Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WA KULILONGESA 21

MWASO 107 Zango Lize Akusolola Zambi

Kuchi Muhasa Kuwana Ndumbu Walita Yoze Mulimbata Nenyi?

Kuchi Muhasa Kuwana Ndumbu Walita Yoze Mulimbata Nenyi?

“Pwo wamwenemwene, iya mahasa kumuwana? Ndando yenyi yahiana chikolo ndando ya rubi.”YISHI. 31:10.

YIZE MUTULILONGESA

Mutumona yiyulo ya mu Mbimbiliya yize muyikwasa ndumbu wa lunga hanji wa pwo kuwana mutu walita yoze malimbata nenyi ni chize mandumbu akwo mu chikungulwila mahasa kukwasa twamishi waze anazange kumbata.

1-2. (a) Yika Akwa-Kristu waze achili twamishi atamba kuhengwola shimbu kanda achiputuka usendo? (b) “Usendo” yika unalumbunuka? (Tala “Ulumbunwiso wa Amwe Maliji.”)

 SHINA unazange kumbata hanji kuya ulo? Chipwe ngwe hi ulo ko wakuneha uwahililo, nihindu Akwa-Kristu anji waze achili twamishi, akweze ni makulwana kanazange kumbata. Alioze, shimbu kanda uputuka usendo, chitangu watamba kupwa ni usepa ukolo ni Yehova, kulinyingika kanawa yena mwene ni kupwa ni uhashi uze muukukwasa kulisa mutu yoze mulimbata nenyi. a (1 Kori. 7:36) Nyi wachilinga, muhasa kupwa ni uwahililo mu ulo.

2 Alioze, kuwana mutu walita kulimbata nenyi hi chashi ko. (Yishi. 31:10) Chikwo nawa, chipwe ngwe muwana mutu yoze unazange kunyingika kanawa, nihindu muchihasa kupwa chikalu kuputuka usendo. b Ha mutwe uno, mutushimutwinaho yize muyihasa kukwasa Akwa-Kristu waze achili twamishi, kuwana mutu walita kulimbata nenyi ni chize mahasa kuputuka usendo. Mutushimutwina nawa chize mandumbu akwo mu chikungulwila mahasa kukwasa waze anazange kumbata.

YIKA MUYIKUKWASA KUWANA MUTU WALITA KULIMBATA NENYI?

3. Yuma yika Mukwa-Kristu yoze kanda achimbata atamba kuhengwola muze anafupu mutu yoze malimbata nenyi?

3 Nyi unambe kumbata hanji kuya ulo, muchilita kunyingika yitanga yize unafupu hali mutu yoze mulinga nenyi usendo. c Nyi kuwachilingile, muhasa kutokesa uhashi wa kulimbata ni mutu walita hanji kulinga usendo ni mutu yoze kalitele. Tunanyingika ngwetu, Mukwa-Kristu katamba kumbata ndumbu yoze hanamupapachisa. (1 Kori. 7:39) Alioze chino kuchalumbunukine ngwo, Mukwa-Kristu mweswe yoze hanapapachisa kali mutu mupema kulimbata nenyi. Kashika, muchilita kulihula ngwe: ‘Yuma yika yize hingunatese kulinga ku mwono wami? Yitanga yika ngunafupu hali mutu yoze mungulimbata nenyi? Shina yuma yize ngunafupu munguyihasa lume?’

