Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

SANGO JA KU MWONO

“Nazangile Chinji Kulingila Yehova”

“Nazangile Chinji Kulingila Yehova”

TWAPWILE ni kulishika ni chizavu chikepe cha mandumbu waze twamenekene hakamwihi ni chihunda cha Granbori, mukachi ka mushitu wa Suriname. Hachino, yituputuka wenyi mu umwe wato wa mapaya mu lwiji Tapanahoni. Kulutwe, muze twapalikile ha chihela chipi mutoli wa wato yiulamba ku liwe. Hazehene, wato yiunjila mu meya chocho ni yetu eswe yitunjila mu meya. Mbunge yambile kungutuhuka mu kanwa. Chipwe ngwe napwile ni kulinga wenyi mu wato ha miaka yinji muze napwile kalayi wa mbonge, nihindu te chanyingikine kuhala.

Shimbu kanda nguchihanjika yize yalingiwile hanyima, mungulianga kunulweza chize naputukile mulimo wa shimbu lieswe.

Nasemukine ha mwaka 1942 mu Curaçao limwe tungu lipema lia Caribe. Tata kasemukinyine ku Suriname, alioze mumu lia milimo yalukila ku Curaçao. Ha kupalika cha miaka yaali muze te kanda nguchisemuka, iye yapwa umwe wa kuli Yela ja Yehova atangu mu Curaçao yoze apapachishile. a Iye kapwile ni kusongwela malongeso a Mbimbiliya kuli yetu hita poso, alioze yetu te kutushi kuzanga kulilongesa mashimbu eswe. Muze napwile ni miaka 14 yitwalukila ku Suriname hanga tata afunge naye yoze te hapwa kashinakaji.

MASEPA APEMA KANGUKWASHILE CHINJI

Mu Suriname yingulikata ni akweze waze apwile ni kulingila Yehova ni mbunge yeswe. Ayo kapwile makulwana jami ha miaka yikehe nawa te kakukalakala ngwe mapionelu a shimbu lieswe. Muze te akuhanjika yize apwile ni kulitakana nayo mu mulimo wa kwambujola chapwile ni kusoloka ngwo te kakuwahilila chinji. Hanyima lia kukunguluka, yami ni masepa jami te twakununga ni kuhanjika hakutwala ku Mbimbiliya, kanji-kanji te twakuchilinga ufuku muze kwilu kuli mweji. Masepa wano e angukwashile kunyingika yize te ngunazange kulinga: Nazangile chinji kulingila Yehova. Chocho, yangupapachisa muze te nguli ni miaka 16, muze napwile ni miaka 18 yingupwa pionelu wa shimbu liswe.

NALILONGESELE YUMA YILEMU

Muze napwile pionelu mu Paramaribo

Nalilongesele yuma yinji muze napwile ni kulinga mulimo wa pionelu, chino che changukwashile mu mulimo wami wa shimbu lieswe. Chakutalilaho, chuma chitangu nalilongesele chili ulemu wa kufumba akwetu. Muze naputukile mulimo wa pionelu umwe mishionaliu yoze avuluka ngwo, Willem van Seijl yaputuka kungukwasa. b Iye kangulongesele yuma yinji ya chize mungulinga milimo yami mu chikungulwila. Ha mashimbu jacho, chakapwile ni kunyingika ni te lume ngunafupiwa fumbo liacho. Ha mwaka wahachileko, yangutongola ngwe pionelu walipwila, chocho yinguputuka kukwasa yizavu yize yapwile kusuku ni yikungulwila yikwo mukachi ka mushitu wa Suriname. Nakusakwilila chinji ha fumbo lieswe lize mandumbu anguhele. Kashika nakukaula chilweza cho ni kufumba akwetu.

