1, 2. Elobo gani enaputtula attu enjene, witile bani eloboya ejo?

DHILOBO dhisasanyiwe, ninga motagiha muttitto, alifoki, mukukutta, kongeladori dhilobo dhinkamihedha vaddiddi vina dhinziva okana. Mbwenye dhilobo dhina ninga motagiha, mina, fola, bomba dhisasanyidhiwe otota ngovi; vina wapa attu. Ekalawo elobo edhile vawale vaddiddi opitta dhotedhene esi, mbwenye ejoya enoputtula vaddiddi. Eloboya ejo txini? Ozivala! Ologa dhozivala entapulela omwaddela muttu elobo ehili ebaribari, obe omunyengetta muttu. Bani oromilena ozivala? Ddiabo! Yezu omuromola ninga ‘nipara n’ottambi.’ (Kengesa Joau 8:44.) Mudhidhi gani ologile Ddiabo ozivala woroma?

² Iyene ologile ottambi obu woroma vyaka matxikwi meeli mundduni, mmunddani mwa Edeni. Yehova mwapaddutxeliye Adamu na Eva wahavaha dhilobo dhinjidhene vina awene ahikaana egumi yohagalala Mparaizu mpule mwakalani. Mulugu wahawaddela wila ‘ahije-wene milima dha muri onziwiha opama na obure,’ vowi agaja anele okwa. Satana anonelagamo makaniya, wahilabihedha nowa wila amunyengette Eva,  wahiloga dhahi: ‘Nne kamunakwe.’ Eji yali yozivala yoroma. Satana wahenjedhedha: ‘Mulugu onoziwa wi siku ninaje nyuwo, mento enyu anofuguwa, munokala ninga Mulugu, munonona opama n’obure ninga iyene.’​—Wita 2:15-17; 3:1-5.

3. Satana ozivaleli nni, kito sabwa ya iyene ozivala txini epadduwile?

³ Satana wanziwa wi komunyengetta Eva agahirumela oja mulima obule wokoddihiwa, vina omamalelowa agakwa. Mokubanyiha mwene jijene epadduwile. Adamu na Eva keweleli dhilogile Yehova, sabwa ya ejuwene agomele omasiye. (Wita 3:6; 5:5) Ottiya ejuwenevi, mwaha wa Adamu oddawa, ‘okwa ddabuno onomuttidda muttu ddi muttu.’ Kuloga ‘okwa wanattidda attu otene . . . , wannattidda vina abale ahittegile, ninga Adamu ovanyile nlamulo na Mulugu.’ (Roma 5:12, 14) Sabwaya jijene ekoddele iyo okala attu oligana vina ehinwodhihu okalawo na mukalakala ninga mwafunela Mulugu. Noona, ninkalawo vyaka “70, obe 80 mwa abale anliba,” vina dhinjidhamo “sotabuwa.” (Masalmo 90:10) Dhotedhene esi dhimpadduwela sabwa ya ozivala wa Satana!

4. (a) Mavuzo gani anfwanyelihu oziwa dhowakuladha? (b) Mowiwanana na Masalmo 15:1, 2, bani onfwanyela okala marho wa Yehova?

⁴ Yezu oromola dhahi mwaha wa Satana: ‘Iyene namazivala kana ebaribari.’ Satana napanovi kasadduwile. Iyene ‘onowakwekwettela mubureni attu otene’ kuloga onowazivalela attuya. (Ovuhulela 12:9) Iyo nihirumele opupurutxiwa na Satana. Wila nimelevi pwi ninofwanyela oziwa dhowakula dha mavuzo aba mararu. Satana onanyengetta dhavi attu masaka abano? Attu anzivalela nni? Ninfwanyelela nni ologa ebaribari mudhidhi wotene wila nihiyelele mandano ehu na Yehova dhawene ninga epadduwile na Adamu na Eva?​—Kengesa Masalmo 15:1, 2.

5. Satana onanyengetta dhavi attu masaka abano?

⁵ Enowodheya ohinyengettiwa na Satana. Murumiwi Paulo ohiloga: ‘Iyo niziwa mubuwelo waye.’ (2 Korinto 2:11) Ninoziwa wi ddi Satana onlamulela elabo, onsogorhela marelijiau onyengetta, onasogorhela alamuleli ali ambava, vina marhondda a ombava. (1 Joau 5:19) Noona kanintikina nawonaga ‘attu alogaga dhozivala’ sabwani ninoziwa wila aneddihiwa na Satana vamodha na adomonyo. (1 Timóteo 4:1, 2) Motagiha aliba marhondda anologaga dhilobo dhottambi wila attu avavuwe murima agule dhahafunani ogula, obe anologa dhilobo gwé wila aranjule attu.