4. Yika mandumbu amwe etele mu yilemba muze te anafupu mutu yoze malimbata nenyi?

4 Nyi unazange kumbata hanji kuya ulo, muchilita kulemba ha chikuma chacho. (Fwili. 4:6) Chipwe ngwe Yehova keshi kulakenya kuhana kuli ndumbu niumwe mutu yoze malimbata nenyi, nihindu kakulihulumba ha manyonga je ni ha yize unafupiwa. Kashika, mahasa kukukwasa kuwana mutu walita yoze unazange kulimbata nenyi. Hachino, kanda ulitwamina kumulweza yize unafupu ni chize unevu. (Samu 62:8) Lemba kuli Yehova hanga wite uhumikizo ni mana. (Tia. 1:5) John, d umwe ndumbu twamishi mu Estados Unidos, kanalumbununa yize te akwita mu yilemba yenyi, ngwenyi: “Te nakulweza Yehova yitanga yize nakufupa hali mutu yoze mungulimbata nenyi, ni kumwita hanga angukwase kuwana mutu walita. Te nakulemba nawa kuli Yehova hanga angukwase kupwa ni yitanga yize muyikangukwasa kupwa lunga wamwenemwene.” Tanya, umwe ndumbu wa pwo ku Sri Lanka, yamba ngwenyi: “Muze napwile ni kufupa ndumbu walita yoze mungulimbata nenyi, te nakwita kuli Yehova hanga angukwase kununga ni kushishika ni kupwa ni nyonga lipema hamwe ni uwahililo.” Kashika, chipwe ngwe mushimbula chinji ha kuwana mutu yoze mulimbata nenyi, Yehova kanalakenya ngwenyi, makukwasa ku musunya ni ku manyonga.—Samu 55:22.

5. Uhashi uka Akwa-Kristu twamishi ali nawo wa kunyingika mandumbu waze akuzanga Yehova? (1 A-Korindu 15:58) (Tala nawa chizulie.)

5 Mbimbiliya yinatukolweza hanga tukilikite mu “milimo ya mwene.” (Tanga 1 A-Korindu 15:58.) Nyi mulihana chinji mu mulimo wa Yehova ni kupalikisa mashimbu ni mandumbu hamwe ni mapangi eka ni eka, kuuchi kulinga wika usepa upema. Alioze, muopwa nawa ni uhashi wa kunyingika mutu walita kulimbata nenyi, yoze unalihulikila mu mulimo wa Yehova. Muze mulinga yize muhasa mu mulimo wa Yehova, chino muchikukwasa kupwa ni uwahililo wamwenemwene.

Nyi mulihana chinji mu mulimo wa Yehova, ni kupalikisa mashimbu hamwe ni mandumbu eka ni eka, yino muyikukwasa kunyingika mandumbu akwo waze no anazange kumbata hanji kuya ulo (Tala paragrafu 5)


6. Mandumbu twamishi waze anazange kumbata ha yika atamba kukeya?

6 Alioze watamba kukanyama, hanga kufupa mutu yoze mulimbata nenyi chichine kupwa chuma chilemu ku mwono we. (Fwili. 1:10) Uwahililo wamwenemwene kuwatalile ha kumbata hanji kupwa twamishi, alioze unatale ha usepa uze mutu ali nawo ni Yehova. (Mateu 5:3) Chikwo nawa, muze uli twamishi, muhasa kupwa ni uhashi wa kulingila chinji Yehova. (1 Kori. 7:32, 33) Kashika, zachisa kanawa mashimbu je a utwamishi. Jessica, umwe ndumbu wa pwo mu Estados Unidos, yoze ambachile muze te anayi ni kukumbanyisa miaka 40, yamba ngwenyi: “Nalihanyine chinji mu mulimo wa kwambujola, chino changukwashile kuwahilila chipwe ngwe te ngunashimbula kuwana mutu yoze ngulimbata nenyi.”

SAKO MASHIMBU HANGA UNYINGIKE MUTU YOZE UNAMBE KULIMBATA NENYI

7. Mumu liaka kusa mashimbu hanga unyingike kanawa mutu yoze mulimbata nenyi chili kusolola mana? (Yishima 13:16)

7 Mba yika mutwamba nyi wawana ndumbu walita yoze mulimbata nenyi? Shina hazehene lume mumulweza chize unevu hali iye? Mbimbiliya yinambe ngwo, mukwa-mana kakulinga yuma ni chinyingi. (Tanga Yishima 13:16.) Kashika, musolola mana nyi muosa mashimbu hanga utalile mutu wacho kusuku muze kanda uchimulweza chize unevu hali iye. Aschwin, umwe ndumbu ku Holanda yamba ngwenyi: “Kusolola zango lia ulo hali umwe muchihasa kwiza kawashi-washi, alioze muchihasa nawa kutoka kwashi-washi. Kashika, nyi muosa mashimbu hanga unyingike kanawa mutu yoze mulimbata nenyi, kuuchi kuputuka usendo wa kapupushi.” Chikwo nawa, kufupa kunyingika kanawa mutu yoze mulimbata nenyi, muchihasa kukukwasa kunyingika nyi mutu wacho kanalite ni yena nyi ka.

