1-2. Njedhelo gani nowagalaliha nina Akristu ebaribari?

NJEDHELO elobo yamakamaka. Attu ena anojeedhela wi agatela anele weddeleya deretu, anele walela aima, obe mwa abale ali aredda anele ovulumuwa. Iyo vina ninga Akristu ninojeedhela vilobo dhakakene. Mbwenye njedhelo namakamaka nina iyo tta okala na mukala-kala mwilaboni eswa vina wawona amudhihu akwile avenyihiwaga mukwani.

² Murumiwi Paulo ohiloga: ‘Ddinomuroromela Mulugu . . . wi attu apama na abure anere ovenya mukwani.’ (Mer. 24:15) Murumiwi Paulo kali muttu woroma ologile mazu aba. Nikolo Job wahiloga vina mazu akakene. Iyene wankuluvela wi Mulugu agahimubuwela vina agahimwiyihedha okalawo wili.—Job 14:7-10, 12-15.

3. Kapitulu 15 ya 1 Korinto enikamihedha dhavi?

³ ‘Ovenyihiwa mukwani’ onokosa epaddi ya ‘masunziho oroma’ Akristu. (Aheb. 6:1, 2) Paulo ohiloga makani a ovenyihiwa mukwani anfwanyeya va 1 Korinto kapitulu 15. Iyene wahalebela karta eji Akristu oroma wila alibihe nroromelo nawa. Kapitulu eji enele onikamihedha masaka abano vina enolibiha nroromelo nehu na ovenya mukwani.

4. Niparha na njedhelo na abale akwile ttivi?

⁴ Sabwa ya Yezu ovenyihiwa mukwani iyo nikana njedhelo nawi abale akwile anele ovenyihiwa mukwani. Masunziho aba anokosa epaddi ya “muthaka wapama” walaleyile Paulo akadda Korinto. (1 Kor. 15:1, 2) Iyene wahiloga wi akala Mukristu kanrumela ovenyihiwa mukwani, nroromelo naye kaanana mabasa. (1 Kor. 15:17) Ovenyihiwa mwukwani wa Yezu niparha  na njedhelo nina Akristu nawi anela ovenyihiwa mukwani musogorho.

5-6. Txini entapulela wa iyo mazu anfwanyeya va 1 Korinto 15:3, 4?

⁵ Muromile ologa Paulo sabwa ya ovenyihiwa mukwani, ohenjedhamo dhilobo ttaru mulogani-mwa. Dhilobodha sisi (1) “Kristu okwelé dhothega dhehu.” (2) “Ohekiwa.” (3) ‘Ovenyihiwa mukwani siku nanoraru.’—Kengesa 1 Korinto 15:3, 4.

⁶ Okwa, wekiwa vina ovenyihiwa mukwani wa Yezu, ontapulela eni wa Akristu? Namavuhulela Izaiya wahibaza ologa wi Mesiya agahirimelihiwa “mwilaboni” vina agahekiwa “vali athimbwini.” Ottiya ejo Izaiya wahiloga wi Mesiya ‘agahipwattela miladdu dha attu enjene.’ Yezu ohakwanihedha yoleba eji, mudhidhi operhekiliye mukutto wa yobolo. (Iza. 53:8, 9, 12; Mt. 20:28; Rom. 5:8) Okwa wa Yezu na wekiwa vina ovenyihiwa mukwani ohinifurula mudharini mwa ottega na okwa vina onolibiha njedhelo nehu wi ninele okala mumodhani na amudhihu anavenye mukwani.

7-8. Txini enakamihedha Akristu okuluvela wi Yezu wahivenyihiwa mukwani?

⁷ Sabwa ya Yezu ovenyihiwa mukwani ejo enolibiha nroromelo nehu vina enonikuluveliha wi abale akwile anele ovenyihiwa mukwani. Txini ennikuluveliha wi Yehova wahinvenyiha Yezu mukwani?