6, 7. (a) Ottambi wa a asogorheli a marelijiau okaleli nni elobo yabure vaddiddi? (b) Dhozivala gani dhiniwaga weyo dhinvavihiwa na asogorheli a marelijiau?

⁶ Elobo yabure vaddiddi, asogorheli a marelijiau agalogaga dhottambi. Ekaleli nni yabure? Sabwani attu ena anorumela masunziho awa ottambi ofiyedha okosa dhilobo dhinidda Mulugu, attu abo anoyelela gari ya ojavo egumi ya mukalakala. (Ozeya 4:9) Yezu bali velaboni ya vati, ahikalawo asogorheli a marelijiau anyengetta attu. Iyene wahiloga dhahi noliba murima: “Ntowa nugweleni nyuwo, anamasunziha a magano na afarizi agwarhagwambi! Munoweddetxa mwilaboni mwetemwene, mviraga mmuruddani na mwiko, wi mumpure ngafuna-wene muthu mmodha onrumela ovolowa munikuruni mwenyu; mugampura,  munomutakaliha afwanyelele Mujehena opitha nyuwo,” kuloga otolotxiwa na mukalakala. (Mateu 23:15) Yezu ologile wi asogorheli a marelijiau onyengetta animutagiha babiwa Ddiabo oli “panga.”​—Joau 8:44.

⁷ Masaka abano ahikalawo vina asogorheli a marelijiau onyengetta. Awene ankuweliwa, namagiha, malimu, bisku, ddiyakono, pastori, matxikwa, padiri na mazina mena a nriho. Ninga Afarizi, awene kansunziha ebaribari ya Mazu a Mulugu, mbwenye ‘ansunziha dhottambi.’ (Roma 1:18, 25) Dhottambi dhinsunzihani sisi “ogavuneya ovuneya-wene masiki okosege dhabure,” muttu agakwa muzimu waye onokalawovi, muttu agakwa onobaliwa epaddi yina, Mulugu onorumela attu otelena alobwanavi obe ayanavi vina masiki akala awene anoraruwa kavali makani.

8. Yozivala gani enlogetxa alamuleli wi enele wireya momaguva, kito ninofwanyela orumela?

⁸ Alamuleli vina anolabihedha ottambi wi aroromelihena attu. Yozivala enddimuwa enlogani jawi mohigonela anele odhana ‘murenddele vina obareleya’ mwilaboni mwetemwene. Mbwenye kanziwa wi mohigonela ‘anele orurumutxiwa na segedho dhinatolotxe.’ Mbwenye nihirumele dhottambidha eso dhinlogani wi dhilobo mwilaboni dhinowedda deretu. Ebaribariya jawi ‘ninoziwa wi odha wa Nabuya onladdana na wambava, onda na mattiyu.’​—1 Tesalónika 5:1-4.

9, 10. (a) Attu anzivalela nni, makattamiho gani antoteya sabwa yozivala? (b) Txini enfwanyelihu wubuwela sabwa ya Yehova?

⁹ Masaka abano anzivala kahiyo attu ali vampaddoni bahi. Mutoma dhahi onloga “Iyo Ninzivalela Nni,” elebiwe na Y. Bhattacharjee, ohiloga “attu enjene akana ewodhelo yonyengettana muttu na mukwaye.” Attu anubuwela wi ozivala kahiyo elobo yabure, elobo enkosa attu otene. Mowiwanana na dhopepesiwa dhikosiwe, ehoneya wi attu agampa muttu obe agakosa elobo yina yowopiha, agavuziwa anokodda wi avibarele, masiki aziwaga wi anozivala. Attu ena anozivala wila aranjule obe akane kobiri. Mutoma wakene onloga wi attu ena anubuwela wila kahiyo yabure omuzivalela ‘mmalabo, anamalaba akwawa, amarho awa, awadhiwa obe amamunawa.’

