Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

SANGO JA KU MWONO

Nayuka Chinji ha Kukalakala ni Akwa-Mana

Nayuka Chinji ha Kukalakala ni Akwa-Mana

NAKWIWULUKA chimwe chimene chatutuminya ha miaka yinji kunyima mu Brookings, Kuto lia Dakota, E.U.A. Chino changukwashile kunyingika ngwami mashimbu achishika chinji kwasala hakehe te aputuke. Ami napwile mu limwe zuwo lize liapwile ni kututuminya chinji hamwe ni chizavu chikehe cha atu, nawa yetweswe te tunachikima ni chishika. Twapwile hakamwihi ni chimwe chikashi cha utale cha too ni meya, nawa meya jacho kapwile ni kukekema chinji! Manenu ngunulwezeko chikehe sango ja mwono wami, mba nunyingike kanawa mumu liaka nguli hano.

USOKO WAMI

Matu Alfred ni tata

Nasemukine ha 7 lia kakweji wa Março 1936. Yisemi jami kapwile ni ana awana, yami nguli kasulasongo. Te twatwama mu yimwe fazenda yikehe kuchivumbuko cha Dakota wa Kuto. Mulimo wa minda wapwile ulemu mu usoko wetu, alioze wakapwile ni ulemu unji kuhiana. Yisemi jami kaapapachishile ni kupwa Yela ja Yehova ha mwaka 1934. Ayo kahanyine mwono wo kuli Yehova, kashika kulinga upale wenyi chapwile chuma chilemu chinji ku mwono wo. Tata, Clarence, nawa kulutwe matu Alfred, kakalakalile ngwe tuvumbi a chizavu (yoze avuluka muso ngwo kasongo wa chizavu cha makulwana) mu chikungulwila chetu chikehe cha mu Conde, Kuto lia Dakota.

Mu usoko wetu kanji-kanji te twakulikungulula ni kuya ku zuwo ni zuwo hanga tulweze akwetu hakutwala ku kutalatala cha yiwape yipema ya mu Mbimbiliya ya kulutwe. Chilweza cha yisemi jami ni fumbo lize ayo angwehele yangukwashile kuzanga chinji Yehova. Ami ni pangiami, Dorothy, yitupwa Akwa-kwambujola Wanangana muze twapwile ni miaka yisambano. Ha mwaka 1943, yingunjila mu Shikola ya Milimo ya Zambi yize te muyichiputukilako.

Mu mulimo wa pionelu ha mwaka 1952

Yikungululo ya mambonge yapwile ni ulemu unji ku mwono wetu. ngunewuluka chimwe kukunguluka cha mambonge ha mwaka 1949, mu Sioux Falls, ya Kuto lia Dakota. Ndumbu Grant Suiter yahanjika pande jakwamba ngwo, “Nyonga Kanawa Mumu Mashimbu Hapalika!” Aye yashindakenya ngwenyi, akwa-Kristu eswe waze hanalihana kuli Zambi katamba kuzachisa mwono wo hanga ambujole sango lipema lia Wanangana wa Zambi. Hachino, yinguhana mwono wami kuli Yehova. Yangupapachisa ha kukunguluka cha mbonge chize chasulileho, mu Brookings, ha 12 wa Novembro 1949, kashika twapwile mu zuwo lia tutuminya, lize natongwola kuuputukilo. Awana akuli yetu te tunashimbwila hanga atupapachishile mu chimwe chikashi chinene chakulinga ni utale.

Hachino, yinguzanga kukalakala ngwe pionelu. Yinguputuka mulimo wacho ha 1 Janeiro 1952, muze te nguchili ni miaka 15. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Nyi muwenda ni akwa mana ni yena nawa muopwa ni mana,” nawa mu usoko wami mwapwile akwa-mana anji waze angukwashile ha chiyulo chize nakwachile. (Yishima 13:20) Kanji-kanji te nakuya ni kwambujola ni matu Julius, yoze te uli ni miaka 60. Chipwe ngwe kapwile chinji mukulwana wami, nihindu te twakuwahilila chinji kukalakala hamuwika mu munda. Nalilongesele yuma yinji kuli iye, ni ya ku mwono wenyi. Ha mashimbu akehe Dorothy neye yapwa pionelu.

