Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WAKULILONGESA 40

Kulikonyeka Chamwenemwene Yika Chinalumbunuka?

Kulikonyeka Chamwenemwene Yika Chinalumbunuka?

“Ami nguneza kutambika yivulumunyi alikonyeke.”—LUKA 5:32.

MWASO 36 Tufungenu Mbunge Jetu

CHIKUMA CHILEMU *

1-2. Kalisa muka wapwile hali Mwanangana Ahabe ni Mwanangana Manase, nawa yihula yika mutushimutwina?

MUTUSHIMUTWINA hali mianangana aali a ku shakulu. Umwe te kakuyula wanangana wa minyachi kumi ya mu Izalele. Mukwo, wanangana wa minyachi yaali ya mu Yunda. Chipwe ngwe katwamine ha mashimbu alisa, nihindu mianangana wano kapwile ni yimwe yalifwa. Ayo eswe aali kehukile Yehova, chocho yatwala atu jenyi avulumune. Ayo eswe kanakakombelela mahamba ni kushiha atu. Alioze hali malunga wano, hapwile umwe kalisa. Umwe yanunga ni kulinga yuma yipi ndo kukufwa chenyi. Mukwo yalikonyeka, chocho Zambi yamukonekena shili yeswe yize alingile. Mianangana aka e no?

2 Mwanangana wa mu Izalele kapwile Ahabe, wa mu Yunda kapwile Manase. Kalisa wapwile hali malunga wano aali, mahasa kutulongesa chikuma chilemu hakutwala ku kulikonyeka. (Yili. 17:30; Roma 3:23) Mba kulikonyeka yika chinalumbunuka? Kuchi mutu akusolola ngwo, kalikonyeka ni mbunge yeswe? Tunafupiwa kunyingika kanawa chikuma chino, mumu tunazange hanga Yehova akonekene shili yetu. Mba tukumbulule yihula yacho, tuhengwolenu yize yalingiwile kuli mianangana wano aali, ni yize mutuhasa kulilongesa ha yilweza yo. Hanyima, mba mutuhengwola yize Yesu alongesele hakutwala ku kulikonyeka.

YIZE MUTUHASA KULILONGESA HALI AHABE

3. Ahabe kapwile mwanangana wa mutapu uka?

3 Ahabe kapwile mwanangana wamuchishimbiali mu wanangana wa minyachi kumi mu Izalele. Iye kalimbachile ni Jezebele, mwana wa mwanangana wa ku Sendone, limwe vungu lia upite lize te liatwama ku norte. Ulo wacho, kota wakwashile A-Izalele kupwa ni upite unji. Alioze ulo wacho watwalile nawa A-Izalele apihise usepa wo ni Yehova. Jezebele te kakuwayila Mbale, uwayilo wacho te unachingi kulinga upangala ni kuhana ana ngwe yitapo. Chocho, Jezebele yakolweza Ahabe hanga atwale uwayilo wacho mu Izalele yeswe. Amu Jezebele apwile mwazovu, aprofeta a Yehova kapwile mu ponde. Iye katumine kushiha anji a kuli ayo. (1 Mia. 18:13) Ahabe mwene, neye “walingile chipi kumeso ja Yehova kuhiana waze eswe a kushi.” (1 Mia. 16:30) Yehova kamwene yeswe yize te akulinga Ahabe ni Jezebele. Mumu lia keke, Yehova yatuma profeta Eliya hanga akolweze atu Jenyi eche yitanga yipi ni kuputuka kumuwayila cheka. Alioze, Ahabe ni Jezebele yalituna kumupanjika.

4. Lamba lika te Ahabe mamona, nawa kuchi evwile?

4 Hakupalika cha mashimbu, uhomboloji wa Yehova yiuheta kusongo. Iye yatuma profeta Eliya hanga alweze Ahabe ni Jezebele lamba lize te maamwesa. Asoko jo eswe te maashiha. Maliji ja Eliya kevwishile Ahabe yikola yinji ku mbunge! Chocho lunga yono mukwa-kulizata, ‘yalikehesa.’—1 Mia. 21:19-29.

Mwanangana Ahabe kasolwele ngwenyi kakalikonyekene ni mbunge yeswe ha kusa profeta wa Zambi mu zuwo lia ususu (Tala maparagrafu 5-6) *

5-6. Yika yinasolola ngwo, Ahabe kakalikonyekene ni mbunge yeswe?

