Likolweze Ulinge Yize Watesa

“Chamwenemwene kuzanga chinji kwecha, ni kusa tachi jinji ye yakwashile atu anji kwecha kunwa makanya.”—Mukanda: “Stop Smoking Now!”

MU maliji akehe, ni unazange kwecha kunwa makanya, watamba kulikolweza hanga ulinge yize watesa. Kuchi muhasa kuchilinga? Chitangu, nyonga ha chize mwono we muyuka nyi walituna kunwa makanya.

Mufunga mbongo je. Kulanda makanya hita tangwa chakumbata mbongo jinji ha mwaka. “Chakanyongene ha kwoka cha mbongo jize nazachishile ha kulanda makanya.”—Gyanu, Nepal.

Mu wahilila ku mwono. “Muze nalitunyine kunwa makanya, chapwile ngwe naputuka mwono waha, ni kuwahilila ha tangwa ni tangwa.” (Regina, África do Sul) Muze atu akwecha kunwa makanya, chakupwa chashi kuli ayo kwivwa vumba, kupwa ni mate a kulia, tachi ni kusoloka kanawa.

Mujimba we muupema. “Kwecha kunwa makanya chakupemesa mijimba ya atu eswe.”—Centros de Controle e Prevenção de Doenças, EUA.

Muhasa kulijikijila yena mwene. “Nechele kunwa makanya mumu chakazangile hanga makanya akasongwele mwono wami. Mumu yami mwene natamba kufunga mujimba wami.—Henning, Dinamarca.

Usoko we ni masepa je mayuka. “Kunwa makanya . . . Chakuyijisa waze ali hakamwihi ni yena. . . . Akwa-mana kakwamba ngwo, tununu ni tununa twa atu kakufwa ni musongo wa câncer ni yikola ya ku mbunge mumu lia mushi wa makanya.”—Sociedade Americana do Câncer.

Muvwise Sakatanga we kuwaha. “Akwetu a zango, tulipemesenu ku luchisa mweswe wa musunya.” (2 A-Korindu 7:1) “Nutumbikile mijimba yenu mulambu wa mwono, usandu, wa kupemena chikolo kuli Zambi.”—A-Roma 12:1.

“Muze nanyingikine ngwami Zambi keshi kutayiza yuma yize yakupihisa mujimba, nakwachile chiyulo cha kwecha kunwa makanya.”—Sylvia, Espanha.

Kanji-kanji hi kulikolweza wika ko muyihasa kutukwasa. Twatamba kutambula nawa ukwaso kuli akwetu, kuchingako asoko jetu. Yika ayo mahasa kulinga?