Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WAKULILONGESA 38

Akweze—Mwono wa Mutapu Uka Nunazange Kupwa Nawo?

Akweze—Mwono wa Mutapu Uka Nunazange Kupwa Nawo?

“Malinjekela makakufunga.”—YISHI. 2:11.

MWASO 135 Kuliumba cha Zambi: “Mwanami, Pwako ni Mana”

CHIKUMA CHILEMU a

1. Yuma yika yikalu yize Njoashe, Uzia ni Josia apalikile ku mwono wo?

 KUCHI te muwivwa nyi makusakula hanga uyule atu ja Zambi ku wanuke hanji ku ukweze? Kuchi te muzachisa ndundo hanji wata uze uli nawa? Mbimbiliya yakutongola akweze anji waze apwile mianangana mu Yunda. Chakutalilaho, Njoashe kapwile mwanangana muze apwile ni miaka 7, Uzia muze apwile ni miaka 16, mba Josia muze apwile ni miaka 8. Kuyula ku wanuke, kota kuchakapwile chashi kuli ayo! Chipwe ngwe kuchakapwile chashi, nihindu Yehova ni atu akwo kaakwashile hanga akumbe yipikalo ni kulinga kanawa mulimo wo.

2. Mumu liaka chili chilemu kulilongesa ha chilweza cha Njoashe, Uzia ni Josia?

2 Chipwe ngwe tushi mianangana ni a mwazovu, nihindu mutuhasa kuwana malongeso alemu ha chilweza cha Njoashe, Uzia ni Josia. Ayo kakwachile yiyulo yipema, alioze kalingile nawa yimwe yuma yipi. Yilweza yo muyitukwasa kunyingika ulemu wa kusakula kanawa masepa, kununga ni kulikehesa ni kusa tachi hanga tukundame kuli Yehova.

SAKULA KANAWA MASEPA

Mutuhasa kwimbulula chilweza cha Mwanangana Njoashe ha kupanjika kanawa yiyulo yize matwaha kuli masepa jetu waze akuzanga Yehova (Tala maparagrafu 3, 7) c

3. Kuchi Jehoiada akwashile Njoashe kukwata yiyulo yipema?

3 Imbulula yiyulo yipema ya Njoashe. Muze apwile mukweze, Mwanangana Njoashe kakwachile chimwe chiyulo chipema. Amu tato kakapwileko nawa, iye yakaula yiyulo ya Jehoiada; umwe Sasendote wa Lutwe washishika. Jehoiada kalelele Njoashe ngwe mwanenyi wakusema mwene. Hachino, mumu lia chilweza chipema cha Jehoiada, Njoashe yazanga kulingila Yehova ni kukwasa A-Yunda hanga no achilinge. Iye nawa yaputuka mulimo wa kutungulula tembele ya Yehova.—2 Sango 24:1, 2, 4, 13, 14.

4. Yika twakuyuka nyi mutuzanga Yehova ni kwononokena shimbi jenyi? (Yishima 2:1, 10-12)

4 Nyi yisemi je hanji mutu mukwo kanakulongesa hakutwala kuli Yehova ni shimbi jenyi, pwako ni shindakenyo ngwe, chino chili chawana chilemu chize anakwehe. (Tanga Yishima 2:1, 10-12.) Yisemi je mahasa kukulongesa umwenemwene ha kuzachisa majila eka ni eka. Tutalenu chize tato ya umwe pangi avuluka ngwo Katya, amukwashile kukwata yiyulo yipema. Hita tangwa, muze te akumutwala ku shikola; ayo te kakuhanjika ha chisoneko cha tangwa liacho. Katya yamba ngwenyi: “Lusango wacho te kakungukwasa kukumba kapinda wa hita tangwa.” Alioze hanji yisemi je kakusa jimwe shimbi ja mu Mbimbiliya jize kuli yena jakusoloka ngwe jikalu. Ha chikuma chino, yika muyikukwasa mba wononokene? Pangi Anastasia kambile ngwenyi, yisemi jenyi te kakumulumbunwina mashimbu eswe, chikuma chize asela yimwe shimbi. Mwene yamba ngwenyi: “Chino changukwashile kunyingika ngwami, ayo te keshi kusa shimbi jacho hanga ahengwole mwono wami, alioze mumu kakunguzanga; nawa kanazange kungufunga.”

