: “Ki mukwagaya bani?” Wi akule nivuzo ntti, iyene ohiloga yotagiha ya nipadduwo. Muyuda wawasuliwe na ambava wahigwa mudila. Ahikalawo Ayuda akwaye avirile dila yakakene mbwenye ahimutxatxama. Mbwenye mukadda Samariya omweddela ttagaraga vina ohimukweya. Yezu ohigwadda eraga wi iyene wanfwanyela omutagiha Musamariya. (Luka 10: 25-37) Yezu wahooniha wi Musamaria wahasunziha Ayuda ejile entapulela wakwela anamwanddamani.

11. Anamafwara a Yezu afwanyelelani orabela nsakulano, iyene wakamihedhe dhavi ononelamo makaniya?

¹¹ Ahinatti owela wirimu, Yezu wahawaddela anamafwara aye wi munere olaleya “mu Yudeya, mu Samariya mwilaboni mwetemwene ofiyedha okomoniwá.” (Merelo 1:8) Wi awodhe ovirihamo dhaddeliwani yanfuneya okwaranya ovittukulela na nsakulano nawa. Yezu wanloga dila dhinjene mikalelo dha ttima dha anawedda, ejo yahattiya anamafwara aye owodha walaleya attu a malogo otene. Motagiha, wahimutamaalela kazembe wa anyakoddo wana nroromelo nddimuwa. (Mateu 8:5-10) Agali sidadi ya Nazare, Yezu wahitapulela mukalelo wakamihedhile Yehova Anawedda ninga mamukwela wa Sarepta na muliba maranya we’labo ya Síria. (Luka 4:25-27) Amulaleyaga muyana wa Musamariya wahimala malabo meeli agaalivi Musamariya sabwani attuya anrumeela miselu dhaye.​—Joau 4:21-24, 40.

12,  13. (a) Anamafwara a Yezu ewilemo dhavi mudhidhi waloga Yezu na muyana wa Musamariya? (Koona foto eli omaromo.) (b) Elobo gani enoniha wi Tiago na Joau kanonelamo elo mudhidhi wasunziha Yezu?

¹² Kiyali yovevuwa anamafwara a Yezu opemberha nsakulano. Ahitikina omoona Yezu adhowaga omusunziha muyana wa Musamariya. (Joau 4:9, 27) Sabwaya? Asogorheli a anamasunziha magano a Ayuda kaasunziha ayana vattaddo, kahiyo yawi muyanaya wa Musamariya wahikaana mweddelo wonyakuwa. Anamafwara aye ahimulogana wi arome oja, mbwenye Yezu wanziveliwa ologa na muyana oddule vowi oja kiyali elobo yamakamaka wa iyene. Mulugu wanfunana wi iyene alaleye wi akwanihedhe efunelo ya babe, omulaleya muyana oddule wa Musamariya woona ninga oja.​—Joau 4:31-34.

¹³ Tiago na Joau kawodhile ononelamo ttimaya. Mudhidhi wakosani oleddo adhowaga o Samariya, awene ahimela mburo wi agone mmuruddani mwa Samariya. Mbwenye akadda Samariya karumelihile ogona. Tiago na Joau ahisilidhiwa vaddiddi ofiyedha ologana Yezu wi akumbirhe motto wirimu otolotxe murudduya obule wotene. Yezu ohasisigula. (Luka 9:51-56) Txino kowiliwa esile dhapadduwa mu Galileya Tiago na Joau kaganyaguleyile dhahilene. Awene asilidheliwe sabwa yawi ali malogo a widdana. Musogorhomwa mwadhowile Joau olaleya Musamariya wahivuruwaniwa na attu enji, txino wahikaana manyazo sabwa ya dhubuwelo dhaye dha mundduni.​—Merelo 8:14, 25.

14. Makani a nsakulano agwaddiwe dhavi?

¹⁴ Mudhidhi mung’onovi muvirile Pentekoste yaka ya 33, mmulogoni mwahibudduwa makani a osugulana. Abali agawela dhoja amamukwela a ahawi, annapwaza amamukwela aloga Egrego. (Merelo 6:1) Makani aba atoteyela sabwa ya nsakulano na elogelo. Murumiwi Paulo wahigwadda makaniya momaguva. Iyene wahasakula abali atanu na eli wi agawe dhoja esile moliganela. Abaali aba asakuliwe mazina awa  ali a Egrego, ejo yahapamgarhaza amamukwela anyimuwile.

