1, 2. (a) Yika Yesu ahanjikile ni tumbaji twenyi ha ufuku shimbu te kanda achifwa? (Tala chizulie ha uputukilo.) (b) Mumu liaka chili chilemu kwiwuluka ulemu wa kwambujola? (c) Yika mutushimutwina ha mutwe uno?

HA UFUKU, shimbu Yesu te kanda achifwa iye yahanjika chinji ni apostolo jenyi. Yaalweza ngwenyi kakwaazanga chinji. Yaatela nawa chishima cha vindera, chize twashimutwina ha mutwe uze wapalika. Yesu kazangile kukolweza tumbaji twenyi hanga ‘anunge ni kwima mihuko yinji,’ chekwamba, anyongonone ni kwambujola sango ja Wanangana.—Yoano 15:8.

² Chipwe chocho, Yesu kakalwezele wika tumbaji twenyi yize ayo atambile kulinga, alioze kaalwezele nawa mumu liaka atamba kulinga yuma yacho. Yaalweza mumu liaka atambile kununga ni kwambujola. Chino chili ni ulemu kuli yetu hanga twiwuluke mumu liaka twatamba kununga ni kwambujola. Kunyonga hachino muchitukwasa hanga tunyongonone ni ‘kwambujola sango lipema ku mavungu eswe.’ (Mateu 24:13, 14) Ha mutwe uno, mutushimutwinaho yikuma yiwana ya Mbimbiliya yize yakutukwasa hanga twambujole. Mutushimutwinaho nawa yawana  yiwana ya kuli Yehova yize yakutukwasa hanga tununge ni kwima mihuko.

3. (a) Kulita ni Yoano 15:8, chikuma chika chilemu chakutukwasa hanga twambujole? (b) Ha chishima cha Yesu, uva yika unalumbunuka, nawa mumu liaka kutesa chino chinalite?

³ Chikuma chilemu cha mumu liaka twakwambujola chili ngwo twakuzanga kunangamisa jina lia Yehova ni kulihalisa. (Tanga Yoano 15:1, 8.) Muze Yesu atele chishima cha vindera, iye katesele Yehova ni njimi yoze wa kulima uva. Yesu kambile ngwenyi, iye mwe vindera, tumbaji twenyi mitango. (Yoano 15:5) Kashika ha chishima chino, uva unalumbunuka mihuko yize tumbaji twa Yesu mema, hanji mulimo wa kwambujola uze malinga. Yesu yalweza apostolo jenyi ngwenyi: ‘Mu chuma chino munuhalisa Tata, nyi munununga ni kwima mihuko yinji.’ Nyi vindera muyima uva yipema, chino muchihalisa njimi. Chizechene nawa, nyi twambujola kanawa sango ja Wanangana, mutuhalisa Yehova hanji kumunangamisa.—Mateu 25:20-23.

4. (a) Kuchi twakuhalisa jina lia Zambi? (b) Kuchi twakwivwa ha kupwa ni uhashi wa kuhalisa jina lia Zambi?

⁴ Jina lia Zambi nihindu liapwa lisandu. Kukushi nichimwe chize mutulinga hanga tulipwise lisandu kuhiana. Mba kuchi twakuhalisa jina lia Zambi muze mutwambujola? Tutalenu yize profeta Izaia ambile ngwenyi: “Yehova-wa-Tujita, aye ukamusele ku usandu.” (Izaia 8:13) Twakuhalisa jina lia Zambi, Yehova, muze twakulimona ngwetu linahiane majina eswe ni muze twakukwasa akwetu hanga anyingike ngwo liapwa lisandu. (Mateu 6:9) Chakutalilaho, muze twakulongesa atu umwenemwene hakutwala ku yitanga yipema ya Yehova ni upale wenyi wa atu kutwama mu Paraisu ku miaka yeswe, twakwaakwasa amone ngwo yuma yeswe yipi Satana akwamba hali Yehova yili ya mahuza. (Uputukilo 3:1-5) Twakuhalisa nawa jina lia Zambi muze twakukwasa atu hanga anyingike ngwo, Yehova katela “kutambula uhenya ni ulemu ni tachi.” (Usolwelo 4:11) Rune, yoze uli mu upionelu ha miaka 16, yamba ngwenyi: “Kunyingika ngwami hanangwehe uhashi wa kupwa chela wa Tangi ya malilu ni hashi chakunguvwisa kuwaha chinji. Chino chakungwaha tachi ja kununga ni kwambujola.”