5. Kuchi yitanga ye yakukwata hali yisemi je ni hali Yehova? (Yishima 22:6; 23:15, 24, 25)

5 Yisemi je mawahilila chinji nyi mukaula shimbi ja mu Mbimbiliya jize ayo akukulongesa. Alioze chahiana ulemu, Yehova mawahilila chinji; nawa usepa we ni iye muukola chinji kuhiana. (Tanga Yishima 22:6; 23:15, 24, 25.) Yino yili yikuma yipema yize muyikukwasa kwimbulula chilweza cha Njoashe muze apwile mukweze.

6. Yiyulo yika Njoashe aputukile kupanjika hanyima lia kufwa cha Jehoiada, mba yika yalingiwileko? (2 Sango ja Mianangana 24:17, 18)

6 Wana malongeso ha yiyulo yipi yize Njoashe akwachile. Hanyima lia kufwa cha Jehoiada, Njoashe yaputuka kulikata ni atu api. (Tanga 2 Sango ja Mianangana 24:17, 18.) Iye yakaula yiyulo ya yilolo a mu Yunda waze te keshi kuzanga Yehova. Yena hanji muhasa kutayiza ngwe Njoashe kachi kechele kulikata ni yilolo jacho. (Yishi. 1:10) Shimbu achilinge, iye yasolola uhepuke ha kupanjika yiyulo yo yipi. Chaluyinda, muze Zekaria; musonyi wa Njoashe afupile kumukwasa, Njoashe yatuma kumushiha. (2 Sango 24:20, 21; Mateu 23:35) Iye kalingile chuma chipi chinji! Njoashe kaputukile kanawa, alioze kulutwe yapwa chitanguke; nawa chingalwe. Ha kupalika cha mashimbu, yamushiha kuli tuvumbi twenyi. (2 Sango 24:22-25) Nyi kanungine ni kupanjika Yehova ni waze akumuzanga, kachi yuma ya mutapu au kuyakalingiwile ku mwono wenyi! Longeso lika wawana ha chilweza cha Njoashe?

7. Atu a mutapu uka watamba kulikata no? (Tala nawa chizulie.)

7 Longeso twawana ha yiyulo yipi yize Njoashe akwachile lili ngwo, twatamba kusakula masepa apema chekwamba, masepa waze akuzanga Yehova; nawa akuzanga kumuvwisa kuwaha. Masepa jetu mahasa kupwa a miaka yalisa. Iwuluka ngwe, Njoashe kapwile kanuke chinji kuli sepa lienyi Jehoiada. Hakutwala kuli masepa je, lihule ngwe: ‘Shina ayo kakungukwasa kukolesa ufulielo wami muli Yehova? Ayo kakungukolweza hanga ngutwame kulita ni shimbi ja Yehova? Kakuhanjika hakutwala kuli Yehova ni ku umwenemwene wa mu Mbimbiliya? Kakulemesa shimbi ja Zambi? Ayo kakwamba yuma hanga anguvwise wika kuwaha nyi kakwete hamu lia kungukwasa muze mungufupiwa ukwaso wacho?’ (Yishi. 27:5, 6, 17) Umwenemwene uli ngwo, nyi masepa je keshi kuzanga Yehova, watamba kwecha kulikata no. Alioze, nyi uli ni masepa waze akuzanga Yehova, likate no; pwako no hamuwika; ayo e makukwasa ku mwono we!—Yishi. 13:20.

8. Nyi wakuzachisa internet, yika watamba kulihula?

8 Internet muyihasa kupwa jila yipema yize muyitukwasa kupwa ni kuhanjika ni asoko ni masepa jetu. Alioze, atu anji kakuzachisa jila yacho hanga asoloke kuli akwo; ha kusa foto ni yinema ya yuma yize alanda ni yize alinga. Hakutwala ku kuzachisa internet, hanji rede sociais lihule ngwe: ‘Shina nyonga liami liakupwa lia kuchikimisa akwetu? Nakufupa kulianyina ni akwetu yimwe yuma yipema nyi yuma yize nakusa yakwatwala hanga anguhalise? Shina yuma yize akwetu akusa ha internet, yakungutwala hanga ngunyonge, nguhanjike hanji ngulinge yuma mu jila yize kuyalitele? Ndumbu Nathan Knorr, yoze wapwile mu Chizavu cha Tusongo, kahanyine chiyulo chino ngwenyi: “Kanda ufupa kuvwisa wika atu kuwaha; nyi wachilinga, kuuchi kuvwisa mutu niumwe kuwaha. Vwisa Yehova kuwaha; ha kulinga chino, muvwisa kuwaha atu eswe waze akumuzanga.”

