1. Mumu liaka atu anji keshi kujikijila ha Mbimbiliya?

 MUSONO, atu anji keshi kumona kuli iya mahasa kujikijila. Ayo kanyingikine ni mahasa kujikijila kuli atu waze akukomoka ngwe, akwa-kutumina chifuchi, akwa-kuhengola sango ni akwa-mingoso. Chikwo nawa, keshi kuvumbika mangana a mayingeleja. Ayo keshi kutayiza Mbimbiliya mukanda uze mangana jacho akwamba ngwo akukaula ni kwononokena.

2. Kulita ni Samu 119:160, shindakenyo yika twatamba kupwa nayo?

² Yetu tuvumbi twa Yehova tuli ni shindakenyo ngwetu, iye kali “Zambi ya umwenemwene,” chikwo nawa, kanazange kutwaha yuma yipema. (Samu 31:5; Iza. 48:17) Mutuhasa kufuliela ngwetu, ‘Liji lieswe [lia Zambi] liapwa umwenemwene.’ b (Tanga Samu 119:160.) Twakutayiza maliji a umwe mukwa-mana yoze wambile ngwenyi: “Niyimwe yize Zambi akwamba yili ya mahuza hanji kuyichi kumanunuka yakuhi. Atu ja Zambi kakutayiza yuma yeswe yize Iye akwamba mumu kananyingika ngwo, kakuhanjika umwenemwene.”

3. Yika mutumona ha mutwe uno?

³ Kuchi mutuhasa kukwasa akwetu hanga ajikijile ha Mbimbiliya ngwo yili Liji lia Zambi ngwe chize yetu twakuyikijila? Mutuhengwola yikuma yitatu yize muyitukwasa kujikijila ha Mbimbiliya. Chitangu, mutumona ngwetu yize Mbimbiliya  yakwamba kuyishi kwalumuka, chamuchiali, yakumanununa uprofeto wamo ni chamuchitatu, yikwete ndundo ja kwalumuna mwano wa atu.

4. Mumu liaka atu anji keshi kujikijila ha yize Mbimbiliya yakwamba?

⁴ Yehova kazachishile malunga ashishika 40 hanga asoneke Mbimbiliya. Chipwe chocho, niyimwe yisoneko yitangu kuyatwamineko. c Yeswe yize tuli nayo musono, yili yakuchiza ha mikanda yikwo hanji ngwetu ya kusononona (copia). Kashika, atu anji akuyambashana nyi yuma yize yili mu Mbimbiliya yinalite lume ni yize yapwile ha yisoneko yitangu. Kuchi mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu yisoneko yeswe yinalite?

5. Kuchi asononwene Yisoneko yitangu? (Tala chizulie ha chifukilo.)

⁵ Mba afunge sango ja Mbimbiliya, Yehova katumine tuvumbi twenyi hanga ajisononone. Iye kalwezele mianangana a Izalele hanga alisononwene mikanda yo ya shimbi, ni kusakula A-Levi hanga alongese atu shimbi jacho. (Shimbi 17:18; 31:24-26; Nehe. 8:7) Muze A-Yunda aatwalile ku Babilonia, chimwe chizavu cha akwa-kusonyeka yichiputuka kusononona Yisoneko yinji ya Hepreu. (Ezera 7:6) Malunga jacho kasele shindakenyo ha yize asonekene. Chakutalilaho, ayo kakalwile wika maliji, alioze ni sona hanga apwe ni shindakenyo ngwo, yisoneko kayisononona kanawa. Chipwe chocho, ayo kapwile yihenge, kashika mutuhasa kuwana amwe tupalia ha yize asonekene. Alioze, amu yisoneko yacho ayisononwene yinji, kashika yichipwa chashi kuwana tupalia twacho. Kuchi?

6. Kuchi mutuhasa kuwana tupalia a mu Mbimbiliya?

⁶ Atu waze akuhengola Mbimbiliya mahasa kuwana tupalia ha yisoneko ya Mbimbiliya yize asononwene. Chakutalilaho, achinyonga ngwe malunga 100 maaha mulimo wakusononona mukanda wowene umuwika, umwe masa kapalia ha chisoneko. Mba awane kapalia wacho, katamba kutesa yize iye asoneka ni yize akwo asoneka. Chizechene nawa, nyi twatesa Mbimbiliya jimwe ni jikwo mutuhasa kumona haze umwe mukwa-kusonyeka asele kapalia hanji kuchizaho yimwe.