⁸ Muvenyihedhiwe Yezu mukwani ohoniwa na attu enjene. (1 Kor. 15:5-7) Muttu woroma omulogile Paulo ottanyuweliwe na Yezu ddi murumiwi Pedro. Nikuru na arumiwi ena ahikaana ebaribari ya mazu a Pedro awi Yezu wahivenya mukwani. (Lk. 24:33, 34) Nomala ohattanyuwela arumiwi aye otene “Kumi na eli.” Osogorhowa ohawoneyela mudhidhi mmodhene anamasunza okwaranya muttengo wa mazana matanu, eji enoneya ninga epadduwile o’Galileya ninga munlogela Mateu 28:16-20. Yezu wahidhowa ‘ogumana vina na mbalaye Tiago,’ odduwene wakodda omuroromela. (Jo. 7:5) Tiago moneliye wi Yezu ovenya mukwani, wahidha omuroromela. Paulo olebile karta eji yaka ya 55 N.K. (Nsaka na Kristu) mudhidhene obule muttu waganyedha ovenya mukwani wa Yezu, wavuza abale amoni mmaleliye-wene ovenyihiwa, sabwani ahikalawo amoni ali ahinatti okwa.

9. Mowiwanana na Merelo 9:3-5, Paulo ovahile dhavi onamona wi Yezu ovenya mukwani?

⁹ Vasogorhova, Yezu wamuttwanyuwela Paulo. (1 Kor. 15:8) Mudhidhene obo Paulo wali mudila yadhowa o Damasku, iyene wahiwa lizu na Yezu ovenyihiwe mukwani vina wahoona txeza yadhana wirimu. (Kengesa Merelo 9:3-5.) Ejile yampadduwele Paulo enoniha wi txibarene Yezu ohivenyihiwa mukwani.—Mer. 26:12-15.

10. Txini emukamihedhile Paulo okaana ebaribari ya ovenyihiwa mukwani wa Yezu vina ebaribari eji emuttukulela okosavo eni?

¹⁰ Onamona wavaha Paulo wanfwanyela okuluveliwa na attu ena, vowi nsakanene nttile iyene wannafwara-fwara Akristu. Paulo mmaleliye oziwa vina okaana ebaribari wi Yezu wahivenyihiwa mukwani, ohiroma olaba vaddiddi wila akamihedhe attu ena oziwa ebaribari eji. Wanvilela ovadiwa, ofugeliwa na obwinawa mwiko, masiki dhawene wandowavi alaleyaga okwa vina ovenyihiwa mukwani wa Yezu. (1 Kor. 15:9-11; 2 Kor. 11:23-27) Paulo wahikaana ebaribari ya mazu alaleyiye, nona wahivilevela opiwa wi abarele ebaribari eji. Kunkuluvela onamoona ovahile Akristu oroma wi Yezu wahivenya mukwani? Vina eji kinlibiha nroromelo nawo wi onele okalawo ovenya mukwani?

11. Attu ena akala o’Korinto akanele nni dhubuwelo dhotowa malago sabwa ya ovenyihiwa mukwani?

¹¹ Attu akala o’Gresiya sidadi ya Korinto ahikaana dhubuwelo dhotowa malago sabwa ya ovenya mukwani, anfiyedha ologa wi “ankwa kanvenya” mukwani. Sabwaya yali yani? (1 Kor. 15:12) Attu arumela dha filozofia akala elabo ya Atena, sidadi ya Gresiya ambedda ebaribari ya ovenya mukwani wa Yezu. Mubuwelo obu wahapatta attu ena akala o’Korinto. (Mer. 17:18, 31, 32) Awene obuwela wi muttu “okwile” dduddule onkosa dhotega, “oliwo” dduddule oli Mukristu oleveleliwe dhottega dhaye, nona karumela ovenya mukwani. Sabwa ya awene okodda ovenya mukwani, nroromelo nawa nali na vayovi. Akala Mulugu kanvenyihile Yezu mukwani, yobolo kiyapitxiwe vina otene ahikala adhari a yottega. Masaka abano vina abale ahinrumeela ovenya mukwani nroromelo nawa kampurana elo.—1 Kor. 15:13-19; Aheb. 9:12, 14.

