Kututuluka ha Chikuma

Spiritu Yisandu Yika Yinalumbunuka?

Spiritu Yisandu Yika Yinalumbunuka?

Kumbululo lia mu Mbimbiliya

 Spiritu yisandu yili tachi ja Zambi. (Mika 3:8; Luka 1:35) Mbimbiliya yakwamba ngwo, ‘kakutuma spiritu yenyi’ ku chihela cheswacho mazanga hanga amanunune upale wenyi.—Samu 104:30; 139:7.

 Mu Mbimbiliya liji “spiritu” linakatuka mu limi lia Hepreu ruʹach ni mu limi lia Ngregu pneuʹma. Kanji-kanji, liji liacho liakulumbunuka tachi ja Zambi, hanji spiritu yisandu. (Uputukilo 1:2) Alioze mu Mbimbiliya, liji liliene mulihasa kupwa ni ulumbunwiso ukwo, ngwe:

  •   Mwiku.—Habakuke 2:19; Usolwelo 13:15.

  •   Fuji.—Uputukilo 8:1; Yoano 3:8.

  •   Mwiku wa mwono uze watwama mu yitangiwa ya mwono.—Yombi 34:14, 15

  •   Kupwa cha mutu.—Kwalula 14:24.

  •   Atu waze akwete mujimba wa spiritu, ngwe Zambi ni angelo.—1 Mianangana 22:21; Yoano 4:24.

 Ulumbunwiso weswe au unasolola ngwo, spiritu hi chuma chize atu mahasa kumona ko. Chizechene nawa, spiritu ya Zambi yapwa ngwe “fuji, kuyishi kumoneka, hi chuma chize mutuhasa kukwata ko, alioze yili ndundo.”—An Expository Dictionary of New Testament Words, by W. E. Vine.

 Mbimbiliya yakusolola nawa spiritu yisandu ngwe kwoko hanji “minwe” ya Zambi. (Samu 8:3; 19:1; Luka 11:20, tesa ni Mateu 12:28.) Chizechene ngwe yilangaji akuzachisa moko ni minwe hanga alinge milimo yo, Zambi kakuzachisa spiritu yenyi yisandu hanga alinge yuma ngwe:

Spiritu yisandu hi mutu ko

 Amu Mbimbiliya yakusolola spiritu ngwe moko, “minwe,” hanji “mwiku” wa Zambi, chinalumbunuka ngwo spiritu yacho hi mutu ko. (Kutuhuka 15:8, 10) Moko ja umwe chilangaji kechi kuhasa kukalakala ukawo, chakuhona mujimba ni manyonga ja mutu. Chizechene nawa, spiritu yisandu ya Zambi kuyishi kukalakala ukawayo, Zambi mwe wakuyisongwela. (Luka 11:13) Mbimbiliya yakutesa nawa spiritu ya Zambi ni meya, ha mashimbu amwe kakuyitesa ni ufulielo ni chinyingi. Yilweza yino yinasolola ngwo spiritu yisandu hi mutu ko.—Izaia 44:3; Yilinga 6:5; 2 A-Korindu 6:6.

 Mbimbiliya yakusolola jina lia Yehova Zambi ni lia mwanenyi Yesu Kristu. Alioze mu Mbimbiliya kumushi chihela haze hanasolola ngwo spiritu yisandu jina yikwete. (Izaia 42:8; Luka 1:31) Muze mukwa-Kristu Eshetevau amwene malilu kupalikila mu umwe usolwelo, iye kamwenemo wika atu aali hi atatu ko. Mbimbiliya yinambe ngwo: ‘Aye, wa too ni spiritu yisandu, yahulikila mwilu, yamona uhenya wa Zambi, ni Yesu kanamana ku chindume cha Zambi.’ (Yilinga 7:55) Spiritu yisandu yapwile tachi ja Zambi mu yitanga, tachi jacho je jakwashile Eshetevau kupwa ni usolwelo wacho.

Malongeso a mahuza hakutwala ku spiritu yisandu

 Malongeso a mahuza: Kulita ni 1 Yoano 5:7, 8, (Mbimbiliya ya King James), spiritu yisandu yili umwe mutu, chikwo nawa umwe wa kuli tuzambi atatu.

 Umwenemwene: Chipwe ngwe Mbimbiliya jimwe ngwe King James mu mukanda 1 Yoano 5:7, 8, kakuwezelamo maliji ngwe, “mwilu, mwe Tata, lie Liji ni Spiritu Yisandu wano atatu kakulikunda muli umuwika,” nihindu akwa-kuhengwola kanakamona ngwo, maliji jacho hi postolo Yoano ko wasonekenemo, chekwamba, maliji jacho hi chihanda cha Mbimbiliya ko. Umwe longeshi wa ku shikola yinene avuluka ngwo Bruce M. Metzger yasoneka ngwenyi: “Tuli ni shindakenyo ngwetu, maliji wano kali akulumba, kashika katambile kununga mu yisoneko ya Usendo Waha.”A Textual Commentary on the Greek New Testament.

 Malongeso a mahuza: Mbimbiliya yakusolola spiritu yisandu ngwe mutu. Chino chinasolola ngwo spiritu yisandu mutu lume.

 Umwenemwene: Ha mashimbu amwe, Yisoneko yakusolola spiritu yisandu ngwe mutu. Chakutalilaho, muze postolo Yoano atongwele maliji a Yesu, iye yasolola spiritu yisandu ngwe mutu ha kwamba ngwenyi, “chikwashi” yoze “makakumika,” “makanusongwela,” ‘makahanjika,’ ‘makevwa,’ ‘makanguchichimieka,’ “makatambula,” “nikunwambulwilayo.” (Yoano 16:7-15) Alioze chino kuchalumbunukine ngwo spiritu yisandu yili umwe mutu. Mbimbiliya yakusolola mana, kufwa ni shili ngwe atu. (Yishima 1:20; A-Roma 5:17, 21) Chakutalilaho, Mbimbiliya yakwamba ngwo mana kakwete “ana,” shili yikwete “kuzo,” ‘yakwonga’ ni ‘kushihana.’—Mateu 11:19; Luka 7:35; A-Roma 7:8, 11.

 Malongeso a mahuza: Kupapachisa mutu mu jina lia spiritu yisandu chinasolola ngwo spiritu yisandu yili umwe mutu.

 Umwenemwene: Ha mashimbu amwe, Mbimbiliya yakuzachisa liji “mu jina liami” hanga yisolole ndundo hanji wata. (Shimbi Yamuchiali 18:5, 19-22; Estere 8:10) Chino chakulingiwa nawa ni liji “mu jina lia shimbi,” chino kuchalumbunukine ngwo shimbi yili umwe mutu. Muze mutu akumupapachisa mu jina lia spiritu yisandu, chinalumbunuka ngwo kananyingika ndundo ni ulemu wa spiritu yisandu mu umanunuko wa upale wa Zambi.—Mateu 28:19.

 Malongeso a mahuza: Apostolo a Yesu ni akwa-Kristu atangu, kapwile ni katayiza ngwo spiritu yisandu yili umwe mutu.

 Umwenemwene: Mbimbiliya kuyishi kwamba chocho, chipwe yishima ka. Yimwe Encyclopædia Britannica yinambe ngwo: “Nyonga liakwamba ngwo spiritu yisandu yili umwe mutu . . . liaputukile ha chimwe kukunguluka avuluka ngwo Concílio de Constantinopla ha mwaka wa 381 ad.” Chino chalingiwile ha kupalika cha miaka 250, muze te postolo wa kasula hafwa.