Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Tuhanjikenu Umwenemwene

Tuhanjikenu Umwenemwene

“Hanjikenu umwenemwene umwe kuli mukwo ni mukwo.”ZEKARIA 8:16.

MIASO: 56, 124

1, 2. Yika Ndiapu azachishile hanga apiangule atu?

YUMA yimwe yaha yize akutuhwisa ngwe, telefone, lutemo, mashinyi ni arca yili yipema ku mwono wetu. Yikwo ngwe, fundanga, mina, makanya, ni mbomba yakulinga upi unji ku mwono wa atu. Alioze kuli chimwe chuma chize chahiana, nawa chakutwala atu ku upi. Chuma chika chenacho? Chili mahuza! Mahuza kanalumbunuka kuhanjika chimwe chuma chize tunanyingika ngwo hi chamwenemwene ko hanga twonge umwe mutu. Iya yoze wahanjikile mahuza atangu? Kali Ndiapu! Yesu Kristu yamuvuluka ngwo “tato ya mahuza.” (Tanga Yoano 8:44.) Ha mashimbu aka ahanjikile mahuza atangu?

2 Iye kahanjikile mahuza atangu ha miaka yinji kunyima mu munda wa Endene. Alama ni Eva te kanawahilila ni mwono upema mu Paraisu yize Yehova aatangilile. Zambi kalwezele ngwo nyi te malia “ku mutondo wa chinyingi cha chipema ni chipi,” kachi te mafwa. Chipwe ngwe Satana te kananyingika umwenemwene uno, nihindu iye yazachisa kapela ni kulweza Eva ngwenyi: “Kufwa kunuchi kufwa.” Wano kapwile mahuza atangu. Satana yamba nawa ngwenyi: “Zambi kanayingika ngwenyi, Ha tangwa lize munuliako meso jenu malaula, munupwa ngwe Zambi, nikunyingika chipema ni chipi.”—Uputukilo 2:15-17; 3:1-5.

3. Mumu liaka mahuza a Satana apwile api chinji, nawa yika yakulingiwako hamukunda wa mahuza jenyi?

3 Satana kahanjikile mahuza api chinji mumu te kananyingika ngwenyi nyi Eva mamufuliela ni kulia muhuko, te mafwa. Chamwenemwene lume yino ye yalingiwile. Eva yahona kwononokena shimbi ja Yehova, kulutwe Alama neye yachilinga, hachino ayo yafwa. (Uputukilo 3:6; 5:5) Hamukunda wa shili yize Alama alingile, “kufwa chahetele kuli atu eswe.” Pundu lume, “kufwa chayulile . . . , chipwe hali waze kavulumwine nikulita ni kulifwa cha utanguko wa Alama.” (A- Roma 5:12, 14) Kashika kutushi angunu nawa kutushi kutwama ni mwono wa miaka yeswe ngwe chize Zambi azangile. Hachino, twakutwama ‘miaka makumi shimbiali, hanji mumu ha tachi muyipwa makumi nake,’ nawa mwono wetu “hindu kulenga chayo chinapu kuhondangana ni chinyengo wika.” (Samu 90:10) Yuma yino yeswe yakulingiwa hamukunda wa mahuza a Satana!

4. (a) Yihula yika yize twatamba kukumbulula? (b) Kulita ni mukanda wa Samu 15:1, 2, aya waze mahasa kupwa masepa ja Yehova?

4 Yesu kambile hali Satana ngwenyi: “Iye te chingalwe chize ku uputukilo, kamanyine mu umwenemwene, mumu umwenemwene wakuhi muli iye.” Satana kalumukine. Iye nihindu kali “mukwa kupiangula yifuchi yeswe ya hashi” ni mahuza jenyi. (Usolwelo 12:9) Alioze yetu kutwazangile hanga atupiangule kuli Satana. Hachino twatamba kunyingika makumbululo a yihula yitatu: Kuchi Satana akupiangula atu musono? Mumu liaka atu akuhanjika mahuza? Nawa kuchi mutuhasa kuhanjika umwenemwene mashimbu eswe hanga tuhone kutokesa usepa wetu ni Yehova, ngwe chize Alama ni Eva alingile?—Tanga Samu 15:1, 2.

CHIZE SATANA AKUPIANGULA ATU

5. Kuchi Satana akupiangula atu musono?

5 Mutuhasa kwehuka mahuza a Satana. Postolo Paulu kambile ngwenyi: “tunanyingika yitaka yenyi.” (2 A-Korindu 2:11) Tunanyingika ngwetu Satana mwe unayulu hashi heswe, kuchingako uwayilo wa mahuza, kalimbalimba wa manguvulu, ni mingoso ya kuzo. (1 Yoano 5:19) Kashika kutuchi kukomoka ngwo Satana ni andemoniu jenyi e anapiangula atu waze ali ni chiyulo hanga ‘ahanjike mahuza.’ (1 Timoteu 4:1, 2) Chakutalilaho, akwa-mingoso amwe kakuhanjika mahuza hanga alanjise mingoso yo yize kuyishi yipema hanji miheto yikwo nawa hanga azuke mbongo.