8. Kuchi Mukwa-Kristu twamishi mahasa kunyingika kanawa ndumbu yoze malimbata nenyi? (Tala nawa chizulie.)

8 Kuchi muhasa kwendeleza ndumbu yoze mulimbata nenyi mba umunyingike kanawa? Muze nuli ha kukunguluka mu chikungulwila ni ha yiwanyino yize nwakulinga, muhasa kumona ufulielo wa ndumbu wacho, yitanga yenyi ni ndako jize akwete. Muchilita kulihula ngwe, masepa jenyi aya? Yika akuhanjika chinji? (Luka 6:45) Shina yuma yize anatese kulinga ku mwono wenyi yinalite ni ya yami? Muhasa kuhanjika ni makulwana a mu chikungulwila chenyi, hanji mandumbu akwo ajama ku ufulielo waze anamunyingika kanawa. (Yishi. 20:18) Muhasa kwahula hakutwala ku lufuma yoze ndumbu wacho akwete ni yitanga yenyi. (Rute 2:11) Muze unafupu kunyingika kanawa ndumbu wacho, sako tachi hanga uhone kulinga yuma yize muyimupinjisa. Muze unalingi chocho, lemesa manyonga jenyi; kanda ufupa kupwa nenyi hamuwika mashimbu eswe, hanji kufupa kunyingika yuma yeswe ku mwono wenyi.

Shimbu kanda uchilweza umwe ngwe unamuzange, chitangu fupa kumunyingika kanawa muze iye kanda achinyingika (Tala maparagrafu 7-8)


9. Muze unatale umwe ndumbu hanga ulimbate nenyi, shindakenyo yika watamba kupwa nayo?

9 Mashimbu angahi mununga ni kutala ndumbu wacho shimbu kanda uchimulweza yize wakwivwa hali iye? Nyi muhanjika nenyi kalusu-lusu, iye mahasa kunyonga ngwe kuushi kunyonga kanawa muze unambe kukwata yiyulo. (Yishi. 29:20) Alioze, nyi mupalikisa nawa mashimbu anji, muhasa kutwala ndumbu wacho anyonge ngwe unakakajana, chipi-chipi nyi iye hananyingika ngwenyi wakumuzanga. (Chilu. 11:4) Iwuluka ngwe, muze unatale umwe ndumbu hanga ulimbate nenyi, kanda ulianga kupwa ni shindakenyo ngwe ndumbu wacho mwe lume mulimbata nenyi. Alioze shindakenyo watamba kupwa nayo yili ngwo, hiwalilulieka hanga umbate, nawa ngwo, wawana mutu walita yoze muhasa kulimbata nenyi.

10. Yika mulinga nyi munyingika ngwe umwe ndumbu kanakuzange, alioze yena kuwamuzangile?

10 Mba yika mulinga nyi munyingika ngwe umwe ndumbu kanakwendeleza hanga akunyingike kanawa? Nyi mumona ngwe, kuwazangile kulinga nenyi usendo, sako tachi hanga usolole kanawa chikuma chacho mu yitanga. Muchipwa kuhona zango nyi mutwala ndumbu anyonge ngwenyi unazange kulimbata nenyi kuma nyonga liacho yena kuushi nalio.—1 Kori. 10:24; Efwe. 4:25.

11. Nyi unakwase amwe alinge usendo hanji kulimbata ha yika watamba kunyonga kanawa?

11 Mu yifuchi yimwe, yisemi hanji makulwana akwo mahasa kulihana hanga asakwile asoko jo atu waze malimbata no. Mu yifuchi yikwo, asoko ni masepa e akufupila usoko wo mutu yoze malimbata nenyi ni kululieka yuma hanga atu jacho aliwane ni kumona nyi malinga usendo nyi ka. Kashika, nyi makwita hanga ufupile umwe ndumbu mutu yoze malinga nenyi usendo hanji malimbata nenyi, hengwola kanawa hanga unyingike yize eswe aali anafupiwa. Nyi mumona ngwe ndumbu umwe mapwa pwo hanji lunga mupema kuli sepa lie hanji usoko we, fupa kunyingika kanawa mutu wacho, nyingika yitanga yenyi, chahiana ulemu, nyingika kanawa nyi kakuzanga Yehova nyi ka. Usepa upema ni Yehova uli ulemu kuhiana mbongo, shikola hanji yuma yikwo yize mutu akwete ku mwono. Alioze muze unalingi yino, iwuluka ngwe mandumbu waze unaluliekela yuma hanga alimbate, ene e makwata chiyulo nyi malimbata nyi ka.—Ngala. 6:5.

