Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Unachinyingika Nyi?

Unachinyingika Nyi?

Shina ku shakulu atu te kakulinga mato a mbungu?

Mutondo wa mbungu

MBUNGU kanayinyingika ngwe yuma yize A-Engitu ku shakulu apwile ni kuzachisa hanga asonekeneho. A-Ngregu ni A-Roma no kapwile ni kusonekena ha mbungu. * Alioze, atu anji kanyingikine ngwo mbungu kapwile nawa ni kuyilingila mato.

Chizulie cha mato aali a mbungu chize awana mu Engitu

Muze te hikwapalika miaka 2.500, profeta Izaia yasoneka ngwenyi, atu waze apwile ku “sali lize lia njiji ja Etiopia” yatuma “mikeji ha kalunga-lwiji mu mato a mbungu [manenga].” Ha sekulu jinji kunyima, kalamba ketu Yombi kambile ngwenyi, pupa kakuhulumuka ha kulia chenyi “ngwe mato a mbungu [manenga].”—Iza. 18:1, 2; Yombi 9:26.

Mbimbiliya yili yakuhwima kuli Zambi, kashika waze akulilongesa Mbimbiliya keshi kukomoka ha kunyingika ngwo, yuma yize akushikulula yinasolola ngwo mbungu te kakuyilinga mato ku shakulu. (2 Timo. 3:16) Yika akwa-kushikulula yuma awanyine? Ayo kawanyine yuma yize yinasolola ngwo, A-Engitu te kakulinga mato a mbungu hanji ngwetu a manenga.

MATO A MBUNGU KUCHI TE AKWALINGA?

Yizulie yize yinasoloka ha mafuka mu Engitu yinasolola chize te akuteta mbungu ni kuyilinga mato. Malunga te kakuteta mitondo ya mbungu ni kuyikasa mu yichita, hanyima mba machinga yichita yacho hamuwika. Mitondo ya mbungu yatwamine ya muwundu. Kashika, muze te akuyikasa hamuwika te yakukola ni kuhona kukasuluka. Umwe mukanda wa kuhanjika hakutwala ku sango ja mu Engitu unambe ngwo, mato a mbungu kapwile ni usuhwe wa metro 17, chino te chakukwasa wato kupwa ni yilapo 10 hanji 12.

Chizulie chinasolola chize te akulinga mato a mbungu

MUMU LIAKA ATU TE AKULINGA MATO A MBUNGU?

Mbungu wapwile umwe mutondo uze te akuzachisa chinji. Mutondo wacho te wakusoloka chinji mu chikulo cha Nilu. Chikwo nawa, mato a mbungu kapwile ashi kulinga. Chipwe muze aputukile kuzachisa chinji mapaya hanga alinge mato anene-anene, chinasoloka ngwe akwa-kuta yishi ni mayanga te kakununga ni kuzachisa mato a mbungu.

Mato a mbungu ku shakulu te kakwazachisa chinji kuli atu. Plutarco mukwa-kusoneka Ngregu, yoze watwamine ku sekulu yitangu ni yamuchiali M.J., yamba ngwenyi, ha matangwa jenyi atu anji te kakuzachisa mato a mbungu.

^ kax. 3 Mbungu hanji manenga yakusoka chinji mu nganga ni mu yitende. Mutondo wa mbungu wakupwa ni usuhwe wa metro 5, nawa muhasa kupwa ni utohwe wa centímetro 15.