Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Sango ja ku Mwono

Yehova Kanakangusongwela ha Yiyulo Yami Yeswe

Yehova Kanakangusongwela ha Yiyulo Yami Yeswe

CHAPWILE ha chimene ha mwaka 1984. Ha mashimbu jacho te natwama mu limwe zuwo lipema mu Caracas, Venezuela. Muze te ngunayi ku mulimo, yinguputuka kunyonga ha chimwe chikuma chize natangile mu Kaposhi wa Kutalila. Chikuma chacho te chinahanjika hakutwala ku chize enyembo jetu akutumona. Muze natalile ku mazuwo ja enyembo jami yingulihula ngwami: ‘Kuchi enyembo jami akungumona? Shina kakungumona wika ngwe mutu yoze ukwete mulimo upema ku banco? Nyi hanji kakungumona ngwe kavumbi ka Zambi yoze wakukalakala ku banco hanga alise asoko jenyi?’ Chino chakungukwashile kunyingika ngwami, enyembo jami te kakungumona wika ngwe mutu yoze ukwete mulimo upema ku banco, chocho yingufupa kwalumuna mwono wami.

Nasemukine ha 19 ya Maio ha mwaka 1940, mu yimwe mbonge avuluka ngwo Amioûn, ku Líbano. Hakupalika cha miaka yitwalukila mu mbonge ya Trípoli. Nasemukine mu usoko wa zango nawa wa uwahililo uze te wakulingila Yehova. Yami napwile kanuke hakachi ha ana atano, twapwile malunga aali, mapwo atatu. Kuli yisemi jami, kufupa mbongo kuchakapwile chuma chilemu ku mwono wo. Mu usoko wetu chuma chilemu chapwile kulilongesa Mbimbiliya, kuya ku kukunguluka ni mu mulimo wa kwambujola.

Mu chikungulwila chetu mwapwile mandumbu anji akuwayisa, umwe wa kuli ayo kapwile ndumbu Michel Aboud. Iye mwe wapwile ni kusongwela chihanda chize te twakuvuluka ngwo Longeso lia Mukanda. Michel kalilongesele umwenemwene mu Nova York, iye mwe watwalile umwenemwene ku Líbano ha mwaka 1920. Kulutwe, yitutambula mandumbu aali a mapwo mu chikungulwila chetu waze ayile ku Shikola ya Ngiliate, Anne ni Gwen Beavor. Ngunewuluka chize Michel te akwavumbika ni kulihana hanga aakwase. Mandumbu wano kapwile masepa apema. Hakupalika cha miaka, ngunakawahilila chinji kuliwana ni Anne mu Estados Unidos. Nawa hakupalika cha mashimbu, yinguliwana ni Gwen yoze te unakalakala ku Mbetele ya ku Londres, ni mukwo-lunga Wilfred Gooch.

KWAMBUJOLA MU LÍBANO

Muze napwile mukweze, mu Líbano mwapwile Yela ja Yehova akehe. Alioze te twakwambujola chinji sango lipema. Nihindu te twakuhanjika ni akwetu hakutwala ku Mbimbiliya chipwe ngwe mangana a mayingeleja te matuhungumiona. Nguchiwuluka yimwe yize yalingiwile kuli yetu.

Tangwa limwe yami ni ndumbwami Sana te tunambujola ku limwe zuwo lize te lili ni yipatulo yinji. Umwe ngana wa yingeleja yeza kuze te tuli. Kota kwapwile umwe yoze wamulwezele hakutwala kuli yetu. Ngana yono, yaputuka kwamba yuma yipi hali ndumbwami. Iye yevwa uli hachino yanunguna Sana ha ndalo, chocho Sana yalilemeka. Muze yino te yinalingiwa, umwe yasanyika pulisha. Muze pulisha ahetele, yeta kuli umwe hanga afunge Sana, ayo yatwala ngana wacho ku chipatulo cha pulisha. Muze twaheteleko, pulisha yawana uta kuli ngana wacho. Chocho, mwata wa pulisha yamuhula ngwenyi: “Chamwenemwene yena uli iya, uli ngana wa yingeleja nyi uli chingalwe?”