KUCHI KUHASA KUPUTUKA USENDO?

12. Nyi unazange ndumbu ni kufupa kulinga nenyi usendo, kuchi muhasa kumulweza chikuma chacho?

12 Nyi hiwanyingika umwe yoze unazange kulinga nenyi usendo, kuchi muhasa kumulweza chikuma chacho? e Muhasa kululieka yuma hanga uhanjike ni mutu wacho, ku chihela kuze munuzanga hanji ku telefone. Mulweze pundu ngwe, unazange chinji kulimbata nenyi. (1 Kori. 14:9) Nyi muchilita, hana shimbu kuli mutu wacho hanga anyonge mba akakukumbulule. (Yishi. 15:28) Nyi mutu wacho kazangile kulinga usendo ni yena, tayiza chiyulo chenyi ni kuvumbika manyonga jenyi.

13. Yika mulinga nyi umwe ndumbu makulweza ngwenyi kanakuzange hanga nulimbate? (A-Kolosu 4:6)

13 Yika mulinga nyi umwe makulweza ngwenyi, kanazange kulimbata ni yena? Chakufupiwa hamu mba mutu akukundame ni kukulweza ngwenyi kakukuzanga, kashika solola umbovu ni vumbi. (Tanga A-Kolosu 4:6.) Nyi mufupiwa shimbu hanga unyonge mba utayize chikuma chacho, mulweze. Alioze, sako tachi hanga umwehe kumbululo ni kawashi. (Yishi. 13:12) Nyi kuwazangile kulinga usendo ni mutu wacho, ni vumbi lieswe mulweze nyonga lie chakuhona kumuswekela chuma nichimwe. Tala yize ndumbu Hans, yoze watwama mu Áustria, alingile muze umwe ndumbu wa pwo amulwezele ngwenyi, kakumuzanga. Yamba ngwenyi: “Namulwezele chiyulo chami ni vumbi chakuhona kumuswekela niyimwe. Namukumbulwile kanawa, chakazangile hanga anyonge ngwenyi kulutwe mutuhasa kulimbata. Chikwo nawa, nasele tachi hanga nguhone kulinga chuma nichimwe chize muchisolola ngwo, nalumuna nyonga liami.” Alioze, nyi mumona ngwe unazange lume kulinga usendo ni mutu wacho, hanjikenu hanga nutese yuma ni kumona chize munumbata usendo wenu. Yuma yize munutesa mu usendo wenu muyihasa kulisa kulita ni chako cha mutu hanji yuma yikwo nawa.

KUCHI MANDUMBU AKWO MAHASA KUKWASA MANDUMBU WAZE ALI TWAMISHI?

14. Kuchi mutuhasa kukwasa mandumbu twamishi ha yize twakuhanjika?

14 Kuchi yetu eswe mutuhasa kukwasa mandumbu twamishi waze anazange kumbata? Jila yimwe mutwakwashila yili kukeya ha yize mutuhanjika. (Efwe. 4:29) Mutuhasa kulihula ngwetu: ‘Shina nakwamba yuma ya miselo hali mandumbu waze anazange kumbata? Muze nakumona ndumbu wa pwo ni wa lunga mahanjika, shina nakunyonga lume ngwami, kanalisolwela zango lia ulo?’ (1 Timo. 5:13) Chikwo nawa, twatamba kukeya hanga tuchine kutwala mandumbu waze achili twamishi anyonge ngwo kalinga upi mumu kanda achimbata. Hans, yoze hitwatongola yamba ngwenyi: “Mandumbu amwe kakuhula ngwo: ‘Mumu liaka kanda uchimbata ndo haliapwila? Ngwami hiwakola.’ Maliji a mutapu au, kakutwala mandumbu waze achili twamishi kuputuka kwivwa chinji usolo wa kumbata hanji kuya ulo.” Muchipema chinji kufupa uhashi wa kuchichimieka mandumbu waze achili twamishi.—1 Tesa. 5:11.

