1. Zango lika lize liahiana chinji ulemu, nawa kuchi munuhasa kulilumbununa? (Tala chizulie ha uputukilo.)

YEHOVA mwe Chishina cha zango. (1 Yoano 4:7) Zango lilemu chinji lili lize liakatuka ha shimbi jamwenemwene. Zango liacho mu Mbimbiliya kalivuluka mu Ngregu ngwo zango lia a·gaʹpe. Zango lino lialumbunuka kuzanga mutu ni kumuvwila kuwaha chinji. Alioze kulishi kusulila wika ha kuvwila mutu kuwaha. Kakulisolola ni yitanga yize muyikwasa atu. Ali lili zango lize mulitulingisa hanga tulingile akwetu yuma yipema. Zango liacho liakuneha chiseke ni ulemu ku mwono wa mutu.

2, 3. Kuchi Yehova asolwele zango lienyi linene hali atu?

² Yehova kasolwele zango kuli atu shimbu kanda atanga Alama ni Eva. Iye yalianga kutanga hashi ni yuma yeswe yakufupiwa ku mwono wa atu. Mba yalulieka kanawa hashi hapwe hapema kutwamaho. Yehova kakalingile yuma yacho ngwo ya mwene. Alioze yetu anakayilingila. Muze ahwishile kutululiekela yeswe, mba yatanga atu ni kwaaha kutalatala cha kutwama ku miaka ya mutolo mu paraisu hano hashi.

 ³ Kulutwe, Yehova yasolola zango lienyi linene kuli atu mujila yize yalipwila. Chipwe ngwe Alama ni Eva kavulumwine, nihindu Yehova yamona ngwenyi ana jo kumakamuzanga, mba yalulieka chitapo cha Mwanenyi hanga akaalamwine. (Uputukilo 3:15; 1 Yoano 4:10) Kukatuka hazehene Yehova alakenyene chitapo, chapwile ngwe hahana kulu chitapo chacho. Mba, muze hikwapalika miaka 4,000, Yehova yahana Mwanenyi wa wika hali atu. (Yoano 3:16) Twakusakwilila chinji Yehova ha zango lienyi!

4. Kuchi tunanyingika ngwetu atu yihenge no mahasa kusolola zango lingunu?

⁴ Shina ni yetu mutuhasa kuzanga chinji akwetu, chipwe ngwe tuli yihenge? Ewa, mutuhasa kuchilinga. Yehova katutangile mu chifwa chenyi, chekwamba ngwo, mutuhasa kumwimbulula. Chipwe ngwe chili chikalu kuzanga chinji akwetu, alioze mutuhasa kuchilinga. Abele kasolwele zango lienyi kuli Zambi hakuhana mulambu upema chinji. (Uputukilo 4:3, 4) Noa kasolwele zango lingunu muze anungine ni kwambujola sango ja Zambi ha miaka yinji, chipwe ngwe atu kakamutayijile. (2 Petulu 2:5) Ni Apalahama neye kasolwele zango linene kuli Zambi hakutayiza hanga aye ni kuhana mwanenyi wa zango Izake ngwe chitapo. (Tiangu 2:21) Ewa, ni yetu mutuhasa kusolola zango ngwe wano malunga ashishika, chipwe ngwe chili chikalu kuchilinga.

5. Kuchi mutuhasa kusolola zango liamwenemwene?

⁵ Mbimbiliya yakutulweza ngwo “kanda tuzanga ni liji, chipwe ni limi; alioze ni yitanga ni umwenemwene.” (1 Yoano 3:18) Shina chino chinalumbunuka ngwo kutuchi kuhasa kulweza akwetu ngwetu twakwaazanga nyi? Ka. (1 A-Tesalonika 4:18) Chino chinalumbunuka ngwo kutwatambile kusulila wika hakulweza mutu ngwetu “Nakukuzanga.” Ndo tusolole zango liacho ku yitanga. Chakutalilaho, nyi mandumbu jetu keshi ni kulia hanji mazalo akumbana, ayo kafupiwile wika kwivwa ngwo twakwaazanga. (Tiangu 2:15, 16) Chochene nawa, mumu lia kuzanga Yehova ni atu-ni-akwetu, kutwatambile kulemba wika hanga atu anji eze ni kwambujola ni yetu, alioze ni yetu twatamba kukalakala chinji mu munda.—Mateu 9:38.

