Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Yihula Ya Waze Akutanga Mikanda Yetu

Yihula Ya Waze Akutanga Mikanda Yetu

Shina DIU (chuma chize akusa mu chimbi cha pwo) akwa-Kristu katamba kuchizachisa hanga ahone kumita?

Hakutwala ku chikuma chino, hita akwa-Kristu waze alimbata katamba kukwata chiyulo cho ene, chize muchaakwasa kupwa ni mbunge yitoma. Mba achilinge, katamba kuhengwola kanawa hanga anyingike chize DIU yakukalakala ni shimbi ja Mbimbiliya jize atamba kukaula.

Yehova kalwezele Alama ni Eva, kulutwe, Noa ni usoko wenyi ngwenyi: “Semenu, nukaliokese.” (Uputukilo 1:28; 9:1) Mbimbiliya kuyambile ngwo akwa-Kristu katamba lume kukaula shimbi yacho. Alioze hita lunga ni pwo waze alimbata katamba kukwata chiyulo chakunyingika nyi mazachisa yimwe hanga ahone kupwa ni ana anji, hanji kutesa shimbu lize makashita. Mba yuma yika ayo atamba kuhengwola?

Kuli akwa-Kristu hita chiyulo makwata hakutwala kukumita nihindu katamba kunyonga ha shimbi ja Mbimbiliya. Kashika ayo katambile kuchiza ufumba mumu ngwo keshi kuzanga kupwa ni ana anji. Kuchiza ufumba ku tachi hi chuma chipema ko, mumu chinalumbunuka kushiha mwana yoze te masemuka kulutwe lia matangwa. Kuchiza ufumba chakulimika ni yize Mbimbiliya yakwamba hakutwala ku kulemesa mwono. (Kutuhuka 20:13; 21:22, 23; Samu 139:16; Jeremia 1:5) Mba yika mutwamba hakutwala ku kuzachisa DIU?

Kaposhi wa Kutalila wa 15 Maio 1979 (mafwo 30-31), kalumbunwine chikuma chino. DIU yoze te akuzachisa chinji kunyima te kapwa wa chindundu te kakumusa mu chimbi cha pwo hanga ahone kumita. Kaposhi yanunga ngwo, atu te kanyingikine kanawa chize DIU te akukalakala. Akwa-mana anji kambile ngwo, DIU te yakukinda ndele ja lunga kunjila mu chimbi cha pwo hanga ahone kumita. Nyi ndele ja lunga ni pwo kujalitakanyine, acho pwo kechi kuhasa kumita.

Alioze, kuhengwola chimwe chasolwele ngwo tundele tukehe twa pwo nyi twaliwana ni ja lunga mahasa kumita. Ndele ja pwo jize hajimichisa kulu, mujihasa kukolela mu Unjililo wa chimbi (ufumba uno we avuluka ngwo ectópico, uze kuushi kupwa mukachi ka chimbi) hanji mba mujinjila hakehe-hakehe mukachi ka chimbi. Acho muze mujiya mukachi ka chimbi, nyi mujiwana DIU, chikashi chino muchihasa kukinda ndele jize hajimichisa kulu hanga jihone kutwama mu chimbi, hachino, ufumba wacho muutuhuka. Chino muchipwa ngwe kuchiza ufumba. Chocho, Kaposhi yamanununa ngwo: “Mukwa-Kristu wamwenemwene shimbu azakalale ha kuzachisa DIU katamba kunyonga ha sango jino ni kukwata chiyulo chize chinakatuka ha Mbimbiliya hakutwala ku usandu wa mwono.”—Samu 36:9.

Ha mwaka 1979, muze atuhwishile Kaposhi wacho, te medecina ni ciência yinakola chinji.

Musono kuli mutapu waali wa DIU. Umwe uli wa unengu wasolokele chinji mu Estados Unidos ha mwaka 1988. Ukwo uze wakutuhuka amwe meya kaputukile kuulanjisa ha mwaka 2001. Yika tunanyingika hakutwala ku chize mutapu uno waali wa DIU wakukalakala?