15. (a) Muze tunakwase umwe ndumbu twamishi kunyingika yoze malimbata nenyi, yika twatamba kunyonga chitangu? (A-Roma 15:2) (Tala nawa chizulie.) (b) Yikuma yika wazanga ha chinema?

15 Mba yika mutulinga nyi mutunyonga ngwetu, ndumbu wa lunga ni wa pwo kanalite nyi malimbata? Mbimbiliya yakutulweza ngwo, twatamba kulihulumba ha chize akwetu akwivwa. (Tanga A-Roma 15:2.) Mandumbu anji waze achili twamishi, keshi kuzanga muze akwo akwalweza ngwo, mahasa kulimbata ni mutu nganji, kashika twatamba kuvumbika ulite wo. (2 Tesa. 3:11) Alioze, akwo kakufupa hanga umwe aakwase. Chipwe chocho, kutwatambile kulinjisa mu yuma yo nyi ene katwichile hanga tuchilinge. f (Yishi. 3:27) Mandumbu amwe twamishi, kakuzanga aasolole kuli umwe mu mutapu uze atu anji kechi kunyingika. Lydia, umwe ndumbu wa pwo twamishi mu Alemanha, yamba ngwenyi: “Yena muhasa kusanyika ndumbu wa lunga ni wa pwo mu chizavu muze muli atu anji. Chuma mulinga wika chili kufupa uhashi hanga mandumbu jacho alinyingike; yuma yikwo muyihichika mu moko jo.”

Mu chizavu muze muli mandumbu eka ni eka, ndumbu yoze uli twamishi kali ni uhashi wa kunyingika mutu yoze malimbata nenyi (Tala paragrafu 15)


16. Yika mandumbu waze achili twamishi atamba kunyingika?

16 Yetu eswe, waze twalimbata hanji twamishi, mutuhasa kuwahilila ku mwono. (Samu 128:1) Kashika, nyi unazange kumbata alioze kanda uchiwana mutu yoze mulimbata nenyi, nunga ni kulihulikila mu mulimo wa Yehova. Ndumbu wa pwo Sin Yi, yoze watwama ku Macau, yamba ngwenyi: “Nyi mututesa mashimbu waze mukatwama ni mukwenu-pwo hanji mukwenu-lunga mu paraisu, mashimbu unanungu twamishi kali akehe chinji. Kashika zachisa kanawa mashimbu jacho.” Mba yika mulinga nyi hiwamona mutu yoze mulimbata nenyi, nawa hinwaputuka usendo? Ha mutwe uze muuhataho, mutumona chize muhasa kulinga usendo uze muukukwasa kukwata yiyulo ya mana.

MWASO 137 Mapwo Waze Ashishika

a Mba unyingike nyi hiwalilulieka hanga umbate hanji kuya ulo, tala chikuma Namoro—Parte 1: Será que Estou Pronto para Namorar?

b ULUMBUNWISO WA AMWE MALIJI: Ha mutwe uno ni uze muuhataho, liji “usendo” linatale ha mashimbu waze ndumbu wa pwo ni wa lunga anafupu kulinyingika kanawa, hanga amone nyi mahasa kulimbata nyi ka. Usendo wakuputuka muze lunga ni pwo malilweza zwalala ngwo, kanalizange. Usendo wacho wakununga ndo haze ene matesa kulimbata hanji kuuhwisa.

c Ha maparagrafu anahateho, muze mutuhanjika hali kasendo mutuzachisa chinji mandumbu a malunga. Alioze, shimbi jili ha mutwe uno, jinatale ni hali mandumbu a mapwo.

d Majina amwe kapwa kwalumuna.

e Ku minyachi yimwe, ndumbu wa lunga mwe wakuya kuli ndumbu wa pwo ni kumwita hanga aputuke usendo. Alioze, ndumbu wa pwo neye mahasa kuya ni kwita usendo kuli ndumbu wa lunga. (Rute 3:1-13) Mba uwane sango jikwo nawa, tala chikuma, Os Jovens PerguntamComo Contar-lhe Tudo o que Sinto por Ele? ha Laulenu! 22 Outubro, 2004-T.