Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MALONGESO A CHIFUKILO | MALONGESO A CHIFUKILO

Kufupa Chawana Chilemu

Kufupa Chawana Chilemu

Kuwana chuma chize muchihasa kupwa chawana chilemu kuli mutu hi chashiko. Nawa, ulemu wa chawana uli ku meso ja yoze machitambula. Mumu mutu yoze unatambula chawana mahasa kuchimona ngwe chilemu, alioze mukwo ka.

Chakutalilaho, mukweze mahasa kuwahilila nyi matambula chawana ngwe, telefone hanji computador. Alioze, mukulwana hanji kashinakaji, mahasa kuwahilila chinji nyi matambula chihinga cha mu usoko, ngwe chawana. Ku yihela yimwe, chawana chize akuzanga chinji kuli akweze ni makulwana, chili mbongo, mumu mahasa kulanda cheswacho mazanga.

Chipwe ngwe hi chashi ko, atu anji kananungu ni kufupa chawana chilemu hanga ahane kuli mutu yoze akuzanga chinji. Hi chashi ko kuwana chawana chipema, kashika kunyingika yimwe yuma muchitukwasa kwivwa chiseke. Tuhengwolenu yikuma yiwana yize muyihasa kukwasa mukwa-kutambula chawana.

Yize mukwa-kutambula akuzanga. Umwe lunga wa ku Irlanda ya Kusango, yamba ngwenyi, kinga amuhele muze te uchili ni miaka 10 hanji 11, yapwile chawana chilemu chinji kuli iye. Mumu liaka? Iye yamba ngwenyi, “Mumu ye napwile ni kufupa.” Yino yinasolola ngwo, yuma yize mutu akuzanga ye muyisolola nyi mazanga chawana chize matambula hanji ka. Kashika, nyonga mutu yoze muzanga kuhana chawana. Eseka kunyingika yize akulemesa chinji, mumu yuma yize mutu akulemesa yakusolola ngwo ye akuzanga. Chakutalilaho, tushinakaji kakulemesa kupalikisa mashimbu ni asoko jo. Ayo kakuzanga kumona ana ni ajikulu jo mashimbu eswe. Mu usoko, kupalikisa mashimbu ni tushinakaji muchihasa kupwa chilemu chinji kuli ayo kuhiana chawana cheswacho mwaaha.

Mba unyingike yize mutu akulemesa hanji akuzanga chinji, ndo umupanjike kanawa. Mbimbiliya yinatukolweza hanga, ‘tulipupwise kwivwa, alioze tupwe makoke kuhanjika.’ (Tiangu 1:19) Muze muhanjika mashimbu eswe ni masepa hanji asoko je, evwe kanawa hanga unyingike yize akuzanga ni yize keshi kuzanga. Chino muchikukwasa hanga uhane chawana chize mucheevwisa chiseke chinji.

Yize mukwa-kutambula anahono. Mukwa-kutambula mahasa kuwahilila chinji nyi mumwaha yize anahono, chipwe ngwe yikehe. Alioze kuchi munyingika ngwe, umwe mutu kanahono chimwe chuma?

Chinasoloka ngwe kuhula chakukwasa kunyingika yize mutu mazanga hanji yize anahono. Alioze, kuli akwa-kuhana anji, yino yakutepulula chiseke cha kuhana chawana, mumu kakuzanga kutungumuna mutu yoze mahana chawana chalita. Chikwo nawa, chipwe ngwe atu anji mahasa kuhanjika hakutwala ku yize akuzanga ni yize keshi kuzanga, kanji-kanji keshi kuhanjika ha yize anafupiwa.

Hachino, tala kanawa hanga unyingike yize yinalingiwa kuli mutu. Shina iye kali mukweze, kashinakaji, twamishi, ku ulo ali, tuliwa, kakukalakala nyi ka? Yino muyihasa kukukwasa kunyingika yuma yize hita mutu anahono.

Mba unyingike yize anahono mutu yoze muzanga kuhana chawana, hanjika ni atu akwo waze anamunyingika. Ayo mahasa kukulweza hakutwala ku yuma yize mutu anahono. Nyi wachilinga, muhasa kuhana chawana chize muchikwasa atu ku yize anahono ni kwaavwisa kuwaha.