7. Kuchi tunanyingika ngwetu Mbimbiliya yili yamwenemwene?

⁷ Atu waze asononwene Mbimbiliya kapwile ni kulemesa chinji mulimo uno. Tutalenu chilweza chino. Yisoneko yikulu chinji ya Hepreu yili ya mwaka 1008 ni 1009 M.J. Kakuyivuluka ngwo Codex Leningrad. Alioze ha mashimbu wano, yisoneko ni yipinji ya yisoneko yize awana ya mwaka 1.000 yikulu chinji kuhiana Codex Leningrad. Amwe mahasa kunyonga ngwo, mukupwa kalisa munji ha yisoneko ya Leningrad ni yize awana mumu te hikwapalika miaka 1.000. Chikwo nawa ngwo, yisoneko yacho te hiyapwa kusononona ha yisuho yinji. Alioze muze ayitesele kalisa wacho kakamuwanyine. Akwa-kuhengwola Mbimbiliya waze atesele sona jacho, kamwene ngwo kalisa te kali wika ha maliji, alioze ulumbunwiso umuwika.

8. Kalisa muka mutuwana ha Yisoneko ya Ngregu ya Akwa-Kristu ni ha mikanda yikwo yikulu?

⁸ Akwa-Kristu atangu no kasononwene Yisoneko ya Hepreu. Ayo kasele tachi hanga asononone sona ha mikanda 27 ya Yisoneko ya Ngregu yize apwile ni kuzachisa ha kukunguluka ni mu mulimo wa kwambujola. Umwe mukwa-kuhengwola muze atesele Yisoneko ya Ngregu ni mikanda yikwo ya  shimbu lizeliene, yamba ngwenyi: “Musono kuli Yisoneko yakusononona ya Ngregu yinji kuhiana mikanda yikwo, Yisoneko yacho yalita.” Umwe mukanda unambe ngwo: “Mutuhasa kufuliela ngwetu, yize mututanga mu yimwe Mbimbiliya ya kulumbununa kanawa mu Yisoneko ya Ngregu, muyisolola sango jizejene asonekene kuli akwa-kusoneka atangu.

9. Kulita ni Izaia 40:8, yika mutwamba hakutwala ku sango ja mu Mbimbiliya?

⁹ Ha miaka yinji, akwa-kusononona yisoneko kasele tachi jinji hanga asoneke yuma yalita yize tunatange musono. d Kwamba pundu, Yehova mwe wakwashile hanga sango ja mu Mbimbiliya jinunge jalita ni kuheta kuli yetu ndo musono. (Tanga Izaia 40:8.) Alioze amwe mahasa kwamba ngwo, chipwe ngwe sango ja Mbimbiliya kujalumukine chino kuchalumbunukine ngwo jili jakuhwima kuli Zambi. Haliapwila tutalenu yimwe yilweza yize yinasolola ngwo, chamwenemwene Mbimbiliya yili yakuhwima kuli Zambi.

10. Kulita ni 2 Petulu 1:21, hana chilweza cha uprofeto umwe uze wamanunukine. (Tala yizulie.)

¹⁰ Mu Mbimbiliya muli uprofeto unji uze hiunamanunuka, umwe mba umanunuke kwapalikile miaka yinji kukatuka haze ausonekenene. Sango jakusolola ngwo uprofeto uno wamanunukine lume. Yetu kutushi kukomoka mumu tunanyingika ngwetu, uprofeto uno weswe wakatukile kuli Yehova. (Tanga 2 Petulu 1:21.) Chakutalilaho, achinyonga ha uprofeto uze wahanjikile hakutwala ku kukumba mbonge ya Babilonia. Ha mwaka 778 ndo 732 K.M.J., Izaia kaprofetezele ngwenyi, mbonge ya Babilonia te mayikumba. Iye kasolwele ngwenyi lunga avuluka ngwo Siru, mwe te mayikumba ni kusolola nawa yize iye te malinga hanga akumbe mbonge yacho. (Iza. 44:27–45:2) Izaia kaprofetezele nawa ngwenyi, te mukuheta shimbu lize Babilonia mayinongesa ni kuyihichika hululu. (Iza. 13:19, 20) Yino ye yalingiwileko lume. Babilonia kayikumbile kuli A-Media ni A-Persia ha mwaka 539 K.M.J. Musono, mu  chihela chize mwapwile mbonge ya Babilonia himunapu wika mu yikulu.—Tala chinema, Mbimbiliya Yaliangile Kuhanjika ha Unongeso wa Babilonia mu mukanda, Wahilila ku Mwono ku Miaka Yeswe! ha longeso 03 chikuma 5 uze uli ha site.