6, 7. (a) Mumu liaka chili chipi nyi tusongo a mayingeleja mahanjika mahuza? (b) Mahuza aka waze hi unevwu kama kuli tusongo a mayingeleja?

6 Chili chipi chinji nyi tusongo a mayingeleja mahanjika mahuza. Mumu liaka? Mumu nyi umwe mutu mafuliela ha malongeso jo a mahuza ni kulinga yuma yize Zambi akuvwila lwaji, mutu wacho mahasa kutokesa uhashi wa kutwama ku miaka yeswe. (Hozeia 4:9) Yesu kanyingikine ngwenyi tusongo a mayingeleja ha matangwa jenyi te kakwonga atu. Iye ni hamu lieswe yaamba ngwenyi: ‘Lamba lienu, alongeshi a shimbi ni A-Fwariseu, yilembekese! mumu nwakujinga kalunga-lwiji ni hashi homu mukutayisa kambaji umuwika; mba muze hataa, nwakumupwisa mukwa muma mwa afu,’ chekwamba kufwa cha mutolo. (Mateu 23:15) Yesu kambile ngwenyi, tusongo wano a uwayilo wa mahuza kali ngwe tato Ndiapu, yoze uli “chingalwe.”—Yoano 8:44.

7 Ni musono nawa kuli tusongo anji a mayingeleja. Ayo mahasa kwaavuluka ngwo, mapastor, asasendote, mangana, alongeshi, hanji yisanyiko yikwo nawa. Ngwe A-Fwariseu, ayo keshi kulongesa umwenemwene wa Liji lia Zambi, mumu “o alumwine umwenemwene wa Zambi upwe mahuza.” (A-Roma 1:18, 25) Mahuza jacho amwe kali ngwo, “mutu ni amulamwina musono, kwahwa, kali wakulamwina miaka yeswe,” ngwo mutu kakwete mwono uze kuuchi kufwa, afu kakusemuka nawa cheka, nawa ngwo Zambi kakutayiza atu waze akulinga utumwa hanji malo a utumwa.

8. Mahuza aka waze manguvulu a mafwefwe makahanjika, alioze yika yetu twatamba kulinga hachino?

8 Manguvulu a mafwefwe no kakuzachisa mahuza hanga onge atu. Ayo makahanjika mahuza hakwamba ngwo, kaneha “sambukila, kutwama kawape” hashi heswe. Alioze “hohene kwenyeka muchitulumuka hali ayo.” Kashika kutwatambile kufuliela kuli manguvulu a mafwefwe waze anambe ngwo yuma yinayi ni kuwaha. Alioze umwenemwene uze tunanyingika uli ngwo, tangwa lia Yehova mulikeza ngwe “mwiji” ha ufuku.—1 A-Tesalonika 5:1-4.

MUMU LIAKA ATU AKUHANJIKA MAHUZA?

9, 10. (a) Mumu liaka atu akuhanjika mahuza, nawa upi uka wakwizako? (b) Yika twatamba kunyingika hakutwala kuli Yehova?

9 Musono, hi wika ko atu waze ali ni chiyulo e akuhanjika mahuza. Longeso lia kwamba ngwo “Mumu Liaka Twakuhanjika Mahuza,” lize asonekene kuli Y. Bhattacharjee, linambe ngwo “kuhanjika mahuza hichapwa ngwe ndako kuli atu anji.” Mu maliji akwo, atu kakunyonga ngwo chili chipema kuhanjika mahuza. Atu kanji-kanji kakulionga hanga alikalile, hanji hanga asweke upi uze alingile. Ayo nawa kakulionga hanga azuke jimwe mbongo hanji kuyuka yimwe mu majila akwo nawa. Longeso liacho linambe nawa ngwo atu amwe keshi ni woma wa kwonga “atu waze kanyingikine, akwa-milimo-ni-akwo, masepa ni asoko jo.”

Muze atu akuhanjika mahuza, ayo mahasa kwonga atu-ni-akwo, alioze kechi kuhasa kwonga Yehova

10 Mba yika akuzukako ha mahuza wano eswe? Atu keshi kulijikijila umwe ni mukwo, nawa kakupihisa usepa wo. Chakutalilaho, achinyonga chize umwe lunga washishika kuli mukwo-pwo mevwa muze manyingika ngwo mukwo-pwo kalinga chuma chipi, alioze kahanjika mahuza hanga amuswekele yize alinga. Hanji achinyonga nyi umwe lunga mamwesa lamba mukwo-pwo ni ana jenyi, alioze malionga kupwa mutu mupema nawa wa zango muze ali ni atu eka. Atu jacho mahasa kwonga atu-ni-akwo, alioze katamba kunyingika ngwo, kechi kuhasa kwonga Yehova. Mbimbiliya yinambe ngwo, “yuma yeswe yapwa ya uselesele” kuli iye.—A-Hepreu 4:13.