6, 7. (a) “Zango lize kulishi ulembekese” kuchi liapwa? (b) Yilweza yika yize yinasolola zango lia mahuza?

⁶ Postolo Yoano ngwenyi, twatamba kuzanga “ni yitanga ni umwenemwene.” Kashika, zango lietu liatamba kupwa “kulishi ulembekese.” (A-Roma 12:9; 2 A-Korindu 6:6) Mashimbu amwe mutu mahasa kusoloka ngwe zango akwete. Shina zango liacho liamwenemwene nawa linakatuka ku mbunge? Mumu liaka anasolola zango liacho? Zango lia ulembekese hi zango ko. Lili lia mahuza.

⁷ Tutalenu chize liapwa zango lia mahuza. Muze Satana ahanjikile ni Eva mu munda wa Endene, yuma ahanjikile yasolokele ngwe muyikwasa chinji Eva. Alioze yitanga  yenyi kuyakasolwele chocho. (Uputukilo 3:4, 5) Ndawichi kapwile ni sepa lienyi Ahitofele, muze apwile mwanangana. Alioze Ahitofele yakunjika Ndawichi kuli akwa-kole jenyi hanga aliyukise mwene. Yitanga yenyi yasolwele ngwo kapwile sepa wa mahuza. (2 Samuele 15:31) Musono, yitanganyanyi ni atu akwo kanahandununa mandumbu mu yikungulwila “kumaliji a kulembejeka, ni kutangujola” cho. (A-Roma 16:17, 18) Kakulionga ngwe kanaakwase kumana ka.

8. Yihula yika twatamba kulihula yetwene?

⁸ Zango lia mahuza liakukolesa sonyi mumu kakulizachisa hanga wonge atu. Mutuhasa kwonga atu, alioze kutuchi kuhasa kwonga Yehova. Yesu ngwenyi, eswe apwa ngwe yilembekese kumakapatwila ni upatwilo ukalu chinji. (Mateu 24:51) Etu tuvumbi twa Yehova kutwatambile kupwa yilembekese. Kashika, tulihulenu ngwetu, ‘Shina nakusolola zango liamwenemwene nyi nakulionga, nawa chipululu ngukwete?’ Tutalenu majila nake waze mutuhasa kusolwelamo zango “lize kulishi ulembekese.”

9. Yuma yika mutuhasa kulinga nyi tukwete zango liamwenemwene?

⁹ Tupwenu ni mbunge yakukwasa chipwe ngwe atu kamwene yize twalinga. Tupwenu ni mbunge yakukwasa akwetu ni zango ku yuma yize atu kechi keza kanyingika. (Tanga Mateu 6:1-4.) Ananiya ni Safira kapwile ni mbunge yeka. Muze ahanyine chawana cho, ayo kazangile hanga akwo achinyingike. Ayo yalionga hakutwala ku chawana chize te mahana, chocho yaashiha ha ulembekese wo. (Yilinga 5:1-10) Kashika, nyi chamwenemwene twakuzanga mandumbu jetu, mutuwahilila chinji kwaakwasa chakuhona kulisolola kuli atu akwo ha ukwaso uze twaaha. Mutuhasa kwanda longeso kuli mandumbu waze akukwasa Chizavu cha Tusongo hakululieka kulia cha ku spiritu. Keshi kulichichimieka ene ni kulweza atu hanga anyingike milimo yize analingi.

10. Kuchi twakusa akwetu ulemu?

¹⁰ Tusenu akwetu ulemu. (Tanga A-Roma 12:10.) Yesu yasolola vumbi kuli apostolo jenyi hakwaasanyisa ku molu. (Yoano 13:3-5, 12-15) Tusenu tachi hanga tulipalumwise ngwe Yesu ni kukwasa akwetu. Apostolo kakanyingikine kanawa ulemu wa yize Yesu alingile, ndo ni muze atambwile spiritu yisandu. (Yoano 13:7) Mutusa akwetu vumbi nyi kutushi kulimona ngwe tuli apema chinji kwaahiana, mumu lia kulilongesa chinji shikola, upite hanji milimo yize tukwete. (A-Roma 12:3) Kutushi kwivwa chipululu muze akwetu maachichimieka, alioze twakuwahilila no chipwe ngwe te tunamono ngwetu ni yetu kachi katamba kutuchichimieka.