15. Pedro osunzile dhavi orabela nsakulano? (Koona foto eli omaromo.)

¹⁵ Yaka ya 36, anamafwara a Yezu ahiroma mabasa a walaleya attu a malogo otene. Oromawene, murumiwi Pedro waziveliwetxa okala na Ayuda. Mulugu wahoniha wi kiyali yorumeliwa wa Akristu okaana nsakulano, Pedro wahimulaleya Kornélio, oddu wali munyakoddo wa Roma. (Kengesa Merelo 10:28, 34, 35.) Mmalelani, wahikala mudhidhi mwinje na Akristu ahali Ayuda vina wanja na aweneya. Mvireli vyaka dhiina bali sidadi ya Antiokiya wahittiya oja na Ayuda. (Galásia 2:11-14) Paulo wahimusisigula, Pedro wahirumeela. Iyo nidhile oziwa dhavi? Mulebeli Murumiwi Pedro karta yoroma alebelega Akristu a Ayuda vina malogo mena a Ásia Menor, wahilogamo ttima ya wakwela abali otene.​—1 Pedro 1:1; 2:17.

16. Akristu oroma adhile dhavi oziwiwa?

¹⁶ Yotagiha ya Yezu yahasunziha anamafwara aye wakwela ‘attu a malogo otene.’ (Joau 12:32; 1 Timóteo 4:10) Vahivira mudhidhi mwinjene, mbwenye awene ahitxinja moonelo wawa na attu eena. Akristu oroma ahinonelamo wi anfuniwana okwelana muttu na mukwaye. Muvirele vyaka 200, namaleba Tertullian ohileba esile dhaloga attu eena sabwa ya Akristu: “Awene anokwelana muttu na mukwaye,” ohenjedhedha “Awene ali omala-nawale wi akwelena muttu na mukwaye.” Sabwa yawi Akristu abale anlabihedha “omuttu oswa,” ahisunza wawoona attu ninga oligana na awene, ninga munawoonela Mulugu.​—Kolosi 3:10, 11.

17. Ninawodhe dhavi ogomiha dhubuwelo dha nsakulano? Kavaha yotagiha.

¹⁷ Masaka abano, txino vanovira mudhidhi mwinjene wi niwodhe okwaranya emanya ya nsakulano. Murogora  dhahi onkala elabo ya França ohitapulela wi yanimurutxela vaddiddi. Ohiloga: “Yehova ohiddisunziha ejile entapulela okwela, vina ejile entapulela ogawelana, ejile entapulela wakwela attu a malogo otene. Mpaka ovanene ddinosunzavi malabihedhoya a okwaranya nsakulano, ddinoziwa wi elobo yorutxa. Vina ddinolobela mwaha wa ejene.” Murogora mwina onkala elabo ya Espanha ohittapulela wi masaka mena onowana na mubuwelo wohikala mwaha wa nikuru nina na attu. Iyene ohiloga: “Masaka menjene ddinowodha owanana mubuwelo obu. Mbwenye miyo ddiziwa wi ddinofanyeela odhowa baddigawanavi. Ddinomutamaalela Yehova, ddihagalala venjene sabwa ya okwelana wa enamudhi.” Notene iyo ninofuniwana okala txenjewa na mukalelo onivyonihu. Ninofwanyeela vina ovifurula na dhubuwelo dha nsakulano?

18, 19. (a) Ninofwanyelela wawakela attu a malogo otene? (b) Ninawodhe dhavi okosa ejuwene?

¹⁸ Jaderetu wubuwela wi Mulugu oli wolapela na iyo notene. (Éfeso 2:12) Mulugu onikwekwetta na okwela waye. (Ozeya 11:4; Joau 6:44) Kristu ohinittambirha. Iyene ohinikosa anamudhi a Mulugu. (Kengesa Roma 15:7.) Masiki nikalaga attegi, Yezu ohinirumeela, noona nirabele nsakulano!

¹⁹ Mudhidhi onaddamela iyo omagomo wa nsaka nttino, attu anodhowavi bagagawana, apujagana vina atxigagana. (Galásia 5:19-21; 2 Timóteo 3:13) Iyo ninga nikuru na Yehova, ninotamela “ononélamo ondha odhulu” wi onikamihedhe orabela nsakulano vina otamela murenddele. (Tiago 3:17, 18) Nihagalala vaddiddi sabwa ya mandano ana iyo na attu a dhilabo dhina, olemela mukalelo onkosa awene dhilobo vina elogelo eswa. Vankosihu dhawene murenddele wehu onokala ‘ninga mwinje’ oligana wehu ‘ninga maneebe a mbara.’​—Izaiya 48:17, 18.

20. Elobo gani empadduwa okwela ogatxinja mobuwelo na monelo wehu?

²⁰ Murogora dhahi wa elabo ya Austrália mwamusunzeliye Bibilia, ntxiga naye vina nsakulano nahigoma mugomelo. Okwela waye wahitxinja mobuwelo na merelo aye awale. Mbali dhahi onloga Efranses onkala o Kanada ohiloga wi ovano ddinonelamo wi attu enjene aniddelana sabwa yawi kanziwana. Iyene ohisunza wi “mikalelo dha attu dila dhina kahiyo sabwa ya wego obaliwani.” Iyenene mwiyana omuteliliye onloga Engelezi! Onkwela onopemberha nsakulano. Okwela ononivaha wiwanana ohingaweya.​—Kolosi 3:14.