MWA AHEBREU akala Elabo Yolibeliwa, yaka yawa yaroma miyeri dha Setemburu na Outuburu, ntti vina nali nsaka nasasanyedha awene mindda dhawa vina wala.

Attu anwodha wengesela masiku a mweri ang’anaga wedda wa mamweri okuwene wagonela masiku 29 obe 30 oku yaka awene woona na wedda wa nzuwa. Yaka yengeseliwa na wedda wa mweri yakala eng’ono mottiyana ya wengeseliwa na wedda wa nzuwa, egali dhawene yanfuneya wiwananiha dhilobo esi bili wi afwanye ebaribari ya mudhidhi wa yaka. Dila dhina awene anenjedhavo masiku obe mweri wi mudhidhiya oliganele, ejo yakosiwa yaka yina ehinaroma veneva kalendariyu yawa yaniwanana na mudhidhi wo wala vina w’osinanga.

Nsaka na Mizé, Mulugu wahiloga na nlogo Naye wi yaka eromege na miyeri wa Abib obe Nisani. (Obud. 12:2; 13:4) Mweri obu wa Nisani ankosiwa mattanga ewanana na osinangiwa wa mavila.—Obud. 23:15, 16.

Namasunza wakuweliwa Emil Schürer ohileba dhahi munivuruni naye The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, “Wila attu aziwe akala yanfuneya wenjedhedha masiku obe mweri wa yaka kiyali elobo yorutxa ozinddiyelawa. Mattanga a Paskwa ajiwa siku na 14 na mweri wa Nisani mamweri wodhala nanda eji yapadduwa omaromo wa eridho nsakanene ntto mudhidhi wa mattiyu na wa mutana weloligana. Omagomelo wa yaka awene agazinddiyela wi mattanga a yaka yina masikuya ahifiya obe waddamela eridho annejedhawo mweri mmodha wi yakaya yakwanele.”

Anamoona a Yehova anotagiha yakene agengesaga masiku anakosiwe Wubuwela Okwa wa Yezu, ejo enkosiwa eridho egafunaga oroma yakwanelaga siku 14 na mweri wa Nisani mowiwanana na kalendariyu ya akadda Ahebreu. Milogo dhili elabo yotene dhinowaddeliwa na ottaga sikuna nihinatti. *

Kito ana Izrayel aziwa dhavi wi apa mweri onomala mwina onoroma? Masaka abano woonawa kinrutxa, nigang’ana roronjo obe kalendariyu mbwenye masaka awale yanrutxa.

Nsaka na Mpulo wa Nowé myeri dhotene dhana masiku 30. (Wita 7:11, 24; 8:3, 4) Mbwenye musogorhomwa nsakana na ana Izrayel, vahikala ottiyana. Kalendariyu ya Ahebreu mweri waroma akala awene alowoona mamweri muswa, dhawene mweri wakana masiku 29 obe 30.

Nsaka dhahi, Davidi na Jónata ahiloga dhahi sabwa ya obaliwa wa mweri muswa: ‘Mangwana mweri muswa.’ (1 Sam. 20:5, 18) Ninga munoneyelani nsaka na Mwene Davidi yanwodheya wengesela mweri na ottaga. Kito ana Izrayel awodha dhavi ozinddiyela masiku a oroma wa mweri na ottaga? Míxena, nili otaganyihiwa wa malamulo na yeddelo ya Ayuda ninotapulelamo miselu dhing’onovi. Ehooneya mwiyelele ana Izrayel wutxedhiwani elabo ya akadda Babilónia. Muttego munddimuwa wa Ayuda ahilogela vina ahiwodha ogwadda makaniya. Dhigavira myeri mitanu na minli mattanga agamala ojiwa, muttego munddimuwa wantugumana wi alamule siku ninarome mweri mwina. Awene akosa dhavi wi agwadde makaniya mofwanyelela?

Attu ena akala mwego mottukuwa mmuttetteni mwa Jeruzalemi bagang’ana odhulu. Agoona ezinddiyelo ya mamweri muswa awene anawaddela momaguva-mwene akadda Sinedriyu, egoneya wi ebaribari mamweri muswa ohibaliwa, awene anlaleya oroma wa mweri muswa. Mbwenye ogakala mirabo dhattitta odhulu dhirutxihaga woneya wa mamweri, awene angwadda wi mweri obulene wana masiku 30 nanda mwina wanroma.

Míxena onotapulela wila Sinedriyu obe muttego munddimuwa owodhe ovuwiha obaliwa wa mweri  mwina, awene angasa motto Vamwangoni wa Oliveira wakala vakuvi na Jeruzalemi. Mu Izrayel motto ogagasiwa vattukuwani yali ezinddiyelo ya olaleya miselu. Masaka mena anrumiwa anamukatti wi avavihe miselu, dhawene attu etene akala mu Izrayel vina mimburo dhina anziwa oroma wa mweri mwina, noona attu etene anwodha ottabela mweri muswa.

Tabela eji ya nsunzo ntti enele wukamihedha oziwa masaka, mweri vina mattanga akosiwa masaka a Bibilia.