5. (a) Chikuma chika chamuchiali hakutwala ku kwambujola chize atongola ha Yoano 15:9, 10? (b) Kuchi Yesu akwashile tumbaji twenyi anyingike ngwo katamba kunyongonona?

⁵ Tanga Yoano 15:9, 10. Chikuma chamuchiali cha mumu liaka twakwambujola sango ja Wanangana chili ngwo twakuzanga Yehova ni Yesu. (Marku 12:30; Yoano 14:15) Yesu kalwezele tumbaji twenyi ngwenyi, ayo katamba ‘kutwama mu zango lienyi.’ Mumu liaka Yesu ambile maliji wano? Mumu kanyingikine ngwenyi, tumbaji twenyi mba apwe akwa-Kristu amwenemwene katamba kunyongonona. Kashika ha Yoano 15:4-10, twamona ngwetu Yesu kazachishile liji ‘kutwama’ ha yisuho yinji hanga akwase tumbaji twenyi anyingike ngwo, ayo te katamba kunyongonona.

6. Kuchi twakusolola ngwetu tunazange kutwama mu zango lia Kristu?

 ⁶ Kuchi twakusolola ngwetu tunazange kutwama mu zango lia Kristu ni kupwa ni utayizo wenyi? Twakuchisolola ha kumwononokena. Yesu kakutwita hanga tulinge wika yuma yize iye alingile. Ha kwamba ngwenyi: “Yami hingunafungu shimbi ja Tata, natwama mu zango lienyi.” Yesu hanatwehe chilweza chipema.—Yoano 13:15.

7. Kuchi kwononoka chinalite ni zango?

⁷ Yesu kasolwele chikuma chino zwalala ngwo kwononoka chinalite ni zango muze ambile ngwenyi: “Yoze uli ni shimbi jami, wakujifunga, mwenawo wakunguzanga.” (Yoano 14:21) Shimbi ja Yesu jakukatuka kuli Tato, kashika muze mutwononokena shimbi yenyi ya kwambujola, tunasolola ngwetu twakuzanga Yehova. (Mateu 17:5; Yoano 8:28) Nawa nyi twasolola ngwetu twakuzanga Yehova ni Yesu, acho ayo matufunga mu zango lio.

8, 9. (a) Chikuma chika chamuchitatu chize chakutukwasa hanga twambujole? (b) Kuchi maliji a Yehova ali ha Ezekiele 3:18, 19 ni 18:23, anatukolweza hanga tununge ni kwambujola?

⁸ Chikuma chamuchitatu cha mumu liaka twakwambujola chili ngwo twakuzanga kutoweza akwetu hakutwala ku kwiza cha tangwa lia Yehova. Mu Mbimbiliya, Noa kakumuvuluka ngwe, “mukwa kwambujola.” (Tanga 2 Petulu 2:5.) Shimbu Sanga lia Meya te kanda liza, sango jize Noa ambulwile kuli atu kota hapwile nawa sango ja utowezo wa unongeso uze te muwiza. Mumu liaka twamba chocho? Mumu Yesu kambile ngwenyi: ‘Chizechene ngwe ha matangwa a kuze, shimbu te sanga lia meya kanda liza, atu apwile ni kulia, ni kunwa, ni kumbata, ni kuhangisa malo, ndo tangwa lize Noa anjilile mu ulungu. Kakanyingikine ndo haze sanga lia meya liejile liahungumwine eswe; chocho nawa muchikapwa ha kuheta cha mwe Mwana mutu.’ (Mateu 24:38, 39) Chipwe ngwe atu anji kalengulwile Noa, nihindu iye kambulwile ni ushishiko weswe sango ja utowezo jize amuhele kuli Yehova.

