1-2. Kunyika chika profeta Hagaia aprofetezele chize te muchilingiwa ha matangwa jetu?

HA MWAKA 2015, mu Nepal mwalingiwile umwe munyiko unene. Atu waze anakalilamwina ku munyiko wacho, yamba ngwo: “Ha mashimbu akehe wika, mazuwo yaputuka kuuzuka ngwe akutunga ni lusenga. Atu eswe yaputuka kuchikima ni woma . . . Atu anji kambile ngwo, munyiko wacho walingile minutu yaali wika. Alioze kuli yami, wasolokele ngwe walingile mashimbu anji.” Nyi mupalika mu yuma yikalu ngwe yino, kuuchi keza kayivulama nilimwe tangwa.

² Ha matangwa wano, kunalingiwa kunyika chalisa. Kunyika chacho, kuchishi kulingiwa wika mu yimwe mbonge hanji chifuchi, alioze chinalingiwa ku mavungu eswe a hashi nawa chaputukile kulu. Profeta Hagaia kaprofetezele ngwenyi, kunyika chacho te muchilingiwa ha matangwa jetu. Yasoneka ngwenyi: “Yehova wa Tujita kanambe ngwenyi, Chisuho chikwo nawa, kulutwe lia shimbu likepe, mungunyika malilu ni hashi, ni kalunga-lwiji ni mavu omu.”—Haga. 2:6.

3. Mumu liaka mutuhasa kwamba ngwetu, kunyika chize aprofetezele Hagaia chinalise ni minyiko yize yakwenyeka yuma?

³ Kunyika chize aprofetezele Hagaia, kuchishi ngwe minyiko yize yakwenyeka yuma. Alioze, chino chakupemesa yuma. Yehova mwene kambile ngwenyi: “Mungunyika mavungu eswe, hanga upite wa mavungu eswe ukeze, mba munguzalisa zuwo lino ni uhenya.” (Haga. 2:7) Yika uprofeto uno te unalumbunuka kuli atu waze apwile ha matangwa ja Hagaia? Nawa yika unalumbunuka kuli yetu musono? Mutukumbulula yihula yino ni kumona chize mutuhasa kulinga mulimo uno unanyikisa mavungu.

4. Mumu liaka Yehova atumine profeta Hagaia kuli tuvumbi twenyi?

⁴ Yehova kahanyine mulimo ulemu kuli profeta Hagaia hanga alinge. Tutalenu yize yalingiwileko shimbu te kanda achimwaha mulimo wacho. Hagaia kota kapwile hamwe ni A-Yunda waze atuhukile mu undungo ku Babilonia ha mwaka 537 K.M.J., ni kuya ku Yerusaleme. Muze ahetele mu Yerusaleme, tuvumbi wano ashishika yasa lume fundamentu ya zuwo lia Yehova hanji ngwetu tembele. (Ezera 3:8, 10) Alioze ha mashimbu akehe wika, yikulingiwa chimwe chuma chipi chinji. Amwe akwa-kole jo yaputuka kwahungumiona hanga eche kutunga tembele. (Ezera 4:4; Haga. 1:1, 2) Hachino, ha mwaka 520 K.M.J., Yehova yatuma Hagaia hanga akwase tuvumbi twenyi apwe nawa ni hamu ni kuputuka kutunga cheka tembele. *—Ezera 6:14, 15.

5. Mumu liaka lusango wa Hagaia atakamishine atu ja Zambi?

⁵ Lusango yoze Hagaia atwalile kuli A-Yunda kapwile wakutakamisa ufulielo wo muli Yehova. Ni hamu lieswe, iye yalweza tuvumbi waze te anahongo ngwenyi: “Yenu atu eswe a chifuchi, hamukenu! Chocho anambe Yehova. Yehova-wa-Tujita kanambe ngwenyi, Hondanganenu! Mumu yami nguli hamwe ni yenu.” (Haga. 2:4) Maliji anambe ngwo “Yehova-wa-Tujita,” kota katakamishine chinji A-Yunda. Yehova kali ni chizavu chinene cha tujita twa angelo waze akumwononokena. Kashika, mba A-Yunda akumbe, ayo kafupiwile kujikijila muli Yehova.