Chuma chamuchiali nalilongesele chili ngwo, kwashiwisa mwono ni kululieka kanawa yuma chakuneha yiwape. Ku uputukilo wa hita kakweji, yami ni ndumbu yoze te nakukalakala nenyi twapwile ni kulinga katalilo wa yuma yize mutufupiwa ha poso jize mujihataho. Hanyima, umwe wa kuli yetu te kakulinga wenyi usuku ha kuya mu mbonge yinene ni kulanda yize mutufupiwa. Twafupiwile kulilulieka kanawa hanga ukwaso wa mbongo jize te akutwaha uhete ha kakweji wa muwundu. Twapwile mukachi ka mushitu, kashika nyi te twahona yimwe kukushi niumwe yoze te matukwasa. Nakutayiza ngwami kwashiwisa mwono ni kulilongesa kululieka yuma chize ku ukweze wami, changukwashile kulihulikila mu mulimo wa Yehova ku mwono wami weswe.

Chuma chamuchitatu nalilongesele chili kulongesa atu mu limi lio. Yami te nakuhanjika, Holandês, Inglês, Papiamento ni Sranantongo—(te avuluka nawa ngwo Sranan), limi lize akuhanjika chinji mu Suriname. Alioze, muze napwile ni kwambujola mukachi ka mushitu, atu te kakutayiza sango lipema muze napwile ni kwambulwila mu limi lio. Kuli yami chapwile chikalu kuhanjika amwe a ku malimi jacho ngwe, Saramaccano mumu lia mutapu uze akulihanjika. Alioze chapemene kusa tachi. Ha kupalika cha mashimbu, yinguhasa kulongesa atu anji umwenemwene mumu lia kuhanjika no mu malimi jo.

Kwamba pundu, ha mashimbu amwe te nakulivwisa sonyi. Chakutalilaho, tangwa limwe nahulile umwe longi wa pwo yoze te wa kuhanjika Saramaccano hanga ngwivwe chize ali, mumu te kanayiji mujimo. Alioze, yami yingumuhula nyi te kali ni ufumba. Pundu lume, chihula chacho chamuvwishile sonyi. Chipwe ngwe chapwile chikalu, nihindu napwile ni kusa tachi hanga ngwambulwile atu mu malimi jo.

KUTAYIZA YITELI YAHA

Ha mwaka 1970, yangutongola ngwe kalayi wa mbonge. Ha mwaka wacho nasolwele umwe katalilo wa yizulie unambe ngwo, “Kuya ni Kumeneka Chishina Chinene cha Yela ja Yehova” ku yizavu yinji yize yapwile mukachi ka mushitu wacho. Mba tuhete ku yihela yacho, yami ni mandumbu akwo twapwile ni kulinga wenyi mu wato wa mapaya. Mu wato wacho te twakumbatamo gerador, mulangi wa gasolina, ndeya yize akusa maji ni yikwata yikwo yakusolwela nayo yizulie. Muze twapwile ni kuheta, te twakututa yuma yacho ni kunjila nayo mukachi ka mushitu kuze mutusolwela katalilo wacho. Alioze chuma ngunewuluka mu wenyi wacho chili, kumona chize atu a ku yihela yacho apwile ni kuzanga kutala katalilo wacho. Te nakuzanga chinji kulongesa atu hakutwala kuli Yehova ni ku ululikiso wenyi. Kumona atu makundama kuli Yehova, changuvwishile kuwaha ha kusa tachi hanga ngulinge mulimo wacho.

KUHOSA MUHIPU WA MBANDA MUTATU

Yami ni Ethel twalimbachile ha Setembro 1971

Nanyingika ngwami kununga twamishi chapwile chilemu mu mulimo wami, chipwe chocho nazangile kumbata. Hachino, yinguputuka kulemba kuli Yehova hanga nguwane pwo yoze makalakala ni uwahililo hamwe ni yami mu mulimo wacho ukalu. Ha kupalika cha mwaka, yinguputuka usendo ni Ethel, umwe pionelu walipwila wajama. Chize ku ukweze wenyi, Ethel kapwile ni kukomoka chinji postolo Paulu, chocho yazanga kulihana chinji mu mulimo wa kwambujola ngwe chize iye alingile. Twalimbachile ha Setembro 1971, yituputuka kukalakala mu mulimo wa kalayi wa mbonge.

