HA MWAKA wapalika, hashi heswe katongwele tununu a tununu a mandumbu hanga azate ngwe makulwana ni tuvumbi mu yikungulwila. Nyi uli umwe wa kuli mandumbu jacho azango, kota wakwivwa kuwaha hakupwa ni chiteli chino chaha.

Kashika hi chipi ko nyi unazakalalako ndambu. Jason, umwe mukulwana wa mukweze, yamba ngwenyi: “Muze angwehele yiteli yaha, nevwile ndambu ya woma.” Mose ni Jeremia no kalivwile ngwe katelele muze Yehova aehele yiteli yaha. (Kutuhuka 4:10; Jeremia 1:6) Kutala che unevu? Kuchi muhasa kukumba woma wacho ni kununga ni kujama? Muhasa kulilongesa yuma yinji ha chilweza cha Timoteu.—Yilinga 16:1-3.

Timoteu kota kapwile ni miaka 20 muze aputukile kulinga wenyi ni postolo Paulu. Mumu lia kupwa mukweze, Timoteu kota kalivwile ngwe kechi kuhasa kulongesa ni kuhana yiyulo kuli akwo. (1 Timoteu 4:11, 12; 2 Timoteu 1:1, 2, 7) Chipwe chocho, iye yanunga ni kujama, hakupalika cha miaka kumi, Paulu yalweza mandumbu mu chikungulwila cha Fwilipu ngwo: “Ngunapale muli Mwene Yesu kutuma Timoteu kuli yenu kulutwe lia shimbu likepe.” Mumu liaka Paulu ambile chocho? Iye yalumbununa ngwenyi: ‘Mumu chishi ni mukwo manyonga ngwe chize iye akunyonga.’—A-Fwilipu 2:19, 20.

Yika yakwashile Timoteu kupwa mukulwana mupema? Tutalenu yuma yisambano yize makulwana ni tuvumbi mahasa kulilongesa ha chilweza chenyi.

1. Iye te kakulihulumba hali atu. Paulu kalwezele mandumbu mu Fwilipu ngwenyi: Timoteu te ‘maafunga kanawa.’ (A-Fwilipu 2:20) Timoteu kazangile chinji kukwasa mandumbu akolese usepa wo ni Yehova, nawa kapwile ni kusa mashimbu ni tachi jenyi hanga aakwase.

William, yoze uli mukulwana ha miaka kuhiana 20, nihindu kakukwasa makulwana ni tuvumbi aha ha kwaalweza ngwenyi: “Pwenu ni zango hali mandumbu jenu. Esekenu kulihulikila ha yize yinafupiwa kuli ayo, hi wika ko ha shimbi ni yiyulo ya mu ululikiso.” Kanda nupwa ngwe mukwa-kwendesa kalela yoze unalihulikila wika ha kukaula maola jenyi alioze hi hali atu waze mambata ko.

2. Iye te kakusa mulimo wa Yehova kulutwe. Paulu kasolwele kalisa hali Timoteu ni hali mandumbu akwo hakwamba ngwenyi: “Akwo eswe kakufupa yuma ya ayoene, hi yuma ya Kristu ko.” (A-Fwilipu 2:21) Paulu kamwene ngwenyi mandumbu waze apwile no hakamwihi te kakulihulumba wika hakutwala ku mwono wo. Ha mashimbu amwe te kakusa upale wo kulutwe kuhiana wa Yehova. Alioze Timoteu kakapwile chocho! Muze te kwakusoloka uhashi wa kuya ni kwambujola sango lipema, iye te kakusolola nyonga ngwe lia Izaia, yoze wambile ngwenyi: “Yami uno; ngutume kama yami!”—Izaia 6:8.

Kuchi muhasa kutesa yiteli ye ya kumusunya ni ya mu chikungulwila? Chitangu, kaula chiyulo cha Paulu: Chakunyingika “yuma yahiana kupema.” (A-Fwilipu 1:10) Sako mulimo wa Yehova kulutwe ku mwono we. Chamuchiali, echa yuma yize muyihasa kukisa mashimbu ni tachi je. Paulu yalweza Timoteu ngwenyi: “China usolo wa ukweze, ukakaule ululi, ni ufulielo, ni zango, ni sambukila.”—2 Timoteu 2:22.