6. Yika kunyika chize Hagaia aprofetezele te muchineha?

⁶ Yehova katumine Hagaia kulweza A-Yunda ngwenyi, iye te manyikisa mavungu eswe. Lusango wacho katakamishine A-Yunda waze ahongele ni kwecha kutunga tembele. Kasolwele nawa ngwo, Yehova te manyikisa Persia, chifuchi chize chapwile ni ndundo jinji hashi heswe ha mashimbu jacho. Yika kunyika chacho te muchineha? Chitangu, atu ja Zambi te mahasa kuhwisa kutunga tembele. Kusulaho, chipwe mutu yoze hi Ka-Yunda ko te mahasa kulichinga ni ayo hanga awayile Yehova mu tembele yize atungulwile. Kwamba pundu, lusango wa Hagaia katakamishine chinji atu ja Zambi!—Zeka. 8:9.

7. Mulimo uka twakulinga musono uze unanyikisa mavungu? Lumbununa.

⁷ Yika uprofeto wa Hagaia unalumbunuka kuli yetu musono? Yehova kananyikisa nawa mavungu, alioze ha shimbu lino, ni yetu tunakwase mulimo wacho. Achinyonga hachino: ha mwaka 1914, Yehova kasele Yesu ngwe Mwanangana mu Wanangana Wenyi wa mu malilu. (Samu 2:6) Lusango yono, manguvulu a hano hashi kakamuzangile. Mumu “miaka ya akwa mavungu” yinakamanunuka. Chekwamba, mashimbu waze te mukuhona Mwanangana yoze mamanyinako Yehova, kahwile. (Luka 21:24) Kashika, kukatuka ha mwaka 1919, tuvumbi twa Yehova yaputuka kwambujola kuli atu eswe ngwo, Wanangana wa Zambi we wika muukahwisa lamba lieswe hano hashi. Chochene, mulimo uno wa kwambujola ‘sango lipema lia Wanangana’ unanyikisa atu hashi heswe.—Mateu 24:14.

8. Kulita ni Samu 2:1-3, kuchi mavungu anji anevu hakutwala ku sango ja Wanangana?

⁸ Kuchi atu akwivwa ha sango jacho? Atu anji kakulitunajo. (Tanga Samu 2:1-3.) Mavungu kali ni ufwatulo unji. Ayo kanalitunu  Mwanangana yoze Yehova asakwile. Kuli ayo, sango ja Wanangana jize twakwambujola hi “sango lipema” ko. Manguvulu amwe kanakanjisa mulimo wa kwambujola! Chipwe ngwe manguvulu anji kakuliamba ngwo kakuwayila Zambi, nihindu ayo keshi kuzanga kwecha wata ni ndundo jize ali najo. Kashika, chizechene ngwe manguvulu ha matangwa ja Yesu, kulimika ni tumbaji twa Yesu ashishika, chili kulimika ni yoze Yehova awahishile.—Yili. 4:25-28.

9. Yika Yehova analingi hali akwa-mavungu chipwe ngwe keshi kutayiza sango lipema?

⁹ Kuchi Yehova akwivwa ha yitanga yipi ya akwa-mavungu? Mukanda wa Samu 2:10-12, unambe ngwo: “Kashika, yenu mianangana, kanyamenu. Yenu ngaji a hashi, lilongesenu mana. Vumbikenu Yehova ni woma. Wahililenu nikuchikima. Mbejenu mwe Mwana, kuchina matenuka mba munukuwa mu jila, mumu utenu wenyi muusasaminya washi. Kawaha waze eswe akuswama muli iye.” Mumu lia zango, Yehova kanahane mashimbu kuli akwa-kole jacho hanga alumune yitanga yo yipi ni kutayiza Wanangana wenyi. Alioze, mashimbu jacho kanayi ni kuhwa, mumu tuli ha “matangwa a kusula” cha yuma ya mwakono. (2 Timo. 3:1; Iza. 61:2) Chipwe chocho, haliapwila atu katamba kunyingika umwenemwene kawashi-washi ni kusakula kulinga yuma yalita.

