SARA kanaliolola ha mukunda wa mulimo analinga nawa kanatale ku utokelo wa tangwa. Kanasongwela tuvumbi jenyi ni mana nawa ni vumbi lieswe hanga alinge kanawa milimo. Sara neye kanakalakala. Tunamumona kanakwata moko jenyi ha pambo, ni kulisusuminya. Kota kanahongo ha mukunda wa kunuka mbalaka yo mumu te lie zuwo lio. Sara kapwile ni kutwama mu mambalaka ha miaka yinji, kashika makupu a mbalaka te anasuwika ha mukunda wa vula ni mwalwa. Kunayi ni kutoka, ufuku unakundama. Iye kakumona chize Apalahama a akufwambuka ha chimene, nawa iye kanatala ku jila kuze lunga lienyi anayi. Muze mukwo-lunga anahiluka, iye kanamutala ni chiseke cheswe.

Hikwapalika mashimbu anji chize muze Apalahama azaukile Lwiji Ufrateze ni asoko jenyi hanga aye ku Kanana. Sara yakwasa mukwo-lunga ni mbunge yenyi yeswe hanga alinge wenyi wacho, mumu te kananyingika ngwenyi mukwo-lunga kanalingi upale wa Yehova wa kusema munyachi ni vungu liakuwahisa. Kuchi Sara te mamukwasa? Iye nihindu te uchili mumba, nawa te hapwa ni 75 a miaka. Kota iye kapwile ni kulihula ngwenyi, ‘Pwo lia Apalahama yami nawa nguli mumba, mba kuchi chilakenyo cha Yehova muchihasa kumanunuka?’ Hi chipi ko nyi Sara che anyongone.

Ni yetu nawa ha mashimbu amwe mutuhasa kulihula tangwa lize yilakenyo ya Zambi muyikamanunuka. Chakupwa chikalu kupwa ni uhumikizo, chipi-chipi nyi tunashimbwila kumanunuka cha yize twakuzanga chinji. Yika mutuhasa kulilongesa ha ufulielo wa pwo yono mupema?

Apalahama ni asoko jenyi te hakatuka ku Engitu. (Uputukilo 13:1-4) Ayo kapwile ni kutwama ha milundu ya ku chivumbuko cha Mbetele, kuze A-Kanana te akuvuluka ngwo, Luze. Ha milundu yacho, Sara kota te kakumona kanawa Chifuchi cha Chilakenyo. Mwapwile mbonge ja A-Kanana, jila ja kuya ku yifuchi yikwo. Chipwe ngwe mwapwile yuma yinji, nihindu te kukushi niyimwe muyilita ni yuna ya mu mbonge yize Sara asemukinyine. Iye kakolele mu Ure, mbonge ya Mesopotamia te yili ha 1,900 ya tando. Kuze iye ahichikile asoko anji, upite, yitanda, maloja, ni zuwo lienyi lipema muze kota mwapwile meya akumulonda! Nyi tunanyonga ngwetu kota Sara te kakwivwa yinyengo ni kufupa kufuna ku zuwo lienyi, chino chinalumbunuka ngwo kutwamunyingikine kanawa.

Tala yize postolo Paulu asonekene ha miaka 2,000 kunyima. Hakutwala ku ufulielo wa Sara ni Apalahama, iye yamba ngwenyi: ‘Nyi kachi chamwenemwene kewulukile chifuchi kuze akatukile, kachi kahashile kuhilukilako.’ (A-Hepreu 11:8, 11, 15) Sara ni Apalahama kakanyongene yuma ya kunyima. Nyi ayo te kanyongene ha yuma yize ahichikile, kachi kafunyine ku zuwo. Nyi kafunyine ku Ure, kachi te kakatambwile chiwape chinene chize Yehova alakenyene.  Nawa kachi kutushi kweewuluka ngwe chilweza chipema cha ufulielo.

Shimbu te atale kunyima, Sara yanyonga ha yuma ya kulutwe. Chocho yanunga ni kukwasa mukwo-lunga mu wenyi wo, kululieka mbalaka, kwenda ni yimuna, kutunga ni kutungulula mbalaka. Yuma yino yapwile ni kumupinjisa chinji. Yehova yakolesa nawa chilakenyo chenyi kuli Apalahama, alioze nihindu kakatongwele Sara!—Uputukilo 13:14-17; 15:5-7.