12. Ninga munlogela 1 Pedro 3:18, 22, ovenya wa Yezu mukwani ottiyanile dhavi na wa attu ena?

¹² Paulo kaganyedha wi “Kristu ovenya mukwani.” Ovenya mukwani wa Yezu wali wa ttima enddimuwa vaddiddi sabwani wahipitta wa abale avenyile mukwani—mmalelani bakwa wili. Paulo wahiloga wi Yezu ‘ddi muttaji wa ovenya mukwani vari va akwile.’ Yezu wali muttaji na mukalelo gani? Wali muttaji vowi ddi muttu woroma wavenyihiwe na ekalelo y’omuyani vina mwari mwa nlogo na attu, ddi muttu woroma wadhowile wirimu.—1 Kor. 15:20; Mer. 26:23; kengesa 1 Pedro 3:18, 22.

13. Paulo ologile ottiyana gani wa Adamu na Yezu?

¹³ Enwodheya dhavi okwa wa muttu mmodha wobolela muttitti wa attu akwile? Paulo ohivaha yowakula ya nivuzo ntti. Iyene wahitapulela ejile epadduwile na nlogo na attu sabwa ya ejile ekosile Adamu vina na ejile ewodheyile sabwa ya mukutto wa Kristu. Mwa ejile ekosile Adamu Paulo ohileba: “Okwa ototeyile na muthu mmodha.” Muttegile Adamu iyene wahivitotela okwa vamodha na naye. Iyo n’apanovi ninotabuwavi na masoso eteyile na ovuru-vuru waye. Mbwenye sabwa ya Mulugu onvenyiha mwanaye, nikana njedhelo nowagalaliha na ovenya mukwani, odhile mwa muttu mmodha Yezu. “Athu etene n’okala ana Adamu, anokwa”, mbwenye ninga mulogele Paulo “na Kristu, etene anovenya mukwani.”—1 Kor. 15:21, 22.

14. Adamu onele ovenyihiwa mukwani? Katapulela.

¹⁴ Mazu aba alogile Paulo wi “athu etene n’okala ana Adamu, anokwa” antapulela nni? Paulo mulogeliye mazu aba wahikaana muyubuweloni wi sabwa yokala ana Adamu nihirava yottega na ohiligana okuwene onnitotela okwa. (Rom. 5:12) Adamu kanakose epaddi ya abale ‘anavenyihiwe mukwani.’ Mukutto wa yobolo kunnimpatta vowi iyene wali muttu woligana vina wele ogana onvanya Mulugu. Dhahene ninga epadduwile na Adamu abale ahiniwelela, nsaka ninadhe “Mwana-Muthu” ‘wattonga,’ anere oyelela “egumi yohimala.”—Mt. 25:31-33, 46; Aheb. 5:9.

15. Bani antaganyihiwa na “etene” abale “anavenye mukwani”?

¹⁵ Katanalela mazu aba alogile murumiwi Paulo wi “n’ovolowelana na Kristu, etene anovenya mukwani.” (1 Kor. 15:22) Mazu aba iyene walebele Akristu akala o Korinto, wi agahivenya mukwani akale wirimu. Akristu abale “akoddelihiwe na Yezu Kristu, ethaneliwe okala nlogo na Mulugu.” Iyene vina ohaloga “athu akwile amuroromelaga Kristu.” (1 Kor. 1:2; 15:18; 2 Kor. 5:17) Mmaleboni Paulo  ohiloga wi ‘nikwaga na mukalelo onladdana na iyene [Yezu] ninokala’ vina ‘vamodha na iyene nivenyaga mukwani na nvenyelo onladdana na waye.’ (Rom. 6:3-5) Dhahene ninga mwavenyele Yezu mukwani ninga muttu womuyani badhowa wirimu. Attikitteliwi otene ali ‘mumodhani na Kristu,’ ànele ovenya mukwani na mukalelo wakakene.

16. Txini yatapulela mazu alogile Paulo wi ‘Yezu wali muthaji’?

¹⁶ Paulo wahalebela Akristu wi awene agahivenyihiwa ninga ‘athaji mwa abale etene angona mukwani.’ Kobuwela wi attu ena ninga Lazaro, ahivenyihedhiwa okala mwilaboni ya vati, Yezu wali muthaji wa ovenyihiwa mukwani bakela egumi yohimala ninga muttu womuyani. Iyene onoladdanihiwa na milima dhoroma dhamperhekela ana Izrayeli Mulugu. Paulo mulogeliye wi Yezu ‘wali muttaji’ eji yalagiha wi musogorhomwa attu ena agahidhowa okala wirimu. Arumiwi na anamafwara ena ‘anovenyihiwa mukwani’ wi adhowe wirimu dhahene ninga epadduwile na Yezu.