 3. Iye te kakuhondangana mulimo wa Yehova. Paulu yalweza A-Fwilipu hakutwala kuli Timoteu ngwenyi: “Iye hahondangana hamwe ni yami mukusenyesa kulutwe sango lipema, chizechene ngwe mwana malinga ni tato.” (A-Fwilipu 2:22) Timoteu kakapwile chileya. Iye kahondanganyine hamwe ni Paulu, nawa chino chakolesele usepa wo.

Musono, mu ululikiso wa Yehova muli milimo yinji. Alioze yili milimo yize yakuneha uwahililo wamwenemwene ni kukolesa usepa wetu ni mandumbu jetu. Sako shindakenyo ngwe nihindu ‘unakilikita chinji muli Mwene.’—1 A-Korindu 15:58.

4. Iye te kakukaula yize akulilongesa. Paulu kasonekenene Timoteu ngwenyi: “Yena hiwakaula longeso liami, ni kwenda chami, ni upale wami, ni ufulielo wami, ni uhomboloji wami, ni zango liami, ni kunyongonona chami.” (2 Timoteu 3:10) Timoteu te kakukaula yize te akulilongesa, kashika amuhele yiteli yikwo yinji.—1 A-Korindu 4:17.

Shina unanyingika umwe mukulwana wajama yoze muhasa kwimbulula? Tom, mukulwana yoze wajama yamba ngwenyi: “Umwe mukulwana wajama chinji ‘yalihulikila hali yami’ chocho yangufumba kanawa. Kanji-kanji te nakumwita yiyulo ni kukaula yize iye te akungulweza. Chino changukwashile kupwa ni ujikijilo.”

5. Iye te kakulifumba mwene. Paulu kakolwezele Timoteu ngwenyi: “Shinaho lifumbe [yena mwene] mu uwayilo.” (1 Timoteu 4:7) Mukwa-kuzomboka mahasa kupwa ni mukwa-kuhana fumbo mupema, chipwe chocho, mwene kanafupiwa kulifumba. Paulu yalweza Timoteu ngwenyi: “Likoleze ku kutanga, ku kushinjila maliji, ku kulongesa. . . . Pukuna yino yuma. Litumbikileko liakulu hanga kusenya che kulutwe chikasoloke kuli eswe.”—1 Timoteu 4:13-15.

Ni yena unafupiwa kululieka uhashi we. Kanda umana ku ufulielo, alioze nunga ni kukola ha kutanga ni kukaula usongwelo waha wa mu ululikiso wetu. Chikwo nawa, kanda ulijikijila ena-mwene. Amwe kakujikijila chinji ha chinyingi cho ni kunyonga ngwo mahasa kulinga yimwe chakuhona kuhengwola kanawa mu mikanda yetu. Ngwe Timoteu, “kanyama kuli yena mwene ni ku longeso lie.”—1 Timoteu 4:16.

6. Iye te kakujikijila ha spiritu ya Yehova. Hakutwala ku mulimo wa kwambujola wa Timoteu, Paulu yamwamba ngwenyi: “Chuma chipema chize akukunjikile, chifunge ku tachi ja spiritu musandu, yoze watwama muli yetu.” (2 Timoteu 1:14) Timoteu kafupiwile ukwaso wa spiritu yisandu, mba anunge ni kulinga mulimo wa Zambi.

Donald, yoze uli mukulwana ha miaka yinji yamba ngwenyi: “Makulwana ni tuvumbi katamba kulemesa chinji usepa wo ni Zambi. Yino muyaakwasa kupwa ni ‘tachi.’ Nyi malemba ha kwita spiritu yisandu ya Zambi ni kwima mihuko ya spiritu yisandu, ayo kumapwa yiwape kuli mandumbu jo.”—Samu 84:7; 1 Petulu 4:11.

Makulwana ni tuvumbi aha tunanuvwila kuwaha chinji ha chize nunanungu ni kujama mu mulimo wa Yehova. Jason, yoze twatongola ku uputukilo wa mutwe uno, yamba ngwenyi: “Chize haze angutongwele ngwe mukulwana wa mu chikungulwila hinalilongesa yuma yinji nawa hinapwa ni ujikijilo ha yize mungulinga. Haliapwila ngunazange chinji mulimo wami, mumu uli chiteli chipema chinji!”

Kutala ni yena mununga ni kukola ku ufulielo? Nyi wakaula chilweza cha Timoteu, mupwa chiwape chinene kuli mandumbu je amu ufulielo.