1-2. Nina sabwa gani dhapama dhinnittukulela waweddiha attu ena na okwela woweddeyana?

IYO NIHIKANA mwaha dhinjene dhowalagiha attu ena okwela woweddeyana. Ninalagihe dhavi okwela woweddeyana? Yowakula ya nivuzo ntti enfwanyeya mmaleboni a gano anloga dhahi: ‘Kuttiye watonyihedha attu okwela woweddeyana. . . . Ogakosa dhawene Mulugu na attu anoziveliwa na weyo anowuriha.’ ‘Muttu onaweddiha akwaye na okwela woweddeyana onopurelamo mwinyene.’ ‘Onlagiha okwela woweddeyana vina ttagaraga onogonela mwilaboni.’—Gano 3:3, 4; 11:17; 221:21.

² Malebo aba a gano ahiloga sabwa ttaru dhinfwanyelelihu olagiha okwela woweddeyana. Yoroma, olagiha okwela woweddeyana ononikamihedha okala orumeliwa vamentoni va Mulugu. Yanawili, olagiha okwela woweddeyana, ononikamihedha iyo nanya. Motagiha, ninolibiha mandano ehu na attu ena. Yaneraru, okwela woweddeyana ononittukulela musogorho mpo okana mareliho menjene otaganyiha na egumi yohimala. Ottiya ejo, iyo nihikana sabwa dhinjene dhinnittukulela wiwelela mazu aba a Yehova anloga: ‘Mweddelegena ttagaraga vina okwela woweddeyana.’—Zak. 7:9.

3. Mavuzo gani anakuliwe mwari mwa nsunzo ntti?

³ Mwari mwa nsunzo ntti iyo ninele osekeserha dhowakula dha mavuzo manayi. Bani anfwanyela iyo walagiha okwela woweddeyana? Txini ensunzihu na nivuru na Ruti sabwa yolagiha okwela woweddeyana? Ninawodhe dhavi olagiha okwela woweddeyana masaka abano? Dhopurelamo gani dhinkana abale antonyihedha okwela woweddeyana?

4. Ninawodhe dhavi omutagiha Yehova nigalagihaga okwela woweddeyana? (Marko 10:29, 30)

⁴ Nsunzo nivirile, nihinikamihedha wona wi Yehova—onatonyihedha bahi okwela woweddeyana—abale animukwela vina animulabela. (Dan. 9:4) Iyo vina ninofuna ‘ottukula mweddelo wa Mulugu, vowi nili anaye anakweliye.’ (Ef. 5:1) Sabwa ya ejuwene, iyo ninofwanyelela waweddiha abali na arogora—na okwela woweddeyana.—Kengesa Marko 10:29, 30.

5-6. Yotagiha gani ennikamihedha ononelamo nzu ntti “weddeyana”?

⁵ Iyo niganonelamo pama entapulela nzu ntti okwela woweddeyana, ninele ofwanya mikalelo dhapama dhowalagiha abali na arogora. Wi niwodhe ononelamo entapulela nzu ntti okwela woweddeyana, ndowe niladdanihe na mazu aba anziwiwa na attu otene weddeyana. Katanalela yotagiha enfwarela.

 ⁶ Muttu onttidda mabasa vyaka dhinjene empereza modhene, muttu ninga oddo masaka abano ninologa wi namalaba woweddeyana. Mwa vyaka esi dhetene dhinlabiye iyene txipo kanamugumanagana mwinya wa mabasaya, masiki dhawene iyene onodhowavi ewelelaga esile dhinfuniwa vamabasaniva. Iyene kanziveliwa mpara obule wa mabasa, masiki dhawene onowagalala sabwa yokana mabasa aninvaha elobo yomukaliyawo. Iyene kanattiye mabasaya, onelege odhowavi attiddaga mabasa aye mpaka mudhidhi onafwanyihe mena anamuzivele.

7-8. (a) Txini enimuttukulela muttu olagiha okwela woweddeyana? (b) Ninfwanyelela nni osekeserha versu dhing’onovi dha nivuru na Ruti?

⁷ Ottiyana olivo wa weddeyana ninga mulogiwani va  ddima 6 na okwela woweddeyana enoneya na ejile eli mmirimani mwa muttu. Txini yattukuleli emeleli a Mulugu nsaka na wale olagiha okwela woweddeyana? Kahiye sabwa yawi awene anfuniwana olagiha okwela woweddeyana, akosile ejuwene sabwani murima wawa bwattukuleli olagiha okwela woweddeyana. Ndowe nitanalele yotagiha ya Davidi. Murima wa Davidi bumuttukuleli omulagiha okwela woweddeyana marho waye Jonata masiki babi wa Jonata vafuniye ompa. Muvirile vyaka dhing’onovi Jonata bamalile okwa, Davidi wahidhowavi amulagihaga okwela woweddeyana mwana Jonata, Mefiboset.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ Iyo ninele osunza venjene sabwa yokwela woweddeyana nigatanalela versu dhing’onovi dha nivuru na Ruti. Txini ensunzihu sabwa ya okwela woweddeyana nigatanalela dhotagiha dha attu anlogiwa munivuruni ntti? Esi dhinasunzihu, ninawodhe dhavi wakamihedhana abali na arogora mmulogoni? *