11. Kuchi uprofeto wa Daniele 2:41-43 unamanunuka musono?

¹¹ Uprofeto wa mu Mbimbiliya kuwakamanunukine wika kunyima, alioze kuunamanunuka nawa musono. Chakutalilaho, achinyonga ha uprofeto wa Daniele uze unahanjika ha Wanangana wa ndundo ja hashi heswe Anglo-Americana. (Tanga Daniele 2:41-43.) Uprofeto wacho unalumbununa kanawa ngwo, Wanangana uno wa ndundo ja hashi heswe uli “kanda ukolo” ngwe utale, “kanda ulelu” ngwe uma. Musono, twakutayiza ngwo yino yili yamwenemwene. Grã-Bretanha ni América kasolwele tachi ngwe utale, ha kukumba jita jaali ja hashi heswe ni kununga ni ndundo ni maswalale anji. Alioze, tachi jo kakujikokolola kuli atu waze akulimika ni nguvulu ni waze akukalila ulite wo ku milimo yize akukalakala. Umwe mukwa-kuhengwola sango ja mafwefwe, yamba ngwenyi: “Musono, kukushi chifuchi nyichimwe chize chalihandununa mu yuma ya mafwefwe ngwe Estados Unidos.” Mu Grã-Bretanha, chihanda chikwo cha Wanangana uno wa ndundo ja hashi heswe nemo yuma kuyalisele. Ha mashimbu wanoene, Grã-Bretanha yalihandununa ni União Europeia mumu te keshi kutayiza yiyulo ya mu yifuchi yacho. Mumu lia chino, Wanangana wa ndundo ja hashi heswe Anglo-Americana, kuushi kuhasa kukwata chiyulo chajika.

12. Shindakenyo yika uprofeto wa mu Mbimbiliya wakutwaha?

¹² Uprofeto unji uze hiunamanunuka wakukolesa kutalatala chetu ngwetu, yilakenyo ya kulutwe lia matangwa neyo muyikamanunuka. Twakutayiza kulemba cha mukwa-kwimba masamu, chinambe ngwo: “Mbunge yami kuyafwila ulamwino we, alioze nakutalatala liji lie.” (Samu 119:81) Kupalikila mu Mbimbiliya, Yehova kakutwaha ‘kutalatala cha yuma ya kulutwe.’ (Jere. 29:11) Kutalatala chetu cha kulutwe lia matangwa kuchatalile ha yize atu malinga, alioze chinatale ha yilakenyo ya Yehova. Kashika, twatamba kununga ni kujikijila ha Mbimbiliya ni kulilongesa uprofeto wamo.

13. Kulita ni Samu 119:66, 138, chikuma chikwo chika chize chinatukwase kujikijila ha Mbimbiliya?

¹³ Chikuma chikwo chize chakututwala kujikijila ha Mbimbiliya chili ngwo, yiyulo yamo yakukwasa atu anji muze akuyikaula. (Tanga Samu 119:66, 138.) Chakutalilaho, atu waze alimbata ambile kulihandununa haliapwila kanawahilila mu ulo wo. Ana jo kakuwahilila ha kwalelela mu usoko wa Akwa-Kristu uze wakuwahilila nawa ukwete zango.—Efwe. 5:22-29.

14. Hana chilweza chize chinasolola ngwo, kukaula yiyulo wa mu Mbimbiliya muchihasa kwalumuna mwono wa mutu?

¹⁴ Chipwe atu waze apwile yingalwe kalumwine mwono wo mumu lia kukaula yiyulo ya mu Mbimbiliya. Tutalenu yize yalingiwile kuli umwe funge yoze avuluka ngwo Jack. e Iye kapwile chitoji munene hakachi ka funge eswe waze anakapatwila kufwa. Alioze tangwa limwe, Jack yakaula longeso lia Mbimbiliya. Muze amwene zango lia mandumbu waze te anasongwela longeso  lia Mbimbiliya, neye yaputuka kulilongesa. Muze aputukile kukaula yize te akulilongesa mu Mbimbiliya, yalumuna yitanga yenyi yapwa mutu mupema. Ha kupalika cha mashimbu, Jack yapwa mukwa-kwambujola ni kumupapachisa. Iye yambujola sango lipema kuli funge-ni-akwo, chocho yakwasa awana hakachi ko kunyingika umwenemwene. Muze tangwa lia kwashiha liahetele, Jack te halumuna mwono wenyi. Umwe wa kuli hako jenyi, yamba ngwenyi: “Au hi Jack ko yoze nanyingikine ha miaka 20 kunyima. Malongeso ja Yela ja Yehova kalumuna chinji mwono wenyi.” Chipwe ngwe Jack kamushihile, alioze chilweza chenyi chinasolola ngwo, mutuhasa kujikijila ha Mbimbiliya ngwetu yili ni ndundo ya kwalumuna mwono wa atu.—Iza. 11:6-9.