11. Yika twalilongesa ha chilweza chipi cha Ananiya ni Safira? (Tala chizulie ha uputukilo.)

11 Mu Mbimbiliya muli chilweza cha alunga ni pwo akwa-Kristu waze Satana apiangwile hanga alionge kuli Zambi. Ananiya ni Safira kafupile kwonga apostolo. Yalanjisa yimwe yikumba yo, alioze yahana wika chihanda cha mbongo kuli apostolo. Ananiya ni Safira kazangile kukomwesa akwo mu chikungulwila, kashika alwezele apostolo ngwo kahana mbongo jo jeswe. Alioze Yehova kanyingikine ngwo ayo te kanaliongo, chocho yaashiha.—Yilinga 5:1-10.

12. Yika muyikalingiwa kuli eswe waze akuhanjika mahuza chakuhona kulikonyeka, nawa mumu liaka?

12 Kuchi Yehova akwivwa hakutwala kuli atu waze akuhanjika mahuza? Atu eswe waze akuhanjika mahuza chakuhona kulikonyeka makaambila “mu chitende cha kahia,” hamwe ni Satana. Chekwamba, kufwa cha mutolo. (Usolwelo 20:10; 21:8; Samu 5:6) Mumu liaka? Mumu Yehova kakumona akwa-mahuza ngwe chize akumona “yitanji, ni yingalwe, ni akwa kukombelela mahamba.”—Usolwelo 22:15.

13. Yika tunanyingika hali Yehova, nawa yika yino muyitukwasa kulinga?

13 Tunanyingika ngwetu, Yehova ‘hi mutu ko mba ahanjike mahuza’ nawa ngwetu “Zambi kechi kuhasa kuhanjika mahuza.” (Kwalula 23:19; A-Hepreu 6:18) Ewa ‘Yehova keshi kuzanga. . . kanwa lia mahuza.’ (Yishima 6:16, 17) Kashika nyi tunazange kumuvwisa kuwaha, twatamba kuhanjika umwenemwene. Hachino, kutwatambile ‘kuhanjika mahuza umwe kuli mukwo.’—A-Kolosu 3:9.

YETU ‘TWAKUHANJIKA UMWENEMWENE’

14. (a) Jila yika yize akwa-Kristu amwenemwene alisa ni akwa-uwayilo wa mahuza? (b) Lumbununa shimbi yize yili ha mukanda wa Luka 6:45.

14 Jila yika yize akwa-Kristu amwenemwene alisa ni akwa-uwayilo wa mahuza? Yetu ‘twakuhanjika umwenemwene.’ (Tanga Zekaria 8:16, 17.) Paulu kambile ngwenyi: “tukasolole chinyingi ngwe tuvumbi twa Zambi, . . . ku liji lia umwenemwene.” (2 A-Korindu 6:4, 7) Ni Yesu neye kambile ngwenyi, atu kakuhanjika “ku kulumbama cha mbunge.” (Luka 6:45) Chino chinalumbunuka ngwo mutu yoze ukwete mbunge yitoma kakuhanjika umwenemwene. Iye kakuhanjika umwenemwene kuli yilambala, akwa-milimo-ni-akwo, masepa jenyi, ni asoko jenyi. Hachino tushimutwinenu yimwe yilweza yize muyihasa kusolola ngwo tunazange kupwa atu a mbunge yitoma ku yuma yeswe.

Shina unamona yimwe ponde ku mwono wa yono pangi? (Tala maparagrafu 15, 16)

15. (a) Mumu liaka kutwatambile kupwa ngwe nongwena? (b) Yika muyihasa kukwasa akweze kukumba muze anaashinjila kulinga yuma yipi? (Tala maliji mushi lia lifwo.)

15 Nyi uli mukweze, kota wakuzanga hanga akwenu akutayize ngwo uli sepa mupema. Hamukunda wakufunga usepa wacho, akweze amwe kakupwa ngwe nongwena. Ayo kakusoloka ngwe atu apema muze ali ni asoko jo hanji muze ali ni mandumbu amu chikungulwila, alioze muze mapwa ha rede social hanji ni atu waze keshi kuwayila Yehova masolola yitanga yeka. Ayo mahasa kuzachisa maliji api, kwecha kuzala mazalo ahomboka, kwivwa miaso yipi, kunwa walwa unji, kushipa makanya, kulinga usendo kutenga hanji kulinga yuma yikwo yipi. Acho ayo kakwonga yisemi jo, mandumbu jo mu chikungulwila, nawa kakunyonga ngwo mahasa kwonga Yehova. (Samu 26:4, 5) Alioze Yehova kananyingika kanawa muze tunamuwayila ni mbunge yeswe ni muze mutulinga yuma yize iye akuvwila lwaji. (Marku 7:6) Kashika chili chipema kulinga yize mukanda wa yishima unambe ngwo: ‘Mu mbunge ye kanda uvwila ukwa akwa shili, alioze pwako ni woma wa Yehova tangwa lieswe nganganga.’—Yishima 23:17. * (Tala maliji mushi lia lifwo.)

