1, 2. (a) Sambukila yika mutuhasa kupwa nayo musono? (b) Mumu liaka hi chashi ko kupwa ni sambukila yingunu musono? (Tala chizulie ha uputukilo.)

YETWESWE twakuzanga sambukila ku mwono wetu, ni kwehuka kuzakalala ku mbunge. Kashika twakusakwilila chinji Yehova hakutwaha ‘sambukila yenyi.’ Sambukila yacho yakutukwasa kufunga mbunge ni manyonga jetu. (A-Fwilipu 4:6, 7) Hamukunda wa kulihana chetu kuli Yehova, yetu nawa tuli ni ‘sambukila ni iye.’ Chino chinalumbunuka ngwo tuli ni usepa upema ni Zambi.—A-Roma 5:1.

² Alioze, wano hi mashimbu ko waze Zambi maneha sambukila yingunu hano hashi. Tuli ha matangwa akusula, kashika kuli yuma yinji yize yakutupikalisa. Twatwama hamwe ni yingulungulu. (2 Timoteu 3:1-4) Nawa twakulitacheka ni Satana ni malongeso jenyi a mahuza waze akuzachisa. (2 A-Korindu 10:4, 5) Alioze chuma muchihasa kutupinjisa chinji chili yihungumiona ya asoko jetu waze keshi kuwayila Yehova. Amwe akuli ayo mahasa kutukekuna mumu lia uwayilo wetu hanji  kutuliongela ngwo tunahandununa asoko. Ayo mahasa kutwamba ngwo nyi twanunga ni kuwayila Yehova matuhuma mu usoko. Mba kuchi twatamba kumona yihungumiona ya asoko jetu? Nawa kuchi twatamba kununga ni sambukila muze yino muyilingiwa?

3, 4. (a) Yika malongeso a Yesu mahasa kuneha? (b) Ha mashimbu aka muchihasa kupwa chikalu kukaula Yesu?

³ Yesu kanyingikine ngwenyi, hi eswe ko te matayiza malongeso jenyi. Kanyingikine nawa ngwenyi, tumbaji twenyi katamba kupwa ni hamu, mumu atu amwe te maahungumiona. Yihungumiona yacho te muyihasa kupinjisa sambukila mu usoko wo. Yesu ngwenyi: “Kanda nushinginyeka ngwe nguneza mukuneha sambukila hano hashi: chejile mukuneha sambukila alioze katana. Mumu nguneza mukuhandununa mutu ni tato, ni mwana wa pwo ni naye, ni tembwa-mwana ni tato-pwo: akwa kole ja mutu kumakapwa akwa zuwo lienyi.”—Mateu 10:34-36.

⁴ Maliji waze Yesu ambile ngwo: “Kanda nunyonga ngwe nguneza mukuneha sambukila” yika analumbunuka? Yesu kazangile hanga atu anyingike ngwo te kumapwa ni yipikalo nyi matayiza kupwa tumbaji twenyi. Chipwe chocho, nyonga lia Yesu liapwile liakulongesa atu umwenemwene hakutwala kuli Zambi, hi liakuhandununa ko, asoko. (Yoano 18:37) Alioze tumbaji twenyi te katamba kunyingika ngwo hi chashi ko kumukaula, chipi-chipi nyi masepa ni asoko jo keshi kutayiza umwenemwene.

5. Yuma yika te mapalikamo tumbaji a Yesu?

⁵ Yesu kambile ngwenyi, yihungumiona ya asoko te muyipwa mukachi ka yuma yize tumbaji twenyi atamba kunyongonona ni mbunge yeswe. (Mateu 10:38) Mba evwise Yesu kuwaha, tumbaji twenyi kakunyongonona muze asoko jo akwaakekuna ni kwaahuma mu usoko. Alioze ayo kakuyuka yuma yinji kuhiana yize akutokesa.—Tanga Marku 10:29, 30.

6. Yika twatamba kwiwuluka nyi asoko jetu matuhungumiona?

⁶ Chipwe ngwe asoko jetu kakutuhungumiona mumu lia kuwayila Yehova, nihindu twakwaazanga chinji. Chipwe chocho, twatamba kunyingika ngwetu, zango lietu kuli Zambi ni Kristu liatamba kuhiana zango lize tukwete hali mutu mweswawo. (Mateu 10:37) Nawa twatamba kwiwuluka ngwetu, Satana mahasa kuzachisa zango lize tukwete hali asoko jetu hanga atulingise twehuke Yehova. Kashika, tutalenu yipikalo yimwe ni kumona chize mutuhasa kuyinyongonona.