Chocho, Sara yakwata chiyulo cha kuhanjika ni Apalahama hakutwala ku yize te ananyonga. Achinyonga chize Sara ananyenganyana muze anahanjika ngwenyi: “Tala haliapwila Yehova hangujika ngoji.” Kashika, yeta kuli mukwo-lunga hanga ashite mwana ni ndungo yenyi, Hekare. Shina muhasa kunyonga chize Sara ananenganyana hakwita mukwo-lunga hanga alinge chino? Chuma etele Sara muchihasa kutukomwesa musono, alioze chapwile nikulingiwa ha mashimbu jacho, mumu te hi chipiko lunga kupwa ni pwo wamuchaali hanji kokubina hanga ashite nenyi mwana yoze makapwa swana. b Sara kota kachilingile hanga upale wa Zambi wa kwokesa vungu kupalikila mu munyachi wa Apalahama ulingiwe. Chipwe ngwe chapwile chikalu, iye kalingile yeswe hanga akwase lunga lienyi. Mba yika Apalahama alingile? Twakutanga ngwo iye “watayijile ku liji lia [Sara].”—Uputukilo 16:1-3.

Shina yino yinasolola ngwo, Yehova mwe wazachishile Sara hanga ambe maliji jacho? Ka. Kulutwe, yize Sara etele yasolwele ngwo kanyongene ngwe chize atu akunyonga. Iye kanyongene ngwe, Zambi mwe wanehene lamba lienyi, alioze te kanyingikine ngwenyi Zambi mamukwasa. Chiyulo akwachile Sara te muchimunehena kapinda munji. Chipwe chocho, yitanga yenyi yasolwele ngwo iye keshi ni chipululu. Hashi hano, atu anji kakunyonga ha yuma yo-ene wika kuhiana hali akwo, kuushi kukomoka ha chilweza chipema cha Sara? Nyi mutusa upale wa Zambi kulutwe lia yuma yetu, mutwimbulula chilweza cha ufulielo wa Sara.

Kwakapalikile mashimbu anji, Hekare yapwa ni ufumba wa Apalahama. Kota kanyongene ngwenyi, hapwa mulemu chinji kuhiana Sara ha mukunda wa ufumba, Hekera yaputuka kuhona Sara vumbi. Chino chevwishile Sara yinyengo yinji! Alioze, ni utayizo wa Zambi, Apalahama yalweza Sara hanga alinge yeswayo te mazanga kulinga kuli Hekare. Ha kupalika cha miaka, Hekare yashita mwanenyi Ishemali. (Uputukilo 16:4-9, 16) Chisuho chikwo chize Yehova ahanjikile ni Apalahama, Sara te hapwa ni  miaka 89 nawa mukwo-lunga te kali ni miaka 99. Ayo katambwile sango jipema.

Yehova nawa yakolesa chilakenyo chenyi ni sepa lienyi Apalahama ngwenyi, mwokesa munyachi wenyi. Zambi nawa yalumuna jina lia lunga yono. Iye te kakumuvuluka ngwo Apalama. Alioze Yehova yamuvuluka ngwenyi, Apalahama, linalumbunuka ‘Tata ya Mavungu’. Nawa achi chili chisuho chitangu chize Yehova amulwezele ulemu wa Sara mu chilakenyo chacho. Iye yalumuna jina lienyi, Serai, lize kota te linalumbunuka, “Mukwa-Kulitacheka,” ni kumuvuluka ngwenyi, Sara, jina lize twanyingika kanawa. Jina Sara yika linalumbunuka? Linalumbunuka “Mwazovu”! Yehova yalumbununa mumu liaka alumwine jina lia pwo yono chileza, ha kwamba ngwenyi: “Kumungukamuwahisa, chikwo nawa mwana wa lunga kumakasemuka kuli iye. Ewa mungukamuwahisa, kumakapwa semi ya mavungu. Mianangana ya mavungu kumakasemuka kuli iye.”—Uputukilo 17:5, 15, 16.