TULAYI A MAMBONGE KANGUKWASHILE CHINJI

Muze te nguchili mukweze, yisemi jami te kakuzumbula tulayi amambonge ni mapwo jo ku zuwo lietu. Mandumbu Jesse ni Lynn Cantwell, kangukwashile chinji. Ayo te kakungufunga ni kungukwasa. Muze te akwiza mu chikungulwila chasulangana ni yetu, ha mashimbu amwe ayo te kakungusanyika hanga tuye ni kwambujola hamuwika. Te nakuwahilila chinji kupwa no hamuwika! Nazangile kukalakala chinji mulimo wa Yehova ngwe chize ayo apwile ni kupwa pionelu.

Kalayi wetu wa mbonge yoze wasulileho te Bud Miller. Muze iye ni mukwo-mama, Joan, te akumeneka chikungulwila chetu, ami napwile ni miaka 18. Ha mashimbu jacho te natamba kuya ni kulisolola ku chimwe chizavu cha komite chize te chakukwata yiyulo ya waze maya ku uswalale. Ayo kazangile hanga ngulinge mulimo uze te wakulimika ni shimbi ya Yesu, yakwamba ngwo kanda nupwa akwa-mafwefwe. Alioze ami nazangile chinji kwambujola sango lipema lia Wanangana wa Zambi. (Yoano 15:19) Kashika naetele hanga angunyingike ngwe nguli kavumbi mukwa-kwambujola.

Ngunakawahilila chinji muze ndumbu Miller angulwezele ngwenyi, te mutuya nenyi hamuwika ku kukunguluka cha komite yacho. Aye te mukwa-sonyi, chipwe chocho, te keshi kwivwila atu woma. Aye nawa te kanyingika kanawa Yisoneko. Kupwa hamwe nenyi changutakamishine chinji! Kusongo lia kukunguluka chacho cha komite ha mwaka 1954, yangutayiza kupwa kavumbi mukwa-kwambujola. Ha shimbu liacho, yingupwa ni uhashi wa kulingila chinji Yehova.

Muze te nguchili mwaha ku Mbetele, ni mashinyi a ku fazenda

Ha mashimbu akehe, yinguya ni kumeneka Mbetele, yize te avuluka ngwo Fazenda ya Watchtower, ku Ilha ya Staten, Nova Iorque. Yingukalakalako miaka yitatu. Napwile ni yakulitakana nayo yinji mumu te nakukalakala hamwe ni mandumbu ni mapangi akwa-mana.

MULIMO WA MBETELE

Ku WBBR hamwe ni Ndumbu Franz

Fazenda ku Ilha ya Staten mwapwile chisaji cha fuji WBBR. Te kakuchizachisa kuli Yela ja Yehova kukatuka ha mwaka 1924 ndo 1957. Mandumbu 15 hanji 20 Amu chisaka cha Mbetele e te akuya wika ni kukalakala ku fazenda. Anji akuli yetu te tuchili akweze nawa te kanda tuchinyingika kanawa mulimo wacho. Alioze umwe ndumbu wa kuwayisa, Eldon Woodworth, te kakukalakala hamwe ni yetu. Aye kapwile ngwe tata kuli yetu nawa katulongesele yuma yinji. Ha mashimbu amwe muze te twakupinda umwe ni mukwo, Ndumbu Woodworth te kakwamba ngwo, “Chochene chili kukomoka ha yize Mwene hanalingi ni chize iye anakalakala hamwe ni yetu.”

