Ddihinatti ologa, ddinfuna dduwaddeleni mukalelo oromile miyo mabasa a mudhidhi wetene.

Miyo ddibaliwe yaka ya 1942 o Curaçao suwa yokoddela enkala o Caribe. Babani, obaliwe o Curaçao mbwenye wahimwalela o Suriname wila alabe. Vyaka dhing’onovi ddihinabaliwa babani wali mmodha wa Anamoona a Yehova wabatiziwe o Curaçao. a Iyo nali aima atanu, babani wannisunziha Bibilia mbwenye kanaziveliwa osunza. Vana miyo vyaka 14, anamudhi ehu ahimwalela o Suriname wi amukamihedhe avo sabwani wahuluvala.

O Suriname, ddahiroma wandana na azombwe avilibihedha omulabela Yehova. Awene ali owunuwelavo vang’onovi opitta miyo vina anlaba ninga apionero a mudhidhi wotene. Venevo valogani dhotagiha dhapama dhapadduwela omalaleyoni ddahoona wi awene ali attu owagalala. Matugumano agagoma, miyo na akwaga nanwala nilogaga sabwa ya Bibilia—masaka mena, naloga na mattiyu otakulu nang’anaga dhineneri. Awene ahiddikamihedha wona yafwanyelimi okosa mwigumini mwaga; miyo ddanfuna omulabela Yehova. Nona ddahibatiziwa na vyaka 16. Na vyaka 18 ddahiroma olaba ninga namalaleya wa mudhidhi wotene.

Miyo ddihisunza dhilobo dhinjidhene ninga pionero, jijuwene eddikamihedhile mmabasani a mudhidhi wotene. Motagiha, elobo modha esunzile miyo, ttima ya waswagiha attu ena. Varomilimi olaba ninga pionero, misionario wakuweliwa Willem van Seijl wanddizuzumela ninga mwanaye. b Iyene ohiddisunziha venjene weddiya mabasa a mmulogoni. Mudhidhene obule miyo kaddanonelamo wi ddanfwanyela okana maswagiho  abale. Yaka yina ddahittomiwa ninga pionero wavawoka vina ddahiroma okamihedha makuru mang’ono afanyeya floresta enddimuwa yo Suriname oddayi na milogo dhina. Ddinotamaalela maswagiho otene addivahile abali! Napanovi ddinovilibihedha otagiha dhikosilani ddaswagihaga attu ena.

Elobo yanawili esunzilemi, okana egumi yovevuwa vina okala muttu wovisasanyedha pama. Omaromo wa sumana, miyo na mbali mwina wali pionero wavawoka nankosa lista ya dhilobo dhigafunilihu sumana yadhawo. Venevo mmodha wa iyo wankosa oleddo wolapela wi agule dhotedhene dhafunihu. Iyo nanfwanyela otadela deretu wi nikamihedho ning’onovi navahiwehu nakwanele mweri wotene. Iyo nakala vari va floresta nona, kojombeliwa elobo, kawo agawodhile onikamihedha. Ddikana ebaribari wi sabwa ya miyo ovevutxa egumi yaga vina osunza okala muttu wovisasanyedha oromana muzombweni eddikamihedha ozuzumela mabasa a Yehova egumi yaga yotene.

Elobo ya noraru esunzilemi, wasunziha attu na elogelo yawa. Ddiwunuwile ddilogaga Holandês, Inglês, Papiamento vina Sranantongo—(vina enziwiwa ninga Sranan) elogelo enlogiwetxa o Suriname. Mbwenye ddigalaleyaga mirudda dha floresta, attuya arumela miselu dha Omwene ddigalogaga na elogelo yawa. Yanddirutxa ologa dhilogelo dhina ninga Saramacano, sabwani muttuya agalogaga onologa na lizu n’owela vina n’otita. Movira wa mudhidhi, ddahiroma wasunziha ebaribari attu enjene sabwani ddanwodha ologa elogelo yawa.

Ebaribari wi, dila dhina yampadduwa elobo yadditota manyazo. Motagiha, labo nimodha ddafuna ddinvuze namasunza mmodha waloga Saramacano mukalelo waviwamo iyene sabwani wela wiwa opa mbani. Ottiya onvuza ejuwene, ddanvuzile akala iyene wahikana yari! Iyene kaziveliwe nivuzo naga. Masiki na ovonya, miyo ddannivilibihedha ologa na elogelo enloga attuya.