¹⁰ Sabwa ya ozivalelana oku txini enpadduwa? Attu kanroromelana, mandano anogwaddeya. Ninga motagiha, kobuwela eniwamo mamuni onimuroromela mwadhiye, agaziwa wila mwadhiyeya onowedda na alobwana ena, mbwenye kanloga enpadduwa agavuziwa. Obe mulobwana onimutabutxa mwadhiye vina onatabutxa anaye modhela waruwana obe wavada, mbwenye agakala vari va attu ena okalaga ninga mwazambo waderetu. Attu ninga abuwene anowodha wanyengetta attu, mbwenye iyo ninofwanyela oziwa wi awene kanfanya orumeliwa wa Yehova. Vamentoni vaye, “dhetene dhinowoneya nyimwa.”​—Ahebreu 4:13.

11. Yotagiha yabure ya Ananiya na Safira ennisunziha nni? (Koona foto eli omaromo.)

 ¹¹ Mbibiliani mukala yotagiha ya atelani a Akristu anyengettiwe na Satana ofiyedha omuzivalela Mulugu. Ananiya na Safira ahazivalela arumiwi a Mulugu. Awene ahiguliha nddebe nawa mbwenye ottiya operheka kobiri dhotene dhina elovita. Ananiya na Safira afuna wila abali ena aziwe wila awene anoziwa ovaha, ahiloga vamentoni va arumiwi wila anoperheka kobiri dhotedhene. Yehova wanziwa wila awene anozivala noona omagomelowa ahikwa sabwa yozivala wawa.​—Merelo 5:1-10.

12. Txini enfuna wapadduwela anamazivala ahintxinuwa, nanda sabwaya jani?

¹² Yehova onawona dhavi attu anzivala? Attu otene anzivala mbwenye ahinfuna otxinuwa omagomelo anavokeliwe ‘velalani ya motto,’ mwenemo munfuna ovokeliwa Satana. Na mazu mena kuloga kanakane njedhelo nokalawo wili. (Ovuhulela 20:10; 21:8; Masalmo 5:6) Anfunelani otolotxiwa na mukalakala? Sabwani, Yehova onawona attu anloga ottambi dhahene ninga munawoneliye attu ‘anedda ninga anabwa, aliba makaga, ajeberuwi, anamebedha amulugu ahiliwo, na etene anzivala na mazu na merelo.’​—Ovuhulela 22:15.

13. Txini enziwehu sabwa ya Yehova, oziwa ejuwene ennikamihedha iyo okosa nni?

¹³ Notene ninoziwa wi Yehova ‘kahiyo muttu onzivala’ vina ‘kinwodheya iyene ozivala.’ (Olebeliwa 23:19; Ahebreu 6:18) ‘Yehova onowidda . . . nlumi nozivala.’ (Gano 6:16, 17) Akala ninfuna nimuhagalalihe Yehova, ninofwanyela ologaga ebaribari. Kinkala ‘ozivalelagana.’​—Kolosi 3:9.

14. (a) Txini enakosiha Akristu ebaribari okala ottiyana na attu ankosa epaddi ya marelijiau ottambi? (b) Katapulela mazu anfwanyeya va Luka 6:45.

¹⁴ Na mukalelo gani ottiyanile Akristu ebaribari na attu ankosa epaddi ya relijiau  dhonyengetta? Nili attu “anloga ebaribari.” (Kengesa Zakariya 8:16, 17.) Paulo wahiloga: ‘Mwetemwene ninotamelamo weddanamo ekalelo ya anamalaba a Mulugu, . . . nilaleyaga dh’ebaribari.’ (2 Korinto 6:4, 7) Yezu ologile wi ‘mulomo onloga dhili mmurimani.’ (Luka 6:45) Eji entapulela wi muttu wokuluveleya mpaddi wotene. Iyene onologa ebaribari agakala na amalabo, anamalaba akwaye, amarho aye, mwadhiye obe mamunaye. Ndoweni nisekeserhe dhipaddi dhinfwanyelihu olagiha wila mwa dhotedhene iyo ninotamela okala okuluveleya.

15. (a) Ekaleli nni yabure okana mweddelo wa nakattenddewa? (b) Txini enakamihedhe azombwe orabela okosa dhilobo dhabure dhinkosa azombwe akwawa? (Koona yowenjedhedha.)