16. Kuchi twatamba kukumbulula yihula hakutwala ku mulimo wa shimbu lieswe?

16 Nyi unazange kupwa pionelu wa shimbu lieswe hanji kuputuka mulimo walipwila wa shimbu lieswe ngwe kuya ku Mbetele, watamba kushinala umwe mukanda. Chili chilemu chinji kukumbulula ni umwenemwene weswe yihula hakutwala ku mwono we, yiheho yize wakuzanga ni yitanga ye. (A-Hepreu 13:18) Alioze yika watamba kulinga nyi walingile chuma chize Yehova akuvwila lwaji hanji chimwe chinapinjisa shimbi ya mbunge ye, mumu wakachilwezele kuli makulwana amu chikungulwila? Watamba kufupa ukwaso wa makulwana hanga ununge ni kuwayila Yehova ni mbunge yitoma.—A-Roma 9:1; A-Ngalashia 6:1.

17. Yika twatamba kulinga muze akwa-kole matuhula hakutwala kuli mandumbu jetu?

17 Yika watamba kulinga nyi mulimo wetu maukanjisa haze watwama nawa manguvulu makukwata ni kukuhula hakutwala kuli mandumbu je? Shina watamba kuhanjika yuma yeswe yize unanyingika? Yika Yesu alingile muze nguvulu wa A-Roma amuhulile? Yesu yakaula shimbi ya Mbimbiliya yize yakwamba ngwo kuli “tangwa lia kuhola, ni tangwa lia kuhanjika,” chocho kakumbulwile nichimwe! (Chilumbununyi 3:1, 7; Mateu 27:11-14) Nyi tunapalika mu kapinda ngwe yono, twatamba kukanyama hanga tuhone kusa mandumbu jetu mu ponde.—Yishima 10:19; 11:12.

Ha mashimbu aka waze ena watamba kuhola ni waze watamba kuhanjika umwenemwene? (Tala maparagrafu 17, 18)

18. Yika twatamba kulinga nyi makulwana amu chikungulwila matuhula hakutwala kuli mandumbu jetu?

18 Yika mulinga nyi umwe ndumbu malinga shili yinene, nawa ena muyinyingika? Makulwana amu chikungulwila kali ni chiteli cha kununga ni kupemesa chikungulwila, kashika ayo mahasa kukuhula hakutwala ku yuma yize unanyingika. Yika mulinga, nyi chipi-chipi mutu wacho kali sepa lie hanji usoko we? Mbimbiliya yinambe ngwo: “Yoze mahanjika umwenemwene masolola ululi.” (Yishima 12:17; 21:28) Hachino, watamba kulweza makulwana amu chikungulwila umwenemwene weswe chakuhona kusweka nichimwe. Makulwana amu chikungulwila katamba kunyingika yikuma yeswe hanga ahase kuwana jila yipema yakukwashilamo mutu wacho kupwa nawa ni usepa upema ni Yehova.—Tiangu 5:14, 15.

19. Yika mutushimutwina ha mutwe uze muusulaho?

19 Ndawichi kalembele kuli Yehova ngwenyi: “Pundu yena wakuzanga umwenemwene mu michima” ya atu. (Samu 51:6) Ndawichi te kanyingika ngwenyi, chuma chahiana ulemu chili kupwa cha mbunge yetu. Kashika mashimbu eswe akwa-Kristu amwenemwene katamba kuhanjika “umwenemwene umwe kuli mukwo.” Jila yikwo yize twakusolwelamo ngwetu twalisa ni akwa-uwayilo wa mahuza, yili kulongesa atu umwenemwene wa Mbimbiliya. Ha mutwe uze muusulaho, mutushimutwina chize mutuhasa kuchilinga mu mulimo wa kwambujola.

^ kax. 15 Tala kapitulu 15, “Kuchi Munguhasa Kukumba Muze Anangushinjila Kuli Akwetu Kulinga Yuma Yipi?” (Como posso resistir à pressão dos colegas?) ni kapitulu 16, “Shina Atu Katamba Kunyingika ngwo Napwa ngwe Nongwena?” (Alguém precisa saber que levo vida dupla?) Ha Mukanda Kumbululo Lia Yihula Yize—Akweze Akulihula, Volume 2.