Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Asa, Yehosofate, Hezekia, ni Josia

Wayila Yehova ni Mbunge Yeswe!

Wayila Yehova ni Mbunge Yeswe!

“Ngunalembe, Yehova, iwuluka kama chize hinenda kumeso je ni umwenemwene ni mbunge yingunu, nikulinga chipema kumeso je.”—2 MIANANGANA 20:3.

MIASO: 52, 45

1-3. Yika chinalumbunuka kuwayila Yehova ni “mbunge yeswe”? Hana chilweza.

YETWESWE tuli yihenge nawa twakuvulumuna. Alioze, twakusakwila chinji Yehova hakutwaha ukuule ni kutukonekena shili yetu. Kashika nyi mutulikehesa ni kulikonyeka, mutuhasa kwita ukonekeno kuli Yehova. Mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, Yehova kechi katufwetesa “nikulita ni uhenge wetu.” (Samu 103:10) Chipwe chocho, twatamba ‘kumulingila ni mbunge yeswe.’ (1 Sango ja Mianangana 28:9) Kuchi mutuhasa kuchilinga chipwe ngwe tuli yihenge?

2 Mba tuwane ukwaso, mutuhasa kutesa mwono wa Mwanangana Asa ni wa Mwanangana Amazia. Ayo eswe aali kalingile yuma yipema, chipwe chocho kalingile nawa yuma yipi mumu lia uhenge. Alioze Mbimbiliya yinambe ngwo: “Mbunge ya Asa yapwile yingunu matangwa jenyi eswe.” (2 Sango ja Mianangana 15:16, 17; 25:1, 2; Yishima 17:3) Iye te kakuvwisa Yehova kuwaha mashimbu eswe nawa te kakumuwayila ni “mbunge yeswe.” (1 Sango ja Mianangana 28:9) Alioze Amazia kakalingilile Yehova ni “mbunge yeswe.” Muze akumbile akwa-kole ja Zambi, iye yambata tuponya two ni kuputuka kwaawayila.—2 Sango ja Mianangana 25:11-16.

3 Mutu yoze wa kuwayila Zambi ni “mbunge yeswe” kakumuzanga chinji nawa kakuzanga kumuwayila ku miaka yeswe. Mu Mbimbiliya, liji “mbunge” kanji-kanji liakulumbunuka chize twapwa mukachi ketu. Linalumbunuka nawa yize twakunyonga, yize twazanga, yize twakuwahilila nayo ku mwono, nawa mumu liaka twakulinga yimwe yuma. Chipwe ngwe tuli yihenge, nihindu mutuhasa kuwayila Yehova ni mbunge yetu yeswe. Twakumuwayila mumu tunazange kuchilinga, hi ko ngwo mumu twatamba kuchilinga hanji ngwo yimwe ndako.—2 Sango ja Mianangana 19:9.

4. Yika mutulilongesa haliapwila?

4 Mutuhasa kunyingika kanawa yize yinalumbunuka kuwayila Zambi ni mbunge yeswe ha kulilongesa ha mwono wa Asa ni wa mianangana akwo atatu ashishika amu Yunda. Mianangana jacho kapwile Yehosofate, Hezekia ni Josia. Chipwe ngwe mianangana wano awana kalingile uhenge, nihindu kevwishile Yehova kuwaha. Iye kamwene ngwenyi, ayo te kakumuwayila ni mbunge yeswe. Mumu liaka Zambi aamwene chocho, nawa kuchi mutuhasa kweembulula?

“MBUNGE YA ASA TE YINGUNU KUMESO JA YEHOVA”

5. Yika Asa alingile muze apwile mwanangana?

5 Asa kapwile mwanangana wamuchitatu wamu Yunda muze vungu lia Izalele alihandunwine mu yihanda yaali, wanangana wa Izalele ni wanangana wa Yunda. Muze Asa apwile mwanangana mu Yunda, aye yakwata chiyulo chakuhwisa uwayilo wa mahuza hamwe ni yitanga ya utanji mu wanangana wenyi. Aye yonona tuponya eswe waze atu apwile ni kuwayila ni kuhuma yikoyi eswe mu tembele. Asa yachiza kako wa pwo “kukuyula chenyi, mumu te halinga kaponya mupi.” (1 Mianangana 15:11-13) Asa nawa yakolweza atu “hanga afupe Yehova” ni kwononokena ‘Shimbi ni liji lienyi.’ Asa walingile yeswe yize ahashile hanga akwase akwo awayile Yehova.—2 Sango ja Mianangana 14:4.