Nawa ngunewuluka tangwa limwe twayile ni kwambujola kusuku. Chikungulwila chetu chalukalile kalela hanga tuye ni kwambujola ku chihela chacho. Yuma yeswe te yinende kanawa ndo muze ngana wa mu chihunda chacho anyingikine ngwenyi, tunambujola mu chihunda cho. Iye yakunga amwe atu yeza ni kulimika ni yetu. Ayo yaputuka kutwasa mawe, hachino tata yamulemeka. Ngunewuluka muze tata te ali ni manyinga anji ku meso. Iye ni mama yafuna mu kalela, chocho tulieswe yitwakaula. Ha shimbu liacho, namwene chimwe chuma chize kuchishi kuvulama. Muze mama te anakusumuna tata manyinga kumeso, yamba ngwenyi: “Yehova, lisesa konekena atu jacho, mumu keshi kunyingika yize analingi.”

Kwapwile nawa limwe shimbu lize twayile ni kumeneka asoko jetu mu mbonge yize twasemukinyine. Muze twahetele ku zuwo lia kaka, yituwanako umwe ngana yoze te akulemesa chinji. Ngana wacho te kananyingika ngwo, yisemi jami Yela ja Yehova. Chipwe ngwe napwile wika ni miaka yisambano, iye yangutala ni kunguhula ngwenyi: “Wa, mumu liaka ndo haliapwila kanda achikupapachisa?” Yingumukumbulula ngwami: “Ami nguchili kanuke. Kashika, mba angupapachise natamba kunyingika kanawa Mbimbiliya ni kukolesa ufulielo wami.” Ngana wacho kakazangile kumbululo liami. Chocho yalweza kaka ngwenyi, namuhona vumbi.

Yuma yipi ngwe yino te kuyishi kulingiwa chinji. Mumu atu a mu Líbano kakwete zango nawa kakuzanga kuzumbula ngeji. Kanji-kanji te twakuhanjika kanawa ni atu ni kusongwela malongeso anji a Mbimbiliya.

YITWALUKILA MU CHIFUCHI CHEKA

Muze te nguchili ku shikola, umwe ndumbu wa ku Venezuela yeza ni kumeneka Líbano. Iye te kakukunguluka ni yetu, hakupalika cha amwe mashimbu, yaputuka usendo ni ndumbwami Wafa. Kulutwe, ayo yalimbata yaya ni kutwama ku Venezuela. Wafa te kakutuvwila usona unji, kashika ha mikanda yize apwile ni kutusonekena, iye te kakweseka kwalumuna manyonga ja tata hanga twalukile ku Venezuela. Kusulaho, iye yahasa kwalumuna manyonga jenyi chocho yetweswe yituya ku Venezuela.

Twahetele mu Venezuela ha mwaka 1953, yituya ni kutwama ku Caracas, hakamwihi ni palasiu ya mwata wa mu chifuchi. Amu te nguchili mukweze, napwile ni kuwahilila chinji muze te nakumona mwata wa chifuchi mapalika mu mashinyi apema. Alioze, chakapwile chashi kuli yisemi jami kwijilila kutwama mu chifuchi chaha, kunyingika limi liaha, chako, kulia ni yuma yikwo. Muze yisemi jami te anaputuka kwijilila ni mwono waha, yitupalika mu yimwe yipikalo.

Kukatuka ku kwoko lia umama kuya ku kwoko lia utata: Tata. Mama. Yami, muze twayile ku Venezuela ha mwaka 1953

YITUPALIKA MU YIMWE YIPIKALO

Tata yaputuka kuyiza. Chino chatukomwesene mumu tata te keshi kuyiza chamuyijila. Te kuchishi kwiwuluka tangwa lize ayijile kama. Muze amupimine yamuwana ni câncer ku chisela, kashika te muchifupiwa kumupasula. Chaluyinda, hakupalika cha poso yimuwika tata yafwa.

Chili chikalu kulumbununa yikola yize twevwile ku mbunge. Yami napwile wika ni miaka 13. Kutwakapwile ni kushimbwila kufwa cha tata. Twamwene ngwe kutuchi kupwa nawa ni uwahililo mu usoko wetu. Ha amwe mashimbu, chapwile chikalu chinji kuli mama kutayiza ngwenyi kafwisa mukwo-lunga. Alioze twanyingikine ngwetu mwono chizechene wapwa, ni ukwaso wa Yehova yituhasa kupalika mu ukalu wacho. Muze napwile ni miaka 16, yinguhwisa shikola mu mbonge ya Caracas. Nazangile chinji kukwasa asoko jami.