Ethel kamulele kuli asoko waze kakapwile ni yuma yinji ya ku musunya, kashika amu yikungulwila yize te twakumeneka yapwile mukachi ka mushitu chapwile chashi kwijilila. Chakutalilaho, muze twapwile ni kulilulieka hanga tuye ni kumeneka yikungulwila, te twakumbata yuma yikepe. Te twakukosa mazalo ni kusana mu lwiji. Nawa yitwijilila ni kulia yuma yeswayo te akutwaha—mayungu, yishi hanji kashitu mweswawo mandumbu makwata mu meya hanji muyambu. Kuze kwakapwile malonga, twapwile ni kulila ha mafwo a makonde. Kuze kwakapwile ngarfu, te twakulia ni moko. Yami ni Ethel twakulivwa ngwetu kulinga yuma yeswayi mu mulimo wa Yehova chakolesa chinji ulo wetu ni kupwa muhipu wa mbanda mutatu. (Chilu. 4:12) Kukushi nichimwe chize mututesa ni mashimbu waze twapalikile!

Tangwa limwe muze te tunafuna kuze twayile ni kumeneka mandumbu mukachi ka mushitu, mba yikulingiwa yuma yize natongola ku uputukilo. Muze twapalikile homa hapi wato yiushimbama, alioze ha shimbu likehe wika yiututuka. Twakanjilile mu meya mumu twapwile ni kuzachisa colete salva-vida. Chipwe chocho, mu wato yimunjila meya anji. Twazachishile yikashi yize te tunambachila kulia hanga tuchize meya mu wato. Alioze mba tuchilinge, twatambile kumbila kulia cheswe chize chapwilemo.

Amu twambilile kulia cheswe chize twapwile nacho, chocho yituputuka kulowa yishi muze te tunayi. Alioze kutwakwashile yishi niumwe. Kashika, yitulemba kuli Yehova hanga atwehe kulia cha tangwa lize. Hanyima lia kulemba, ndumbu yakonga kazambu mu lwiji yakwata yishi. Yishi wacho kapwile munene, chocho yitumulia atu atano yatukumbana.

LUNGA, TATA, KALAYI WA MBONGE

Hanyima lia miaka yitano mu mulimo wa kalayi wa mbonge, yami ni Ethel yatuwahisa—te mutupwa yisemi. Yinguwahilila chinji ha lusango wacho, alioze chakanyingikine chize te chino muchikwata ha mwono wetu. Yami ni Ethel twazangile chinji kununga mu mulimo wa shimbu lieswe nyi te muchilita. Ha 1976 mwanetu Ethniël yasemuka. Mwanetu wamuchiali Giovanni, kasemukine muze te hikwapalika miaka yaali ni ndambu.

Tunatale upapachiso mu lwiji Tapanahoni hakamwihi ni Godo Holo ku Suriname—1983

Amu Suriname te munafupiwa ukwaso unji ha shimbu liacho, chocho mutango yiutayiza tununge mu mulimo wa kalayi muze te tunalele ana jetu. Muze anetu te ali twanuke, kapwile ni kututuma mu mambonge waze apwile ni yikungulwila yikehe. Yino te yakungukwasa kukalakala ngwe kalayi wa mbonge ha jimwe poso, ha poso jikwo ha kakweji ngulinga mulimo wa pionelu mu chikungulwila chetu. Ha kumeneka yikungulwila yize yapwile hakamwihi ni zuwo lietu, te twakuya hamuwika ni anetu. Alioze, te nakuya ukawami ku yikungulwila yize yapwile mukachi ka mushitu chipwe muze te kwakupwa kukunguluka cha mbonge.