Asa yahwisa uwayilo wa mahuza mu wanangana wenyi

6. Yika Asa alingile muze A-Etiopia ayile ni kwasa jita ni A-Yunda?

6 Ha miaka kumi ya kuyula cha Asa, wanangana wa Yunda kuwakapwile ni kwasa jita. Hi kulutwe, A-Etiopia yeza ni kwasa jita ni A-Yunda hamwe ni kanunu umuwika wa tununu a maswalale ni matemba kulakaji atatu. (2 Sango ja Mianangana 14:1, 6, 9, 10) Yika Asa alingile? Iye kakayambashanyine ha ukwaso uze te Yehova mahana kuli atu jenyi. Kashika alembele kuli Yehova hanga aakwase kukumba jita. (Tanga 2 Sango ja Mianangana 14:11.) Ha mashimbu jacho, Yehova yakwasa atu jenyi kukumba akwa-kole jo eswe, chipwe muze mianangana te keshi kushishika kuli iye. Aye kalingile chino hanga asolole ngwo kali Zambi wamwenemwene. (1 Mianangana 20:13, 26-30) Alioze ha mashimbu jacho, Yehova yakwasa atu jenyi mumu Asa te kakufuliela muli iye. Yehova yakumbulula yilemba ya Asa, nawa ayo yakumba jita. (2 Sango ja Mianangana 14:12, 13) Hi kulutwe, Asa yalinga uhenge unene, muze afupile ukwaso kuli mwanangana wa A-Seria, hi kuli Yehova ko. (1 Mianangana 15:16-22) Chipwe chocho, Yehova kamwene ngwenyi Asa te kakumuzanga chinji. Mbunge yenyi yapwile “yingunu kumeso ja Yehova matangwa jenyi eswe.” Kuchi mutuhasa kwimbulula chilweza chipema cha Asa?—1 Mianangana 15:14.

7, 8. Kuchi muhasa kwimbulula Asa?

7 Kuchi mutunyingika ngwetu hitunalihane kuli Yehova ni mbunge yeswe? Mutuhasa kulihula ngwetu: ‘Shina mungwononokena Yehova chipwe muze muchipwa chikalu kuchilinga? Kutala mungununga ni kukwasa chikungulwila chenyi hanga chipwe chalinanga?’ Nyonga hamu lize Asa apwile nalio hakuchiza kako wa pwo mu wanangana! Ha mashimbu amwe, ni yena watela kupwa ni hamu ngwe Asa. Chakutalilaho, yika mulinga nyi usoko hanji sepa lie malinga shili, chakuhona kulikonyeka, chocho mamusosolola mu chikungulwila? Shina mulituna kulikata nenyi? Yika mbunge ye muyikutwala kulinga?

8 Chizechene ngwe Asa, ha mashimbu amwe mutuhasa kwivwa ngwe atu eswe kanalimike ni yetu. Hanji waze wakulilongesano chipwe alongeshi je maputuka kukuhepwisa mumu lia kupwa Chela cha Yehova. Hanji atu waze wakukalakalano makunyongena ngwo uli chihepuke mumu wakuchiza mashimbu hanga uye ku kukunguluka cha mambonge hanji kuushi kukalakala mashimbu eswe. Ha yikuma yeswayi, fuliela muli Zambi ngwe chize alingile Asa. Lemba kuli Yehova hanga akwehe hamu nawa nunga ni kulinga yize yalita. Iwuluka ngwe Zambi katakamishine Asa, ni yena kumakakutakamisa.

9. Kuchi mutuhasa kuvwisa Yehova kuwaha muze tunambujola sango lipema?

9 Asa kakanyongene wika hali mwene; kakolwezele akwo hanga “afupe Yehova.” Ni yetu twakukwasa atu hanga awayile Yehova. Iye kakutumona muze twakuhanjika ni akwetu hakutwala kuli iye. Kakwivwa kuwaha muze akutumona ngwenyi tunalingi chocho, mumu twakumuzanga nawa twakuzanga atu ni kulihulumba hakutwala ku mwono wo wa kulutwe lia matangwa!