7. Kuchi watamba kumona kapinda we nyi mutu yoze walimbata nenyi keshi kuwayila Yehova?

⁷ Mbimbiliya yinatutoweza ngwo mutu mweswe mambata “kumakapwa ni luyinda,” hanji kapinda ku mwono wenyi. (1 A-Korindu 7:28) Nyi walimbata ni mutu yoze keshi kuwayila Yehova, chino muchihasa kukunehena lamba ni yipikalo yinji mu ulo. Kashika nyi chino muchilingiwa watamba kumona kapinda we ngwe chize Yehova akumumona. Mumu iye kanambe ngwenyi, kutwatambile kuliecha hanji kulilakula ni mutu yoze twalimbata nenyi mumu ngwo keshi kumuwayila. (1 A-Korindu 7:12-16)  Nyi mukwenu-lunga keshi kuwayila Yehova, hanji keshi kukwasa uwayilo wamwenemwene, nihindu watamba kumusa vumbi mumu kali mwata wa mu usoko. Nawa nyi mukwenu-pwo keshi kuwayila Yehova, nihindu watamba kumuzanga ni kumufunga kanawa.—A-Efwesu 5:22, 23, 28, 29.

8. Yihula Yika muhasa kulihula nyi yoze walimbata nenyi mafupa utepululeko yimwe ku uwayilo we?

⁸ Yika watamba kulinga nyi yoze walimbata nenyi mafupa utepululeko yimwe ku uwayilo we? Ndumbu umwe yamulweza kuli mukwo-lunga ngwenyi, katamba kusakula matangwa amwe ha poso waze mapwa ni kuya ni kwambujola. Nyi, ye unapalika ku mwono we, lihule ngwe: ‘Shina mukwetu-nalimbata nenyi kanangukanjisa lume kuwayila Yehova? Nyi ka, kutala natamba kulinga yize iye anangwite? Nyi mupwa chimbovu, ena mwehuka kupwa ni yipikalo yinji mu ulo we.—A-Fwilipu 4:5.

9. Kuchi akwa-Kristu mahasa kufumba ana jo hanga alemese chisemi yoze hi Chela ko?

⁹ Muchihasa kupwa chikalu chinji kufumba ana nyi yoze walimbata nenyi keshi kuwayila Yehova. Chakutalilaho, watamba kulongesa ana je hanga akaule shimbi ya Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Lemesa tatenu ni noko.” (A-Efwesu 6:1-3.) Mba yika watamba kulinga nyi yoze walimbata nenyi keshi kukaula shimbi ja Mbimbiliya? Muhasa kupwa chilweza chipema kuli ana je hakulemesa yoze walimbata nenyi. Nyonga ha ndako jipema ja yoze walimbata nenyi, nawa muchichimieke ha yuma yeswe yipema yize akulinga. Kanda usolola uhenge wenyi kulutwe lia ana jenu. Nawa lweze ana ngwo mutu mwene mwe watamba kusakula nyi mawayila Yehova nyi ka. Nyi mulongesa ana kulemesa chisemi yoze hi Chela ko, yilweza yo yipema muyikwasa yoze walimbata nenyi hanga neye awayile Yehova.

10. Kuchi yisemi Yela ja Yehova mahasa kulongesa ana jo kuzanga Yehova?

¹⁰ Amwe waze alimbata ni yoze keshi kuwayila Yehova mahasa kuzanga hanga ana jo alinge yiwanyino yize kuyalitele ni shimbi  ja Mbimbiliya hanji kwaalongesa yuma ya uwayilo wa mahuza. Malunga amwe no mahasa kukanjisa mapwo jo Yela ja Yehova hanga achine kulongesa ana jo Mbimbiliya. Chipwe chocho, pwo katamba kusa tachi hanga alongese umwenemwene kuli ana jenyi. (Yilinga 16:1; 2 Timoteu 3:14, 15) Chakutalilaho, lunga yoze hi chela ko mahasa kukanjisa mukwo-pwo achine kulongesa ana jo umwenemwene hanji kuya no ku kukunguluka. Chipwe ngwe kakuvumbika chiyulo cha mukwo-lunga, nihindu nyi muchilita iye mahasa kuhanjika no hakutwala kuli Yehova. Hachino, ayo mahasa kunyingika kanawa Yehova ni shimbi jenyi jakunyingika upema ni upi. (Yilinga 4:19, 20) Kulutwe, ana makasakula ene nyi mawayila Yehova nyi ka. * (Tala maliji mushi lia lifwo.)—Shimbi Yamuchiali 30:19, 20.