⁹ Musono, twakwambujola sango ja Wanangana hanga tuhane akwetu uhashi wa kunyingika yize Zambi makalingila atu kulutwe lia matangwa. Ngwe Yehova, tunazange hanga atu apanjike sango jino “atwame ni mwono.” (Ezekiele 18:23) Kashika muze twakwambujola ku zuwo ni zuwo ni ha mbunga, twakutoweza atu anji ngwetu, Wanangana wa Zambi  mukanongesa hashi hano hapi.—Ezekiele 3:18, 19; Daniele 2:44; Usolwelo 14:6, 7.

10. (a) Chikuma chika chamuchiwana hakutwala ku kwambujola chize atongola ha Mateu 22:39? (b) Kuchi Paulu ni Saila akwashile kafunga wa zuwo lia ususu mu Fwilipu?

¹⁰ Chikuma chamuchiwana cha mumu liaka twakununga ni kwambujola chili ngwo twakuzanga atu. (Mateu 22:39) Zango lino liakutukwasa hanga tununge ni kwambujola mumu tunanyingika ngwetu atu mahasa kwalumuna ndako jo muze yimwe muyalumuka ku mwono wo. Chakutalilaho, mu mbonge ya Fwilipu akwa-kole kasele Paulu ni Saila mu zuwo lia ususu. Alioze hakachi ka ufuku, yikulingiwa munyiko uze wanyikishile zuwo lia ususu ni kwazulula mapito jako. Kafunga wa zuwo lia ususu yevwa woma ngwo funge eswe hachina, chocho yafupa kulishiha. Alioze Paulu yamukwika ha kukololoka ngwenyi: “Kanda ulilinga chipi.” Kafunga yahula ngwenyi: Yika “changutamba kulinga hanga nguwane ulamwino?” Paulu ni Saila yamba ngwo: “Fuliela Mwene Yesu Kristu, mba kumakakulamwina.”—Yilinga 16:25-34.

11, 12. (a) Yika lusango wa kafunga wa zuwo lia ususu anatulongesa hakutwala ku mulimo wetu wa kwambujola? (b) Mumu liaka twakuzanga kununga ni kwambujola?

¹¹ Yika lusango wa kafunga wa zuwo lia ususu anatulongesa hakutwala ku mulimo wa kwambujola? Twamona ngwetu muze te hikwapwa munyiko mba kafunga wa zuwo lia ususu yalumuna yitanga yenyi ni kwita ukwaso. Chizechene nawa, atu amwe waze keshi kuzanga kupanjika sango ja Mbimbiliya mahasa kwalumuna yitanga yo ni kufupa ukwaso muze mukulingiwa chuma chipi ku mwono wo. Chakutalilaho, amwe mahasa kwivwa yikola ku mbunge mumu lia kumuchiza ha mulimo hanji kulilakula ni yoze alimbata nenyi. Akwo mahasa kwivwa yikola mumu lia kunyingika ngwo kali ni musongo upi hanji kufwisa mutu yoze azanga chinji. Muze yino muyilingiwa, atu mahasa kuputuka kuhula yimwe hakutwala ku mwono, yuma yize ayo kakapwile ni kulihula chitangu. Hanji noo mahasa kulihula ngwo, ‘Yika natamba kulinga mba ngulilamwine?’ Hachino, ayo mahasa kupanjika sango jetu ja kutalatala ha chisuho chitangu ku mwono wo.