YEHOSOFATE KAFUPILE YEHOVA

10, 11. Kuchi mutuhasa kwimbulula Yehosofate?

10 Mwana wa Asa, Yehosofate “wendele mu jila ya tato Asa.” (2 Sango ja Mianangana 20:31, 32) Kuchi achilingile? Ngwe tato, Yehosofate kakolwezele atu hanga anunge ni kuwayila Yehova. Yatuma malunga mu mambonge ja Yunda hanga alongese atu “mukanda wa Shimbi ya Yehova.” (2 Sango ja Mianangana 17:7-10) Iye nawa kayile mu wanangana wa Izalele, kuli atu waze apwile ku milundu ya Eframe, “ni kwahilwisa kuli Yehova.” (2 Sango ja Mianangana 19:4) Yehosofate kapwile mwanangana “yoze wafupile Yehova ni mbunge yenyi yeswe.”—2 Sango ja Mianangana 22:9.

Yehosofate yakolweza atu hanga anunge ni kuwayila Yehova

11 Musono, Yehova kanazange atu a hashi heswe aalongese hakutwala kuli iye, kashika yetweswe mutuhasa kukwasa ha mulimo wacho. Shina ukwete nyonga lia kwambujola sango lipema ha tukweji eswe? Kutala wakuzanga kulongesa akwenu Mbimbiliya hanga no aputuke kuwayila Yehova? Shina wakulemba hakutwala ha chikuma chacho? Nyi muusa tachi, Yehova makukwasa hanga uputuke longeso lia Mbimbiliya. Kutala muzanga kulilongesa Mbimbiliya ni umwe mutu chipwe ngwe muzachisa mashimbu je akuhwima? Chizechene ngwe Yehosofate akwashile atu hanga aputuke nawa kuwayila Yehova, ni yetu mutuhasa kukwasa mandumbu waze hanazeya ku ufulielo. Nawa makulwana amu yikungulwila kakwete katalilo wa kumeneka ni kukwasa waze hanasosolola mu chikungulwila, waze haneche kulinga shili.

12, 13. (a) Muze Yehosofate evwile woma, yika alingile? (b) Mumu liaka twatamba kwimbulula chilweza cha Yehosofate?

12 Chizechene ngwe tato Asa, Yehosofate yafuliela muli Yehova muze chilombo chinene cha maswalale chejile ni kwasa jita ni A-Yunda. (Tanga 2 Sango ja Mianangana 20:2-4.) Aye kapwile ni kwivwa woma, chipwe chocho yeta ukwaso kuli Yehova. Mu yilemba yenyi, aye yatayiza ngwenyi, ayo te keshi kuhasa kukumba akwa-kole jo. Yamba nawa ngwenyi, iye ni atu jenyi te kasolo kunyingika yize malinga. Yehosofate kakayambashanyine ngwenyi Yehova te mamukwasa. Yamba ngwenyi: “Meso jetu kanatale kuli yena.”—2 Sango ja Mianangana 20:12.

13 Ngwe Yehosofate, ha mashimbu amwe mutuhasa kuhona kunyingika yize mutulinga ha umwe kapinda, nawa hanji mutuhasa kwivwa woma. (2 A-Korindu 4:8, 9) Alioze iwuluka yize alingile Yehosofate. Kulutwe lia atu eswe, aye yalemba kuli Yehova ni kumulweza ulelu wo. (2 Sango ja Mianangana 20:5) Miata amu usoko mahasa kwimbulula chilweza cha Yehosofate. Kashika eta kuli Yehova hanga akukwase hamwe ni asoko je kukumba kapinda ni kunyingika yize munulinga. Kanda wivwa sonyi ja kulemba hamwe ni asoko je hanga no evwe yilemba yacho. Nyi walinga chocho, ayo mamona ngwo wakuzanga chinji Yehova. Iye kakwashile Yehosofate, ni yena makakukwasa.

HEZEKIA KANUNGINE NI KULINGA YIZE YALITA

14, 15. Kuchi Hezekia afulielele muli Zambi ni mbunge yeswe?