Harry Peterson kapwile ni zango mu mulimo wa kwambujola

Ndumbu Frederick W. Franz kapwile hamwe ni yetu nawa te kakutukwasa chinji. Aye te kakwete mana nawa te kanyingika kanawa Mbimbiliya. Nawa te kakutuzanga chinji. Ndumbu Harry Peterson mwe te wakulinga kulia. Chapwile chashi kuli yetu kuzachisa jina lienyi lia kusongo, Papargyropoulos. Aye neye te kapwa wakuwayisa, nawa te kakuzanga chinji kwambujola. Ndumbu Peterson te kakulinga kanawa mulimo wenyi ku Mbetele, chipwe chcoho, te keshi kulengulula mulimo wa kwambujola. Te kakuhana kulakaji a mikanda kuli atu hita kakweji. Aye nawa te kanyingika kanawa Mbimbiliya nawa te kakukumbulula yihula yetu yeswe.

NALILONGESELE KULI MAPANGI A MANA

Ku fazenda, te twakululieka mihuko ni yilimalima ni kuyisa mu yifwolo. Ha hita mwaka ku chisaka cha Mbetele te kakutambula yifwolo ya mihuko ni yilimalima 42,600 (45,000). Te nakukalakala ni Etta Huth, umwe pangi wa mana. Aye kalingile katalilo yoze te twakuzachisa hanga tululieke mihuko ni yilimalima. Umwe pangi yoze te watwama haze lia fazenda te kakwiza ni kukalakala ni yetu, nawa Etta te kakukwasa kululieka mulimo wo. Chipwe ngwe Etta te kanyingika kanawa mulimo wakusa mihuko mu muyifwolo, nihindu aye te kakuvumbika chinji mandumbu waze apwa tusongo mu fazenda. Aye kanakatwaha chilweza chipema.

Ami ni Angela ni Etta Huth

Angela Romano kapwile umwe wa kuli mapangi waze ejile ni kukwasa ku fazenda. Etta te kakumukwasa muze te akulilongesa umwenemwene. Ami ni Angie twalimbachile ha Abril 1958, nawa tunakawahilile chinji kulingila Yehova hamuwika ha miaka 58. Kushishika cha Angie kuli Yehova chakolesele ulo wetu. Iye kakwete mana, nawa nakumujikijila, chipwe ngwe mukusoloka kapinda mweswao.

MULIMO WA MISHIONALIU, NI WA KUMENEKA YIKUNGULWILA

Muze mandumbu alanjishile chisaji cha fuji WBBR cha mu Ilha ya Staten ha mwaka 1957, nakalakalile ku Mbetele ya Brooklyn ha amwe mashimbu. Hachino, ami ni Angie tulimbata, chocho, yitutuhuka ku Mbetele. Ha miaka yitatu, yitukalakala ngwe pionelu mu Ilha ya Staten. Ha limwe shimbu, nakalakalile ku chisaji cha fuji, chize te avuluka ngwo WPOW.

Ami ni Angie mwono wetu te washi, kashika te mutuhasa kuya kweswako, nawa ni kukalakala kweswako te kunafupiwa ukwaso. Hachino, ha mwaka 1961, yitutayiza kuya ni kukalakala ngwe pionelu alipwila mu Mbonge ya Falls, Nebraska. Alioze muze twalingako amwe mashimbu, yatusanyika hanga tuye Kuto lia Lansing, Nova Iorque, hanga tuye ku Shikola ya Mulimo wa Wanangana ha kakweji umuwika. Tunakawahilila chinji kutambula fumbo liacho, alioze twanyongene ngwetu ni twahwisa Shikola mutufuna nawa ku Nebraska. Alioze twakomokene chinji muze twatambwile chiteli chaha. Te mutuya mu mulimo wa mishionaliu mu Camboja! Mu chifuchi chacho chipema Kuto lia Asia, twamwene, kwivwa, ni kulia yuma yaha yize te kanda tuchilia kama. Yetu te twakuzanga chinji kulweza atu jako sango lipema lia Wanangana wa Zambi.

Ami ni Angela ha mwaka 1975, kanatwihujola ku televisão

Alioze unguvulu yiwalumuka mu Camboja, chocho, yituya Kuto ya Vietnam. Hakupalika cha miaka yaali, yinguyiza chinji, chocho, yitufuna mu Estados Unidos. Te ngunafupiwa kuhwimako amwe mashimbu hanga nguhinduke. Muze nalivwile kanawa yituputuka nawa mulimo wa pionelu.

