1-2. (a) Yihula yika mutukumbulula? (b) Yika yinasolola ngwo, Yehova kanazange chinji kutukwasa?

 YEHOVA mahasa kutukwasa kukumba yipikalo ya ku mwono ni kuwahilila mu mulimo uze twakumulingila. Kuchi Yehova akuchilinga? Kuchi mutuhasa kuyuka ha ukwaso uze akutwaha? Mutwe uno muutukwasa kukumbulula yihula yino. Alioze chitangu, tukumbululenu chihula chino: Shina Yehova kanazange lume kutukwasa?

² Ha mukanda uze asonekenene A-Hepreu, postolo Paulu kazachishile limwe liji lize liakutukwasa kuwana kumbululo lia chihula chino. Iye kasonekene ngwenyi: “Mwene iye Chikwashi chami; chichi kevwa woma. Atu yika mangulinga?” (Hepre. 13:6) Yimwe mikanda ya kuhanjika hakutwala ku Mbimbiliya yinambe ngwo, liji “chikwashi” lize azachishile ha versu yino linatale hali mutu yoze wa kuzomboka hanga akwase mutu yoze unafupiwa ukwaso. Achinyonga Yehova kanazomboka hanga akwase mutu yoze uli mu ponde. Chochene, chilweza chino chinatale hali Yehova. Iye kanazange chinji kupwa chikwashi chetu. Ni ukwaso wa Yehova, yetu mutuhasa kukumba kapinda mweswawo ni uwahililo.

3. Mu mutapu uka utatu Yehova akutukwasa kukumba yipikalo yetu ni uwahililo?

³ Mu mutapu uka Yehova akutukwasa kukumba yipikalo yetu ni uwahililo? Mba tukumbulule chihula chino, tuhengwolenu mukanda wa Izaia. Mumu liaka? Mumu uprofeto unji uze Izaia asonekene unakwate hali yetu musono. Chikwo  nawa, Izaia kalumbunwine Yehova mu jila yashi kuli yetu kumunyingika. Chakutalilaho, tutalenu kapitulu 30. Ha kapitulu yono, Izaia kazachishile yilweza yinji hanga asolole chize Yehova akufunga atu jenyi. Iye kakuchilinga (1) ha kupanjika yilemba yetu, (2) ha kutwaha usongwelo, ni (3) ha kutuwahisa musono ni kulutwe lia matangwa. Haliapwila, tuhengwolenu ukwaso uno utatu uze Yehova akutwaha.

4. (a) Kuchi Yehova avulukile A-Yunda ha matangwa ja Izaia, nawa yika iye echele hanga yilingiwe kuli ayo? (b) Kutalatala chika Yehova ahanyine kuli A-Yunda waze te ashishika? (Izaia 30:18, 19)

⁴ Ku uputukilo wa kapitulu 30, Yehova yavuluka A-Yunda ngwe “ana a uhulia” waze ‘akuweza mulonga ha mulonga.’ Iye yamba nawa ngwenyi: “O kapwa vungu lia uhulia, . . . waze kechi kwivwa kufumba cha Yehova.” (Iza. 30:1, 9) Izaia kambile ngwenyi, Yehova kechele hanga atu jenyi apalike mu luyinda mumu o kakazangile kwivwa liji lienyi. (Iza. 30:5, 17; Jere. 25:8-11) Yino ye yalingiwileko lume, yaatwala ngwe funge mu Babilonia. Alioze, mukachi ko mwapwile amwe waze te akushishika kuli Yehova, kuli wano Izaia kaehele lusango wa kutalatala. Iye yaalweza ngwenyi, tangwa limwe Yehova makaatayiza hanga afune ku Yerusaleme. (Tanga Izaia 30:18, 19.) Chilakenyo chino chamanunukine muze Yehova atuswile atu jenyi mu undungo ku Babilonia. Alioze, chino kuchakalingiwile ha shimbu lizeliene. Maliji “Yehova kanashimbula akanulinge vumbi,” kasolwele ngwo, Yehova te mapulula atu jenyi ha kupalika cha miaka. A-Izalele katwamine mu undungo mu Babilonia ha miaka 70 ndo haze amwe apwile ni utayizo wa kuhiluka ku Yerusaleme. (Iza. 10:21; Jere. 29:10) Muze ahilukile mu chifuchi cho, masoji a yinyengo waze alilile muze apwile mu undungo kaasalakanyishine ni masoji a chiseke.