5 Ha mashimbu jacho, Ahabe kalikehesele. Alioze hanyima lia chino, yuma yize alingile yasolwele ngwo, kakalikonyekene ni mbunge yeswe. Iye kakalingile niyimwe hanga ahwise uwayilo wa Mbale mu wanangana wenyi. Nawa kakakolwezele atu hanga awayile Yehova. Ahabe kasolwele nawa ngwo, kakalikonyekene ha yuma yikwo.

6 Kulutwe, Ahabe yaputuka kwasa jita ni A-Seria. Hachino, yasanyika Yehosofate mwanangana wa Yunda hanga amukwase mu jita yacho. Amu Yehosofate apwile mwanangana mupema, yalweza Ahabe hanga afupe usongwelo kuli profeta wa Yehova. Ku uputukilo, Ahabe kakazangile nyonga liacho. Yamba ngwenyi: “Kwali mutu umuwika mutuhasa kumuhula liji lia Yehova, Mikaia mwana Imala alioze kole ngunamuwvila mumu kakuprofeteza chipi hali yami hi chipema ko.” Chipwe chocho, ayo yahula profeta Mikaia. Ngwe chize Ahabe ambile, sango jize aalwezele kuli profeta kujakapwile jipema kuli iye! Ahabe kachi kalikonyekene ni kwita ukonekeno kuli Yehova. Shimbu achilinge, iye yasa profeta wa Yehova mu zuwo lia ususu. (1 Mia. 22:7-9, 23, 27) Chipwe ngwe Ahabe kasele profeta wa Yehova mu zuwo lia ususu, nihindu iye kakahashile kukinda umanunuko wa uprofeto wacho. Ha jita yize yasulileho, Ahabe yamushiha.—1 Mia. 22:34-38.

7. Muze Ahabe afwile, yika Yehova ambile hali iye?

7 Muze Ahabe afwile, Yehova yasolola chize te akunyonga hali iye. Muze mwanangana mupema Yehosofate ahilukile ku zuwo, Yehova yatuma profeta Jehu hanga amukumike mumu lia kulinga usendo ni Ahabe. Profeta Jehu yamwamba ngwenyi: “Te chakutamba kukwasa yingulungulu ni kuzanga waze akuvwila kole Yehova?” (2 Sango 19:1, 2) Haliapwila tunyongenu ha chino: Nyi Ahabe kalikonyekene ni mbunge yeswe, kachi profeta kakamwambile ngwenyi, chingulungulu yoze wakuvwila kole Yehova. Chochene, chipwe ngwe Ahabe kasolwele ngwe kalikonyekene, nihindu kakalikonyekene ni mbunge yeswe.

8. Yika chilweza cha Ahabe chinatulongesa hakutwala ku kulikonyeka?

8 Yika mutuhasa kulilongesa hali Ahabe? Muze evwile sango ja upatwilo hali asoko jenyi, ku uputukilo yalikehesa. Uno wapwile uputukilo upema. Alioze hanyima lia yino, yitanga ya Ahabe yasolwele ngwo, kulikonyeka chenyi kuchakapwile chamwenemwene. Twamona ngwetu, kulikonyeka chamwenemwene chinalumbunuka yuma yinji, hi wika ko kwivwa yikola ku mbunge ha amwe mashimbu. Haliapwila, tutalenu chilweza chikwo chize chinasolola kulikonyeka chamwenemwene.

YIZE MUTUHASA KULILONGESA HALI MANASE

9. Manase kapwile mwanangana wa mutapu uka?

9 Hakupalika cha miaka kulakaji yaali, Manase yapwa mwanangana mu Yunda. Muchihasa kupwa ngwe, shili yize Manase alingile yahianyine chinji ya Ahabe! Mbimbiliya yinambe ngwo: “Walingile yipi yinji kumeso ja Yehova kumwihia ku utenu.” (2 Sango 33:1-9) Iye katungile yilumbilo yinji ya tuzambi a mahuza. Kuhiana yeswe, yasa kaponya wa hamba mu tembele yisandu ya Yehova, kota te kakumuzachisa mu uwayilo wa upangala. Iye yalinga yuma ya munanyi, ya umbanda ni ya wanga. Chikwo nawa, Manase “wamwangine manyinga anji, chitela chakuhi.” Iye kashihile atu anji nawa yapalikisa “mwanenyi wa lunga mu kahia” ha kumulambula kuli tuzambi a mahuza.—2 Mia. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Kuchi Yehova afumbile Manase, nawa yika Manase alingile?