Chilakenyo cha Yehova cha kwokesa mavungu waze te maawahisa te muchimanunuka kupalikila muli mwana wa Sara! Jina lia mwana wa Sara lize Zambi asakwile lili Izake, linalumbunuka “Kuseha.” Muze Apalahama anyingikine upale wa Yehova wa kuwahisa Sara hanga apwe ni mwana, iye “yafulamana ha meso jenyi, yaseha.” (Uputukilo 17:17) Iye kakomokene ni kuwahilila chinji. (A-Roma 4:19, 20) Mba yika Sara alingile?

Kwakapalikile mashimbu anji, amwe malunga atatu yeza ku mbalaka ya Apalahama. Te kuli mwalwa unji, alioze tushinakaji wano, Apalahama ni Sara kawashi-washi yaatambwisa. Apalahama yalweza Sara ngwenyi: “Lulika kawashi njongo jitatu ja wunga wafufunuka, ukauchike, ukalinge tumbolo.” Ku mashimbu akunyima, kuzumbula ngeji te mulimo unene. Apalahama kakechele pwo lienyi alinge mulimo weswe ukawenyi; iye yazomboka ku tanga, yashiha mwana-ngombe hanga alulieke kulia ni kunwa. (Uputukilo 18:1-8) “Malunga” wano kapwile angelo ja Yehova! Postolo Paulu kota te kananyingika yuma yacho muze asonekele ngwenyi: “Kanda nuvulama kuzumbula ngeji: mumu ha kulinga chocho amwe hanazumbula angelo.” (A-Hepreu 13:2) Shina muhasa kwimbulula chilweza chino chipema ahichikile Apalahama ni Sara cha kuzumbula ngeji?

Muze umwe wa kuli angelo jacho alwezele nawa Apalahama chilakenyo cha Zambi hakutwala kuli Sara kupwa ni mwana, Sara kapwile mu mbalaka ni kupanjika. Kuli Sara, nyonga lia kupwa ni mwana ha miaka yize te ali nayo liamukomwesele, chino chamulingishile kwamba ngwenyi: “Muze hinapwa kashinakaji te mungwivwa kuwaha, ni mwata wami nawa kashinakaji, nyi?” Mungelo yakumika Sara ni chimwe chihula ngwenyi: ‘Kuli chuma chimwe muchipwa chikomokeso kuli Yehova nyi?’ Yuma ambile Sara te hiyipiko. Mba Sara yalikala ngwenyi: ‘Chasehele kwami.’ Mungelo yamukumbulula ngwenyi: ‘Ewa, waseha.’—Uputukilo 18:9-15.

Shina kuseha cha Sara chasolwele ngwo kakapwile ni ufulielo? Ka. Mbimbiliya yinambe ngwo: ‘Ku ufulielo chipwe Sara mwene watambwile tachi ja kuseseka ufumba muze te hapalika mwaka, mumu kanyingikine ngwenyi, yoze walakenyene kali wamwenemwene.’ (A-Hepreu 11:11) Sara te kanyingika Yehova; kafulielele ngwenyi Yehova mahasa kumanununa chilakenyo chenyi. Iya wa kuli yetu kafupile kupwa ni ufulielo ngwe wa Sara? Muchipwa chipema nyi mutunyingika kanawa Zambi wa mu Mbimbiliya. Nyi mutuchilinga, mutunyingika kanawa ufulielo uze Sara apwile nawo. Kwamba pundu, Yehova kashishika nawa kakumanununa yilakenyo yenyi ha shimbu yalita, nawa mahasa kuchilinga mu jila yize muyihasa kutukomwesa hanji kutusehesa!

Muze akumbanyishine miaka 90, mba Sara yawahilila ni chuma chize te akushimbwila ha miaka yinji. Yashita mwana ni lunga lienyi, mu ushinakaji! Apalahama yaluka mwana wacho ngwenyi, Izake, hanji “Kuseha,” ngwe chize Zambi ambile. Mutuhasa kunyonga chiseke cha kashinakaji Sara ha maliji wano ambile ngwenyi: “Mba Zambi hangwaha kuseha,  ni waze eswe machivwa maseha hamwe ni yami.” (Uputukilo 21:6) Kwamba pundu, Sara kakavulamine chawana chino cha chikomokeso chize Yehova amwehele ndo muze afwile. Alioze, chawana chino chamunehenene chiteli chilemu.

