Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Hanenu Uhenya kuli Waze Watela

Hanenu Uhenya kuli Waze Watela

“Lufuma, ni ulemu, ni uhenya, ni ndundo yikapwe kuli yoze watwama ha ngunja ni kuli mwe Mwana-panga ndo ku miaka yeswe ya mutolo.”—USOLWELO 5:13.

MIASO: 9, 14

1. Mumu liaka atu amwe atela kutambula uhenya, nawa yika mutulilongesa mu mutwe uno?

KUCHI twakusolwela atu uhenya? Twakuchilinga ha kwaalemesa ni kwaavumbika. Kanji-kanji twakuhalisa atu waze akulinga yimwe yuma yize yatela kwaahalisa hanji waze akwete mulimo chipwe chihela chilemu. Mu mutwe uno, mutulilongesa kunyingika waze atela kutambula uhenya wetu, nawa mumu liaka.

2, 3. (a) Mumu liaka Yehova watela uhenya weswe? (Tala chizulie ha uputukilo.) (b) Mwana-Panga yoze anatongola ha Usolwelo 5:13, iya, nawa mumu liaka twatamba kumuhalisa?

2 Mukanda wa Usolwelo 5:13 unambe ngwo “Yoze watwama ha ngunja” ni “Mwana-panga” katela kutambula uhenya. “Yoze watwama ha ngunja” kali Yehova. Mu Usolwelo kapitulu 4, yitangiwa yamu malilu kanatusolwela chitela cha mumu liaka Yehova, “Yoze watwama ha ngunja mwe mukwa mwono ndo ku miaka yeswe ya mutolo” atela kutambula uhenya. Ayo kanambe ngwo: “Yenu kunwatela, Mwene wetu kanda Zambi yetu, kutambula uhenya ni ulemu ni tachi, mumu yenu nwatangile yuma yeswe, ni mumu ha upale wenu yapwile, yatangiwile.”—Usolwelo 4:9-11.

3 “Mwana-panga” yoze anatongola mu Usolwelo 5:13, kali Yesu Kristu. Kuchi tunachinyingika? Muze apwile hano hashi, Yesu te kakumuvuluka ngwo, “Mwana-panga wa Zambi, yoze machiza shili ya akwa hashi.” (Yoano 1:29) Mwanangana mukwo muka, yoze mazanga kufwa hanga akuule atu jenyi? Hamukunda wa chino, iye katela kumuhalisa. Yesu katela uhenya mumu kali “Mwanangana wa mianangana, mwe Mwene wa ene.” (1 Timoteu 6:14-16) Hanji muwivwa ngwe chize akwivwa yitangiwa yamu malilu waze akwimba ngwo: ‘Mwe Mwana-panga yoze hanamushihi katela kutambula tachi, ni upite, ni mana, ni ngolo, ni ulemu, ni uhenya, ni yiwape.’—Usolwelo 5:12.

4. Mumu liaka chili mana kuli yetu kuhalisa Yehova ni Kristu?

4 Mukanda wa Yoano 5:22, 23 unambe ngwo, Yehova hanapwisa Kristu mukwa-kuyula atu eswe. Kashika twatamba kumuhalisa. Muze mutuchilinga, mutuhalisa nawa Yehova. Nyi twasakula kuhalisa Yesu ni Tato, chino muchitukwasa hanga tukatambule mwono wa mutolo.—Tanga Samu 2:11, 12.

5. Mumu liaka atu eswe atela kutambula uhenya ni vumbi?

5 Atu kaatangile “mu chano cha Zambi.” (Uputukilo 1:27) Chino chinalumbunuka ngwo, atu anji kakwete uhashi wakusolola yitanga yize Zambi akwete. Chakutalilaho, atu mahasa kusolola zango, upeme ni keke. Atu nawa kaatangile ni shimbi yipema ya mbunge, yize yakwaakwasa kunyingika upeme ni upi, ululi ni uhenge, yize yalita ni yize kuyalitele. (A-Roma 2:14, 15) Atu anji kakuzanga yuma yalinanga ni yipema nawa kakuzanga kupwa ni sambukila ni akwo. Chino kuchishi kutukomwesa, mumu Yehova kali Zambi yoze wakulinga yuma yalita nawa ya sambukila. Yino yinasolola ngwo, atu eswe kaatangile ni uhashi wakwimbula Yehova mu majila eka ni eka. Hachino, atu eswe katela kutambula uhenya ni vumbi lietu.—Samu 8:5.

SOLWELA UHENYA MU JILA YIZE YALITA

6, 7. Kuchi Yela ja Yehova alisa ni atu anji ha kuhalisa akwo?