5. Shindakenyo yika tunawane ha Izaia 30:19?

⁵ Musono, mutuhasa kutakama ni maliji a Izaia 30:19 anambe ngwo: “Kumakapwa ni vumbi kuli yenu ha kwivwa muteto wenu.” Izaia kanatwehe shindakenyo ngwo, Yehova kakutwivwa muze twakwita ukwaso wenyi, nawa kakukumbulula kawashi-washi yilemba yetu. Izaia yamba nawa ngwenyi: “Muze mevwa manukumbulula.” Maliji wano a utakamiso kanatwiwulula ngwo, Tata yetu kanazange chinji kukwasa waze akukundama kuli iye. Kunyingika chino, muchitukwasa kunyongonona ni uwahililo.

6. Kuchi maliji a Izaia anasolola ngwo, Yehova kakwivwa yilemba ya hita kavumbi kenyi?

⁶ Shindakenyo yikwo yika tunawane ha Izaia 30: 19? Yehova kakwivwa ni uhumikizo weswe yilemba ya hita umwe wa kuli yetu. Mumu liaka tunambe chocho? Mumu ha versu yitangu ya kapitulu 30, Yehova kanahanjika hali atu jenyi ha kuzachisa liji “waze” chekwamba, kahanjikile hali ayo ngwe chizavu. Alioze, ha versu 19 Yehova kanazachisa liji “enu” mumu iye kanazange kuhana lusango wenyi kuli hita kavumbi kenyi. Izaia yasoneka ngwenyi: “Kunuchi kulila nawa, kumakapwa ni vumbi kuli yenu muze mevwa manukumbulula.” Ngwe Tata wa zango, Yehova kechi keza kwamba kuli mwanenyi yoze unanenganyana ngwenyi: “Yena watamba kujikiza ngwe ndumbu nganji hanji pangi nganji.” Shimbu ambe chocho, iye kakulihulumba hali hita umwe wa kuli yetu ni kwivwa yilemba ya hita mutu.—Samu 116:1; Iza. 57:15.

7. Kuchi maliji a Izaia ni Yesu atukwase kumona ngwo chili chilemu kununga ni kulemba?

 ⁷ Muze mutulemba kuli Yehova mumu lia yimwe yinatupikala, chuma chitangu chize Yehova mahasa kutwaha chili tachi hanga tukumbe yipikalo yacho. Alioze, nyi yipikalo muyinunga hanji mutufupiwa lume kununga ni kwita tachi kuli Yehova hanga jitukwase kukumba kapinda wacho. Kwamba pundu, che Yehova anazange hanga tuchilinge. Chino chinasoloka ha maliji a Izaia anambe ngwo: “Kanda numwecha [Yehova] ndo hakolesa.” (Iza. 62:7) Yika maliji wano analumbunuka? Kanalumbunuka ngwo, twatamba kununga ni kulemba ndo haze mutusolola ngwe kutwazangile kwecha Yehova hanga ahwime. Maliji a Izaia kanatwiwulula yize Yesu ambile hakutwala ku yilemba yili ha Luka 11:8-10, 13. Hano Yesu kanatukolweza hanga tununge ni kulemba ni ‘kwita’ spiritu yisandu. Kashika, mutuhasa kwita mana kuli Yehova hanga tukwate yiyulo yipema.

8. Kuchi maliji a Izaia 30:20, 21 amanunukine kunyima?

⁸ Tanga Izaia 30:20, 21. Muze maswalale A-Babilonia ajingilikile Yerusaleme ha mwaka umuwika ni ndambu, lamba ni yipikalo yiyiputuka kulinga chihanda mukachi ko tangwa ha tangwa. Alioze kulita ni versu 20 ni 21, Yehova yalakenya ngwenyi, nyi A-Yunda malikonyeka ni kwalumuna yitanga yo te maapulula. Izaia kavulukile Yehova ngwenyi: “Longeshi,” ni kulweza atu ngwenyi, Yehova manulongesa kumuwayila mu jila yalita. Maliji wano kamanunukine muze A-Yunda aatusule mu undungo ku Babilonia. Chochene, Yehova kapwile Longeshi kuli A-Yunda ha kukaula usongwelo wenyi wa kufunyisa uwayilo wamwenemwene. Ni yetu musono, twakuyuka ha kupwa ni Yehova ngwe, Longeshi yetu.