9. Txini yamuttukuleli Nowemi wubuwela wi Yehova wahimwika ekotti?

⁹ Munivuruni na Ruti, ninowengesamo nipadduwo na Nowemi na muwenyaye Ruti vina mulobwana wakuweliwa Boaz wamuroromela Mulugu wali mwana mmudhi wa mamuni wa Nowemi. Sabwa ya dala yattiddile motto elabo ya Izrayel, Nowemi na mamunaye vina na anaye eli ahimwalela o Mowabi. Akalaga wenewo, mamuni wa Nowemi wahikwa. Anaye eli ahitela, mokubanyiha mwene anayeya vina ahikwa. (Ruti 1:3-5; 2:1) Sabwa ya masoso amugwelile Nowemi, iyene wahikubanya venjene. Sabwa ya okubanya wottabwa Nowemi wahifihedha ologa wi Yehova ddamutotela makattamiho. Ndowe none mazu alogile  Nowemi amwaddagana Yehova: ‘Yehova ohiddirumela masoso.’ “Nabuya wowodha-wodha odhaliha owawa mmirimani mwaga.” Owenjedhedha: ‘Yehova namadhulu-dhulu oddittiya na murima wokubanya.’—Ruti 1:13, 20, 21.

10. Yehova wonile dhavi mazu a Nowemi?

¹⁰ Yehova wonile dhavi mazu a Nowemi? Iyene kamwekile ekotti. Mottiyana na ejuwene, iyene wahimweddela ttagaraga. Yehova wahinonelamo wi ‘segedho enorimeliha malago a muttu wa zelu.’ (Koh. 7:7) Bilivi dhawene, Nowemi wanfwanyela ononelamo wi Yehova walivi na iyene. Mulugu omukamihedhile dhavi Nowemi? (1 Sam. 2:8) Iyene ohimulabihedha Ruti wi amutonyihedhe okwela woweddeyana Nowemi. Ruti wali womala-nawale vina na mukalelo waderetu wahimukamihedha nyezelaye olibiha wili epaddi yaye yomuyani vina yomaningoni. Txini ensunzihu na yotagiha ya Ruti?

11. Txini enattukulela abali na arogora wakamihedha abale akukumuwile vina ojeyile?

¹¹ Okwela woweddeyana ononittukulela wakamihedha abale ojeyile obe akukumuwile. Dhahene ninga Ruti omukamihedhile Nowemi, abali na arogora masaka abano ali omala-nawale wi akamihedhe abali a mmulogoni ojeyile obe akukumuhile. Wakwela wawa abali na arogora, onowattukulela okosa elobo-txilobo wi akamihedhe. (Gano 12:25; 24:10) Jijuwene emuttukuleli murumiwi Paulo ovaha nikokomezo ntti: “Mwapangarhaze akukumuwile, mwalibihe murima ojeyile, mwavilelege athu otene.”—1 Tes. 5:14.

12. Mukalelo mmodha womukamihedha mbali obe murogora wojeyile buvi?

¹² Mukalelo mmodha wamakamaka wa omukamihedha mbali obe murogora okukumuwile, ku onvuruwana vina omutonyihedha wi ninomukwela. Yehova onowagalala agawonaga okamihedhaga nibila naye. (Masal. 41:1) Jijuwene enloga Gano 19:17: “Onrumela oboleyiwa na muyelegi, omboleyile Nabuya; onapereke ddi Nabuyene.”

13. Ruti ottiyanile dhavi na Orpa, txini emuttukuleli Ruti olagiha okwela woweddeyana? (Kang’ana foto ya kapa.)

¹³ Iyo ninele ononelamo pama entapulela okwela woweddeyana nigasunza ejile empadduweli Nowemi mumalile mamunaye okwa na anaye eli. Nowemi mwiwaliye wi ‘Yehova kadduwalile nlogo naye wansapelavi’ ohigana wiyelela mwilaboni mwaye. (Ruti 1:6) Awenyaye oheli ahigana vina odhowa vamodha na iyene. Akosaga oleddo wawa, Nowemi wahiloga dila ttaru awaddelaga awenyaye wi anfwanyelela wiyelela o Mowabi. Txini epadduwile? Ninengesa dhahi: “Orpa omukubatha nyezele ompaganya ovenyavo. Ruti okodda omwalana na nyezele.” (Ruti 1:7-14) Sabwa ya Orpa wiyela, iyene ofwarile ejile yalogile Nowemi jijuwene yafwanyeliye okosa. Mbwenye Ruti kakosile ejuwene. Masiki vaniyena ofuru wowiyela, sabwa ya omulugagiha okwela woweddeyana, iyene wahidhowavi bagamukamihedha Nowemi. (Ruti 1:16, 17) Ruti  wahisakula okalavi na Nowemi, kele omageleliwa okosa ejuwene, iyene okosile ejuwene sabwani welo sakula. Yosakula ya Ruti ewoniya okwela woweddeyana watxibarene. Txini ensunzihu na nipadduwo ntti?