Mashimbu a kuchihana. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Liji lia ha ola ya kulita, kuwahalio.” (Yishima 15:23) Chisoneko chino chinasolola ngwo, yize twakuhanjika ha mashimbu amwe muyihasa kukwasa hanji kulemeka. Ni yitanga yetu neyo che yapwa. Chizechene ngwe maliji akuhanjika ha mashimbu alita mahasa kutuvwisa kuwaha, kuhana chawana ha mashimbu alita muchihasa kuvwisa chiseke mukwa-kutambula.

Sepa lie kanasomboka hanji kanambata. Umwe mukweze kanahwisa shikola. Amwe yisemi mapwa ni mwana. Kanji-kanji yawana yimwe kakuyihana ha mashimbu jacho. Amwe kakusoneka yiwanyino yacho ha lifwo ni mwaka uze muyilingiwa, hanga ahase kuhana chawana. Chino muchihasa kukwasa kunyingika chawana chilemu chize mukahana ha shimbu liacho. *

Alioze yena kwaatambile wika kuhana chawana ha yiwanyino. Muhasa kwivwa chiseke ha kuhana mashimbu eswawo. Alioze, kuli utowezo watamba kunyingika. Chakutalilaho, nyi umwe mukweze wa lunga mahana chawana kuli mwana-pwo chakuhona kunyingika mumu liaka, pwo mahasa kunyonga ngwenyi, chawana chacho chinasolola ngwe lunga kanamuzange. Ndo lunga amwehe ni nyonga lialita, nyi ka, chawana chacho muchihasa kunyongesa pwo yuma yeka. Yino muyitunyongesa chikuma chikwo—chitela cha mukwa-kuhana.

Chitela cha mukwa-kuhana. Chilweza twatongola chinasolola ngwo, chili chipema kunyingika yize mukwa-kutambula manyonga hakutwala ku chitela cha mukwa-kuhana. Chikwo nawa, mukwa-kuhana katela kunyingika kanawa chitela cha mumu liaka anahane chawana chacho. Atu amwe kakuzanga kunyonga ngwo chitela cho chakuhana kakuchilemesa, alioze atu anji kakuhana yawana ha mashimbu amwe ha mwaka mumu kakwivwa ngwe kanaashinjila kuchilinga. Chipwe chocho, atu akwo kakuhana hanga aavumbike hanji no atambule yawana.

Yika muhasa kulinga hanga unyingike ngwe unahane chawana che ni chitela chalita? Mbimbiliya yinambe ngwo: “Yuma yize yeswe munulinga yilingenu ni zango.” (1 A-Korindu 16:14) Nyi muhana chawana ni zango liamwenemwene kuli mutu, yawana ye mayizanga chinji nawa yena mwivwa chiseke chize chakwiza ha kuhana. Nyi mumuhana ni mbunge yeswe, Tata wetu wa mu malilu, neye mawahilila. Postolo Paulu kachichimiekene Akwa-Kristu a kushakulu muze akwashile mandumbu jo mu Yundeya ni mbunge yeswe ni nyonga lialita. Paulu yaalweza ngwenyi, “Zambi kakuzanga chihanyi wa kusehejela.”—2 A-Korindu 9:7.

Kunyingika yikuma yino twashimutwina muchitukwasa chinji hanga tuhane yawana yize muyivwisa akwetu kuwaha. Yikuma yino—ni yikwo—yili yilemu ku upale wa Zambi hakutwala ku chawana chilemu chahiana yeswe chize iye hanatwehe. Tunakwite hanga unyingike chawana chize chilemu ha kutanga mutwe muusulaho.

^ kax. 13 Atu anji kakuhana yawana ha yiwanyino ya kusemuka hanji ha tangwa lia kunanga. Chipwe chocho, yiwanyino yinji yikwete ndako jize jakulimika ni malongeso a Mbimbiliya. Tala mutwe wakwamba ngwo, “Yihula Ya Waze Akutanga Mikanda Yetu”—“Shina Natale Yili ya Akwa-Kristu?” ha Kaposhi yono wa Kutalila.