11. Yika muyihasa kuneha kapinda mukachi ka yena ni asoko je waze keshi kuwayila Yehova?

¹¹ Muze twaputukile kulilongesa Mbimbiliya ni Yela ja Yehova, hanji kutwakalwezele asoko jetu. Alioze muze hitwajama mu ufulielo, yituhamuka ni kwaalweza ngwetu tunazange kulingila Yehova. (Marku 8:38) Ushishiko we kuli Zambi muuhasa kuneha kapinda mukachi ka yena ni asoko je. Haliapwila tutalenu yimwe yuma yize muhasa kulinga hanga ufunge sambukila ni kununga kushishika kuli Yehova.

12. Mumu liaka asoko jetu mahasa kulimika ni yetu, alioze kuchi mutuhasa kusolola ngwetu twakwaazanga?

¹² Fupa kunyingika chize akwivwa asoko je waze keshi kuwayila Yehova. Tunawahilila chinji ha kunyingika umwenemwene wa Mbimbiliya. Chipwe chocho, asoko jetu mahasa kunyonga ngwe kanatwongo hanji tuli mu uwayilo uze kuwalitele. Nawa mahasa kunyonga ngwo kutushi kwaazanga mumu kutushi kulinga no yiwanyino yakunanga. Nawa mahasa kwivwa woma ngwo chimwe chuma chipi muchikalingiwa kuli yetu muze mutufwa. Twatamba kunyingika chize ayo akwivwa ni kwaapanjika kanawa hanga tunyingike mumu liaka analipikala hali yetu. (Yishima 20:5) Postolo Paulu kafupile kunyingika “atu eswe” hanga ahase kwaambulwila sango lipema. Nyi mutufupa kunyingika kanawa chize asoko jetu akwivwa, chino muchitukwasa kunyingika chize mutwaalongesa umwenemwene.—1 A-Korindu 9:19-23.

13. Kuchi twatamba kuhanjika ni asoko jetu waze hi Yela ko?

¹³ Kuhanjika ni vumbi. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Liji lienu likapwe matangwa eswe ni vumbi.” (A-Kolosu 4:6) Alioze chino  hi chashi ko. Mutuhasa kwita Yehova spiritu yenyi yisandu hanga yitukwase kupwa yimbovu ni kusolola vumbi kuli asoko jetu. Kutwatambile kuhanjika no chinji hakutwala ku yuma yeswe ya mahuza yize ayo akufuliela. Nyi mutwivwa yikola ku mbunge mumu lia yize akutwamba hanji kutulinga, twembululenu chilweza cha apostolo. Paulu ngwenyi: “Atu kakututuka, etu eswe twakuawahisa, kakutuhungumiona, etu twakulihumikiza. Kakutulamikiza, etu twakuliumba.”—1 A-Korindu 4:12, 13.

14. Yiwape yika mutuzukako hakupwa ni yitanga yipema?

¹⁴ Pwako ni yitanga yipema. Mumu liaka kupwa ni yitanga yipema chikwete ulemu? Chipwe ngwe kuhanjika ni vumbi muchitukwasa tupwe ni sambukila ni asoko jetu, alioze yitanga yetu yipema muyihasa kupwa ni tachi jinji. (Tanga 1 Petulu 3:1, 2, 16.) Kupalikila ku chilweza che chipema, kwasa asoko je hanga amone ngwo, Yela ja Yehova kakwete ulo upema, kakulela kanawa ana jo, kakutwama kulita ni shimbi ja Mbimbiliya, kusulako, kakwete mwono upema. Chipwe ngwe asoko jetu keshi kutayiza umwenemwene, nihindu mutuhasa kuwahilila ha kunyingika ngwetu yitanga yetu yipema yakuvwisa Yehova kuwaha.

15. Kuchi mutuhasa kulianga kulilulieka hanga twehuke mbwanja ni asoko jetu?

¹⁵ Lianga kulilulieka. Nyonga ha yuma yize muyihasa kukunehena mbwanja ni asoko je. Nyi walinga chocho, mba unyingike kanawa yize mulinga. (Yishima 12:16, 23) Yino ye alingile umwe ndumbu wa pwo mu Austrália. Tatoweno te kakulimika ni uwayilo wamwenemwene nawa ha mashimbu amwe te kakwevwila chinji uli. Hachino, muze mafupa kuhanjika nenyi, iye ni mukwo-lunga te kakwita kuli Yehova hanga aakwase ehuke kumukumbulula ni uli. Ayo te kakunyonga chitangu ha yuma yipema yize mahanjika nenyi. Nawa te kakwehuka kuhanjika nenyi yuma ya uwayilo. Hachino, ayo yatesa mashimbu akuhanjika nenyi.