10. Kulita ni Hagaia 2:7-9, kunyika cha mavungu eswe yika te muchineha?

¹⁰ Atu amwe kakusolola nyonga lipema ha kunyika chize Hagaia aprofetezele. Iye kanatulweze yize te muyilingiwa mumu lia kunyika chacho, hakwamba ngwenyi: ‘Upite [hanji atu a mbunge yipema] a ku mavungu eswe’ te meza ni kuwayila Yehova. * (Tanga Hagaia 2:7-9.) Nawa aprofeta akwo ngwe Izaia ni Mika, no kahanjikile hakutwala ku yuma ngwe yino, yize te muyilingiwa “ha matangwa a kusula”—Iza. 2:2-4; Mika 4:1, 2.

11. Kuchi umwe ndumbu evwile muze apanjikile sango ja Wanangana ha chisuho chitangu?

 ¹¹ Tutalenu yize yalingiwile kuli ndumbu Ken, yoze haliapwila unakalakala ku chishina chinene. Hikwapalika miaka 40, nihindu kanewuluka chize evwile muze apanjikile sango ja Wanangana ha chisuho chitangu. Mwene yamba ngwenyi: “Muze nevwile umwenemwene wa mu Liji lia Zambi ha chisuho chitangu, ngunakawahilila ha kunyingika ngwami, tuli ha matangwa a kusula cha yuma ya mwakono. Chocho yingunyingika ngwami, mba ngupwe ni utayizo wa Zambi ni kuzuka mwono wa mutolo, natamba kwecha kulinjisa mu yuma ya hano hashi ni kupwa sali lia Yehova. Hazehene, yingulemba kuli Yehova ni kukwata chiyulo cha kupwa sali lienyi. Yingwecha kulinga yuma ya mafwefwe, ni kufupa ufunge kupalikila mu Wanangana wa Zambi uze kuushi keza kanonga.”

12. Ha matangwa wano a kusula, kuchi tembele ya Yehova ya ku spiritu yinazale too ni uhenya?

¹² Kutushi ni kuyambashana ngwetu, Yehova kanawahisa atu jenyi. Ha matangwa wano a kusula, tunamono chize atu anayi ni kwoka mu uwayilo wa Yehova. Ha mwaka 1914, Yela ja Yehova kapwile akehe. Musono, tuli mu unji wa tununu nake a tununu, nawa tununu twa atu akwo kakukunguluka ni yetu hita mwaka ha Chiwanyino cha Kwiwuluka Kufwa cha Yesu. Hachino, yiize ya tembele ya Yehova ya ku spiritu hano hashi, hanji ngwetu, ululikiso uze asele wa uwayilo walinanga, unazale too ni “upite wa mavungu eswe.” Chino chakuhalisa Yehova. Chuma chikwo chize chakuhalisa jina lia Yehova, chili yitanga yize akwalumuna tununu twa atu wano hanga azale utu waha.—Efwe. 4:22-24.

13. Kwoka cha tuvumbi twa Yehova chinamanununa uprofeto uka? (Tala chizulie ha chifukilo.)

¹³ Yuma yize yinalingiwa musono yinamanununa uprofeto ukwo, ngwe uze tunawane ha Izaia kapitulu 60. Versu 22 yinambe ngwo: “Mulelu wahiana kumakapwa munyachi, mukepe wahiana kumakapwa vungu lia ndundo. Yami nguli Yehova, mungutambwisa chuma chino ha mwaka wacho.” Mumu lia kwoka cha atu waze anawayila Zambi, kunalingiwa chimwe chuma chipema chinji. Muze aneza mu ululikiso wa Yehova, “upite,” hanji atu jacho  kakwiza ni yinyingi, utotombo ni nyonga lia kulihana hanga ambujole ‘sango lipema lia Wanangana.’ Izaia kavulukile utotombo uze ali nawo atu ja Yehova ngwo, “yamwa ya mavungu.” (Izaia 60:5, 16) Ni ukwaso wa malunga ni mapwo wano akwete utotombo, mulimo wa kwambujola unalingiwa mu yifuchi 240, nawa ululikiso unatuhwisa mikanda mu malimi kuhiana 1.000.