TWATAMBA KUNUNGA NI KULIKEHESA

9. Yika Yehova akwashile Uzia kulinga? (2 Sango ja Mianangana 26:1-5)

9 Imbulula yiyulo yipema ya Uzia. Muze Mwanangana Uzia apwile mukweze, iye kapwile mukwa-kulikehesa. Kalilongesele ‘kuvwila woma Zambi wamwenemwene.’ Uzia kafwile muze te ali ni miaka 68, mba ha mashimbu anji mu mwono wenyi, Yehova yamuwayisa. (Tanga 2 Sango ja Mianangana 26:1-5.) Uzia kakumbile mavungu anji akwa-kole, chocho Yerusaleme yiyipwa ya kufunga kanawa. (2 Sango 26:6-15) Chochene, Uzia kanakawahilila chinji ha yuma yeswe yize ahashile kulinga ni ukwaso wa Yehova.—Chilu. 3:12, 13.

10. Yika yalingiwile kuli Uzia?

10 Wana malongeso ha yiyulo yipi ya Uzia. Mwanangana Uzia te kakwete chako cha kulweza akwo yize malinga. Shina chino chamutwalile kunyonga ngwenyi, iye mahasa kulinga chuma cheswacho? Tangwa limwe, Uzia yanjila mu tembele ya Yehova; ni kulizata cheswe yafupa kwocha insensu ha chilumbilo, chuma chize te keshi ni ulite wa kuchilinga. (2 Sango 26:16-18) Sasendote wa lutwe Azaria, yeseka kumukwasa, alioze Uzia yevwa uli unji. Chaluyinda, Uzia kakanungine ni kushishika kuli Yehova; chocho yamwaha fumbo ha kumwasa musongo wa mbumba. (2 Sango 26:19-21) Nyi kanungine ni kulikehesa, kachi yuma kuyakapwile chocho ku mwono wenyi!

Shimbu tulizate ha yuma yize twakulinga, tuhalisenu Yehova ha yuma yacho (Tala paragrafu 11) d

11. Yika muyihasa kutukwasa mba tununge ni kulikehesa?(Tala nawa chizulie.)

11 Muze Uzia apwile lunga wa ndundo, iye yavulama yuma yeswe yipema yize Yehova amulingilile. Longeso lika twawana hano? Longeso lili ngwo, twatamba kwiwuluka mashimbu eswe ngwetu, yiwape ni yiteli yize tuli nayo yinakatuka kuli Yehova. Shimbu tulizate ha yize twakulinga, twatamba kuhalisa Yehova ha yuma yacho. b (1 Kori. 4:7) Chikwo nawa, twatamba kulikehesa ha kunyingika ngwetu, tuli yihenge nawa tunafupiwa fumbo. Umwe ndumbu wa miaka 60, yasoneka ngwenyi: “Nalilongesa ngwami, kuchatambile kupwa ni kwivwa uli hanji kunenganyana nyi akwetu mangulweza upi uze nalinga.” Ha mashimbu amwe, nakulinga yuma yize kuyalitele; chocho akwetu mangukwasa ha yuma yacho. Hachino, nakusa tachi hanga ngwehuke yuma yacho ni kununga kulingila Yehova mu jila yalita. Nyi twononokena Yehova ni kununga ni kulikehesa, mutupwa ni uwahililo wamwenemwene.—Yishi. 22:4.

NUNGA NI KUKUNDAMA KULI YEHOVA

12. Kuchi Josia akundamine kuli Yehova muze te uchili mukweze? (2 Sango ja Mianangana 34:1-3)

12 Imbulula yiyulo yipema ya Josia. Josia muze aputukile kufupa Yehova, iye kapwile ni miaka 16. Kazangile chinji kulilongesa hali Yehova ni kulinga upale wenyi, alioze mwono kuwapwile washi kuli mukweze yono. Ha mashimbu jacho, atu anji kapwile ni kuwayila tuzambi a mahuza. Kashika, Josia kafupiwile hamu mba anunge ni kukalila uwayilo wamwenemwene. Yino ye alingile lume! Muze aputukile kuchiza uwayilo wa mahamba mu chifuchi, iye kakapwile ni miaka chipwe 20.—Tanga 2 Sango ja Mianangana 34:1-3.