Yaka ya 1970, ddahittomiwa ninga nameddelela milogo. Yaka ejile ddahatonyihedha attu enjene akala mirudda dha Floresta programa de slides yaloga mwaha wa “Odhowa Wona Katti Enddimuwa ya Anamoona a Yehova.” Wi nifiye mimburo eso, miyo na bali ena nankosa oleddo wolapela mwiko na mwanddiya vina barku. Nahikanamo gerador vina malituru matanu a gasolina, malampada vina equipamento de projecção de dispositivos. Nigafiya, nanttukula dhilobo esi dhotedhene banivolowana mu floresta wadhowihu okosa matugumanoya. Enubuweletxa miyo jawi, attu abo akala mirudda eso dhajombeliwa anamalaleya anziveliwa wona matugumanoya. Ddahagalala venjene wasunziha attu mwaha wa Yehova vina nikuru naye nili velaboni ya vati. Wawona attu amuziwaga vina anfiyedhaga Yehova ehikosiha ovilibihedha oku odhana dhopurelamo.

Miyo ddanziwa wi okala muziye na mabasa attiddemi yali elobo yamakamaka, masiki dhawene ddanfuna onfwanya muttu wa makamaka  wi ddimutele. Nona ddahiroma omuloba Yehova ddimukumbirhaga muyana omutela, agawodhile omulabela Yehova nowagalala masiki na mabasa orutxa akosimi. Muvirile yaka modha ddahiroma omweeddelela Ethel, pionera wa mudhidhi wotene wavingela olaleya vina wamuroromela Mulugu. Oromana ozombwe waye, Ethel wanntikina venjene na mabasa akosile murumiwi Paulo vina wanfuna ovingela mabasa a olaleya ninga iyene. Nitelilena Setemburu yaka ya 1971, baniroma olaba vamodha ninga nameddelela milogo.

Ethel konuwile na dhilobo dhinjene mpaddi womaningoni, vowi murudda wattomeliwe iyo wali muttemba kiyamurutxile okala wenewale. Motagiha nigavisasanyedhelaga wi neddelele milogo dha muttemba, nattukula dhilobo dhing’onovi. Iyo nawaba mwiko, nafula mwiko vina nahilemela oja elobo-elobovi yavayiwehu—penembe, piranhas obe elobo-elobovi yatotani mwini vina balame. Akala kavakala maparato najela mmatabani a nfugi. Akala kavakala makuyeri naja na mada. Miyo na Ethel nihona wi okosa guru eji yotene oku nimulabelaga Yehova ohilibiha venjene matelo ehu, nihiwodha okala kabala erintiwe goro ttaru. (Koh. 4:12) Kowiliwa yanwodheya wiyelela mundduni, nigahikosa dhotene dila yina.

Elogile miyo omaromo epadduwile mudhidhi weyela miyo murudda wa muttemba wadhowile miyo waredhela wakala attu ang’onovi. Niviraga mpaddi wawopiha wa mwinjeya, osogorho wa mwanddiya wahivada mwarha, venevo ozugunuwa iyo ogwela mwiko mwanddiya obwina vina wasuwa. Mohagalaliha-mwene nahabala colete salva vida nona kanibwinile masiki dhawene mmwanddiyanimwa mwahivolowa manje menjene. Mwa venevo nahittukula dhobo mwali dhoja wi nikupenamo manjeya. Wi niwodhe ejuwene nahirayila dhoja dhotene wi nilabihedhe dhobodha.

Vowi nahiyelela dhoja dhotene nahigana omeza oku nikosaga oleddo wehu. Mbwenye kanapa elobwene. Nona nahigana omulobelela Yehova  wi anikamihedhe ofwanya yoja ya sikunene nttile. Mumalelihu olobela mbali mmodha oponya emezo omeza oba modha. Vowi yali enddimuwa yahakwanela oja wa attu atanu omattiyu obule.

Muvirile vyaka ttaru nilabaga mabasa a weddelela milogo miyo na Ethel nahakela nreeliho nohijedheleya—nigahikala a babi. Museluya wahiddagalaliha venjene, mbwenye kaddaziwa mukalelo ogapattilani egumi yehu. Miyo na Ethel nigahiziveliwa okalavi mmabasani a mudhidhi wotene kowodheya. Mwanehu Ethniël obaliwe yaka ya 1976. Giovanni mwanihu wa nawili obaliwe muvirile vyaka bili na jiddiga.

