1. Elobo gani yopangarhaza emusunzihile Yehova Abrahamu?

 AMULABIHEDHAGA anju, Mulugu wahimwaddela Abrahamu wila Iyene agahitolotxa sidadi ya Sodoma vina ya Gomora. Mulobwana ole ororomeleya wali wozuzumene. Iyene ohivuza: “Munere omutolotxa muligani vamodha na muddawi? . . . Namathonga wa elabo yotene onosoriha na mukalelo wovirigana?” N’ovilela Yehova omukamihedha marho waye Abrahamu ononelamo elobo enipuriha vina ennipangarhaza iyo notene: Mulugu txipo kanatolotxe attu oligana.—Wita 18:​23-33.

2. Txini enoniha wi muttongelo wa Yehova boligana vina bwattagaraga?

² Ninaziwe dhavi wi merelo ottonga a Yehova boligana vina ba ttagaraga? Sabwani ninoziwa wi Yehova onowona mirima dha attu. (1 Sam. 16:7) Mwebaribari, iyene onoziwa eli mmurimani mwa kadda muttu. (1 Amwe. 8:39; 1 Map. 28:9) Ebaribari eji enowumiha milomo. Eziwelo ya Yehova enopitta eziwelo ya attu, nona dila dhina ninodhaga orutxiwa ononelamo dhogana dhaye. Murumiwi Paulo ohivudheleliwa oleba mazu aba mwaha wa Yehova Mulugu: Dhottonga dhenyu kadhinfiyedheya!—Rom. 11:33.

3-4. Dila dhina dhilobo gani dhinfwanyelihu ovivuzaga vina txini enasekeserhihu mwari mwa nsunzo ntti? (Joau 5:​28, 29)

³ Masiki dhawene, dila dhina ninodhaga okana mavuzo akene ana Abrahamu. Ofiyedha ovivuza: ‘Nihikalawo njedhelo mwa attu abale attongiwe mu Sodoma na Gomora? Koddi ena mwa abuwene anele okana gari ya ovenyihiwa ninga attu abure?’—Mer. 24:15.

 ⁴ Ndoweni nigwaddeleni enziwihu mwaha wa ovenyihiwa mukwani. Mudhidhi mung’onovi mundduni, nihakela ononelamo oswa waloga txini entapulela ovenyihiwa mukwani wi nikane egumi vina ovenyihiwa mukwani wi nittongiwe. a (Kengesa Joau 5:​28, 29.) Ononihedhiwamo oku oswa onittukulela okosa matxinjo, abuwene anasekeserhiwe mwari mwa nsunzo ntti vina mwari mwa nsunzo ninfwarela. Ninologaga mwaha wa ottonga woligana wa Yehova, voroma ninele osekeserha esile dhihinziwa iyo vasogorhova ninele osekeserha esile dhinziwa iyo.

DHIHINZIWA IYO

5. Manivuru ehu a masaka a mundduni avahile monelo gani mwaha wa abale atolotxiwe o Sodoma na Gomora?

⁵ Masaka a mundduni, manivuru ehu ahitapulelamo mwaha wa ejile egapadduwele abale anattongiwe na Yehova ninga ahiligani. Iyo naloga wi abale anna mweddelo ninga attu akala mu Sodoma na Gomora, atolotxiwe na Yehova kanna njedhelo na ovenyihiwa mukwani. Mbwenyi mumalelihu olobela vina opepesa venjene vahiteya nivuzo ntti, Iyo nikana ebaribari yowakwana mwaha wa makaniya aba?

6. Kavaha dhotagiha dhinoniha mukalelo wattongile Yehova attu abure vina ejile ehinziwa iyo?

⁶ Katanalela mavuzo anfwarela aniwanana na makani aba. Mbibiliani munofwanyeya mapadduwo menjene antapulelamo ottongiwa wa attu ohiligana na Yehova, ninga motagiha, muttengo ohiziweya wa attu akwile mu Mpuloni wa Nowé obe otolotxiwa wa malogo matanu na meeli ali Mwilaboni Yopikirheliwa vina opiwa wa anyakoddo a akadda Asíria awakwana 185.000 mattiyu omodha bahi na anju wa Yehova. (Wita 7:23; Olib. 7:​1-3; Iza. 37:​36, 37) Mwari mwa makani aba, Bibilia ononivaha miselu dhawakwana dhinnittukulela ononelamo wila Yehova ogana watolotxa otene abale alogiwe mundduni namukalakala ahikanaga njedhelo n’ovenyihiwa mukwani? Nne, ninlogela nni ejuwene?