15. Kuchi kukaula yiyulo ya mu Mbimbiliya chakupwisa Yela ja Yehova alise ni atu akwo? (Tala chizulie.)

¹⁵ Yela ja Yehova kalinunga mumu kakukaula shimbi ja mu Mbimbiliya. (Yoa. 13:35; 1 Kori. 1:10) Sambukila ni kulinunga chetu yakusoloka zwalala mumu atu anji musono kalihandununa mu yizavu ya mafwefwe, minyachi, yikowa ni kulisa cha mwono. Kulinunga chize chili mukachi ka Yela ja Yehova, chakomwesene Jean, umwe mukweze yoze wakolelele mu chimwe chifuchi cha mu África. Muze mu chifuchi cho mwapwile jita yalisonekesa ku uswalale, alioze kulutwe yachinyina mu chifuchi cheka. Kwenakwo anyingikinyine Yela ja Yehova. Jean yamba ngwenyi: “Nalilongesele ngwami waze akulinga chihanda ku uwayilo wamwenemwene, keshi kulinjisa mu yuma ya mafwefwe chipwe kulihandununa. Shimbu achilinge, ayo kakulizanga umwe ni mukwo.” Yanunga ni kwamba ngwenyi: “Nakishile mashimbu jami anji hanga ngukalile chifuchi chetu. Alioze muze nanyingikine umwenemwene, yingulihana kuli Yehova ni kumuwayila.” Jean yalumuna mwono wenyi. Shimbu ase jita ni atu a ku minyachi yikwo, iye kakukwasa atu jacho ha kwatwalila sango ja mu Mbimbiliya jize jakununga  atu. Amu yiyulo ya mu Mbimbiliya yakwalumuna mwono wa atu a ku minyachi yalisa, chino chinasolola pundu ngwo, mutuhasa kujikijila ha Mbimbiliya.

16. Mumu liaka chili chilemu kukolesa ujikijilo wetu ha Liji lia Zambi?

¹⁶ Chifuchi chino chinanungu ni kupiha chinji, kashika ujikijilo wetu ha Liji lia Zambi muupalika mu cheseko. Atu amwe mahasa kutulweza yimwe yize muyitutwala hanga tukakajane ha umwenemwene wa mu Mbimbiliya. Chakutalilaho, ayo mahasa kwamba ngwo, Mbimbiliya kuyishi kuhanjika umwenemwene hanji ngwo, Yehova keshi kuzachisa ndungo wamwenemwene hanga atusongwele. Alioze nyi twapwa ni shindakenyo ngwetu, Mbimbiliya yili yamwenemwene, yuma yacho kuyichi kukokolola ufulielo wetu. Mutununga ni kwononokena ‘yiyulo [ya Yehova] matangwa eswe ndo ku songo.’ (Samu 119:112) Kutuchi kwivwa sonyi ja kulweza akwetu umwenemwene ni kwakolweza hanga akaule yiyulo ya mu Mbimbiliya. (Samu 119:46) Chikwo nawa, muhasa kukumba yihungumiona ni “uhomboloji hamwe ni uwahililo.”—Kolo. 1:11; Samu 119:143, 157.

17. Kuchi chisoneko cha mwaka uno muchitukwasa?

¹⁷ Twakusakwilila chinji Yehova ha kutukwasa kunyingika umwenemwene! Umwenemwene wakutukwasa kulihumikiza ni kujikiza. Chikwo nawa, wakutulongesa chize mututwama mu chifuchi chino cha mbwanja ni kusungalala. Wakutwaha nawa kutalatala chipema cha kulutwe lia matangwa muze Wanangana wa Zambi mukayula hano hashi. Chisoneko chetu cha mwaka 2023 chinatwehe shindakenyo ngwetu, Liji lia Zambi liapwa umwenemwene!—Samu 119:160.