Ndumbwami Sana ni mukwo-lunga Rubén, kangukwashile chinji kukola ku ufulielo

 

Ha mashimbu jacho, ndumbwami Sana yamumbata kuli Rubén Araujo, yoze wayile ku Shikola ya Ngiliate, hanyima yamufunyisa hanga akalakale mu Venezuela. Hachino ayo yalukila ku Nova York. Asoko jami yazanga hanga nguye ni kulilongesela shikola yinene ku Nova York, chocho yinguya ku zuwo lia ndumbwami. Ayo kangukwashile chinji ku ufulielo. Chikwo nawa, twapwile mu chikungulwila cha limi lia espanhol ku Brooklyn muze mwapwile mandumbu anji waze ajama. Ngunakawahilila chinji ha kunyingika ndumbu Milton Henschel ni Frederick Franz waze te akukalakalila ku Mbetele ya Brooklyn.

Muze angupapachishile ha mwaka 1957

Muze te hikwasala hakehe hanga nguhwise mwaka utangu ku shikola yinene, yinguputuka kukakajana hakutwala ku yize te ngunazange kulinga ku mwono wami. Natangile yikuma yimwe ya Kaposhi wa Kutalila yize yahanjikile hakutwala ku kutesa yuma ya ku spiritu, nawa te nakunyonga chinji ha yikuma yacho. Muze te nakumona mapionelu ni ma Mbetelita a mu chikungulwila chetu mawahilila, chocho yinguzanga kupwa ngwe ayo. Alioze te kanda achingupapachisa. Hachino, yingumona ngwami natamba kuhana mwono wami kuli Yehova. Yino ye nalingile. Ha tangwa 30 ya Março ha mwaka 1957, yingulinga chuma chilemu ku mwono wami, yangupapachisa.

YIYULO YILEMU

Hanyima lia kungupapachisa, yinguzanga kupwa pionelu. Nyonga liami lia kupwa pionelu yilinunga ni kukola, alioze chapwile ni kusoloka ngwe kupwa pionelu hi chashi ko. Kuchi te munguhasa kupwa pionelu aku ngunalilongesa ku shikola yinene? Chafupiwile kutuma mikanda yinji ku Venezuela hanga ngulumbunwine mama ni mandumbu jami ngwo, ngunazange kwecha shikola yinene ngufune ku Venezuela hanga ngukalakale ngwe pionelu.

Nafunyine ku Caracas ha Junho ya 1957. Namwene ngwami yuma mu usoko te kuyishi kwenda kanawa. Chapwile ni kufupiwa hanga mutu mukwo mu usoko wetu akalakale. Kuchi te munguhasa kukwasa? Yami nawanyine mulimo wa kukalakala ku banco, alioze te ngunazange chinji kupwa pionelu. Mumu chikuma chino che changufunyishine mu Venezuela. Hachino, yingulinga yuma yeswe yaali. Ha miaka yinji, te nakukalakala ku banco tangwa lia ngongo aku ngunakalakala ngwe pionelu. Ha mashimbu jacho, napwile ni kulinga milimo yinji, chipwe chocho te nakuwahilila chinji!

Uwahililo wami wokele chinji muze nanyingikine Sylvia, umwe ndumbu chileza wa ku Alemanha yoze te wakuzanga chinji Yehova. Iye kanakalukila ku Venezuela hamwe ni yisemi jenyi. Kulutwe yitulimbata, hakupalika cha amwe mashimbu yitupwa ni ana aali, wa lunga Michel (Mike) wa pwo Samira. Chikwo nawa, te ngunafupiwa kufunga mama, chocho yeza ni kutwama ni yetu. Mumu lia chiteli chami chakufunga usoko, yingwecha mulimo wa upionelu, alioze yingununga ni kwambujola ni zango lieswe. Muze te nakuchiza mashimbu a kuhwima ku mulimo, yami ni Sylvia te twakukalakala ngwe mapionelu a shimbu likehe.

CHIYULO CHIKWO CHILEMU

Muze kwalingiwile yize natongola ku uputukilo, ana jami te machililongesa ku shikola. Kwamba pundu, napwile ni mwono upema. Nawa atu waze te nakukalakala no ku ma banco te kakungusa vumbi linji. Chipwe chocho, chuma nazangile chapwile hanga atu angumone ngwo nguli Chela cha Yehova. Nyonga liacho liakangukatukile mu mbunge. Chocho yami ni mukwetu-pwo, yituhanjika hakutwala ku mulimo wami. Nyi te mungukatuka ku mulimo wacho te mangwaha mbongo jinji. Amu kutwakapwile ni kongo nilimwe, yitumona ngwetu nyi mutwashiwisa mwono wetu te mutupwa ni mbongo jize mujitukwasa ha amwe mashimbu.

Kuchakapwile chashi kwecha mulimo wacho, alioze mukwetu-pwo ni mama kangukwashile ha chiyulo chacho. Hachino, te mungupwa ni uhashi wa kukalakala nawa ngwe pionelu. Chino te muchinguvwisa kuwaha! Te kwasala hakehe hanga ngupwe pionelu, alioze yitutambula lusango yoze te kutushi ni kushimbwila.