7. Elobo gani ehinziwa iyo mwaha wa attu abale atolotxiwe na Mpulo Munddimuwa obe abale atolotxiwe o Kaná? (Koona kapa.)

⁷ Kaninziwa mukalelo omuttongile Yehova muttu-muttu vina kaninziwa akala otene abale akwile yahikana gari ya osunza ebaribari mwaha wa Yehova nanda batxinuwa. Nilogaga mwaha wa nsaka na Nowé, Bibilia onologa wi Nowé wali namalaleya wa miselu dhapama. (2 Ped. 2:5) Mbwenyi kanloga wi ammagaga pangaya, wela omutamela muttu-muttu orugunuwa elabo yotene agapattiwe na Mpuloya. Na mukalelo wakene, nilogaga mwaha wa malogo o Kaná, kaninziwa akala attu abale otene abure yahikana gari ya osunza mwaha wa Yehova vina otxinja mweddelo wawa.

8. Txini ehinziwa iyo mwaha wa nlogo na Sodoma vina Gomora?

⁸ Kito ninaloge eni mwaha wa nlogo na Sodoma na Gomora? Loti mulobwana womyala murima wakala vari vawa. Iyo ninoziwa akala Loti ohalaleyela attu abale otene? Nne. Awene ali attu abure, mbwenyi otene anziwa ebaribari? Enoneya ninga nne. Kobuwela wi muttitti wa alobwana a sidadi ejile ahitamela wagoniha aleddo a Loti. Bibilia onologa wi mwari mwa alobwana aba anfwanyeyamo “apali ofiyedha anakalaba.” (Wita 19:4; 2 Ped. 2:7) Koddi nikana ebaribari wi Mulugu wa ttagaraga, Yehova, ohattongela attu abale okwa se njedhelo n’ovenyihiwa mukwani? Yehova wahimukuluveliha Abrahamu wila musidadi mpule kamwafwanyeyamo nne ngafuna alobwana 10 omyala murima.  (Wita 18:32) Awene ali attu abure nona Yehova àttonga mowiwanana na merelo awa. Koddi nikana ebaribari wi nne muttu mmodha mwa abaleya kanavenyiwe mukwani ninga attu ohiligana? Nne, kanina ebaribari yologa ejuwene!

9. Txini ehinziwa iyo mwaha wa Salomau?

⁹ Mwa mpaddi mwina ninowengesa mBibiliani, mwaha wa attu oligana murima adhile okala attu abure. Ninga motagiha Mwene Salomau. Iyene wahisunzihiwa deretu dila dha Mulugu vina wahirurihiwa venjene na Yehova; mokubanyiha-mwene musogorhomwa wahiroma wawebedha amilugu ottambi. Dhottega dhaye dhahimunyimula Yehova vina makattamiho adhile ototeya ahigonela vyaka dhinjene. Ebaribari wi Malebo anologa wi Salomau wahidhowa ovuma na makolo aye, otaganyiha na Davidi. (1 Amwe. 11:​5-9, 43; 2 Amwe. 23:13) Kito mukalelo winteriwiye ononikuluveliha wi iyene onele ovenyihiwa mukwani? Bibilia kanloga. Ena anodhaga wubuwela wi abale akwile ahileveleliwa dhottega dhawa. (Rom. 6:7) Ejo ebaribari, mbwenyi kintapulela wila otene akwile anele ovenyihiwa mukwani, ekalaga ninga ovenyihiwa mukwani elobo enfwanyelani wakela. Ddi Yehova onasakula abale anakele gari ya omulabela iyene okala-nokala-wene. (Job 14:​13, 14; Jo. 6:44) Salomau onele wakela mvaho obu? Yehova onoziwa yowakulaya, iyo kaninziwa mbwenyi nikana ebaribari wi Yehova onele okosa yofwanyelela.

ENZIWEHU

10. Yehova onviwamo dhavi mwaha wa otolotxiwa wa attu? (Ezekiyel 33:11) (Koona vina foto.)

¹⁰ Kengesa Ezekiyel 33:11. Makaniya agakala a wattonga attu, Yehova noderetu ononaddela ejile eniwamo iyene. Murumiwi Pedro ovudheleliwa oleba mazu akakene alebile namavuhulela Ezekiyel, alogaga wi “Nabuya [Yehova] . . . kanfuna orimela wa muthu nne mmodha.” (2 Ped. 3:9) Mazu aba opangarhaza, anowoniha wi Yehova kanimutolotxa muttu namukalakala ahinna muladdu, iyene Mulugu wa ttagaraga vina onolagiha ttagaraga dila dhotedhene dhinfuneya.