¹² Kashika nyi mutununga ni kwambujola ni ushishiko, mutukapwa ni shimbu lia kukwasa atu muze mafupa kutayiza utakamiso uze mutwaatwalila. (Izaia 61:1) Charlotte, yoze uli mu upionelu ha miaka 38, yamba ngwenyi: “Musono atu kanapu ngwe tupuputa. Ayo kanafupiwa chinji kwivwa sango lipema.” Ejvor, yoze uli mu upionelu ha miaka 34, yamba ngwenyi: “Musono atu anji kanapinji chinji ku mwono. Kashika nakuzanga chinji kwaakwasa. Chino che chakungulingisa hanga ngwambujole sango lipema.” Chochene, kuzanga atu chili chikuma chipema chize chakutukwasa hanga tununge ni kwambujola sango lipema!

13, 14. (a) Chawana chika anatongola ha Yoano 15:11? (b) Kuchi mutuhasa kuwahilila ngwe Yesu? (c) Kuchi uwahililo wa kutukwasa mu mulimo wetu wa kwambujola?

¹³ Ha ufuku muze te kanda achifwa, Yesu yatongola nawa yawana yize te muyikwasa apostolo jenyi hanga anunge ni kwima mihuko. Yawana yika ye nayo, nawa kuchi muyihasa kutukwasa musono?

¹⁴ Chawana cha uwahililo. Shina kuli yetu,  kwambujola chapwa mulimo ukalu? Ka. Mumu muze Yesu te hata kulu chishima cha vindera, yamba ngwenyi muze mutwambujola mutuwahilila. (Tanga Yoano 15:11.) Kuchi chino muchihasa kulingiwa? Iwulukenu ngwenu, ha chishima cha Yesu, iye yalitesa ngwe vindera alioze tumbaji twenyi ngwe mitango. Mitango muyinwa meya ni kutatuka nyi muyinunga ku chishina cha vindera. Chizechene nawa mutuhasa kuwahilila ngwe Yesu nyi mutununga hamwe nenyi ni kukaula kanawa chano chenyi. Acho, mba mutupwa ni uwahililo uze iye apwile nawo, uze wakwiza ha kulinga upale wa Zambi. (Yoano 4:34; 17:13; 1 Petulu 2:21) Hanne, yoze uli mu upionelu ha miaka kuhiana 40, yamba ngwenyi, “Uwahililo uze nakwivwa muze nguli mu mulimo wa kwambujola wa kungukolweza hanga ngununge ni kulingila Yehova.” Uwahililo muutwaha tachi hanga tununge ni kwambujola chipwe muze atu keshi kutupanjika.—Mateu 5:10-12.

15. (a) Chawana chika anatongola ha Yoano 14:27? (b) Kuchi sambukila ya kutukwasa kununga ni kwima mihuko?

¹⁵ Chawana cha sambukila. (Tanga Yoano 14:27.) Ha chingoloshi muze Yesu te kanda achifwa, yalweza apostolo jenyi ngwenyi: ‘Ngunanwehe sambukila yami.’ Kuchi sambukila ya Yesu muyihasa kutukwasa hanga tununge ni kwambujola? Muze twakununga ni kwambujola, twakwivwa sambukila mumu tunanyingika ngwetu tunevwisa Yehova ni Yesu kuwaha. (Samu 149:4; A-Roma 5:3, 4; A-Kolosu 3:15) Ulf, yoze uli mu upionelu ha miaka 45, yamba ngwenyi, “Mulimo wa kwambujola wa kunguhongesa, chipwe chocho wakungwaha chiseke nawa wakululieka chinji mwono wami.” Twakuwahilila chinji mumu hi tunawane sambukila yingunu!

16. (a) Chawana chika anatongola ha Yoano 15:15? (b) Kuchi apostolo te mahasa kununga ni kupwa masepa ja Yesu?