14. (a) Masaka abano, yosakula gani enkosa abali na arogora? (b) Mowiwanana na Ahebreu 13:16, merelo gani apama animuzivela Mulugu?

¹⁴ Okwela woweddeyana ononittukulela okosa opitta ejile enjedheliwihuna. Masaka abano enopadduwa yakakene yapadduwa masaka a wale, abali enjene anowalagiha okwela woweddeyana abali na arogora masiki abale ahinaziwani ankala dhilabo dhina. Motagiha, awene agaziwa wi okalawo murudda opadduwile efoyo, awene anotamela mikalelo wi awodhe wakamihedha. Akala mbali wa mmulogoni onofwanyiwa dhorutxa, awene anotamela mikalelo dhowodha omukamihedha. Dhahene ninga epadduwile nsaka zana noroma, abali o Masedoniya ahikosa venjene opitta ejile yajedheliwanina. Masaka abano abali anovivelela na murima wotene, wi avahe mudhidhi wawa vina esile dhinani ‘bari munwodhelaniʼ wi akamihedhe abali ena anfwanyiwa makattamiho. (2 Kor. 8:3) Yehova onowagalala venjene agawonaga emeleli aye alagihagana okwela!—Kengesa Ahebreu 13:16.

15-16. Ruti wonihile dhavi wi wali muttu wa ntidi?

¹⁵ Iyo ninele osunza dhotagiha dhinjene dhinaloge mukalelo omukamihedhile Ruti nyezelaye Nowemi. Ndowe nisekeserhe masunziho mang’onovi.

¹⁶ Okalela ntidi. Ruti muviperekeliye wi anvelele nyezelaye o Juda, Nowemi vamaromo wahikodda nikamihedho naye. Mbwenye Ruti wahikanelavi ntidi. Txini edhile opadduwa? Bibilia onloga dhahi: “Nowemiyá ewaga mazu aba a ntidi, kalogilena vina.”—Ruti 1:15-18.

17. Txini enanikamihedhe okalelavi ntidi nigavahaga nikamihedho?

¹⁷ Ensunzihu: Enofuneya okala attu ovilela vina okalela ntidi wi niwodhe omukamihedha mbali ofwanyiwe makattamiho. Murogora onveda nikamihedho txino vamaromo onodhaga okodda nikamihedho nehu. * Ejo egapadduwa okwela woweddeyana, onele onikamihedha okosa muli mwetemwene wi nikalevi na iyene nimukamihedhaga. (Gal. 6:2) Nijedhelaga wi movira wa mudhidhi iyene onele wakela nikamihedho nehu nanda nikamihedho ntti ninele omulibiha.

18. Txini egamuttukuleli Ruti onyimuwa?

¹⁸ Kumaguvele onyimuwa. Mudhidhi ofiyile Nowemi na Ruti o Belemi, Nowemi wahafwanya amwanddamani aye. Iyene omala wawaddela dhahi: ‘Ddidhowaga ddidhowile na mada odhala, Yehova oddiyelihile madavi.’ (Ruti 1:21) Katanalela mukalelo wewilemo Ruti mwiwaliye mazu aba a Nowemi! Ruti wahimukamihedha Nowemi muleddoni mwetemwene vina Ruti wahikalavi na iyene anvaha nipangarhazo. Ahedda malabo menjene mpaka ofiya oleddo wawa. Masiki dhawene, Nowemi wahiloga dhahi: ‘Yehova oddiyelihile madavi.’ Na mazu aba Nowemi ela woniha-wene wi katamalela nikamihedho nivahiwiye na Ruti. Mazu aba agahimukubanyiha venjene Ruti! Mbwenye Ruti kanyimuwile, iyene wahikalavi na Nowemi.

19. Txini enanikamihedhe okalavi na muttu osegedheyile na makattamiho?

¹⁹ Ensunzihu: Masaka abano, murogora osegedhehile na makattamiho txino onodhaga ologa na iyo na makalelo ohifwanyelela—vina  okodda nikamihedho nininvahihu. Mbwenye ejo egapadduwa kanimaguvele onyimuwa. Ottiya ejo ninofwanyela okalavi na murogoraya onveda nikamihedho vina nimukumbire Yehova wi anikamihedhe ofwanya marhe mena a owodha onvaha nipangarhazo.—Gano 17:17.