11. Bani ohinavenyihiwe mukwani, vina ninziwa dhavi ejuwene?

¹¹ Txini enziwihu mwaha wa attu ahinavenyihiwe mukwani? Bibilia onologa dhotagiha dhing’onovi. b Yezu ohiloga wi Juda Iskarioti kanavenyihiwe mukwani. (Mk. 14:21; koona vina Joau 17:12.) Juda aziwaga vina na ofuna ohimusadduwela Yehova Mulugu vina Mwanaye. (Koona Marko 3:29.) Na mukalelo wakakene, Yezu ohiloga wi asogorheli ena a marelijiau sabwa ya omusadduwela kagakanile njedhelo na ovenyihiwa mukwani. (Mt. 23:33; koona vina Joau 19:11.) Murumiwi Paulo vina ohiloga wi asadduweli akodda otxinuwa kagavenyihiwe mukwani.—Aheb. 6:​4-8; 10:29.

12. Txini enziwa iyo mwaha wa ttagaraga ya Yehova? Kavaha dhotagiha.

¹² Mwa dhahene, txini enziwihu sabwa ya ttagaraga ya Yehova? Iyene olagihile dhavi wi “kanfuna orimela wa muthu nne mmodha”? Katanalela ttagaraga yalagihiliye attu akosile dhottega dhinddimuwa. Mwene Davidi wahikosa dhotega dhinjene dhottabwa, otaganyiha na olupa matelo vina ompa muttu. Mbwenyi iyene wahitxinuwa, nona Yehova bamweddela ttagaraga vina bamulevelela. (2 Sam. 12:​1-13) Mwene Manasé mwari mwa vyaka dhinjidhene dhikalilewo iyene ohikosa dhilobo dhinji dhabure. Masiki na dhottega  dhottabwa dhikosiliye, Yehova wahoona otxinuwa waye vina wahifwanya mwaha wa omweddela ttagaraga vina omulevelela. (2 Map. 33:​9-16) Dhotagiha esi dhinowoniha wi Yehova onolagiha ttagaraga dila dhotene dhinoniye wi jofuneya vina agakana mwaha wa okosa ejuwene. Iyene onele wavenyiha mukwani attu aba sabwa ya awene ononelamo wi ahikosa dhottega dhottabwa nomala batxinuwa.

13. (a) Txini emuttukuleli Yehova walagiha ttagaraga akadda Nínive? (b) Txini edhile ologa Yezu musogorho mwaha wa akadda Nínive?

¹³ Iyo vina ninoziwa ttagaraga yaweddele Yehova akadda Nínive. Mulugu wahimwaddela dhahi Jona: “Waziwihe wi obure wawa oddifiyedha.” Mbwenyi akadda Nínive mutxinuwilani, Yehova wahaweddela ttagaraga vina wahalevela. Ttagaraga ya Yehova yapitta ttagaraga ya Jona. Muziwile Jona oleveleliwa wa akadda Nínive wahisilidheya, mbwenyi Yehova wahimubutxedha wi akadda Nínive kaziwa ottiyaniha yabure na ya deretu. (Jon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Vasogorhova, Yezu ohiloga dhotagiha esi wi àsunzihe attu ononelamo wi Yehova ddoligana vina ddattagaraga. Yezu ohiloga wi “Siku n’ottonga, attu o Nínive anele ovenya” vowi ahitxinuwa.—Mt. 12:41.

14. “Ovenyela othongiwa” ontapulela nni mwa akadda Nínive?

¹⁴ “Siku n’ottonga” ninavenyihiwe akadda Nínive nintapulela eni? Yezu wafuna asunzihe wi musogorho attu ena agahivenyihiwa mukwani wi attongiwe. (Jo. 5:29) Yezu waddana nsaka na Olamulela waye wa Vyaka Txikwi, nsaka nttuwene ninavenyihiwe “athu apama na abure.” (Mer. 24:15) Attu abure anele ovenyihiwa mukwani wi attongiwe. Kuloga, Yehova vamodha na Yezu anele wang’ana vina anele opima mukalelo onrumelani masunziho a Mulugu. Akala mukadda Nínive onokodda omwebedha Yehova, ottongiwa waye onakale otolotxiwa. (Iza. 65:20) Mwa otene anasakule omwebedha Yehova na ororomeleya, anele okana gari ya okalawo namukalakala!—Dan. 12:2.

15. (a) Ninfwanyelela nni orabela ologa wi otene atolotxiwe o Sodoma vina Gomora kawo nne mmodha anavenyihiwe mukwani? (b) Ninfwanyela ononelamo dhavi mazu anfwanyeya va Juda 7? (Koona kasha “ Txini Yafuna Otapulela Juda?”)