14. Chiyulo chika atu eswe atamba kukwata?

¹⁴ Ha matangwa wano a kusula, kunyikisa cha mavungu chinatwale atu hanga akwate chimwe chiyulo. Chiyulo chacho chili cha kukwasa Wanangana wa Zambi hanji kukwasa manguvulu a hano hashi. Achi chili chiyulo chilemu chize atu eswe atamba kukwata haliapwila lume. Chipwe ngwe atu ja Yehova kakwononokena shimbi ja nguvulu mu yifuchi muze atwama, nihindu ayo keshi kulinjisa mu yuma ya mafwefwe. (Roma 13:1-7) Tunanyingika ngwetu, Wanangana wa Zambi we wika muukahwisa lamba lia atu. Wanangana wacho, kuushi kulinga yuma ya mafwefwe.—Yoa. 18:36, 37.

15. Cheseko chika cha ushishiko chize chili mu mukanda wa Usolwelo?

¹⁵ Mukanda wa Usolwelo unambe ngwo, ha matangwa a kusula, ushishiko wa atu ja Zambi te muupwa mu cheseko. Cheseko chacho te muchinunga ni kukalisa mwono wetu. Manguvulu te matushinjila hanga twakwase ni kuhungumiona waze malituna kuchilinga. (Uso. 13:12, 15) Ayo te mashinjila atu “eswe, ni akepe ni anene, ni pichi ni yiswale, ni enya chifuchi ni ndungo, akaahe mufunda wa chinyingi ha moko jo a chindume, hanji ha mahuma jo.” (Uso. 13:16) Ku mashimbu akunyima, ndungo kapwile ni kumusa chilayi chize te chakusolola mwenyayo. Chizechene nawa, ha matangwa jetu, manguvulu mashimbwila hanga atu eswe apwe ni chimwe chilayi, hanji ngwetu asolole yoze anakwase. Ayo mazanga hanga atu eswe asolole mu manyonga ni ku yitanga yo ngwo, kanakwase yuma ya mafwefwe.

16. Mumu liaka twatamba kulihengwola ni kawashi hanga tunyingike chize ushishiko wetu kuli Yehova uli?

¹⁶ Mba yika mutwamba hali yetu? Shina mututayiza kutambula chilayi chacho? Kutala mutupwa sali lia manguvulu? Yoze malituna kuchilinga, mapwa mu ponde ni kumona lamba. Mukanda wa Usolwelo unambe ngwo, mutu niumwe kechi kuhasa kulanda, hanji kulanjisa, shina yoze uli ni chilayi.” (Uso. 13:17) Alioze, tuvumbi twa Zambi kananyingika nawa yize iye makalinga kuli waze mapwa ni chilayi anatongola ha Usolwelo 14:9, 10. Kashika, shimbu atayize chilayi chacho, ayo makasoneka ha kwoko ngwo, ‘a mbala a Yehova.’ (Izaia 44:5) Haliapwila, wano e mashimbu akulihengwola hanga tumone nyi tunashishika kuli Yehova nyi ka. Nyi twachilinga, Yehova mawahilila ha kwamba ngwenyi tuli atu jenyi!

