KULI A-Hepreu waze apwile mu Chifuchi cha Chilakenyo, mwaka te wakuputuka ha kakweji wa Setembro hanji Outubro, mashimbu waze apwile ni kulima ni kutumba.

Atu te kakwalula matangwa mu kakweji kulita ni kuhwa cha kakweji hanji kutetama. Tukweji jacho te kakuhwa ni matangwa 29 hanji 30, nawa te kakwalula matangwa a mwaka umuwika kulita ni kutuhuka cha tangwa. Alioze mwaka uze te akwalula kulita ni kuhwa cha kakweji ni muze matetama te wihi kuhiana uze te akwalula kulita ni kutuhuka cha tangwa. Kashika te chakufupiwa kuwana majila akuteselamo mutapu uno waali wa kwalwila miaka. Chino te kakuchilinga ha kuwezako amwe matangwa hanji chipwe kakweji, shimbu mwaka waha te kanda uputuka. Hachino kwalula cha matangwa, tukweji ni miaka te chakulita ni tungonde a kulima ni kucha.

Alioze ha mashimbu ja Mose, Zambi kalwezele atu jenyi ngwenyi, mwaka te muuputuka ha kakweji wa Ambimbi hanji Nisane, yoze ha matangwa jetu uli Março ni Abril. (Kutuhu. 12:2; 13:4) Ha kakweji wacho kwapwile ni kulingiwa chiwanyino cha kucha mbuto.—Kutuhu. 23:15, 16.

Mukwa-mana Emil Schurer yamba mu umwe mukanda wenyi ngwenyi: “Chikuma chize te chakwatwala kutesa nyi mawezela umwe kakweji nyi ka, chapwile chashi. Chiwanyino cha Chizomboka kapwile ni kuchilinga ha kakweji wa Nisane (14 Nisane), muze kakweji akupwa wa muundu. Kanji-kanji te chakulingiwa ha kutoka cha tangwa mu kakweji wa Março hanji Abril ha ekinoshe, chekwamba shimbu lize tangwa ni ufuku yakupwa ni usuhwe umuwika. Alioze kusongo lia mwaka nyi manyingika ngwo, Chizomboka cha mwaka muwizaho muchilingiwa shimbu kanda tuheta ha ekinoshe, chino te chakwatwala hanga aweze umwe kakweji [wa 13] ha mwaka.”

Yino ye Yela ja Yehova akukaula muze akutesa tangwa lia Chiwanyino cha Mwene cha Ufuku, chize chakulingiwa ha Março hanji Abril, tukweji waze analite ni tangwa 14 ya Nisane. Mandumbu a hashi heswe kakulianga kwalweza tangwa liacho. *

Mba kuchi A-Izalele apwile ni kunyingika ngwo, kakweji umwe kahwa mukwo kaputuka? Musono yuma yinashiwa mumu muhasa kutala wika ha kalendario hanji ha telefone. Alioze muze asonekene Mbimbiliya, kuchakapwile chashi chichize.

Ha mashimbu a sanga lia meya, tukweji eswe te kakwete matangwa 30. (Uputu. 7:11, 24; 8:3, 4) Alioze, kuli A-Yunda tukweji eswe kakapwile ni matangwa 30. Kuli ayo kakweji kapwile ni kuputuka muze mamona kutetama cha kakweji mwaha. Hachino, hita kakweji kapwile ni matangwa 29 hanji 30.

Ha mashimbu amwe, Ndawichi ni Jonata kahanjikile ha kuputuka cha umwe kakweji ngwo: “Hamene tangwa lia kakweji mwaha.” (1 Samue. 20:5, 18) Kashika chinasoloka ngwe, ha matangwa ja Ndawichi tukweji kapwile ni kulianga kwalula. Mba kuchi A-Izalele apwile ni kunyingika mashimbu waze kakweji mwaha te akuputuka? Mishná, umwe mukanda wakuhanjika ha sango ni shimbi ja A-Yunda muhasa kutukwasa kukumbulula chihula chino. Mukanda wacho unasolola ngwo, hanyima lia A-Izalele kutuhuka mu Babilonia, chota cha akwa kuyula A-Yunda che chapwile ni kutesa kuputuka cha hita kakweji. Ha hita tukweji shimbiali ha tangwa 30 aze te akulinga chiwanyino, chota cha A-Yunda te chakuliwana. Malunga jacho kapwile ni kutesa shimbu lize kakweji mwaha maputuka. Mba kuchi o apwile ni kuhasa kutesa mashimbu jacho?

Malunga amwe mu Yerusaleme te kakunyina ha yinonga hanga atale mwilu nyi kakweji hatetama. Muze te akumona kakweji, hazehene te kakulweza akwa-kuyula A-Yunda. Muze akwa-kuyula wano te akupwa ni uchela uze unasolola ngwo kakweji katetama, o te kakulweza mbunga ngwo kakweji mwaha kaputuka. Mba, yika te akulinga nyi kwilu kuli muvwili hanji malelwa waze makinda tulayi  kumona kutetama cha kakweji? Chino chapwile ni kwakwasa kutesa ngwo kakweji yoze ali kali ni matangwa 30. Hachino, kakweji mwaha te mahasa kuputuka.

Mishná yinasolola ngwo, mba chota cha A-Yunda chitwe mutambi wa kakweji mwaha, o te kakuwika kahia ku Mulundu wa Olevwe, hakamwihi ni Yerusaleme. Mu Yerusaleme, kahia kapwile ni kukazachisa ha yinonga hanga amwange sango. Ha kupalika cha mashimbu, yaputuka kuzachisa mikeji hanga atwale sango. Hachino, A-Yunda eswe mu Yerusaleme ni ku yihela yikwo mu Izalele, kapwile ni kuhasa kunyingika ngwo, kakweji mwaha kaputuka. Chino te chakukwasa eswe kulinga chiwanyino ha shimbu limuwika.

Kasha yili ha mutwe uno muyikukwasa kunyingika kanawa chize A-Yunda apwile ni kwalula tukweji, yiwanyino ni tungonde ni chize yino yeswe yinalite.