1, 2. (a) Mutapu uka hashi hano hapi hanalifu ni chingalwe yoze hamupatwila kufwa? (Tala chizulie ha uputukilo.) (b) Kuchi eswe mu malilu ni hashi makevwa muze makanongesa yuma ya mwakono?

ACHINYONGA ha chikuma chino. Umwe chingalwe kanendangana mukachi ka zuwo lia ususu, maswalale waze anafungu zuwo lia ususu mamba ngwo, “Talenu yoze mufu kanende!” Mumu liaka ayo anamwambe chocho? Chipwe ngwe chingalwe wacho kali ni mwono ni mujimba upema, nihindu hanamupatwila kufwa nawa hikwasala hakehe hanga amushihe. Hachino aye kali ngwe hanafu kulu. *​​—⁠Tala maliji mushi lia lifwo.

² Hashi hano hapi twatwama hanalifwa ni chingalwe yoze unashimbwila kufwa. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Ya hashi muyipalika.” (1 Yoano 2:17) Yehova hanambe ngwenyi, yuma ya mwakono kwasala hakehe hanga ayonone, kashika kutushi ni kuyambashana cha songo lia hano hashi. Alioze hali kulisa chinene hakutwala ku kwonona cha yuma ya mwakono ni upatwilo wa chingalwe yoze twatongwola. Atu amwe mahasa kunyonga ngwo, upatwilo wa chingalwe wacho uli wa kalimbalimba  nawa mahasa kulimika ni kushimbwila ngwo chingalwe wacho keshi kumushiha. Alioze Yehova kapwa mungunu ha upatwilo wenyi, nawa chiyulo chenyi chakwonona yuma ya mwakono chili chingunu. (Shimbi Yamuchiali 32:⁠4) Unongeso wacho kuuchi kushimbwila. Muze yuma ya mwakono mayinongesa yeswe, eswe mu malilu ni hashi makatayiza ngwo upatwilo wa Yehova walita nawa ungunu. Mukukapwa utuswilo unene!

3. Kapinda muka muwana yoze makahwa muze Wanangana wa Zambi muwiza?

³ Ya hashi” yize “muyipalika” yika? Yili yuma yipi yeswe yize yakulingiwa ku mwono wa atu musono. Yuma yacho yeswe hikwasala hakehe hanga ayinongese. Yino yinalingi chihanda cha “sango lipema lia Wanangana.” (Mateu 24:14) Mu mutwe uno, mutuhengwolamo kapinda muwana yoze makahwa muze Wanangana wa Zambi muwiza ngwe: yingulungulu, maululikiso a kalimbalimba, milimo ni yitanga yipi, ni yuma yipi. Hita chuma mutulilongesa mutunyingika, (1) kuchi yino yakutwa ku mwono wetu, (2) yika Yehova makalinga hakutwala ha yuma yacho, nawa (3) yika iye makasalakanyisa ha yuma yacho.

4. Kuchi yitanga ya yingulungulu yakutwa ku mwono wetu?

⁴ Kuchi yitanga ya yingulungulu yakutwa ku mwono wetu musono? Postolo Paulu kambile ngwenyi, ha matangwa akusula “kumukukapwa miaka yikalu.” Yawezela nawa ngwenyi: “Yingulungulu ni akwa kwonga kumakapiha kuhiana.” (2 Timothy 3:​1-5, 13) Shina hinunamono kama yuma yacho ku mwono we? Anji akuli yetu kakutumwesa lamba kuli yingulungulu, ngwe, akwa-kusosomba, akwa-katonde ni yingalwe. Amwe akuli ayo keshi kusweka yuma yipi yize akulinga. Akwo kakufupa kukwasa atu, alioze ni nyonga lia kwaalinga upi. Chochone, chipwe ngwe kanda achitulinga yuma yacho yipi, nihindu yitanga ya yingulungulu yakutwa ku mwono wetu. Twakwivwa yikola ku mbunge muze twakumona yuma yize ayo analingi hali twanuke, tushinakaji ni atu akwo waze keshi kuhasa kulikalila ene. Yuma yize akulinga yingulungulu jacho yakwaapwisa ngwe tushitu hanji andemoniu. (Tiangu 3:15) Twakuwahilila chinji, mumu Liji lia Yehova liakutwaha kutalatala.