13. Kuli yena, kulihana kuli Yehova yika chinalumbunuka?

13 Chipwe ngwe uchili kanuke, nihindu muhasa kwimbulula Josia ha kulilongesa hali Yehova ni ha yitanga yenyi yipema. Yino ye muyikukwasa mba ulihane kuli Yehova. Kuchi chiyulo chino muchikwata ku mwono we? Luke, yoze apapachishile muze te ali ni miaka 14, yamba ngwenyi: “Kukatuka haliapwila, mungusa mulimo wa Yehova kulutwe ku mwono wami ni kusa tachi hanga ngumuvwise kuwaha.” (Marku 12:30) Ni yena nyi wachilinga, muhasa kupwa ni shindakenyo ngwe muyuka chinji!

14. Hana yilweza yize yinasolola chize akweze amwe anembulula Mwanangana Josia.

14 Kapinda muka muhasa kupalika mumu lia kupwa mukweze Chela cha Yehova? Johan, yoze apapachishile ni miaka 12, kanatulweze chize alongi-ni-akwo ku shikola apwile ni kumushinjila hanga anwe makanya. Mba apwe ni tachi ja kukumba kapinda wacho, Johan kapwile ni kwiwuluka ngwenyi, kunwa makanya kuchichi kupihisa wika mujimba wenyi; alioze muchipihisa nawa usepa wenyi ni Yehova. Rachel, yoze apapachishile ni miaka 14, kanalumbununa yize yakumukwasa kukumba yipikalo ku shikola. Yamba ngwenyi: “Yami nakufupa kutesa yuma yeswe yize ngunamono ni umwe lusango wa mu Mbimbiliya. Chakutalilaho, longeso limwe ku shikola hakutwala ku yuma ya ku shakulu, mulihasa kungwiwulula umwe lusango wa mu Mbimbiliya hanji umwe uprofeto. Chikwo nawa, kanji-kanji muze ngunahanjika ni umwe ku shikola, nakwiwuluka chimwe chisoneko cha mu Mbimbiliya; mba ngumusolwela chisoneko chacho.” Yipikalo yize unapalika, muyihasa kulisa ni yize Josia apalikile. Chipwe chocho, muhasa kusolola mana ni ushishiko we ngwe chize iye alingile. Nyi wahasa kukumba yipikalo muze uchili mukweze, muchikukwasa kukumba yipikalo yize muyiza kulutwe.

15. Yika yakwashile Mwanangana Josia kulingila Yehova ni ushishiko? (2 Sango ja Mianangana 34:14, 18-21)

15 Mwanangana Josia muze apwile ni miaka 26, yaputuka kululieka yimwe mu tembele. Mwenamo awanyine mukanda wa “shimbi ja Yehova jize ahanyine kuli Mose.” Muze mwanangana evwile yize mukanda wacho unambe, hazehene yaputuka kwalumuna yimwe hanga ononokene shimbi jacho. (Tanga 2 Sango ja Mianangana 34:14, 18-21.) Shina wakutanga kama Mbimbiliya hita tangwa? Nyi che wakulinga, shina katalilo wacho kanende kanawa? Wakusoneka jimwe versu jize mujihasa kukukwasa? Luke yoze hitwatongola, kakusoneka ha mukanda yikuma yilemu yize awana ha kutanga Mbimbiliya. Hanji ni yena nyi wachilinga, muchihasa kukukwasa kwiwuluka versu ja mu Mbimbiliya ni malongeso waze muwanaho. Nyi waputuka kunyingika kanawa Mbimbiliya ni kuyizanga, chino muchikukwasa kuzanga kulingila chinji Yehova. Ngwe chizechene Liji lia Zambi liakwashile Josia kulinga yuma yalita, ni yena mulikukwasa.