9. Jila yika yize Yehova akutusongwelamo?

⁹ Izaia kanatutese ni alongi waze analongesa kuli Yehova mu majila aali. Yitangu, Izaia yamba ngwenyi: “Meso jenu mamona Longeshi yenu.” Ha chilweza chino, Izaia kanasolola ngwo Longeshi kali kulutwe lia alongi. Chili kuyuka chinene kutulongesa kuli Yehova musono. Kuchi iye akutulongesa? Kakuchilinga kupalikila mu ululikiso wenyi. Twakusakwilila chinji ha kutambula ulumbunwiso walita kupalikila mu ululikiso wa Yehova. Usongwelo weswe uze twakutambula ha kukunguluka cha mu chikungulwila, kukunguluka cha mambonge, ha mikanda yetu, ha  site jw.org ni mu majila akwo, wakutukwasa kunyongonona ni uwahililo mu yipikalo.

10. Mu mutapu uka twakwivwa liji lia Zambi “kunyima [yetu]”?

¹⁰ Izaia kanasolola jila yamuchiali yize Yehova akutusongwelamo, yamba ngwenyi: “Matwi jenu nawa mevwa liji kunyima yenu.” Hano Izaia kanasolola Yehova ngwe Longeshi wa kupanjika kanawa yoze unende kunyima lia alongi jenyi ni kumika kulutwe ha kwalweza jila yipema yize atamba kukaula. Musono, twakwivwa liji lia Zambi kunyima yetu. Mu mutapu uka? Maliji a Zambi kaasonekene mu Mbimbiliya ha miaka yinji kunyima. Kashika, muze twakutanga Mbimbiliya chili ngwe tunevu liji lia Zambi kunyima yetu.—Iza. 51:4.

11. Mba tunyongonone ni uwahililo, yuma yika aali twatamba kulinga, nawa mumu liaka?

¹¹ Kuchi mutuhasa kuyuka ha usongwelo uze Yehova akutwaha kupalikila mu ululikiso wenyi ni mu Mbimbiliya? Twiwulukenu ngwetu, Izaia kahanjikile ha yuma yaali. Chitangu, ngwenyi: “Ye jila yino.” Chamuchiali, ngwenyi: “Endelenumo.” (Iza. 30:21) Kashika hi wika ko kunyingika “jila,” alioze twatamba nawa ‘kwendelamo.’ Kupalikila mu Mbimbiliya ni mu ululikiso wenyi, Yehova kakutulongesa yize twatamba kulinga. Chikwo nawa, kakutukwasa kukaula yize twakulilongesa. Mba tunyongonone ni uwahililo mu mulimo wetu, twatamba kulinga yuma yino yaali. Nyi twachilinga, mba mutupwa ni shindakenyo ngwetu Yehova matuwahisa.

12. Kulita ni Izaia 30:23-26, kuchi Yehova te mawahisa atu jenyi?

¹² Tanga Izaia 30:23-26. Kuchi uprofeto uno wamanunukine hali A-Yunda waze ahilukile mu Yerusaleme hanyima lia kupwa mu undungo ha miaka yinji? Yehova kaehele yuma yinji yize yaakwashile ku musunya ni ku spiritu. Muze Yehova aawayishile, o yapwa ni kulia chinji. Alioze chahiana ulemu, Yehova yawayisa atu jenyi ni kulia chinji cha ku spiritu, chize chaehele uhashi wa kuwayila cheka Yehova mu jila yalita. Yehova kawahishile chinji atu jenyi ha mashimbu jacho. Yiwape yize ayo atambwile, yahianyine yuma yeswe yize apwile nayo kunyima. Versu 26 yinasolola ngwo, Yehova yawezela pangu lia ku spiritu kuli atu jenyi hanga anyingike kanawa Liji lienyi. (Iza. 60:2) Yiwape ya Yehova yakwashile atu jenyi kumuwayila ni kutakama mumu lia “chiseke mu mbunge.”—Iza. 65:14.

13. Kuchi uprofeto wa kufunyisa uwayilo wamwenemwene wamanunukine ha mashimbu jetu?

 ¹³ Shina uprofeto wa kufunyisa uwayilo wamwenemwene unatale ni hali yetu musono? Ewa, unatale! Mu mutapu uka? Chize ha mwaka 1919 M.J, tununu a tununu twa atu yatuhuka mu Babilonia Yinene, uwayilo wa mahuza wa hashi heswe. Ayo kaatwalile mu chihela chipema chinji kuhiana Chifuchi cha Chilakenyo cha Izalele. Kaatwalile mu paraisu ya ku spiritu. (Iza. 51:3; 66:8) Paraisu ya ku spiritu, yika yinalumbunuka?

14. Paraisu ya ku spiritu yika, nawa aya atwamamo? (Tala Ulumbunwiso wa Amwe Maliji.)

¹⁴ Kukatuka ha mwaka 1919 M.J, Akwa-Kristu akuwayisa katwama mu paraisu ya ku spiritu. b Ha kupalika cha mashimbu, waze ali ni kutalatala cha kutwama hano hashi, “mapanga akwo” no yanjila mu paraisu yacho ni kuputuka kutambula yiwape yinji.—Yoa. 10:16; Iza. 25:6; 65:13.