¹⁵ Alogaga sabwa ya attu o Sodoma na Gomora, Yezu ohiloga wi “Siku N’ottonga”  nigahaweddela pama mottiyana na attu abale amukodda iyene vina akoddile masunziho aye. (Mt. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Lk. 10:12) Na mazu aba Yezu wafuna aloge eni? Enkala ninga mudhidhi waloga Yezu mazu aba walabihedhile mazu oladdaniha. Mbwenyi Yezu alogaga mwaha wa ovenyihiwa wa akadda Nínive siku na ottonga kapipirihile makaniya. “Siku n’ottonga” nalogiye dila esi dhobili walogana elobo modhene. Dhahene ninga akadda Nínive, nlogo na Sodoma vina Gomora nahikosa dhilobo dhabure. Mbwenyi akadda Nínive yahikana gari ya otxinuwa. Nona kudduwale wi mazu alogile Yezu awila attu ena anele “ovenyela okoniwa” anowapatta vina “abale erile dhabure.” (Jo. 5:29) Eji enowoniha wi vahikala njedhelo mwa attu ena a Sodoma na Gomora. Nona txino attu abo agavenyihiwa mukwani, ninele okana gari ya wasunziha sabwa ya Yehova vina Yezu Kristu.

16. Txini enamukamihedhe Yehova ogana bani ananvenyihiye mukwani? (Jeremiya 17:10)

¹⁶ Kengesa Jeremiya 17:10. Nlebo ntti ninonikamihedha ogwaddela ejile enziwihu: Yehova okana owodha wa opepesa murima vina dhubuwelo dhoviteya. Musogorho mpo Yehova agagana onvenyiha muttu mukwani, onakose ejuwene, mowiwanana na merelo a muttuya. Dila dhotene Yehova onele olabihedha ttagaraga egakala yofuneya, egahiwodheye kanalagihe. Nona kanimaguvele ogwadda wi muttu kanakane njedhelo n’ovenyihiwa mukwani oku nihina ebaribari enfwanyeya mBibiliani!

“NAMATHONGA WA ELABO YOTENE” ONELE OKOSA ELI YAPAMA

17. Abale akwile anna njedhelo gani na musogorho?

¹⁷ Attu matxikwi na matxikwi ahikwa oromana muvitaganyihile Adamu vina mwadhiye na Satana bamusadduwela Yehova Mulugu. Okwa ohatolotxa attu enjene! (1 Kor. 15:26) Txini enapadduwele attu abo otene akwile? Muttengo wa attu 144.000 mwa Akristu otene ororomeleya anele ovenyihiwa mukwani wi akele egumi yohimala wirimu. (Ovuh. 14:1) Muttitti mwinjene wa alobwana na ayana ororomeleya animukwela Yehova anele okosa mpaddi wa ovenyihiwa mukwani wa attu apama, vina anele okana gari yokalawo velaboni ya vati namukalakala agadhowagavi  eddagana merelo oligana mwari mwa Vyaka Txikwi dha Olamulela wa Kristu vina mwari wa wehiwa womariha. (Dan. 12:13; Aheb. 12:1) Nsaka nene ntto na Olamulela wa Vyaka Txikwi, “athu abure”—otaganyiha na abale ahamulabela Yehova obe “erile dhabure”—anele ovahiwa gari ya otxinja mweddelo wawa wi akale attu ororomeleya. (Lk. 23:​42, 43) Mbwenyi attu ena ahisakula omusadduwela Yehova vina efunelo yaye, nona kanavenyihiwe mukwani.—Lk. 12:​4, 5.

18-19. (a) Ninfwanyelela nni okuluvela ottonga wa Yehova mwaha wa abale akwile? (Izaiya 55:​8, 9) (b) Txini enasekeserhe iyo nsunzo ninfwarela?

¹⁸ Nikuluvele wi Yehova agagana omuttonga muttu, mukalelo onttongiye boligana. Dhahene ninga enonelemo pama Abrahamu wi Yehova ddoligana, ddeziwelo eli yotene, ddattagaraga vina ddi “Namathonga wa elabo yotene.” Iyene ohinvaha Mwanaye owodha wa omuttonga muttu-muttu. (Jo. 5:22) Yehova vina Yezu anoziwa dhili mmurimani mwa muttu-muttu. (Mt. 9:4) Dila dhotene dhinimuttongani muttu, animuttonga na mukalelo woligana!

¹⁹ Iyo notene nigane omukuluvela Yehova vina dhogana dhaye. Ninoziwa wi kanina ewodhelo ya wattonga attu—mbwenyi iyene ohikana! (Kengesa Izaiya 55:​8, 9.) Nona ninottiya na nikuluvelo ottonga wetene mmadani mwaye vina mwa Mwanaye odduwene oli Mwene onlagiha mowakwana-mwene oligana vina ttagaraga ya Babe. (Iza. 11:​3, 4) Kito ninaloge eni mwaha wa ottonga wa Mulugu oniwanana na goyi enddimuwa? Txini ehinziwa iyo? Vina txini enziwa iyo? Nsunzo ninfwarela ninele wakula mavuzo aba.