Hiunalihula kama chize mwono we ni wa usoko we muukapwa kulutwe lia matangwa? Unashimbwila mwono upema, upite, zango, hanji yinyengo nyi? Shina muukatwama ha miaka yinji, nyi mwono we muupwa wa miaka yikehe? Atu kakufupa kumbululo lia yihula yino ha miaka yinji.

Akwa-mana musono, kakuhengwola yuma yize yinalingiwa hano hashi ni kutesa ni yize muyikalingiwa kulutwe lia matangwa. Chipwe ngwe yuma yimwe yize akwamba yakulingiwa, nihindu yikwo kuyishi kulingiwa. Chakutalilaho, ha mwaka 1912, Guglielmo Marconi, yoze watombele chisaji chize akuvuluka ngwo, telégrafo yize kuyishi sambu, kambile ngwenyi: “Kusoloka cha chisaji chino muchitepulula jita.” Nawa akwa-zuwo lia kukopela miaso lize avuluka ngwo, Decca Record Company, ha mwaka 1962, kalitunyine kukalakala ni chizavu cha Beatles, ha kunyonga ngwo, chizavu chacho te kuchichi kapwa ni lufuma munji.

Atu anji kakuya kuli tahi hanga alweze yize muyikalingiwa kulutwe lia matangwa. Amwe kakufupa ukwaso kuli waze akutaha kupalikila mu tutongonoshi. Eka kakufupa ukwaso wa tufutafuta waze akusoloka ha mikanda. Akwo kakuhula tahi waze akwamba ngwo, “kakunyingika” yuma ya kulutwe lia matangwa ha kuzachisa yuma yeka ni yeka, ngwe mikanda ni mifunda ya ha moko.

Ha mashimbu akunyima, amwe te kakufupa kunyingika yuma yakulutwe lia matangwa hakuhula kuli oráculo—asasendote a malunga ni a mapwo hanga alweze yize zambi yo anambe. Chakutalilaho, atu kakwamba ngwo, Mwanangana Creso wa ku Lidia katumine chawana chilemu kuli oráculo umwe zambi wa ku Delfos, ku Ngresia, nawa ni kumuhula hanga anyingike nyi te makumba jita yize masa ni Siru wa ku Persia. oráculo yakumbulula Creso ngwenyi, nyi malimika ni Siru te manongesa “wata unene” wa Siru. Ha chino, ni hamu lieswe Creso yaya ni kulimika ni Siru, alioze wata unene wa Creso we anongesene!

Chipwe ngwe jita yacho yalingiwile, alioze yuma yize oráculo ambile yapwile yamahuza. Nawa Creso katokesele yuma yinji hamukunda wa kufuliela ha sango jacho. Shina atu waze akuya ni kutaha ha matangwa wano, kakuwana kumbululo lingunu nyi?