17 Abale ali mowiwanana na Yezu mudhidhi gani onakelani nlivo nawa na odhowa wirimu?

¹⁷ Ovenyihiwa mukwani wa odhowa wirimu ologile murumiwi Paulo wa abale ‘ali mowiwanana na Yezu’, kuwapadduwile mudhidhene obule walebeliye akadda Korinto. Paulo woniha wi eji egapadduwile musogorho. “Mudhidhi w’ovenya muthu-muthu, onothiyana: oromile ddi Kristu, oli muthaji; osogorhowa anere ovenya akadda Kristu nsaka nineyeliye.” (1 Kor. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) Iyo ninkala ‘nsakanene ntto’ nalogile murumiwi Paulo. Arumiwi na anamafwara ena ottikitteliwa, mukwilani anjedhela nlivo nokala wawa wirimu avenyaga mukwani na nvenyelo ‘onladdana na wa [Yezu] njedhelo nokuluveleya.’

18. (a) Ninlogelani wi ohikalawo ovenya mukwani onfwarela wa abale andowa wirimu? (b) Ninga munlogela 1 Korinto 15:24-26 dhilobo gani dhinapadduwe wirimu?

¹⁸ Akristu otene ororomeleya ahinadhowe okala na Yezu wirimu anna njedhelo gani? Awene vina akana njedhelo novenya mukwani. Bibilia onloga wi Paulo na ena agadhowile wirimu ‘agahivenya mukwani ninga attaji mwa abale akwile.’ (Fil. 3:11) Eji enlagiha wi egahikalawo dila yina ya onvenya mukwani? Eji enowiwana na ejile elogile Job sabwa ya njedhelo na musogorho. (Job 14:15) ‘Attikitteliwi anele okala na Kristu nsaka  nineyeliye;’ kuloga anele okala vamodha na Yezu, agatolotxaga olamula wotene, onddimuwa wotene na owodha wotene. “Mwiddani womariha onamutolotxiye, ddi okwa.” Txibarene, otene abale anadhowe wirimu kanakwe vina. Txini enapadduwele abale anakale velalaboni ya vati?—Kengesa 1 Korinto 15:24-26.

19. Abale anakale velaboni ya vati anna njedhelo gani?

¹⁹ Abale anakale velaboni ya vati anna njedhelo gani? Awene akana njedhelo na mazu aba alogile murumiwi Paulo awi: ‘Ddinomuroromela Mulugu . . . wi attu apama na abure anere ovenya mukwani.’ (Mer. 24:15) Mohaganyedha kahiye aliganivi anavenyihedhiwe odhowa wirimu, mazu aba antonyihedha wi onele okala ovenyihiwa mukwani mwilaboni ya vati.

20. Njedhelo nawo ninliba dhavi?

²⁰ Kavali waganyedha “onele okalawo ovenyihiwa mukwani”! Abale anavenyihedhiwe wi akale velaboni ya vati anelege okalawo na mukalakala. Jokuluveliha wi njedhelo ntti ninele wakwanihedheya. Njedhelo ntti ninodhana nipangarhazo wa abale ayelelile amudhawa mukwani. Awene anele ovenyihiwa mukwani mudhidhi onarome ‘olamulela wa wirimu . . . onemeleliwe na Yezu na attikitteliwi mwari mwa vyaka 1.000.’ (Ovuh. 20:6) Akala onopadduweliwa elobo-txilobo, enauttukulele okwa Olamulela wa Kristu ohinafiya kakuluvela wi nsaka ntto nigafiya weyo onele ovenyihiwa mukwani. Nroromelo ntti “kaninpela malago.” (Rom. 5:5) Eji enolibiha nroromelo nehu ovanene vina enowenjedhedha wagalala wa odhowavi nimulabelaga Mulugu. Ottiya ejo 1 Korinto kapitulu 15, ohikana dhilobo dhina dhinfwanyeelihu osunza, mutoma onfwarela onere ologa sabwa ya ejuwene.