CHUMA CHIZE TE KUTUSHI NI KUSHIMBWILA

Gabriel, mwanetu wamuchitatu yoze te kutushi ni kushimbwila

Tangwa limwe ndotolo yetu yatulweza ngwenyi Sylvia kali kafumba. Chino te kutushi ni kuchishimbwila! Alioze tunakawahilila chinji. Chipwe chocho, yinguputuka kunyonga ha chiyulo chize nakwachile, chakupwa nawa pionelu. Shina te munguhasa kununga mu mulimo wa shimbu lieswe? Yitwijilila ni mwono waha, nawa yituputuka kushimbwila kusemuka cha mwanetu. Nihindu te ngunalihula ngwami, shina munguhasa lume kupwa pionelu?

Hanyima lia kuhanjika ha yize twatesele kulinga ku spiritu, yitulitesa hanga ngupwe pionelu. Mwanetu Gabriel kasemukine mu Abril ya mwaka 1985. Hachino, yingwecha kukalakala ku banco, yinguputuka kukalakala cheka ngwe pionelu wa shimbu lieswe ha Junho ya 1985. Hakupalika cha amwe mashimbu, yinguputuka kukalakala mu Komite ya Mutango. Alioze amu mu Caracas kumwakapwile Mbetele, te nakulinga wenyi wa tando 80, kaali hanji katatu ha poso hanga nguye ku Mbetele.

YITWALUKILA KU CHIHELA CHIKWO

Mbetele te yatwama mu mbonge ya La Victoria. Mba tupwe hakamwihi, yitwalukila mu mbonge yacho. Chino chapwile chiyulo chinene chinji kuli yetu. Nakuzanga chinji usoko wami nawa nakusakwilila ha kupwa no. Ukwaso wo wangukwashile chinji. Ndumbwami Baha yalihana hanga afunge mama. Mike te hanambata, alioze Samira ni Gabriel te tuchili no ku zuwo. Kwalukila ku La Victoria chalumbunukine kuhichika masepa jo eswe waze apwile no. Chikwo nawa, mukwetu-pwo Sylvia yoze te hejilila kutwama mu mbonge yinene, kafupiwile kwijilila kutwama mu mbonge yikehe. Yetweswe twatambile kwijilila kutwama mu zuwo likehe. Kashika, kukatuka ku Caracas ni kuya ku La Victoria chapwile chiyulo chinene.

Kulutwe yuma yiyalumuka nawa. Gabriel yambata nawa Samira te matwama ukawenyi. Hachino, yami ni Sylvia yatusanyika hanga tuye ni kutwama ku Mbetele ha mwaka 2007, kwe tuli ndo musono. Mike, mwanetu mutangu kali mukulwana wa mu chikungulwila nawa kanakalakala ngwe pionelu hamwe ni mukwo-pwo Mônica. Gabriel neye kali mukulwana wa mu chikungulwila, iye katwama mu Itália ni mukwo-pwo Ambra. Samira kali pionelu nawa kakukwasa ku Mbetele.

Kukatuka ku kwoko lia umama kuya ku kwoko lia utata: Yami ni mukwetu-pwo Sylvia, ku Mbetele ya ku Venezuela. Mike, mwanetu mutangu ni mukwo-pwo Mônica. Mwanetu wa pwo, Samira. Mwanetu Gabriel ni mukwo-pwo, Ambra

CHISHI KULISEHA HA YIYULO YIZE NAKWACHILE

Yami nakwachile yiyulo yinji yilemu ku mwono wami. Alioze kuchishi kuliseha ha yiyulo yize nakwachile. Nyi te mungupwa nawa ni uhashi wa kukwata yiyulo, kachi te mungukwata yiyulo yizeyene. Nakusakwilila chinji ha yiwape ni yiteli yize nguli nayo mu mulimo wa Yehova. Ha miaka yeswayi, namona ulemu wa kupwa ni usepa upema ni Yehova. Kashika, nyi muchifupiwa kukwata chimwe chiyulo, chipwe ngwe muchipwa chinene hanji chikehe, Yehova mahasa kutwaha sambukila yize “yakuhiana kunyonga cheswe.” (Fwili. 4:6, 7) Yami ni Sylvia twakuzanga chinji kukalakala ku Mbetele, nawa tuli ni shindakenyo ngwetu, Yehova kawahishile yiyulo yetu yeswe, mumu twamusele ha chihela chitangu ku mwono wetu.