Yakene ejile o Suriname wanfuneya nikamihedho ninjene, nona Filiali yahigana wi ddilabegevi ninga nameddelela milogo oku nalelaga anihu. Mukalile anihu azombwe miyo ddanttomeliwa weddelela mirudda dhali milogo dhing’onovi. Eji yanddikamihedha weddelela milogo sumana dhing’onovi oku sumana dhina ddalaba ninga pionero mmulogoni wattomeliwehu. Akala milogodha dhagakala vakuvi na vanivehu Ethel na anihu anddivelela, mbwenye miyo ddankosa oleddo meka akala milogo dhakala mukokolani vina akala matugumano a murudda wakosiwa wenewo. Wi ddiwodhe wakwaniha mittorho dhotene ddanfwanyela okosa masasanyedho a deretu, ninga omwengesa Bibilia sumana dhotene. Mbwenye ddigakala wolapela ddeddelelaga milogo Ethel wansogorhela nsunzo na ntakulu vamodha na ayima.

Masiki dhawene nankosa guru wi nikose dhilobo vamodha ninga anamudhi. Miyo na Ethel nankosa dhilobo dhoteyiha na anihu ninga mavego obe wedda vamodha. Dila dhinjene ddangona voriba-vene sabwani yanfuneya osasanyedha dhilobo dha mmulogoni. Ethel wali ninga muyana onlogiwa va Gano 31:15 wanvenya na membesene wi attiye dhotene dhomala nawale wi nisunze nlebo na siku mumodhani vina nije matabicho ayima ahinatti odhowa oskola. Ddinomutamalela venjene Yehova sabwa ya oddivaha muyana wapama ondowavi addikamihedhaga wakwanihedha muttorho waga mpaddi Womuyani.

Ninga amambali, dila dhinjene ninovilibihedha wi nakamihedhe anihu omukwela Yehova vina mabasa a olaleya. Iyo nafuna wi anihu azuzumele mabasa a mudhidhi wotene egumi yawa yotene ottiya ozuzumela onahagalaliha, mbwenye akose ejuwene vowi asakulile anya. Dila  dhinjene nanawaddela wagalala ogakanilani wa olaba mabasa a mudhidhi wetene. Vina masiki na dhorutxa Yehova dila dhinjene ohikamihedha vina ohiruriha murala wehu, iyo vina nanakamihedha anihu omaga mandano na abali amwika Yehova vamburoni voroma mwigumini mwawa.

Mudhidhi wotene Yehova onivaha dhilobo dhomaningoni dhafunihu ninga anamudhi. Enoziweya wi miyo ddankosa mpaddi waga. Mudhidhi walaba miyo muttemba ninga pionero wa vawoka oku baddili muziye, ddisunza okoya kobiri wi egadha witeya yozuzumiha ddilabihedhe, mbwenye masiki na guru yakosihu dila dhina yanrutxa okana kobiri yowakwanela wi nigule dhanijombela. Ddikana ebaribari wi midhidhi eso dhorutxa Yehova ohinivaha dhanijombela. Motagiha oromana yaka ya 1986 ofiyedha 1992, o Suriname wahikala koddo. Mwari mwa vyaka esi dhotene dila dhina yanrutxa ofwanya elobo yoja. Mbwenye Yehova ohinivaha yafunihu.—Mt. 6:32.

Egumi yehu yotene Yehova ononizuzumelavi ononivaha wagalala vina oziveliwa na dhinehu. Anihu mareliho anivahile Yehova vina walela wi amulabele Yehova gari enddimuwa. Nihagalala venjene sabwa ya awene osakula olaba mabasa a mudhidhi wotene wi amulabele Yehova egumi yawa yotene. Ethniël na Giovanni ahikosa eskola ya Bibilia, ovano anlaba o Beteli yo Suriname na awadhiwa.

Ethel na miyo nihuluvala mbwenye napanovi ninozuzumela mabasa a Yehova nilabaga ninga apionero a vawoka. Ddinozuzumelavi mabasa a Yehova, napanovi kaddinatti okana mudhidhi wa osunza ohabelela! Mbwenye kadditxinuwile nne vang’ono. Dditanaalelaga dhotene dhipadduwile mwigumini mwaga, txibarene ddinubuwela wi osakula ovolowa mmabasani a mudhidhi wotene baddili muzombwe yogana yamakamaka ekosilimi.