Kututuluka ha Chikuma

Yika Mbimbiliya Yakwamba Hakutwala ku Chihanda cha kumi?

Yika Mbimbiliya Yakwamba Hakutwala ku Chihanda cha kumi?

Kumbululo lia Mbimbiliya

 A-Izalele a ku shakulu te katamba kukwasa uwayilo wamwenemwene ha kuhana chihanda cha kumi a ya yize apwile ni kukalakala ha mwaka. Zambi kaalwezele ngwenyi: “Nuhane chihanda cha kumi cha kwoka cha mbuto yenu yize muyisoka mu minda yenu mwaka ha mwaka.”—Shimbi Yamuchiali 14:22.

 Shimbi jize Zambi ahanyine kuli Mose jinachingiko shimbi ya kuhana chihanda cha kumi. Akwa-Krisu musono keshi kukaula shimbi ya Mose, kashika ayo kafupiwile kuhana chihanda cha kumi ngwe chize alingile A-Izalele. (A-Kolosu 2:13, 14) Alioze, hita Mukwa-Kristu “akahane nikulita ni chize hanapale mu mbunge yenyi: hi ni wuli ko, hanji ngwe hamukapwola: mumu Zambi kakuzanga chihanyi wa kusehejela”.—2 A-Korindu 9:7.

 Chihanda cha kumi mu Mbimbiliya—Mu “Usendo Ukulu”

 Chihanda cha kumi kakuchitongola mu chihanda cha Mbimbiliya chize akuvuluka ngwo usendo ukulu. Kanji-kanji chihanda cha kumi kakuchivuluka mu Mbimbiliya ha mashimbu waze A-Izalele apwile ni kukaula shimbi ya Mose. Alioze, kuli sango jikwo jize jakuhanjika ha chihanda cha kumi shimbu kanda Mose achitambula shimbi.

Mashimbu waze Mose te kanda achitambula shimbi

 Kulita ni Mbimbiliya, mutu mutango yoze wahanyine chihanda cha kumi kapwile Apalahama. (Uputukilo 14:18-20; A-Hepreu 7:4) Chihanda cha kumi chize Apalahama ahanyine ha chisuho chimuwika, kachihanyine kuli mwanangana ni Sasendote wa mu mbonge ya Saleme. Kushi nawa sango jikwo jize jinasolola ngwo Apalahama hanji ana jenyi kahanyine nawa chihanda cha kumi ha yisuho yimwe.

 Mutu wamuchiali yoze Mbimbiliya yakutongola ngwo kahanyine chihanda cha kumi kali Yakomba, mujikulu wa Apalahama. Iye kalakenyene kuli Zambi ngwo ni te mamuwahisa, ‘iye mahana chihanda cha kumi ha yeswe yize te matambula.’ (Uputukilo 28:20-22) Kulita ni akwa-kuhengwola, chinasoloka ngwe Yakomba kahanyine milambu ya tushitu ngwe chihanda cha kumi. Yakomba kamanununwine chilakenyo chenyi cha kuhana chihanda cha kumi, chikwo nawa, iye kakapwile ni kushinjila usoko wenyi hanga ahane chihanda cha kumi.

Ha mashimbu waze atu apwile ni kukaula shimbi ya Mose

 A-Izalele a ku shakulu katambwile shimbi ya kuhana chihanda cha kumi ngwe jila ya kukwashilamo uwayilo wa mu chifuchi cho.

  •   Chihanda cha kumi te chapwile ni kukwasa waze apwile mu mulimo wa shimbu lieswe ngwe A-Levi kuchingako ni a sasendote waze kakapwile ni chihela cha kulimina. (Kwalula 18:20, 21) A-Levi waze kakapwile asasendote katambwile yihanda ya kumi kuli atu ni kuhana “yihanda yeswe ya ku kumi” kuli asasendote.—Kwalula 18:26-29.

  •   Chinasoloka ngwe chihanda cha kumi chamuchali chize te chakukwasa A-Levi ni atu akwo, te katamba kuchihana mwaka ha mwaka. (Shimbi Yamuchiali 14:22, 23) Chihanda cha kumi chamuchali kapwile ni kuchizachisa ha chimwe chiwanyino chilemu, chikwo nawa ha miaka yimwe, chihanda cha kumi kapwile ni kuchitetela kuli atu waze te yiswale hanga chaakwase ku mwono wo.—Shimbi Yamuchiali 14:28, 29; 26:12.

 Kuchi chihanda cha kumi te akuchalula? A-Izalele te katamba kuhana chihanda cha kumi lia yize te akucha ha mwaka. (Ulevi 27:30) Nyi ngwe ayo kasakwile kuhana mbongo ngwe chihanda cha kumi, shimbu ahane chihanda cha kumi cha yize akucha ha mwaka, ayo te katamba kuwezela 20 pursentu ya mbongo. (Ulevi 27:31) Ayo kaatowezele hanga apwe ni kuhana “Chihanda cha kumi cha ngombe ni mapanga ni pembe eswe.”—Ulevi 27:32.