11. Mumu liaka twatamba kuchichimieka akwetu?

¹¹ Tuchichimiekenu akwetu ni mbunge yeswe. Tupwenu ni kutala ha yuma yize mutupwa ni kuchichimiekena akwetu.  Tunanyingika ngwetu kuchichimieka ‘chakukolesa akwetu.’ (A-Efwesu 4:29) Alioze ndo tupwe ni kuchichimieka akwetu ni mbunge yeswe hi kwaapepieka ko. Kutwatambile kwamba yize te kuyishi ku mbunge yetu, hanji kwivwa woma wa kwaaha fumbo. (Yishima 29:5) Mutupwa yilembekese ni mutuchichimieka akwetu, alioze nyi makatukaho mutwamba yuma yipi hakutwala kuli ayo. Postolo Paulu kapwile ni zango liamwenemwene. Muze asonekenene akwa-Kristu mu Korindu, iye yaachichimieka hayize te akulinga kanawa. (1 A-Korindu 11:2) Alioze muze afupiwile fumbo, yaakwasa ni kwalumbunwina kanawa ni zango.—1 A-Korindu 11:20-22.

12. Kuchi mutusolola mbunge yipema muze mutuzumbula akwetu?

¹² Tupwenu akwa-kuzumbula ngeji. Yehova kanazange hanga tupwe ni kuhana yuma kuli mandumbu jetu. (Tanga 1 Yoano 3:17.) Alioze ndo tupwe ni mbunge yalita hakwaazumbula. Tulihulenu ngwetu: ‘Shina ku zuwo liami nakusanyika wika masepa jami chipwe waze wika nakumona ngwami kali alemu mu chikungulwila? Kutala nakusanyika wika atu waze ngunanyongo ngwami kulutwe no makangulingilako yimwe? Nyi nakusanyika mandumbu waze chanyingikine kanawa ni waze kechi kahasa kungufunyishina nichimwe?’ (Luka 14:12-14) Uchinyongenu hachino: Kuchi nyi ndumbu mafupa ukwaso mumu kakwachile chiyulo chipi? Nawa kuchi nyi yoze tunakasanyika ku zuwo lietu kakasakwililile? Yehova ngwenyi: ‘Lizumbulenu umwe ni mukwo, chakuhona kulinyenyeta.’ (1 Petulu 4:9) Kashika, mutuwahilila ni mutuhana akwetu ni mbunge yipema.

13. (a) Aya chipi-chipi twatamba kushimbwila ni uhomboloji? (b) Yika twatamba kulinga hanga tukwase waze anazeye?

¹³ Tukwasenu waze anazeye. Shimbi ya Mbimbiliya yize yakwamba ngwo, “sangulwisenu akwa kulela” muyihasa kusolola nyi pundu tukwete lume zango liamwenemwene. (1 A-Tesalonika 5:14) Mandumbu waze te alela hanatakama nawa ku ufulielo. Alioze amwe ndo twaashimbwile ni uhomboloji weswe ni kwaakwasa ni zango. Mba kuchi mutuhasa kwaakwasa? Mutuhasa kwaakwasa ni Mbimbiliya, ni kulitesa hanga twambujole no hanji kwaapanjika wika. Chikwo nawa, kutwatambile kumona mandumbu ngwetu, au mukolo au mulelu, ka. Alioze tunyingikenu ngwetu, hita mutu kakwete yeswe ni yaali, utakame ni ulelu. Chipwe postolo Paulu kalitayijile mwene ngwenyi neye kapwile ni umwe ulelu. (2 A-Korindu 12:9, 10) Tulieswe katamba kutukwasa ni kutukolweza kuli akwetu.

14. Yika twatamba kulinga hanga tupwe ni sambukila ni akwetu?

 ¹⁴ Tupwenu ni sambukila ni akwetu. Chili chipema chinji kupwa ni sambukila ni akwetu. Chipwe ngwe mutumona ngwetu akwetu katuvwile kanawa hanji katulinga yuma yipi, nihindu tusenu tachi hanga tufunge sambukila yetu. (Tanga A-Roma 12:17, 18.) Nyi twalemeka mukwetu ku mbunge, twatamba wika kumwita ukonekeno. Alioze ukonekeno wacho watamba kukatuka ku mbunge. Chakutalilaho, shimbu twambe ngwetu, “Ngukoneke ha chize unevu,” muchilita nyi mutwamba ngwetu, “Ngukonekene ha maliji namba waze anakukolo ku mbunge.” Sambukila nawa yili ni ulemu unji mu ulo. Kuchalitele waze alimbta kusolola kumeso ja akwo ngwo kakulizanga, alioze kuma kakulilamba, kulituka ni kuhona kulihanjikisa muze mapwa kwauka wo.