Unengu: Ngwe chize twamba kulu, DIU kakukinda ndele ja lunga kunjila mu chimbi cha pwo ni kumuhonesa kumita. Chikwo nawa DIU yize yikwete unengu, unengu kuushi kulita ni ndele, kashika wakwonona ndele hanga jihone kuheta mu chimbi cha pwo ni kumuhonesa kumita. * (Tala maliji mushi lia lifwo.) Nawa DIU wacho kakwalumuna chimbi cha pwo.

Yoze wakutuhuka meya (hanji hormônio): Mutapu ukwo wa DIU ukwete amwe meya waze akukinda pwo kumita. DIU yacho yapwa ngwe DIU jikwo jikulu, alioze yino yakuwuchika amwe meya mu chimbi cha pwo. Kuli mapwo amwe, chino chakwaakinda kutuhwisa ndele (óvulo). Chochene lume, nyi ndele ja pwo kujatuhukile, acho iye kechi kuhasa kumita. Nawa DIU yino yilelu yakufuka chimbi cheswe. * (Tala maliji mushi lia lifwo.) Chikwo nawa, yakutohwesa waza wamu chimbi, hanga ndele jihone kupalika mu mujimba wa pwo ni kuheta ku chimbi.

Ngwe chize hi twatongwola kulu, mutapu weswe waali wa DIU wakulitanda mu chimbi cha pwo. Chino chinalumbunuka ngwo nyi pwo matuhwisa ndele nawa ndele jacho majimichisa, ufumba wacho muhasa kunjila mu chimbi, alioze kuuchi kutwamamo mumu utale uze ulimo kuushi kulita ni ndele jacho. Hachino, ufumba wacho muutuhuka ha shimbu lizeliene wanjila. Alioze, akwa-mana kanambe ngwo chino kuchishi kulingiwa chinji, nawa ngwo muchihasa kulingiwa chipwe ni yitumbo yize mapwo akunwa hanga ahone kumita.

Kashika kukushi niumwe yoze mahasa kwamba pundu ngwo pwo yoze wazala DIU ya unengu ni ya hormônio kechi kuhasa kumita. Hachino, kuhengwola cha akwa-mana chinasolola ngwo, amu mutapu uno wa DIU twatongwola helu wakukinda pwo kumita, kanji-kanji wakupihisa ngoji ya pwo.

Akwa-Kristu alimbata waze anazange kuzachisa DIU mahasa kuhanjika chikuma chino ni ndotolo wo. Ndotolo mahasa kwaalweza mutapu wa DIU yoze ulikwo, kuze mahasa kumuwana ni upeme hanji ponde yize pwo mahasa kupwa nayo. ALunga ni pwo, katambile kushimbwila hanji kwecha ngwo mutu mukwo chipwe ndotolo aakwachile chiyulo ha yize malinga. (A-Roma 14:12; A-Ngalashia 6:4, 5) Chino chili chiyulo chize lunga ni pwo atamba kukwata-ene. Nyonga lio liatamba kupwa wika lia kuhalisa Zambi ni kupwa ni mbunge yitoma.—Tesa nawa ni 1 Timoteu 1:18, 19; 2 Timoteu 1:3.

^ kax. 10 Umwe usongwelo wa akwa-uwukiso mu Inglaterra unambe ngwo: “DIU wa unengu kanahiane chinji 99% wa kuwaha. Chino chinalumbunuka ngwo pwo umuwika hakachi ka mapwo 100 waze akuzachisa DIU makamita kamuwika ha mwaka. DIU yoze ukwete unengu ukehe keshi kuwaha chinji.”

^ kax. 11 Amu DIU yilelu yize yakutuhwisa meya yakufuka chimbi cheswe, ha mashimbu amwe, mandotolo kakuyisonekena mapwo ali kumalo ni twamishi waze ali kumanyinga mumu lia kumona manyinga aze analemenena.