14 Hezekia neye kapwile mwanangana yoze “wajikijile kawashi-washi muli Yehova.” Iye kalingile chocho chipwe ngwe tato kapwile chilweza chipi nawa kapwile ni kuwayila tuzambi a mahuza. Hezekia ‘yapuzula yilumbilo ya mahamba; yapatwola mahamba ja Ashera; yapuzula yingina ya mawe asandu. Nawa yafwenya kapela wa unengu yoze Mose alingile,’ kachilingile mumu A-Izalele kapwile ni kuwayila kapela wacho. Hezekia te kakuwayila Yehova ni mbunge yeswe. Iye yanunga ni ‘kufunga kanawa shimbi jize Yehova ahanyine kuli Mose.’—2 Mianangana 18:1-6.

15 Muze Hezekia te uchili mwanangana, maswalale andundo A-Suria yakumba Yunda nawa yafupa kunongesa Yerusaleme. Mwanangana wa A-Suria, Senakeribe, yalenya Yehova ni kweseka kulingisa Hezekia hanga alihane kuli iye. Ha mashimbu waze akalu, Hezekia yafuliela muli Yehova ni mbunge yeswe ni kwita ukwaso wenyi. Aye kanyingikine ngwenyi, Zambi kali ni ndundo jinji kuhiana A-Suria nawa te mahasa kulamwina atu jenyi. (Tanga Izaia 37:15-20.) Zambi yakumbulula kulemba chenyi hakutuma mungelo hanga ashihe maswalale A-Suria 185,000.—Izaia 37:36, 37.

16, 17. Kuchi muhasa kwimbulula Hezekia?

16 Kulutwe, Hezekia yayiza hamwe ni kufwa. Ha mashimbu jacho alamba, aye yeta kuli Yehova hanga ewuluke kavumbi kenyi washishika ni kumukwasa. (Tanga 2 Mianangana 20:1-3.) Yehova yakumbulula kulemba cha Hezekia, chocho, yamuwuka. Twakulilongesa mu Mbimbiliya ngwetu, musono kutwatambile kushimbwila hanga Zambi atuwuke kupalikila mu yikomokeso hanji kutwaha matangwa anji ku mwono. Alioze, ngwe Hezekia, ni yetu mutuhasa kufuliela muli Yehova hanga atukwase. Mutuhasa kumulweza ngwetu: “Yehova, iwuluka kama, chize hinenda kumeso je ni umwenemwene ni mbunge yingunu.” Shina wakufuliela ngwe Yehova makufunga mashimbu eswe, chipwe muze muyiza?—Samu 41:3.

17 Kuchi nawa mutuhasa kwimbulula Hezekia? Mukuhasa kupwa chimwe chuma chinapinjisa usepa wetu ni Yehova hanji chinatumbate mashimbu anji mu mulimo wenyi. Chakutalilaho, atu anji musono kakumona akwo ngwe tuzambi two. Ayo kakukomoka atu alufuma ni akwo waze kanyingikine. Amwe kakupalikisa mashimbu anji ni kutanga hakutwala kuli amwe atu ni kutala foto jo. Kanji-kanji ayo kakuzachisa internet hanga ahanjike ni akwo. Hi chipi ko kuzachisa internet hanga tuhanjike ni asoko hanji masepa jetu. Alioze, mutuhasa kupalikisa mashimbu anji ha kuzachisa internet. Mutuhasa nawa kulinangamisa nyi atu anji matwamba ngwo kazanga foto ni sango jize twasanga ha internet. Hanji mutuhasa kwivwa chinyengo nyi mutunyingika ngwetu amwe kanalitunu kutala foto jacho. Hachino, mutuhasa kwimbulula chilweza cha postolo Paulu, Akwila ni Prisila. Shina unanyongo ngwe ayo kapalikishile mashimbu anji ni kufupa kunyingika yuma yeswe yize atu apwile ni kulinga, chipi-chipi atu waze te keshi kuwayila Yehova? Mbimbiliya yinambe ngwo, Paulu “wahianyine kuhondangana ni liji lia Zambi.” Nawa Prisila ni Akwila kapalikishile mashimbu anji mu mulimo wa kwambujola ni kulumbununa kanawa “jila ya Zambi” kuli akwo. (Yilinga 18:4, 5, 26) Mutuhasa kulihula ngwetu: ‘Shina nakwehuka kumona atu ngwe kali tuzambi? Shina nakwehuka kupalikisa mashimbu anji ha kulinga yuma yize kuyishi ulemu?’—Tanga A-Efwesu 5:15, 16.