6 Tunanyingika ngwetu, atu akwo katamba kutambula uhenya, alioze muchihasa kupwa chikalu kunyingika uhenya uze o atela kutambula. Chino chakulingiwa mumu atu anji kakwaapiangula ku yitanga yipi ya hano hashi ha Satana. Atu anji kakupwisa malunga hanji mapwo waze akwete lufuma ngwe tuzambi two. Shimbu aahalise ni kwaavumbika ngwe chize Yehova akuzanga, atu kakuhalisa akwo mu mutapu uze kuwalitele ha kwaapwisa ngwe tuzambi. Ayo kakwimbulula kuzala, yitanga ni mianda ya akwa-mafwefwe, mangana a mayingeleja, akwa-kuheha konda, akwa-kulinga yiheho ni akwa-lufuma akwo a hano hashi.

7 Akwa-Kristu amwenemwene kananyingika ngwo chili chipi kuhalisa mutu mumu lia lufuma yoze akwete. Mumu atu eswe waze hanatwame hano hashi, Yesu wika wahichikile chilweza chingunu chize twatamba kwimbulula. (1 Petulu 2:21) Twatamba kwiwuluka ngwetu atu “eswe hanavulumuna, kahetele ku uhenya wa Zambi.” (A-Roma 3:23) Kukushi mutu niumwe yoze watela kumuwayila. Nyi mutuhalisa chinji atu mu mutapu uze kuwalitele, chino muchivwisa Yehova chinyengo.

8, 9. (a) Yika Yela ja Yehova akulinga hali manguvulu? (b) Ha shimbu lika mutuhasa kwehuka kwononokena manguvulu?

8 Kuli amwe atu waze atela uhenya ni vumbi lietu, mumu lia yiteli yize akwete. Chakutalilaho, achinyonga hakutwala hali manguvulu ni yize akulinga hali yetu. Ayo kakufunga kanawa mbonge jize twatwama ni kukwasa atu jamo. Twakuyuka chinji ha milimo yize akulinga. Postolo Paulu yamba ngwenyi, twatamba kuzeyela “waze ali ni poko ya kuyula.” Yamba nawa ngwenyi, twatamba kukaula shimbi jo, hakwamba ngwenyi: “Hanenu kuli eswe yize chanutamba kuhana kuli ayo; milambu kuli akwa kutela milambu; lijimu kuli akwa kutela lijimu: woma kuli waze chatamba kuavwila woma; ulemu kuli akwa kutela ulemu.”—A-Roma 13:1, 7.

9 Amu tuli Yela ja Yehova, twakusa tachi hanga tusolole kuli manguvulu ngwetu twakwaavumbika. Hita chifuchi chikwete mianda yacho, kashika, yize manguvulu mafupa kuli yetu mu chifuchi chize twatwama, muyihasa kulisa ni yize mafupa mu chifuchi chikwo. Chipwe chocho, twakuzeyela manguvulu muze malinga milimo yo. Alioze, nyi matwita tulinge chuma chize muchilimika ni shimbi ja Yehova, kutuchi kuchilinga. Hachino, twakwononokena ni kuhalisa wika Yehova, hi atu ko.—Tanga 1 Petulu 2:13-17.

10. Kuchi tuvumbi twa Yehova aku shakulu atuhichikilile yilweza yipema musono?

10 Mutuhasa kulilongesa ha yilweza ya tuvumbi twa Yehova aku shakulu, waze ahalishile manguvulu hamwe ni tunganda two. Yosefwe ni Maria kali chilweza chipema. Muze A-Roma azangile kunyingika unji wa atu waze atunga mu chifuchi, Yosefwe ni Maria kayile ku Mbeteleme hanga alisonekese chipwe ngwe Maria kapwile hakamwihi ni kushita. (Luka 2:1-5) Postolo Paulu neye kali chilweza chipema cha yoze wasolwele vumbi hali manguvulu. Muze apwile ni kumulamikiza ngwo kanalingi yuma yipi, ni vumbi lieswe te kakulikalila ha kuya kulutwe lia Mwanangana Heronde Andipa ni Festu nguvulu Ka-Roma wa mbonge ya Yundeya.—Yilinga 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) Mumu liaka yetu kutushi kuhana kuli mangana a mayingeleja uhenya wahiana? (b) Yika yalingiwile muze Chela cha Yehova wamu Áustria asolwele vumbi hali umwe mukwa-mafwefwe?