15. Kuchi mutuhasa kusolola ngwetu twakukonekena akwetu ni mbunge yeswe?

¹⁵ Tulikonekenenu ni mbunge yeswe. Nyi umwe matulinga yuma yipi, twatamba kumukonekena ni kuvulama upi wacho. Twatamba kulinga chino chipwe ngwe mutu wacho kanyingikine ngwenyi katulinga upi. Twakulikonekena ni mbunge yeswe ‘hakulihumikiza umwe kuli mukwo mu zango hanga tufunge muya wa sambukila, ni tachi jetu jeswe, kununga cha spiritu.’ (A-Efwesu 4:2, 3) Nyi mutufupa kukonekena mutu ni mbunge yeswe, kutwatambile kunyonga hayize atulinganga. Mumu zango “kulishi kushinginyeka yipi.” (1 A-Korindu 13:4, 5) Kwamba pundu, nyi tuli ni ufwatulo ku mbunge, mutuhasa kwenyeka usendo wetu ni mandumbu ni kuli Yehova nawa. (Mateu 6:14, 15) Mutusolola ngwetu, twakukonekena akwetu, nyi mutulembelako waze atwambile yuma yipi.—Luka 6:27, 28.

16. Kuchi twatamba kwivwa ha milimo yalipwila yize matwaha mu ululikiso wa Yehova?

 ¹⁶ Kuhona kufupa wika yuma ya yetwene. Nyi matwaha umwe mulimo walipwila mu ululikiso wa Yehova, mutuhasa kusolola ngwetu tukwete zango liamwenemwene hakuhona kufupa ‘kufumbuka yetwene, alioze kufupa kufumbuka cha akwetu.’ (1 A-Korindu 10:24) Chakutalilaho, hakukunguluka chetu cha mbonge ni cha mambonge, mandumbu waze akukwasaho kakulianga kuheta, hachino ayo mahasa kusakula yitwamo yipema hanga atwameho ni asoko jo. Alioze anji akuli ayo kakusakula kutwama ha chihela cheswacho, sali lize makalakalila. Hakulinga chino, ayo kakusolola zango liamwenemwene. Kuchi mutuhasa kwembulula?

17. Nyi mukwa-Kristu malinga shili yinene, zango liamwenemwene liatamba kumukwasa alinge yika?

¹⁷ Kusolola shili ni kwecha kuyilinga kutenga. Akwa-Kristu amwe waze hanalingi shili yinene kakweseka kuyisweka. Kota sonyi akwivwa hanji keshi kuzanga kuvwisa akwo yikola ku mbunge. (Yishima 28:13) Alioze kusweka shili hi kusolola zango ko, mumu chili ponde kuli yoze walinga shili yacho ni kuli akwo. Mumu liaka? Mumu Yehova mahasa kwecha kusa spiritu yenyi yisandu mu chikungulwila, hachino chikungulwila kuchichi kupwa nawa ni sambukila. (A-Efwesu 4:30) Kashika, nyi mukwa-Kristu malinga shili yinene, zango liamwenemwene liatamba kumukwasa ahanjike ni makulwana amu chikungulwila hanga amukwase.—Tiangu 5:14, 15.

18. Ulemu uka zango liamwenemwene likwete?

¹⁸ Zango che chitanga chinene ha yitanga yeswe. (1 A-Korindu 13:13) Liakukwasa atu amone ngwo pundu lume tuli tumbaji a Yesu, ni kumona waze akwimbulula Yehova, Shina lia zango. (A-Efwesu 5:1, 2) Paulu ngwenyi, nyi te keshi zango, kachi kapwile mutu wamokomoko. (1 A-Korindu 13:2) Kashika, tulieswe twatamba kununga ni kusolola zango, hi “ni liji” wika ko, alioze “ni yitanga ni umwenemwene.”