Muze napwile ni kumeneka yikungulwila, kanji-kanji te nakulinga wenyi mu wato mba nguhete ku yikungulwila ya kusuku

Mba nguhase kulinga kanawa mulimo yami yeswe, nafupiwile kulilulieka kanawa. Te nakusa tachi hanga tulilongese Mbimbiliya mu usoko hita poso. Alioze muze te nakuya ni kumeneka yikungulwila mukachi ka mushitu, Ethel mwe te wakusongwela uwayilo wa mu usoko. Chipwe chocho, muze te twakupwa ni uhashi twapwile ni kulinga yuma hamuwika mu usoko. Yami ni Ethel nihindu te twakuheha ni anetu ha kulinga yiheho hanji kuya ni kumeneka yihela yimwe hakamwihi ni zuwo lietu. Kanji-kanji te nakupomba ha muchima wa ufuku mumu lia kululieka yihanda yami. Ethel ngwe pwo wamwenemwene yoze anatongola ha Yishima 31:15, kapwile ni kuhinduka chimenemene, malulieka yeswe hanga tutange chisoneko cha ha tangwa ni kulia hamuwika shimbu anetu kanda achiya ku shikola. Nakusakwilila chinji Yehova hakungwaha pwo yoze wakungukwasa kulinga kanawa milimo yami!

Ngwe yisemi, twasele tachi jinji hanga anetu azange Yehova ni mulimo wa kwambujola. Twazangile hanga anetu alinge mulimo wa shimbu lieswe ku mwono wo, hi ha kutuvwisa kuwaha ko, alioze ha zango lio ene. Kanji-kanji te twakwalweza uwahililo uze mapwa nawo mu mulimo wa shimbu lieswe, nawa chipwe ngwe twapalikile mu yipikalo yinji, nihindu Yehova te kakutukwasa ni kutuwahisa. Nawa te twakukolweza anetu alikate ni mandumbu waze apwile ni kusa Yehova ha chihela chitangu ku mwono wo.

Yehova kapwile ni kutwaha yeswe yize te twakufupiwa ku mwono. Alioze ni yami napwile ni kulinga chihanda chami. Muze nakalakalile ngwe pionelu walipwila twamishi mu mushitu, nalilongesele kutulika kalumbongo hanga kangukwase muze mungufupiwa ukwaso. Chipwe chocho, ha mashimbu amwe te kutushi kupwa ni mbongo ja kulanda yize tunafupu. Ha mashimbu jacho, nakutayiza ngwami, Yehova katuhele yize te tunafupiwa. Chakutalilaho, ha mwaka 1986 ndo ha 1992 mu Suriname mwapwile jita. Ha miaka yacho, chapwile chikalu chinji kuwana yize mutulia, chipwe chocho Yehova kapwile ni kutukwasa.—Mateu 6:32.

KUNYONGA HA MWONO WAMI

Kukatuka ku umama ni ku utata: Mukwetu-pwo, Ethel

Mwanetu mutangu, Ethniël, ni mukwo-pwo, Natalie

Mwanetu wamuchiali Giovanni ni mukwo-pwo, Christal

Mu mwono wetu weswe, Yehova kakutufunga ni kupwa ni chiseke ni kuwahilila ni yize tuli nayo. Ana jetu kali yiwape ya kuli Yehova, nawa kwalela hanga alingile Yehova chili chiteli chinene. Tunawahilila chinji ha kunyingika ngwetu, no hanasakula kulingila Yehova mu mulimo wa shimbu lieswe. Ana jetu eswe aali kayile ku mashikola a mu ululikiso wetu, haliapwila kanakalakala ku Mbetele ya Suriname hamwe ni mapwo jo.

Musono, yami ni Ethel hitwapwa tushinakaji, chipwe chocho, nihindu tunalingila Yehova mu mulimo wa pionelu walipwila. Mumu lia kwoka cha milimo chipwe haliapwila kanda nguchinyingika kuhala hanji kusanyeka! Alioze chishi kuliseha ha chiyulo chize nakwachile. Muze nakunyonga ha mwono wami, nakumona ngwami, kunjila mu mulimo wa shimbu lieswe muze te nguchili mukweze chili chiyulo chipema chize nakwachile ku mwono wami.

b Tala sango ja ku mwono ja ndumbu Willem van Seijl,  Realidades que superaram minhas expectativas ha Laulenu! wa 8 Outubro, 1999.