5. (a) Uhashi uka uze yingulungulu achili nawo? (b) Yika muyikalingiwa kuli waze keshi kwalumuna yitanga yo?

⁵ Yika Yehova makalinga? Haliapwila Yehova kanahane uhashi kuli yingulungulu hanga alumune yitanga yo. (Izaia 55:7) Chipwe ngwe yuma ya mwakono kwasala hakehe hanga ayonone, nihindu, yingulungulu mahasa kwalumuna yitanga yo. Mba yika muyikalingiwa kuli waze akulituna kwalumuna yitanga yo ni kukwasa yuma ya mwakono ndo ha mashimbu a luyinda munene? Yehova kanalakenya kwonona yingulungulu eswe hano hashi. (Tanga Samu 37:10.) Musono, atu anji kakulilongesa kusweka yuma yipi yize akulinga, nawa kanji-kanji keshi kwazangamisa. (Yombi 21:7, 9) Alioze Mbimbiliya yakutulweza ngwo: ‘Meso ja Zambi kanamono ndako ja mutu; kakumona ngano jenyi jeswe. Kukushi kulaa, hanji milima pwi kuze akwa kulinga yipi mahasa kuswama.’ (Yombi 34:21, 22) Kashika, kutuchi ­kuhasa kuswekela Yehova nichimwe. Iye mahasa kumona yuma yeswe yize yingulungulu akulinga.  Muze Armagedone muyikapalika, mutukatala haze apwile, alioze kutuchikaamona nawa. Ayo keshi kapwako nawa ku miaka yeswe!​—Samu 37:12-15.

6. Aya makanunga ni mwono muze yingulungulu makaashiha, nawa mumu liaka yono kali lusango mupema?

⁶ Aya makanunga ni mwono muze yingulungulu makaashiha? Yehova kanalakenya ngwenyi: “Yimbovu kumakahinga chifuchi. Kumakawahilila mu kulumbama cha sambukila.” Mu samu yino-yene, twakutangamo nawa ngwo: “Akwa ululi kumakazuka chifuchi; kumakatwamamo ku miaka ya mutolo.” (Samu 37:​11, 29) “Yimbovu” ni “akwa ululi” aya? Yimbovu kali akwa-kulikehesa waze akunyingika Yehova ni kwononokena shimbi jenyi. Akwa-ululi kali waze akuzanga kulinga yize Zambi akwamba ngwo yalita. Musono, hano hashi, hali yingulungulu anji kuhiana akwa-ululi. Alioze hashi haha muhakapwa wika yimbovu ni akwa-ululi, ayo makapwisa hashi heswe paraisu!

7. Kuchi maululikiso a kalimbalimba akutwa ku mwono wetu musono?

⁷ Kuchi maululikiso a kalimbalimba akutwa ku mwono wetu musono? Yuma yinji yipi yize yinalingiwa hano hashi musono, keshi kuyilinga kuli atu alioze maululikiso akuyilinga. Mayingeleja kanapiangula atu anji musono. Chakutalilaho, kakuhanjika mahuza hali Zambi, kakwamba ngwo Mbimbiliya katambile kuyijikijila, nawa kakwonga atu hakutwala ku mwono wa kulutwe lia matangwa ni hano hashi. Manguvulu a kalimbalimba kakuneha jita, katonde, ni kumwesa lamba yiswale ni waze keshi kuhasa kulikalila. Manguvulu jacho kakupwa pichi ni ndundo jinji hakusolola katonde ni kutayiza chijiko. Maululikiso a kuzo kakupihisa hano hashi, kakwonona yitangiwa, ni kuzachisa atu mu milimo yo hanga o apwe pichi. Kwamba umwenemwene, maululikiso a kalimbalimba kali ni chitela chinene ha lamba lize liakusoloka hano hashi musono.