15. Kuliko mutuhasa kuwana paraisu ya ku spiritu?

¹⁵ Musono, kuliko mutuhasa kuwana paraisu ya ku spiritu? Atu ja Yehova kali mu yifuchi yinji. Kashika mutuhasa kwamba ngwetu, paraisu ya ku spiritu yili hashi heswe. Hachino, kweswako tuli mutuhasa kulinga chihanda ku paraisu ya ku spiritu ha kukwasa uwayilo wamwenemwene.

16. Yika twatamba kulinga mba tumone upeme wa mu paraisu ya ku spiritu?

¹⁶ Mba tununge mu paraisu ya ku spiritu, twatamba kulinga yuma yikwo ngwe kununga ni kuzanga mandumbu jetu. Kuchi mutuhasa kuchilinga? Mutuhasa kuchilinga nyi twalihulikila ha yitanga yo yipema hi ha uhenge wo ko. (Yoa. 17:20, 21) Mumu liaka chino chili chilemu? Nyonga ha chilweza chino. Muze twakuya ni kumeneka chimwe chihela kuze akutumba yitemo yipema, twakushimbwila kuwana yitemo yalisa. Che chimuwika nawa, mu yikungulwila yetu musono, twakuwanamo mandumbu ni mapangi alisa chizechene ngwe yitemo. (Iza. 44:4; 61:3) Alioze, twatamba kulihulikila ha kupema cha  chihela chacho hi ha kulisa cha chitemo ko. Kashika, kutwatambile kecha hanga uhenge wetu hanji wa akwetu upihise upeme wa kulinunga cha atu ja Zambi hashi heswe.

17. Yika hita ndumbu mahasa kulinga hanga akwase kulinunga cha chikungulwila?

¹⁷ Kuchi yetu eswe mutuhasa kukwasa kulinunga chacho? Mutuhasa kuchilinga ha kupwa akwa-sambukila. (Mateu 5:9; Roma 12:18) Hita shimbu mutukwata chiyulo cha kupwa ni sambukila ni akwetu mu chikungulwila, acho tunakwase kupemesa paraisu ya ku spiritu. Twatamba kwiwuluka ngwetu, Yehova mwe wakokele hita mutu uli mu paraisu ya ku spiritu hanga amuwayile mu jila yalita. (Yoa. 6:44) Achinyonga chize Yehova akuwahilila, muze akumona tachi jize twakusa hanga tukolese sambukila ni kulinunga mukachi ketu!—Iza. 26:3; Haga. 2:7.

18. Ha yika twatamba kupukuna mashimbu eswe, nawa mumu liaka?

¹⁸ Kuchi mutuhasa kuyuka ha yiwape yize Yehova akutwaha? Mutuhasa kuchilinga ha kupukuna muze tunatange Mbimbiliya ni mikanda yetu. Kulinga chino, mutupwa ni yitanga ya Ukristu yize muyitukwasa ‘kuzanga mandumbu’ mu chikungulwila, ni ‘kulifwila ni utu umwe kuli mukwo.’ (Roma 12:10) Muze twakupukuna ha yiwape yize tuli nayo, twakukolesa usepa wetu ni Yehova. Nawa muze twakupukuna ha yiwape ya kulutwe lia matangwa, kutalatala chetu cha kuwayila Yehova ku miaka yeswe chakupwa chamwenemwene. Yino yeswe muyitukwasa kulingila Yehova ni chiseke musono.

19. (a) Kulita ni Izaia 30:18, shindakenyo yika mutuhasa kupwa nayo? (b) Yika muyitukwasa kunyongonona ni uwahililo?

¹⁹ Yehova ‘makalinangamisa’ akatukwase muze makaneha songo lia hano hashi hapi. (Iza. 30:18) Yetu tunanyingika ngwetu, Yehova kali “Zambi ya ululi,” kashika kechi kwecha Satana ha shimbu linji kuhiana lize hanatese. (Iza. 25:9) Yetu twakushimbwila ni uhumikizo tangwa lize Yehova makatulamwina. Amu shimbu liacho kanda liheta, twatamba kusolola usakwililo ha chawana cha kulemba, kulilongesa ni kusa mu yitanga yize twakulilongesa ni kupukuna ha yiwape yetu. Nyi twachilinga, Yehova matukwasa kunyongonona ni uwahililo muze tunamulingila.