11 Mba yika mutwamba hakutwala hali mangana a mayingeleja? Shina twatamba kwaaha ulemu wahiana? Twakwaaha uhenya wowene twakuhana kuli mutu mweswao. Alioze muchipiha chinji nyi mutwaahalisa kuhiana, chipwe ngwe ayo machishimbwila. Mumu liaka tunambe chocho? Mumu mayingeleja a mahuza keshi kulongesa umwenemwene hakutwala kuli Zambi ni Liji lienyi, Mbimbiliya. Yesu kakumikine alongeshi a mayingeleja ya mahuza ni kwaavuluka ngwenyi, yilembekese nawa ngweyi tusongo api. (Mateu 23:23, 24) Chikwo nawa, hi chipi ko kusolola vumbi ni uhenya wahiana kuli manguvulu waze akutuyula. Nyi mutulinga chocho, ha mashimbu amwe ayo mahasa kutukwasa.

12 Umwe wa kuli manguvulu jacho kali mwata Heinrich Gleissner, wamu Áustria. Ha mashimbu a Jita Yamuchiali ya Hashi Heswe, kamukwachile kuli A-Nazista. Muze amusele mu komboiu ni kumutwala ku chihela kuze akulinga milimo ya kutachi, aye yaliwana ni Leopold, umwe Chela cha Yehova wa ku Áustria. Ndumbu Leopold ni vumbi lieswe yalumbunwina mwata Gleissner ufulielo wenyi, aye yamupanjika kanawa. Muze jita yahwile, Gleissner yazachisa nawa wata wenyi hanga akwase Yela ja Yehova mu Áustria. Yena hanji unanyingika yilweza yikwo ya yuma yipema yize yakulingiwa hali akwa-Kristu mumu ayo kasolwele vumbi kuli manguvulu.

SOLOLA HUHENYA KULI AKWENU

13. Aya atela uhaliso wetu ni vumbi liahiana, nawa mumu liaka?

13 Mandumbu ni mapangi jetu katela uhaliso ni vumbi lietu. Chipi-chipi mandumbu waze apwa tusongo, ngwe makulwana amu yikungulwila, tulayi a mambonge, makulwana amu Chizavu cha Chishina ni mandumbu amu Chizavu cha Tusongo. (Tanga 1 Timoteu 5:17.) Ayo eswe kakufunga atu ja Zambi, nawa Mbimbiliya yakwaavuluka ngwo “yawana kuli atu.” (A-Efwesu 4:8) Kashika, chili chilemu kwaahalisa ni kwaavumbika chipwe ngwe kali aku minyachi yeka, fumbo lieka, pichi hanji yiswale. Akwa-Kristu atangu hanatusela chilweza chipema. Ayo te kakulemesa mandumbu waze apwile tusongo, ni yetu musono twatamba kulinga chochene. Muze tuli hamwe ni mandumbu jacho, kutwatambile kwaamona ngwe kali angelo, hanji ngwe ayo kali yifunvu. Alioze twatamba kwaalemesa ni kwaavumbika mumu lia mulimo wo ukalu ni kulikehesa cho.—Tanga 2 A-Korindu 1:24; Usolwelo 19:10.

14, 15. Kuchi akwa-Kristu waze apwa makulwana mu yikungulwila alisa ni mangana a mayingeleja?

14 Makulwana amu yikungulwila kalikehesa ngwe tufunga mapanga. Ayo keshi kuzanga akwo aamone ngwe kali atu alufuma. Kashika ayo kalisa ni mangana anji a mayingeleja musono, ni aha mashimbu ja Yesu. Yesu yaamba ngwenyi: “Kakufwila yihela yilemu ku yiteleka, ni yitwamo ya lutwe mu masunangonga, ni kuameneka ku yitanda.”—Mateu 23:6, 7.

Nyi makulwana malikehesa ni kukaula maliji ja Yesu, mandumbu jo maazanga, maavumbika ni kwaahalisa

15 Akwa-Kristu waze apwa makulwana mu yikungulwila, kakukaula maliji ja Yesu akwamba ngwo: ‘Enu kanda akanuvuluka ngwo, Longeshi; mumu Longeshi wenu umuwika, yenu eswe nuli mandumbu. Hano hashi kanda nukavuluka niumwe ngwenu, Tata: mumu Tatenu umuwika, yoze uli mu malilu. Chipwe kanda akanuvuluka ngwo, Miata: mumu Mwata wenu umuwika, mwe Kristu. Alioze yoze munene wahiana eswe hakachi kenu, akapwe kavumbi kenu. Mweswawo malinangamisa, kumakamukehesa; alioze yoze malikehesa, kumakamunangamisa.’ (Mateu 23:8-12) Nyi makulwana amu yikungulwila a hashi heswe malikehesa ni kukaula maliji ja Yesu, mandumbu ni mapangi jo maazanga, maavumbika ni kwaalemesa.