8. Yika Mbimbiliya yinambe yize muyikalingiwa ku maululikiso waze atu anji musono akunyonga ngwe akolo kuhiana?

⁸ Yika Yehova makalinga? Luyinda munene makaputuka muze akwa-mafwefwe makalimika ni ululikiso weswe wa uwayilo wa mahuza, uze anasolola mu Mbimbliya ngwo chikoyi, ukwete jina lia Babilonia Yinene. (Usolwelo 17:1, 2, 16; 18:1-4) Maululikiso jacho a uwayilo wa mahuza, eswe kumakaanongesa. Mba yika muyikalingiwa ku maululikiso eswe a kalimbalimba? Mbimbiliya yakutesa maululikiso jacho ngwe milundu ni matungu mumu kakusoloka ngwe kali ni ndundo nawa akolo kuhiana. (Tanga Usolwelo 6:14.) Alioze yakwamba nawa ngwo, manguvulu ni maululikiso akwo eswe, waze keshi kukwasa Wanangana wa Zambi kumakaanongesa. Chino muchikapwa chihanda chakasula cha luyinda munene. (Jeremia 25:​31-33) Muze yino yeswa muyipalika, kukushi kapwa nawa ululikiso wa kalimbalimba hano hashi!

9. Kuchi mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu hashi haha muhakapwa hakululieka kanawa?

⁹ Yika muyikasalakana ha chihela cha maululikiso a kalimbalimba? Muze Armagedone muyikapalika, shina mukukapwa nawa umwe ululikiso hano hashi? Mbimbiliya yinambe ngwo: “Nikulita ni chilakenyo chenyi, yetu twakutalatala malilu aha ni hashi haha, haze hakutwama ululi.” (2 Petulu  3:13) Malilu ni hashi hakulu kali manguvulu a kalimbalimba ni atu waze akwaakwasa. Muze makaanongesa, aya makaasalakana? “Malilu aha ni hashi haha.” Malilu aha kanalumbunuka unguvulu waha, Wanangana uze anasongwela kuli Yesu ni akwa-kuyula ni akwo 144,000. Hashi haha hanalumbunuka atu waze Wanangana wa Zambi muukayula. Yesu ni akwa-kuyula ni akwo, makembulula kanawa Yehova Zambi, yoze wakulinga yuma yalita. (1 A-Korindu 14:33) Kashika “hashi aha” muhakapwa hakululieka kanawa. Muhakapwa malunga apema waze makafunga kanawa yuma. (Samu 45:16) Malunga wano makaasongwela kuli Kristu ni kuli 144,000. Achinyonga ha shimbu lize maululikiso eswe a kalimbalimba makaasalakana ku ululikiso umuwika, walinunga uze kuchi kapwa ni kalimbalimba!

10. Yitanga yika yipi yize yakulingiwa haze watwama, nawa kuchi yakutwa ku mwono we ni wa asoko je?

¹⁰ Kuchi milimo ni yitanga yipi yakutwa ku mwono wetu musono? Twatwama hashi haze hakusoloka chinji yitanga ya utanji, kalimbalimba, ni yitanga yipi ya ungulungulu. Kuheha cha hano hashi chakusolola yuma yipi ngwe yipema ni kulelesa shimbi ja Yehova hakutwala ku upeme ni upi. (Izaia 5:20) Hachino, yisemi katamba kusa tachi hanga afunge ana jo ku yuma yacho yipi. Nawa akwa-Kristu eswe amwenemwene katamba kulikolweza hanga afunge usepa wo ni Yehova hano hashi haze atu keshi kulemesa shimbi ja Zambi.

11. Yika twalilongesa ha upatwilo wa Yehova hakutwala ku mbonge ja Sondome ni Ngomora?

¹¹ Yika Yehova makalinga hakutwala ku milimo ni yitanga yipi? Achinyonga ha yize Yehova alingile ha yuma yipi yize yapwile ni kulingiwa mu mbonge ya Sondome ni Ngomora. (Tanga 2 Petulu 2:6-8.) Lote te lunga wa ululi, nawa iye ni usoko wenyi kamwene lamba linji hamukunda wa yuma yipi yize te ya kulingiwa haze apwile. Yehova yanongesa mbonge jacho ni yuma yipi yize yapwile ni kulingiwamo. Alioze kasele nawa “chilweza” kuli waze akwenda ni utanganyanyi musono. Ngwe chize Yehova ahwishile yitanga yeswe ya utanji ha mashimbu jacho, aye nawa makahwisa yitanga yacho muze makanongesa yuma ya mwakono.