17. Yika twatamba kwiwuluka hakutwala ku uhomboloji wa Yehova?

¹⁷ Ha matangwa wano a kusula, Yehova kananungu ni kusolola uhomboloji. Iye kazangile niumwe kutoka. (2 Petu. 3:9) Kanahane uhashi kuli atu eswe hanga alikonyeke ni kusakula kulinga yuma yalita. Alioze, uhomboloji wa Yehova kuuchi kununga ku miaka yeswe. Mutu yoze malituna uhashi uze iye anahane, mapwa ngwe Falau ha matangwa ja Mose. Yehova kalwezele Falau ngwenyi: “Nyi kachi nolola kwoko liami ni kulamba yena ni atu je ni chilungo, kachi munukakuwa hashi. Alioze chamwenemwene mumu ha chikuma chino hinakwaha mwono, ngukakulweze tachi jami, hanga jina  liami akaliambujole hashi heswe.” (Kutuhu. 9:15, 16) Mavungu eswe makanyingika ngwo, Yehova wika mwe Zambi wamwenemwene. (Eze. 38:23) Kuchi chino muchikalingiwa?

18. (a) Kunyika chikwo chika chize anatongola ha Hagaia 2:6, 20-22? (b) Kuchi tunanyingika ngwetu maliji ja Hagaia makamanunuka kulutwe lia matangwa?

¹⁸ Muze te hikwapalika tununu a miaka ya kufwa cha Hagaia, Zambi yatuma postolo Paulu asoneke ngwenyi, maliji waze ali ha Hagaia 2:6, 20-22 te mamanunuka kulutwe lia matangwa. (Tanga.) Paulu yasoneka ngwenyi: “Haliapwila hanalakenya ngwenyi, Hindu chisuho chimuwika nawa, mungukatukungisa hi hashi wika ko, alioze lilu nawa. Alioze liji lino ngwo, Hindu chisuho chimuwika nawa, linalumbunuka kunungunuka cha yuma yize ya kunyika, ngwe ya ku yuma ya kutunga, hanga yuma yize kuyishi kunyika yikasale.” (Hepre. 12:26, 27) Alioze kunyika chino chinalise ni chize anatongola ha Hagaia 2:7. Mumu chino chinalumbunuka ngwo, eswe waze anapu ngwe Falau ha kulituna kutayiza Yehova ngwe mwata wo, kumakwonona liakulu.

19. Yika yize kuyichi kanyika, nawa kuchi tunachinyingika?

¹⁹ Yika yize kuyichi kanyika hanji kunonga? Paulu yanunga ngwenyi: “Ha kutambula Wanangana uze kuushi kuhasa kunyika, tupwenu ni vumbi, ku lize tukavumbike Zambi ni uvumbiko wa kupemena chikolo, ni ulemeso ni woma.” (Hepre. 12:28) Muze fufuta muyikatepuluka hanyima lia kunyika chino chinene chakasula, Wanangana wa Zambi we wika kuushi kanyika. Muukanunga ku miaka yeswe ya mutolo!—Samu 110:5, 6; Danie. 2:44.

20. Yika atu atamba kusakula, nawa kuchi mutuhasa kwakwasa?

²⁰ Wano hi mashimbu ko akulaluka! Atu katamba kusakula nyi manunga ni kukwasa yuma ya hano hashi, nyi masa tachi hanga atwame kulita ni shimbi ja Zambi. Nyi ayo makaula yuma ya hano hashi, muyatwala ku kwonona; alioze nyi makaula shimbi ja Zambi, makapwa ni mwono wa mutolo. (Hepre. 12:25) Kupalikila mu mulimo wa kwambujola, mutuhasa kukwasa atu hanga akwate chiyulo chino chilemu. Kashika, tunungenu ni kukwasa upite uno ulemu hanga wize sali lia Wanangana wa Zambi. Nawa, twatamba kununga ni kwiwuluka maliji a Mwene yetu Yesu waze anambe ngwo: “Sango lino lipema lia Wanangana kumakaliambujola mu yifuchi yeswe ya hashi mukukapwa shindakenyo ku mavungu eswe, mba hohene songo kumulikeza.”—Mateu 24:14.