16. Kuchi muhasa kwehuka kulisuma-mulonga muze mumona ngwe kuushi kuvwisa asoko je kuwaha?

¹⁶ Chochene, kuuchi kuhasa kwehuka yuma yeswe yize asoko je waze hi Yela ko akuhanjeka ha umwenemwene. Kashika nyi mukusoloka umwe kapinda, muhasa kulisuma-mulonga mumu wakuzanga chinji asoko je nawa unazange kwaevwisa kuwaha. Alioze nyingika ngwe ushishiko we kuli Yehova watamba kuhiana zango lize ukwete hali asoko je. Nyi asoko je machimona, ayo mahasa kunyingika ulemu wa kuwayila Yehova. Kuwatambile kushinjila niumwe mu usoko hanga atayize umwenemwene. Alioze, watamba wika kusolola chize kukaula shimbi ja Yehova chakukukwasa ku mwono we. Ni kwaalweza ngwo, Yehova kanaehe uhashi wowene yetwe tuli nayo, wakusakula kumuwayila.—Izaia 48:17, 18.

17, 18. Yika muyihasa kukukwasa nyi umwe mu usoko we mecha kuwayila Yehova?

¹⁷ Muchihasa kupwa chikalu chinji kuli  yetu nyi umwe mu usoko wetu mamusosolola hanji malisosolola mwene mu chikungulwila. Yikola yacho muyihasa kupwa ngwe umwe mutu unakutwa pwoko. Mba kuchi muhasa kunyongonona ha yikola yacho?

¹⁸ Lihulikile mu mulimo wa Yehova. Nyi mwivwa yikola ya mutapu au, watamba kukolesa chinji ufulielo we. Tanga Mbimbiliya mashimbu eswe, lulieka kukunguluka ni kuyako, nunga ni kwambujola, nawa lemba kuli Yehova hanga akwehe tachi unyongonone. (Yundase 20, 21) Mba nyi walinga yino yeswe alioze yikola kuyahwile? Kanda uhonga! Lihulikile mu mulimo we kuli Yehova. Kulutwe, yino muyikukwasa kufunga kanawa mbunge ni manyonga je. Yino ye yalingiwile kuli mukwa-kusoneka Samu 73. Ha mashimbu amwe ku mwono wenyi, iye kakahashile kufunga kanawa mbunge ni manyonga jenyi. Alioze kuwayila Yehova chamukwashile kupwa ni nyonga lialita ha yize yapwile ni kulingiwa ku mwono wenyi. (Samu 73:16, 17) Chino muchihasa kulingiwa ni kuli yena.

19. Kuchi muhasa kuvumbika mutapu uze Yehova akufumbilamo atu jenyi?

¹⁹ Lemesa ni kuvumbika fumbo lia Yehova. Zambi kananyingika ngwenyi fumbo lienyi liakuyukisa atu eswe chipwe waze hanaasosolola mu chikungulwila. Chipwe ngwe twakwivwa yikola yinji ku mbunge muze masosolola mutu yoze twazanga, alioze chino muchihasa kumukwasa hanga kulutwe lia matangwa ahiluke kuli Yehova. (Tanga A-Hepreu 12:11.) Shimbu mutu wacho kanda achihiluka, twatamba kuvumbika shimbi ya Yehova yakwecha “kuliendela” ni waze hanaasosolola mu chikungulwila. (1 A-Korindu 5:11-13) Chino hi chashi ko. Alioze twatamba kwehuka kuhanjika no ku telefone, kwaatumina mesage, kwaasonekena mikanda, chipwe ha internet.

20. Yika twatamba kununga ni kushimbwila?

²⁰ Kanda ulitwamina kutalatala hanji kushimbwila! Zango “kuliakutalatala yuma yeswe,” kashika tunungenu ni kushimbwila ngwetu asoko ni masepa jetu makahiluka kuli Yehova. (1 A-Korindu 13:7) Nyi mumona ngwe usoko we yoze wahichikile Yehova kanalumuna ni kululieka ndako jenyi, muhasa kumulembela hanga Mbimbiliya yimujamise ni kutayiza chilakenyo cha Yehova: “Hiluka kuli yami.”—Izaia 44:22.

21. Yika watamba kulinga nyi asoko je makuhungumiona mumu lia kupwa kambaji wa Yesu?

²¹ Yesu kambile ngwenyi, twatamba kumuzanga chinji kuhiana mutu mweswawo. Yesu nawa kapwile ni shindakenyo ngwenyi tumbaji twenyi te mapwa ni hamu lia kununga ni kushishika kuli iye, chipwe ngwe asoko jo maahungumiona. Hachino, nyi asoko je makuhungumiona mumu liakupwa kambaji wa Yesu, fuliela pundu muli Yehova. Mwite hanga akukwase kunyongonona. (Izaia 41:10, 13) Kashika, wahilila hakunyingika ngwe Yehova ni Yesu kanakuvwila kuwaha nawa makakwaha yiwape mumu lia ushishiko we kuli ayo.