Ha kakweji wa Março 1965 yituputuka kulinga mulimo wa kumeneka yikungulwila. Ha miaka 33, ami ni Angie twawahilile chinji ni mulimo wa kumeneka yikungulwila ni mambonge, nawa twakukwasa ha kukunguluka cha mambonge. Twazangile chinji mulimo wacho, mumu yikungululo ya mamboge te yakunguvwisa kuwaha mashimbu eswe. Ha yimwe miaka twamenekene yikungulwila yize yapwile mu Mbonge ya Nova Iorque ni yize te yasulanganako, nawa yikungululo yinji ya mambonge yapwile ni kulingiwa mu Estádio ya Yankee.

YITUFUNA KU MBETELE NI KU SHIKOLA JA MILIMO YA ZAMBI

Ami ni Angie yitutambula yiteli yaha nawa yikalu chinji ha miaka yeswayi. Ha mwaka 1995, yangwita hanga ngulongese ku Shikola ya Kulilongesa Milimo ya mu Ululikiso. Ha kupalika cha miaka yitatu, yatusanyika ku Mbetele. Hakupalika cha miaka 40, muze hi nafuna ku Mbetele ngunakawahilila chinji, mumu kwe naputukile mulimo wa shimbu lieswe. Ha shimbu limwe, nakalakalile ku Chipatulo cha Milimo nawa ngwe longeshi wa shikola jinji. Ha mwaka wa 2007, Chizavu cha Tusongo yazulula Chipatulo cha Shikola ya Milimo ya Zambi hanga chisongwele shikola jeswe jakupwa ku Mbetel, nawa ha yimwe miaka napwile kalayi wa Chipatulo chacho.

Ha miaka yino, shikola ja ku Mbetele jinayi ni kwalumuka chinji. Shikola ya Makulwana amu Chikungulwila yaputukile ha mwaka wa 2008. Ha miaka yaali yize yasulileho, makulwana kuhiana 12,000 kalilongesele ku Mbetele ya Patterson ni ya ku Brooklyn. Haliapwila shikola yacho yinalingiwa ku yihela yinji. Ha mwaka wa 2010 jina lia Shikola ya Kulilongesa Milimo ya mu Ululikiso yalipwisa Shikola ya Mbimbiliya ya Mandumbu waze Achili Twamishi, nawa yazulula shikola yikwo yaha, yayivuluka ngwo Shikola ya Mbimbiliya ya Akwa-Kristu waze Alimbata.

Ha Setembro 2014, shikola jino jaali yajichinga ni kuyivuluka ngwo, Shikola ya Akwa-Kwambujola Wanangana. Alongi te mahasa kupwa mandumbu waze alimbata ni mandumbu ni mapangi waze achili twamishi. Mandumbu hashi heswe kanakawahilila chinji muze evwile ngwo, ni ayo te mapwa ni shikola yacho mu yifuchi yo. Chokuwaha ha kunyingika ngwo mandumbu anji te mapwa ni uhashi wakunjila ku shikola yacho. Ni yami ngunasakwila chinji ha kupwa hamwe ni mandumbu anji waze akwalumuna mwono wo hanga ahase kutambula fumbo ku shikola yacho.

Haliapwila muze nakunyonga hakutwala ku mwono wami kukatuka haze te kanda achingupapachisa nguli mu zuwo lia tutuminya, nakusakwilila chinji Yehova hakupwa hamwe ni atu akwa-mana. Ayo kangukwashile kumunyingika ni kumukalakalila kanawa. Amwe kapwile twanuke jami, akwo makulwana jami. Nawa anji kapwile aku minyachi yalisa ni wa yami. Chipwe chocho, yitanga ni ndako jo, yangukwashile kunyingika ngwo, ayo te kazanga chinji Yehova.

Ngunawahilila chinji ha kupwa ni masepa anji akwa-mana mukachi ka atu ja Yehova, waze munguhasa kulilongesa chinji kuli ayo.