16. Mumu liaka Mwanangana Josia alingile uhenge unene, mba yika twalilongesa ha uhenge wacho?

16 Wana malongeso ha yiyulo yipi ya Josia. Muze Josia apwile ni miaka 39, yalinga umwe uhenge uze wafwikile mwono wenyi. Shimbu afupe usongwelo wa Yehova, iye yajikijila hali mwene. (2 Sango 35:20-25) Hano tunawaneho longeso linene. Chipwe ngwe tuli nyi miaka yeswayo hanji twakulingila Yehova ha miaka yeswayo, yetu eswe tunafupiwa kununga ni kukundama kuli Yehova. Mba tuhase kuchilinga, tunafupiwa kulemba kuli Yehova ha kwita usongwelo wenyi, kulilongesa Mbimbiliya ni kupanjika yiyulo ya Akwa-Kristu waze ajama. Chino muchitukwasa twehuke kulinga shili ha kulinga yuma yize muyitunehena uwahililo.—Tia. 1:25.

AKWEZE—MUNUHASA KUPWA NI UWAHILILO WAMWENEMWENE

17. Malongeso aka twawana ha yilweza ya mianangana atatu a mu Yunda?

17 Kuli yuma yinji yipema yize muhasa kulinga muze uchili mukweze. Lusango wa Njoashe, Uzia ni Josia, kasolola ngwo ni yena muhasa kukwata yiyulo yipema ni kuvwisa Yehova kuwaha chipwe ngwe uli mukweze. Tunanyingika ngwetu kulutwe, ayo kalingile yimwe yuma yipi, alioze nyi mwimbulula yuma yipema yize alingile ni kwehuka yuma yipi yize o alingile, muwahilila chinji ku mwono we.

Muze apwile mukweze, Ndawichi kakundamine kuli Yehova. Hachino, yapwa ni utayizo wenyi ni kuwahilila ku mwono wenyi weswe. (Tala paragrafu 18)

18. Yilweza yika ya mu Mbimbiliya yize yinasolola ngwo muhasa kuwahilila ku mwono? (Tala nawa chizulie.)

18 Mbimbiliya yakuhanjika nawa hali akweze akwo, waze akundamine kuli Yehova ni kuzuka yiwape yenyi ni kuwahilila ku mwono. Ndawichi kali umwe wa kuli akweze jacho. Muze apwile kanuke, iye kasakwile kupwa sepa lia Yehova; mba kulutwe yapwa mwanangana washishika. Chipwe ngwe Ndawichi kalingile uhenge; alioze kanji-kanji, Yehova te kakumumona ngwe kashishika. (1 Mia. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Nyi muchilita, lilongese nawa ha mwono wa Ndawichi. Nyi wachilinga, chino muchikukwasa kupwa ni zango lia kununga ni kulingila Yehova ni ushishiko. Muhasa nawa kulilongesa ha chilweza cha Marku ni Timoteu. Ayo kaputukile kulingila Yehova muze te achili akweze, chocho yanunga ni kushishika kuli iye ndo ku kufwa cho. Kapwile ni utayizo wa Yehova, chino yichaanehena uwahililo unji ku mwono.

19. Mwono wa mutapu uka unazange kupwa nawo?

19 Mutapu uze wakumbata mwono we haliapwila, muusolola chize mwono we mukapwa kulutwe lia matangwa. Nyi wajikijila muli Yehova hi muli yena mwene ko, iye makukwasa kukwata yiyulo yipema. (Yishi. 20:24) Muhasa kupwa ni uwahililo ku mwono hamwe ni yuma yinji yipema. Alioze iwuluka ngwe, Yehova kakulemesa chinji yuma yize wakumulingila. Kuzachisa mwono we hanga ulingile Yehova, chili chiyulo chipema chize muhasa kukwata; kukushi chuma chikwo chipema chinahiane chino.

MWASO 144 Shishikenu ha Fweto!

a Yehova kananyingika ngwenyi, ha mashimbu amwe chakupwa chikalu kuli akweze kulinga yize yalita ni kununga kupwa masepa jenyi. Mba kuchi yenu akweze munuhasa kukwata yiyulo yize muyivwisa Yehova kuwaha? Mutulilongesa yilweza yitatu ya akweze waze apwile mianangana mu Yunda. Senu shindakenyo ha yize munuhasa kulilongesa ku yiyulo yize o akwachile.

b Tala mushete, Cuidado com a Falsa Modéstia ha chikuma “Ser Popular nas Redes Sociais é tão Importante Assim?” ha jw.org.

c ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Umwe pangi wajama kanahane chiyulo cha mana kuli pangi mukweze.

d ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Umwe pangi uli ni chihanda ha kukunguluka cha mbonge kanajikijila muli Yehova ni kumuhalisa ha chiteli chacho.