¹⁶ Chawana cha usendo hanji usepa. Muze Yesu te halweza apostolo jenyi ngwenyi, kazangile hanga ayo awahilile, iye yalumbununa ulemu wa chize ayo atamba kusolola zango lingunu. (Yoano 15:11-13) Mba yamba ngwenyi: “Hingunanuvuluka ngwami, tusendo.” Chili chiwape chinene ha kupwa sepa lia Yesu! Mba kuchi apostolo te manunga ni kupwa masepa jenyi? Yesu yalumbununa ngwenyi: ‘Yenu, nawa nungenu ni kwima mihuko.’ (Tanga Yoano 15:14-16.) Chekwamba, kununga ni kwambujola. Muze te hikwapalika miaka yaali, Yesu yalweza apostolo  jenyi ngwenyi: ‘Muze munuya, ambujolenu ngwenu, Wanangana wa malilu hiwakundama.’ (Mateu 10:7) Kashika ha ufuku muze te kanda achifwa, Yesu yakolweza tumbaji twenyi hanga anyongonone mu mulimo wa kwambujola. (Mateu 24:13; Marku 3:14) Chochene, Yesu kanyingikine ngwenyi kukaula shimbi yenyi te hi chashi ko. Alioze ayo te mahasa kuchilinga ni kununga kupwa masepa jenyi. Kuchi te mahasa kuchilinga? Ayo machilinga ni ukwaso wa chawana chikwo.

17, 18. (a) Chawana chika anatongola ha Yoano 15:7? (b) Kuchi chawana chino chakwashile tumbaji twa Yesu? (c) Kuchi yawana yino yakutukwasa musono?

¹⁷ Chawana cha kukumbulula yilemba yetu. Yesu yamba ngwenyi: “Cheswacho munuzanga kwita, kumuchikapwa kuli yenu.” (Yoano 15:7, 16) Chilakenyo cha Yesu kota cha kolwezele chinji apostolo jenyi! * (Tala maliji mushi lia lifwo.) Apostolo kakanyingikine pundu ngwo te kwasala akehe hanga Yesu afwe. Alioze kufwa chenyi te kuchishi kulumbunuka ngwo ayo te mahona ukwaso. Mumu Yehova kapwile hamwe noo hanga akumbulule yilemba yo ni kwaakwasa mu mulimo wa kwambujola. Chino che iye alingile. Muze Yesu te kanda achifwa, apostolo yeta kuli Yehova hanga aehe hamu, chocho Yehova yakumbulula yilemba yo.—Yilinga 4:29, 31.

¹⁸ Chizechene nawa ni musono. Muze mutunyongonona mu mulimo wa kwambujola mutununga ni kupwa masepa ja Yesu. Nawa mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu Yehova kali hamwe ni yetu hanga akumbulule yilemba yetu muze mutumona ngwe kwambujola chinakaliwa. (A-Fwilipu 4:13) Twakusakwilila Yehova ha kunyingika ngwetu, iye kakukumbulula yilemba yetu nawa ngwetu Yesu kali sepa lietu. Yawana yino ya Yehova yakutukolweza hanga tununge ni kwima mihuko.—Tiangu 1:17.

19. (a) Yika yakutukwasa mba tununge ni kwambujola? (b) Yika yakutukwasa mba tulinge kanawa mulimo uze Zambi anatwehe?

¹⁹ Ha mutwe uno twalilongesaho yikuma yiwana yize yakutukwasa hanga tununge ni kwambujola: (1) kunangamisa Yehova ni kuhalisa jina lienyi, (2) kuzanga Yehova ni Yesu, (3) kutoweza atu, ni (4) kuzanga atu. Twalilongesaho nawa yawana yiwana: (1) uwahililo, (2) sambukila, (3) usendo hanji usepa, ni (4) kumbululo lia yilemba yetu. Yawana yino yatukolweza hanga tulinge kanawa mulimo uze hanatwehe kuli Zambi. Yehova kakuwahilila chinji muze akutumona tunakilikita hanga ‘tununge ni kwima mihuko yinji’!