JOSIA KONONOKENE SHIMBI JA YEHOVA

18, 19. Kuchi mutuhasa kupwa ngwe Josia?

18 Mwanangana Josia neye kononokene shimbi ja Yehova “ni mbunge yenyi yeswe.” (2 Sango ja Mianangana 34:31) Josia kapwile kakwata mbuli wa Hezekia. Muze te uchili mukweze, “waputukile kufupa mwe Zambi wa kalamba kenyi Ndawichi.” Nawa muze apwile ni miaka 20, yaputuka kwonona mahamba eswe mu Yunda. (Tanga 2 Sango ja Mianangana 34:1-3.) Josia yasa tachi hanga evwise Yehova kuwaha, kuhiana mianangana akwo anji mu Yunda. Ha limwe tangwa, sasendote wa lutwe yawana mukanda wa Shimbi ya Zambi mu tembele. Mukanda wacho kota kausonekene kuli Mose! Muze mukwa-kusoneka atangile mukanda wacho kumeso ja Josia, aye yanyingika ngwenyi, katamba kusa tachi hanga awayile Yehova ni mbunge yeswe. Iye nawa yakolweza akwo hanga no alinge chochene. Hachino, atu ‘kakalitwaminyine kukaula Yehova’ muze Josia te uchili mwanangana.—2 Sango ja Mianangana 34:27, 33.

Josia kazangile chinji kuvwisa Yehova kuwaha, chocho yalumuna yimwe ku mwono wenyi

19 Nyi uchili mukweze, muhasa kwimbulula Josia ni kunyingika kanawa Yehova. Josia kota kalilongesele kuli kako, Mwanangana Manase, ngwenyi Yehova kakukonekena shili ya waze akulikonyeka. Ni yena muhasa kulilongesa kuli makulwana amu usoko we ni mu chikungulwila. Ayo mahasa kukulweza yuma yinji yipema yize Yehova hanalingi hali ayo. Chikwo nawa, iwuluka chize Josia evwile muze alilongesele Yisoneko. Aye kazangile chinji kuvwisa Yehova kuwaha, chocho yalumuna yimwe ku mwono wenyi. Ha kutanga Mbimbiliya, ni yena muhasa kukwata chiyulo cha kwononokena Yehova. Nyi walinga chocho, usepa we ni iye muukola nawa mupwa ni chiseke chinji. Hachino, muzanga kulweza akwenu hakutwala kuli Yehova. (Tanga 2 Sango ja Mianangana 34:18, 19.) Muze mulilongesa Mbimbiliya, muhasa nawa kunyingika ngwe kuli mutapu unji uze muhasa kululiekelamo mulimo we kuli Zambi. Nyi chocho, sako tachi hanga walumune yimwe ku mwono we, ngwe chize alingile Josia.

WAYILA YEHOVA NI MBUNGE YESWE

20, 21. (a) Mianangana awana waze twalilongesa te kalifwa ha yika? (b) Yika mutushimutwina ha mutwe uze muusulaho?

20 Yika mutuhasa kulilongesa hali mianangana wano awana amu Yunda waze awayilile Yehova ni mbunge yeswe? Malunga wano kakwachile chiyulo cha kuvwisa Yehova kuwaha ni kumuwayila ku mwono wo weswe. Ayo kafulielele muli iye muze akwa-kole jo ejile ni kulimika no. Chikuma chilemu chili ngwo, ayo kanakawayila Yehova mumu kamuzangile chinji.

21 Chipwe ngwe mianangana jacho te yihenge nawa te kakulinga upi, nihindu Yehova te kakwazaanga chinji. Aye kamwene yize yapwile mu ma mbunge jo ni kunyingika ngwenyi, ayo te kakumuzanga chinji. Ni yetu tuli yihenge nawa twakulinga upi. Alioze Yehova mawahilila ni yetu, nyi mamona ngwenyi, twakumuwayila ni mbunge yeswe. Mu mutwe uze muusulaho, mutushimutwina yize mutuhasa kulilongesa ha uhenge wa mianangana jacho.