Mavuzo Ankosa Anamengesa
Nsaka nali ana Izrayel mwiddeddereni anja dhilobo dhina ottiya mana vina kwali?
Nsaka nikalile ana Izrayel vyaka 40 mwiddeddereni elobo yaja awene yali mana. (Obud. 16:35) Ottiya dila bili dhavahile Yehova kwali. (Obud. 16:12, 13; Oleb. 11:31) Ottiya ejo ana Izrayel ahikana dhoja dhina.
Motagiha, dila dhinjene Yehova wanttukulela nlogo naye “mburo wafwanyelani osama” wenewo wafwanyeya manje na dhoja. (Oleb. 10:33) Mwa mimburo esi dhotene mmodha wakuweliwa oásis wa Elim, vali “fukuwa kumi na bili dha manje, vali vina mirumu makumatanu na meli”—enkala ninga tamareira. (Obud. 15:27) Niviru Plantas da Biblia na engelezi enologa wi tamarereira wannunuwa mmimburoni dhottiyana-ttiyana vina jilobo yajiwetxa mwiddeddereni “muri wa tamareira wambala dhoja dhinjene, wamburutxa makura vina attu matxikwi na matxikwi amfwanya mundduri mutxiddo mwa miri esi.”
Enkala ninga ana Izrayel vina ahisama mburo munddimuwa onkuweliwa oásis masaka abano onkuweliwa Feiran onkosa mpaddi wa Uadi Feiran. a Nivuru Descobrindo o Mundo da Biblia, na engelezi nihiloga wi “va uadi obe nttittwa nimbudduwa manje mulapeloya bwa makilometru 130 vina nttittwa nolapa vaddiddi, nokoddela vaddiddi vina ninziweya venjene o sinai. Oromana o uadi feiran mpaka apale vang’omela mwinjeya mbara mulapeloya onokwaranya makilometru 45. Oásis obu onokwaranya meturu 600 acima do nivel do mar vina waddamela makilometru 5.” Mburho onkuweliwa oásis vanofwanyeya minazi dhowinjiva vaddiddi vina vahikoddela vaddiddi ofiyedha oladdanihiwa na mmunddani mwa Edeni. Mwa vyaka matxikwi na matxikwi, attu anodhowaga mburo obule sabwa yawi vahikala tamareiras.
Tamareira dhili oásis Feiran
Ana Izrayel abudduwaga o Ejipitu ahittukula ottu wa tirigu wi akosegena pawu na mburo yosasanyedha pawu, enoneya ninga ahittukula dhoja vina makura. Ebaribari wi dhilobo esi kadhagonelile mudhidhi mwinjene. Nlogo nttile nahittukula vina “makuru manddimuwene a mabila, [vina] a ngombe.” (Obud. 12:34-39) Mbwenyi na mudhidhiya sabwa ya mikalelo dhorutxa mwiddeddereni enoneya ninga anenama enjene ahimala okwa. Dhinama dhina ana Izrayel ampa wi aje. Oku dhina ankosana mikutto otaganyiha mikutto dhakuttelani amilugu ottambi. b (Mer. 7:39-43) Masiki dhawene ana Izrayel ahiwodha okanavi dhinama, ninziwa ejuwene sabwa ya mazu alogile Yehova na nlogo nttile nsaka namuttegelani: Aninyu anerege ozeruwa mwiddeddereni ninga akumbuzi mpaka vyaka makumanayi. (Oleb. 14:33) Kinaganyedheya wi makuru a dhinama dha ana Izrayel dhamburutxa mukaka, dila dhina ampa wi aje. Ebaribari wi dhilobo esi kadhawakwanela wi awene aje vamodha na anawa, muttitti wa attu matxikwi na matxikwi mwari mwa vyaka 40. c
Dhinama dhigafwanyile wuvi manje mwiddeddereni? d Enkala ninga nsaka nttile muzogwe wanrubwa venjene vina yanwodheya ofwanya munyofo mwiddeddereni. Nivuru Estudo Perspicaz das Escrituras, Volume 1, enologa wi vyaka 3.500 mundduni, “mmimburoni mwafwanyeya manje elabo ya Arábia dhali dhinddimuwa vaddiddi moladdana na masaka abano. Sabwa ya ofwanyiwa uádi dhinjene dhovaya vina nttittwa muhili manje mwenemo mwakala manje wale dhinowoniha wi masaka a mundduni muzogwe wanrubwa vaddiddi ofiyedha manje ottamaga.” Masiki dhawene, eddeddere yali enddimuwa vaddiddi vina yowopiha. (Olib. 8:14-16) Kohikala matikiniho akosa Yehova a oburutxa manje wi awene na dhinama dhawa amwe se waganyedha agahikwa.—Obud. 15:22-25; 17:1-6; Oleb. 20:2, 11.
Mizé wahawaddela ana Izrayel wi Yehova wahavaha mana ninga yoja wi aziwe wi muttu kankalawo bahi n’ojavi mbwenyi onokalawo na mazu ambudduwa mwano mwa Yehova.—Olib. 8:3.
a Koona A Sentinela, 1º ya Mayu ya 1992, makuku 24-25.
b Bibilia onologa dila bili dhikutteliwe Yehova mukutto wa dhinama. Dila yoroma epadduwile muromile mabasa a onamakutta; dila yanawili epadduwile nsaka na Paskwa. Mapadduwo aba omeli apadduwile yaka ya 1512 AEC, yaka yanawili mmalile ana Izrayel obudduwa mw’Ejipitu.—Onam. 8:14–9:24; Oleb. 9:1-5.
c Omagomo wa vyaka 40 dheddile ana Izrayel mwiddeddereni, ahiwodha okana makuru mang’onovi a dhinama dhagumelani ninga dhottapatta dha mukoddoni. (Oleb. 31:32-34) Masiki dhawene ahidhowavi ajaga mana mpaka ovolowa Mwilaboni Yopikirheliwa.—Jos. 5:10-12.
d Bibilia kanloga wi dhinama dhanja mana, vowi Yehova wahawaddela ana Izrayel wi muttu-muttu addoddege mana animwakwanela vina kuli mpaddi mwina onloga sabwa ya dhinama.—Obud. 16:15, 16.