¹⁵ Akala wa muzombwe, kavali waganyedha wila onofuna okana mweddelo onahagalaliha amambali awo. Masiki na efunelo ejo, azombwe ena anokana mweddelo wa nakattenddewa. Awene agakala na amudhawa vina na abali a mmulogoni okalaga ninga mweddelo wawa bokoddelene, mbwenye agakala mmavegoni obe na attu ahinimwebedha Yehova okana mweddelo mwina. Kuloga agakala na attu abo anoruwana, anologa dhilobo dhintota manyazo, anowabala guwo dhovavutxa murima, guwo dhowonela, dhing’ono, anovikattikela omentoni wila alezelihe alivo, anovuruwana jibo dhonyakuwa, anomwa vaddiddi, vina anokosa dhilobo dhina dhabure. Awene ninga kanloga dhinkosani moviteya, ejo entapulela wi anowazivalela amambali awa, abali awa vina anomuzivalela Yehova. (Masalmo 26:4, 5) Mbwenye ebaribariya jawi Yehova onomuziwa muttu ona mweddelo wokoddela vina muttu onkosa dhilobo dhinimusilidha. (Marko 7:6) Japama ofwara mazu aba anloga nlebo na gano: ‘Kuwakalele nrima avuti anjavo, ozuzumele omurihavi Yehova.’​—Gano 23:17. * (Koona yowenjedhedha.)

16. Nigattikittaga njangarha na olaba mabasa a mudhidhi wotene, ninfwanyela wakula dhavi mavuzoya alimo?

¹⁶ Akala onfuna olabe ninga pionero wa mudhidhi wotene obe onfuna olabe mmabasani a mudhidhi wotene, ninga motagiha olaba o’Beteli, ogattikittaga njangarha ologe ebaribari. Enokala ovaha yowakula yebaribari sabwa ya egumi yawo, mavego ansakuliwe, vina mweddelo wawo. (Ahebreu 13:18) Akala weyo ohikosa elobo enidda Yehova obe enttiya yubuwelo yawo yolemelene, kakumbirha nikamihedho anddimuwa a mmulogoni. Awene anele wukamihedha omulabela Yehova na mubuwelo wokoddela.​—Roma 9:1; Galásia 6:1.

17. Txini enfwanyelihu okosa akala attu annifwara-fwara anonikosa mavuzo sabwa ya abalihu?

¹⁷ Txini enakosiwe akala mwilaboni mwawo mabasa ehu anokoddihiwa, mbwenye alamuleli ahuttidda anowutabutxa vina  anouvuza sabwa ya abali ehu? Onofwanyela ologa dhotedhene dhinziwiwe? Txini ekosile Yezu vavuziwiye na mulamuleli wo Roma? Yezu wahilabihedha nigano ntti na Bibilia ‘nihikalawo nsaka n’omála, nsaka n’ologa,’ noona iyene kakulile elobwene! (Kohelét 3:1, 7; Mateu 27:11-14) Iyo nigafwanyiwa mapadduwo yakene, nikale pasope wila ninagwihedhe vangovini abalihu.​—Gano 10:19; 11:12.

18. Txini enfwanyelihu okosa akala anddimuwa a mmulogoni anonivuza sabwa ya abalihu?

¹⁸ Kito akala muttu mmulogoni olokosa yottega enddimuwa nanda weyo onoziwa yottegaya onakose nni? Anddimuwa a mmulogoni ahikana mabasa a ottiya mulogo wokoddelene, kito akala anddimuwa a mulogo anowuvuza wila wanonihedhemo makaniya onakose nni? Txino muttuya oddo ottegile marho wawo. Bibilia onloga dhahi: ‘Namoona wokuluveleya ddule onloga ebaribari.’ (Gano 12:17; 21:28) Japama weyo wawaddela anddimuwa a mulogo dhotedhene dhinziwiwe mwaha wa makaniya. Anddimuwa a mulogo anofwanyela oziwelamo makaniya wila awodhe omukamihedha namaddawaya, wila mandano aye na Yehova alibe wili.​—Tiago 5:14, 15.

19. Txini enasekeserhihu mutoma ondawo?

¹⁹ David wahilobela dhahi wa Yehova: ‘Ddihiziwa wi nyuwo munziveliwa na murima webaribari.’ (Masalmo 51:6) David wanziwa wila eli yattima-ttima jijile eli mmirimani mwehu. Mudhidhi wotene Akristu ebaribari anofwanyela ‘ologelagana ebaribari muttu na mukwaye.’ Mukalelo wolagiha wila iyo nihittiyana na attu ankosa epaddi ya marelijiau dhina dhottambi ja osunziha ebaribari ya Bibilia. Mutoma ondawo ninele osekeserha, enfwanyelihu okosa nigakala mmabasani a olaleya.