20. Bani onvahile Ruti nikamihedho nafuniye wi adhowevi amukamihedhaga Nowemi?

²⁰ Ovahe nipamgarhazo ninfuna muttuya. Ruti wahimulagiha okwela woweddeyana Nowemi, mbwenye iyene vina wanfuna nipangarhazo. Yehova wahimulabihedha Boaz wila ampangarhaze. Boaz ohiloga dhahi na Ruti: ‘Yehova auttuvele dhapama dhotene dhikosiliwe; Yehova, Mulugu wa Izrayel awudhalihedhe dhorela dhinfwanyeleliwe, weyo odhile ottawela mmakapwani mwaye.’ Mazu aba a Boaz ahimulibiha venjene Ruti. Nanda Ruti wahimwakula dhahi Boaz: “Ddi nyuwo oddipangarhazile, ologile mmurimani mwaga, miyo mwimeleli wenyu.” (Ruti 2:12, 13) Boaz wahimpangarhaza Ruti vina wahimulibiha wi aneyelele mundduni.

21. Ninga munlogela Izaiya 32:1, 2, txini enfwanyela okosa anddimuwa a mmulogoni?

²¹ Ensunzehu: Abale anatonyihedha okwela woweddeyana attu ena masaka mena awene vina anofuna opangarhaziwa. Dhahene ninga mwakosile Boaz wamulibihile Ruti moniliye opama wakosiliye, anddimuwa a mmulogoni anofwanyela watamalela abali na arogora agona opama onakoselani attu ena. Watamalela wawa abali aba onele walibiha wi awene adhowegevi akoselaga dhilobo dhapama attu ena.—Kengesa Izaiya 32:1, 2.

22-23. Txini ekamihedhile otxinja mubuwelo wa Nowemi nanda sabwaya jani? (Masalmo 136:23, 26)

²² Muvirile mudhidhi mung’onovi, Boaz wahakosela dhilobo dhapama Ruti na Nowemi  modhela wavaha dhoja. (Ruti 2:14-18) Nowemi wewilemo dhavi sabwa ya opama oku wakosile Boaz? Iyene ohiloga: ‘Yehova amururihe vowi iyene owatonyihedha ttagaraga aliwo na akwile.’ (Ruti 2:20a) Nowemi wahitxinja mukalelo waye wa wubuwela! Vamaromo iyene wela wunla alogaga wi Yehova wahimugwiyedha masoso mbwenye ovano iyene onologa dhahi na wagalala: ‘Yehova . . . kattiyile olagiha merelo aye a okwela woweddeyana.’ Txini emukamihedhile Nowemi otxinja mukalelo waye wa wubuwela?

²³ Omamalelowa Nowemi wahona nikamihedho na Yehova mwigumini mwaye. Yehova wahimulabihedha Ruti wi amukamihedhe Nowemi obudduwa o Mowabi ofiyedha o Juda. (Ruti 1:16) Nowemi vina wahona nlada na Yehova mudhidhi wamulabihedhile Yehova Boaz wali ‘mvuni wawa’ wi akamihedhe ayana aba eli modhela wavaha dhoja. * (Ruti 2:19, 20b) Nowemi txino wahidha wubuwela dhahi ‘ovano ddinononelamo, Yehova txipo kaddittiyile. Iyene onokalavi na miyo mudhidhi wotene.’ (Kegesa Masalmo 136:23, 26.) Txino Nowemi wahimutamalela venjene Boaz na Ruti sabwa ya nikamihedho nanvahilani! Otene ahagalala venjene mumonilani Nowemi eyelelaga wagalala waniye vina amulabelaga Yehova mumodhani.

24. Sabwaya jani enfuneyela odhowavi banigalagiha okwela woweddeyana abali na arogora?

²⁴ Txini esunzilehu na nivuru na Ruti sabwa ya olagiha okwela woweddeyana? Okwela woweddeyana ononikamihedha okanavi ntidi nigakamihedhaga abali na arogora asegedheyile na makattamiho. Ononittukulela vina okosa elobo-txilobo wi nidhowegevi nakamihedhaga. Anddimuwa a mmulogoni anofwanyela watamalela vina walibiha abale analagiha abali ena okwela woweddeyana. Wawona abali asegedheyile na makattamiho alibaga mpaddi womuyani vina eyelelaga mandano awa na Yehova enonagalaliha venjene. (Mer. 20:35) Sabwaya jani enfwanyelela iyo odhowavi nilagihaga okwela woweddeyana? Sabwani ninofuna omutagiha vina omwagalaliha Yehova Mulugu ‘wodhala okwela woweddeyana.’ —Obud. 34:6; Masal. 33:22.