Nyi makulwana amu chikungulwila mavumbika ni kulikehesa, ayo matambula zango, vumbi ni uhenya kuli mandumbu jo (Tala paragrafu 13-15)

16. Mumu liaka twatamba kununga ni kusa tachi hanga tuhalise akwetu?

16 Muchihasa kumbata mashimbu anji mba tulilongesa kuhalisa akwetu. Chino chalingiwile kuli akwa-Kristu atangu. (Yilinga 10:22-26; 3 Yoano 9, 10) Alioze chili chilemu kununga ni kulikolweza. Nyi mutuhalisa akwetu mu mutapu uze Yehova akuzanga hanga tuchilinge, mutukazuka yiwape yinji.

YIWAPE YIZE MUTUZUKA HAKUSOLOLA UHENYA

17. Yika mutuhasa kuyukako hakuhalisa atu waze akwete poko ya kuyula?

17 Muze mutuhalisa ni kulemesa atu waze akwete poko ya kuyula mu chihela muze twatwama, ayo mahasa kukalila ulite wetu wa kwambujola. Ayo nawa mahasa kupwa ni nyonga lialita hakutwala ku mulimo wetu wa kwambujola. Chino chalingiwile ha miaka yinji kunyima mu Alemanha, muze pionelu yoze te avuluka ngwo Birgit ayile ha kuhwa cha shikola ya mwanenyi wa pwo. Longeshi yalweza Birgit ngwenyi, chawaha chinji kupwa ni ana Yela ja Yehova mu kalasa ha miaka yeswayi. Ayo kanyingikine ngwo ana ja Yela ja Yehova kakupwisa shikola chihela chipema. Birgit yaalweza ngwenyi: “Ana jetu twakwaalongesa hanga akaule shimbi ja Zambi ku mwono wo, ni kusolola vumbi kuli alongeshi ni kwaalemesa.” Umwe longeshi yamba ngwenyi, nyi ana eswe kapwa ngwe ana ja Yela ja Yehova kachi kulongesa te muchipwa chashi. Ayo yapwa ni nyonga lialita hali ana ja Yela ja Yehova, hachino hakupalika cha jimwe poso umwe wa kuli alongeshi jacho yaya ha kukunguluka chetu cha mambonge.

18, 19. Yika twatamba kwiwuluka muze mutuhalisa makulwana amu yikungulwila?

18 Shimbi ja Liji lia Zambi mujihasa kutukwasa kunyingika chize mutuhasa kuhalisa makulwana amu yikungulwila. (Tanga A-Hepreu 13:7, 17.) Mutuhasa, nawa twatamba kwaachichimieka ha mulimo ukalu uze akulinga. Nyi mutukaula usongwelo uze ayo akutwaha, chino muchikwasa makulwana hanga alinge mulimo wo ni chiseke. Mbimbiliya yinambe ngwo, twatamba kwimbulula ufulielo wo. Alioze chino kuchalumbunukine ngwo, twatamba kwimbulula makulwana amu yikungulwila chize akuzala, akuhanjika ni kulongesa. Nyi mutulinga chocho, muchisolola ngwe twakukaula atu hi Kristu ko. Hachino, kanda tuvulama ngwetu, makulwana amu yikungulwila no kapwa yihenge ngwe yetu.

19 Muze mutuhalisa ni kuvumbika makulwana amu yikungulwila ni kuhona kwaamona ngwe akwa-lufuma, chino muchaakwasa. Mumu liaka? Mumu muchipwa chashi kuli ayo kulikehesa ni kwehuka kunyonga ngwo, kali apema kuhiana akwo hanji ngwo yuma yeswe yize akulinga yalita.

20. Yika mutuyukako muze mutuhalisa akwetu?

20 Kuhalisa akwetu chakutukwasa hanga tuhone kupwa ni chipululu nawa chakutukwasa kupwa akwa-kulikehesa muze akwetu matulemesa chinji. Chino nawa muchitufunga, mumu muchitukwasa tuhone kutalinga muze mutu yoze twakuvumbika chinji matulemeka ku mbunge. Chiwape chikwo chili ngwo mutununga mu ululikiso wa Yehova. Ululikiso wa Yehova kuushi kuhana uhenya wahiana kuli mutu niumwe, chipwe waze afuliela hanji ka.

21. Mumu liaka twatamba kuhalisa akwetu?

21 Chikuma chilemu cha mumu liaka twatamba kuhalisa hanji kulemesa akwetu chili ngwo, nyi twachilinga mutuvwisa Zambi kuwaha. Nyi mutulinga yuma yize Zambi anatwite, mutununga ni kushishika kuli iye. Chino muchikwasa Yehova hanga ahane kumbululo kuli Satana, yoze wambile ngwenyi, kukushi mutu niumwe yoze mahasa kushishika kuli iye. (Yishima 27:11) Atu anji hano hashi kanyingikine chize atamba kuhalisa akwo mu jila yize yalita. Twakusakwilila chinji hakunyingika ngwetu, twakuhalisa akwetu mu jila yize Yehova akutayiza.