12. Milimo yika unashimbwila kulinga muze makanongesa yuma ya mwakono?

¹² Yika muyikasalakana ha milimo ni yitanga yipi? Mu chifuchi chaha, mutukapwa ni kulinga milimo yinji ya chiseke. Chakutalilaho, mutukapwisa hashi paraisu ni kutunga mazuwo ni kulizanga umwe ni mukwo. Mutukatambula nawa atu waze makahindwisa ni kwaalongesa hakutwala kuli Yehova ni yeswe yize hanalingi hali atu. (Izaia 65:21, 22; Yilinga 24:15) Ha mashimbu jacho, mutukahondangana milimo yize muyikatwaha chiseke ni kuhalisa Yehova!

13. Yika yakulingiwa mumu lia utanguke wa mu munda wa Endene?

¹³ Kuchi yuma yipi yakutwa ku mwono wetu musono? Hashi hano hanazale too ni yingulungulu, maululikiso a kalimbalimba, yitanga ni milimo yipi, yinanehe yuma yipi ku mwono wetu. Yetweswe twakumona lamba mumu lia jita, uswale, katonde, yikola, ni kufwa. Yuma yino yipi yaputukile mumu Satana, Alama, ni Eva kalitunyine kwononokena Yehova. Nawa yetweswe twakumona lamba mumu lia utanguke wo.

14. Yika Yehova makalinga hakutwala ku yuma yipi?

 ¹⁴ Yika Yehova makalinga hakutwala ku yuma yipi? Tutalenu yimwe yilweza. Yehova kanalakenya kuhwisa jita yeswe. (Tanga Samu 46:​8, 9.) Iye makahwisa yikola. (Izaia 33:24) Iye makwonona kufwa ku miaka yeswe. (Izaia 25:8) Iye makahwisa uswale. (Samu 72:12-16) Yehova nawa makachiza yuma yeswe yize yakutumwesa lamba musono. Iye makahwisa chipwe yitanga yipi ya Satana ni andemoniu jenyi!​—A-Efwesu 2:2.

15. Yuma yika yize makwonona liakulu ku Armagedone?

¹⁵ Achinyonga kama chiseke chize mutukevwa ha kutwama hashi haze kuheshi jita, yikola, ni kufwa! Kukuchi kapwa yilombo ya maswalale, mata hanji yiwanyino yakwiwuluka jita. Kutuchi kafupiwa kuya ku shipitali, mbuki, akwa-kufunga mieji, utulikilo wa afu hanji mafuka. Kukuchi kapwa ungulungulu, kutuchi kafupiwa mapulisha, ngezo ya utowezo wa ponde, chipwe yikuvu hanji sapi! Yuma yeswayi yipi yakutunehena yipikalo kumakayonona liakulu.

16, 17. (a) Kuchi makevwa atu waze makalamwina ku Armagedone? Hana chilweza. (b) Kuchi mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu mutukanunga ni mwono muze hashi hano hapi makanongesaho?

¹⁶ Kuchi mwono muukapwa muze yuma yeswe yipi makayonona? Hi chashi ko kuyinyonga. Mumu twakupalika mu yuma yipi ha miaka yinji, hanji kutuchi kuhasa kumona yuma yize yakutunehena lamba. Chakutalilaho, atu waze atwama hakamwihi ni utulilo wa komboiu mahasa kuhona kwivwa zungo. Nawa atu waze atwama hakamwihi ni chihela chize chinanuku mahasa kuhona kwivwa vumba. Alioze muze Yehova makahwisa yuma yeswe yipi, chino muchikapwa kuhuzuluka chinene!

¹⁷ Yika muyikasalakana yuma yeswe yipi yize yakutunehena lamba musono? Mukanda wa Samu 37:11 unambe ngwo: Ayo “kumakawahilila mu kulumbama cha sambukila.” Chili utakamiso unene ha kunyingika ngwo yino ye Yehova anazange kulinga hali yetu! Kashika ha mashimbu wano a yipikalo, sako tachi hanga ukolese usepa we ni Yehova ni kukundama ku ululikiso wenyi. Chiwape che cha kulutwe lia matangwa chili chilemu, kashika chifunge kanawa, pwako ni shindakenyo ngwe chili chamwenemwene, nawa chambujole kuli akwenu. (1 Timoteu 4:15, 16; 1 Petulu 3:15) Hachino, muhasa kupwa ni shindakenyo ngwe muze yuma ya mwakono makayinongesa, yena mukanunga ni mwono nawa mukawahilila ku miaka yeswe!