 A-Izalele kapwile ni kuteta ha kumi lia yimuna waze apwile no, ni kuchizaho chimuna umuwika. Shimbi te yakwamba ngwo o te katamba kuhengwola chimuna wacho hanga amutale nyi kanapeme ni ka, chikwo nawa te katambile kwalumuna ni kusaho chimuna mweka chipwe kusalakanyisaho mbongo. (Ulevi 27:32, 33) Alioze, chihanda cha kumi chize te akuzachisa ha chiwanyino cha mwaka, te mahasa kuchisalakanyisa ni mbongo. Chino te chakukwasa A-Izalele waze apwile kusuku hanga ahase kuya kuchiwanyinyo chacho.—Shimbi Yamuchiali 14:25, 26.

 Shimbu lika A-Izalele te apwile ni kuhana chihanda cha kumi? A-Izalele te kakuhana chihanda cha kumi mwaka ha mwaka. Alioze ha mwaka wamuchishimbiali A-Izalele te keshi kulima mumu lia mwaka wacho wakuhwima. (Ulevi 25:4, 5) Kashika mumu lia mwaka wamuchishimbiali wa uhwimino, A-Izalele te keshi kufupiwa kufweta chihanda cha kumi ha mwaka wa kucha. Ha mwaka wamuchitatu ni wamuchisambano mukachi ka mwaka wamuchishimbiali, A-Izalele kapwile ni kuteta chihanda chamuchiali cha kumi cha mwaka ni yiswale ni A-Levi.—Shimbi Yamuchiali 14:28, 29.

 Yika te yakulingiwako nyi ngwe mutu kafwetele chihanda cha kumi? Shimbi ya Mose te kuyishi kuhana usongwelo ha yize muyilingiwa kuli yoze te keshi kuhasa kufweta chihanda cha kumi. O te katamba kuhana chihanda cha kumi chakuhona kwashinjila. Chekwamba, A-Izalele kapwile ni kuchilinga mumu kanyingikine ngwo chili chuma chilemu, hi ko mumu lia kwivwa woma wakwamwesa lamba. (Shimbi Yamuchiali 26:12-15) Kuli Zambi, nyi ngwe umwe mutu keshi kufweta chihanda cha kumi, chapwile ngwe kaneyi kuli iye.—Malakia 3:8, 9.

 Shina kufweta chihanda cha kumi chapwile chuma chikalu? Ka. Zambi kalakenyene A-Izalele ngwenyi nyi ngwe ayo mahana chihanda cha kumi, iye maawahisa, chikwo nawa ayo kechi kuhona chuma nichimwe. (Malakia 3:10) Chikwo nawa, A-Izalele te kakumona lamba muze akwehuka kuhana kuli Yehova chihanda cha kumi. Kashika, nyi ngwe A-Izalele mecha kuhana yihanda ya kumi, Asasendote ni A-Levi te mapinda chinji mu mulimo wo wa shimbu lieswe. —Nehemia 13:10; Malakia 3:7.

 Chihanda cha kumi mu Mbimbiliya—Mu “Usendo Waha”

 Muze Yesu apwile hano hashi, atu waze apwile ni kuwayila Zambi te kakuhana chihanda cha kumi. Alioze muze iye afwile, shimbi yakuhana chihanda cha kumi yahwile.

Ha mashimbu a Yesu

 Mu Usendo Waha, Mbimbiliya yakusolola ngwo A-Izalele kanungine ni kuhana chihanda cha kumi muze Yesu apwile hano hashi. Yesu kanyingikine ngwenyi, ha mashimbu jacho A-Izalele te katamba kuhana chihanda cha kumi, alioze iye te kakuhisa alongeshi a shimbi ni A-Fwariseu mumu ayo te kakulihulikila ha kufweta chihanda cha kumi ni ‘kulengulula yikuma yilemu chinji ya Shimbi, chekwamba, kupatula ni ululi, keke ni ushishiko.’—Mateu 23:23.

Hanyima lia kufwa cha Yesu

 Hanyima lia kufwa cha Yesu, A-Izalele te kafupiwile nawa Kuhana chihanda cha kumi mumu kufwa chenyi chanehene songo ha shimbi ya Mose, kuchingako shimbi “ya kutambula yihanda ya kumi kuli atu.”—A-Hepreu 7:5, 18; A-Efwesu 2:13-15; A-Kolosu 2:13, 14.

a Chihanda cha kumi “chili chihanda chize mutu akusa ku tenga hanga alinge yimwe. Kulita ni Mbimbiliya, chihanda cha kumi kakuchizachisa mu uwayilo.”—Harper’s Bible Dictionary, page 765.