Muze Izake apwile ni miaka yitano, asoko jenyi yamulingila chiwanyino cha kumusumuna. Alioze te kuli umwe kapinda. Mbimbiliya yinambe ngwo, “Sara yamona” ngwenyi yuma te kuyishi kwenda kanawa. Ishemali, mwana wa Hekare te hapwa ni miaka 19 nawa te kakusosomba hanji kukekuna kanuke Izake. Yuma apwile ni kulinga te hi yakuhehako. Kulutwe, postolo Paulu yatesa ndako ya Ishemali ngwo yihungumiona. Sara yamona ngwenyi ndako ya Ishimali muyihasa kupinjisa mwanenyi. Sara te kananyingika ngwenyi, Izake kali ni chiteli chilemu mu chilakenyo cha Yehova. Chocho, ni hamu lieswe yahanjika ni Apalahama. Yamwita hanga ahume Hakare ni Ishimali.—Uputukilo 21:8-10; A-Ngalashia 4:22, 23, 29.

Kuchi Apalahama akumbulwile? Twakutanga ngwo: “Chuma chino chapwile chikalu kumeso ja Apalahama ha mukunda wa mwanenyi.” Iye te kakuzanga chinji Ishimali, nawa te keshi hanga atu ambe yuma yipi hali mwanenyi. Ha mukunda wa chino Yehova yaakwasa. Twakutanga ngwo: “Alioze Zambi yamba kuli Apalahama ngwenyi, Kanda chipwa chikalu kumeso je mumu ha mukunda wa mwana ni ndungo ye wa pwo.” ‘Cheswacho Sara makwamba, panjika ku liji lienyi, mumu Izake makakusemena munyachi we.’ Yehova yalakenya nawa Apalahama ngwenyi te mafunga Hekare ni mwanenyi. Ha chino Apalahama yatayiza.—Uputukilo 21:11-14.

Sara kapwile pwo wamwenemwene kuli Apalahama, chikwashi mupema. Iye kalwezele umwenemwene kuli mukwo-lunga. Muze amwene mulonga uze te muupihisa usoko wenyi ni yuma yize te muyilingiwa kulutwe lia matangwa, aye ni zango lieswe yahanjika ni mukwo-lunga. Hamu lienyi kuliakasolwele ngwo iye te keshi vumbi. Kashika postolo Petulu, lunga yoze te ukwete pwo, avulukile Sara ngwenyi, kali chilweza cha pwo yoze te wakuvumbika mukwo-lunga. (1 A-Korindu 9:5; 1 Petulu 3:5, 6) Kwamba pundu, nyi Sara te kaholele ha chikuma chacho, kachi te kahonene vumbi Apalahama, nawa kachi te mu usoko mwapwile kapinda. Ni zango lieswe, Sara yamba yize te ananyongo.

Mapwo anji kakuzanga chilweza cha Sara. Mumu kakulilongesa ngwo, katamba kuhanjika umwenemwene ni kuvumbika malunga jo. Alioze, mapwo amwe kakushimbwila hanga Yehova alinge chimwe chuma ngwe chize alingile kuli Sara. Chipwe chocho, ayo kakulilongesa chinji ha chilweza cha ushishiko, zango ni uhomboloji wa Sara.

Chipwe ngwe pwo yono chileza kamuvulukile kuli Yehova ngwo, “Mwazovu,” nihindu Sara te keshi kushimbwila hanga amulemese kuli akwo. Kashika kutuchi kukomoka ngwetu muze Sara afwile ni miaka 127, Apalahama ‘yeza nikulinyenga ni kulila pwo lienyi.’ c (Uputukilo 23:1, 2) Kwamba pundu, kevwile yikola hakufwisa “Mwazovu” wenyi. Yehova Zambi neye kevwile yinyengo yinji hali pwo yono washishika nawa kanazange kumuhindwisa hanga akatwame mu paraisu hano hashi. Sara ni waze eswe akwimbulula chilweza chenyi makapwa ni mwono wa mutolo.—Yoano 5:28, 29.