10 Yehova katumine aprofeta Jenyi hanga atoweze Manase, alioze chizechene ngwe Ahabe, Manase neye yalituna kupanjika. Hachino, “Yehova waatumine tupitau twa tujita twa mwanangana wa Asuria. Yakwata Manase mu malenge; yamukashila mu kuuli, nikumutwala ku Babilonia.” Muze apwile mu zuwo lia ususu mu chifuchi cha yilambala, Manase kota kanyongene chinji ha yuma yize alingile. Iye “yalilelesa chikolo ku meso ja Zambi ya tulamba twenyi.” Manase yalinga nawa chuma chikwo chilemu. Iye “yaliumba kuli Yehova Zambi yenyi.” Mbimbiliya yinambe ngwo, Manase ‘yanunga ni kulemba kuli Iye.’ Lunga wacho mupi, yaputuka kwalumuna yitanga yenyi. Iye yaputuka kumona Yehova ngwe “Zambi yenyi” ni kulemba chinji kuli iye.—2 Sango 33:10-13.

Mwanangana Manase kasolwele ngwenyi kalikonyeka ni mbunge yeswe muze alimikine ni uwayilo wa mahuza (Tala paragrafu 11) *

11. Kulita ni 2 Sango ja Mianangana 33:15, 16, kuchi Manase asolwele ngwo kalikonyekene ni mbunge yeswe?

11 Kulutwe, Yehova yakumbulula yilemba ya Manase. Kupalikila mu yilemba yacho, Yehova yamona ngwenyi Manase kalumwine mbunge yenyi. Hachino, Yehova yamufunyisa nawa ha wanangana. Manase yazachisa uhashi wacho hanga asolole ngwo, kalikonyekene ni mbunge yeswe. Chocho, yalinga yize Ahabe kakalingile. Iye yalumuna yitanga yenyi. Yalimika ni uwayilo wa mahuza ni kukolweza atu hanga awayile Yehova. (Tanga 2 Sango ja Mianangana 33:15, 16.) Kwamba pundu, Manase kafupiwile hamu ni ufulielo, mumu ha miaka yinji, iye kapwile chilweza chipi kuli asoko jenyi, akwa-zuwo lia wanangana ni kuli atu eswe. Alioze, muze Manase te hashinakajiwa, yeseka kululieka yuma yize apihishile. Kashika apwile chilweza chipema kuli mujikulu wenyi Josia, yoze kulutwe wapwile mwanangana mupema.—2 Mia. 22:1, 2.

12. Yika chilweza cha Manase chinatulongesa hakutwala ku kulikonyeka chamwenemwene?

12 Yika twalilongesa ha chilweza cha Manase? Iye kalikehesele kumeso ja Yehova ni kulinga yuma yinji. Yalemba ni kuliumba ha kwita ukonekeno kuli Yehova. Manase kalumwine yitanga yenyi. Iye kasele tachi jinji hanga alulieke yuma yize apihishile. Nawa kalingile yeswe yize mahasa hanga awayile Yehova ni kukwasa akwo hanga no achilinge. Chilweza cha Manase, chinahane kutalatala chipwe kuli atu waze akulinga shili jeka ni jeka. Chino chatukwasa kumona ngwetu, Yehova kali Zambi ‘mupema, nawa mukwa kukonekena.’ (Samu 86:5) Alioze, iye kakukonekena wika atu waze akulikonyeka ni mbunge yeswe.

13. Chilweza chika chinasolola ulemu wa kulikonyeka.

13 Manase kalingile nawa yuma yinji, hi wika ko kwivwa yikola ku mbunge ha shili yenyi. Chino chinatwehe limwe longeso lilemu chinji hakutwala ku kulikonyeka. Tunyongenu ngwe waya ni kulanda mbolo ku chihela kuze akujilingila. Alioze mutu yoze unalanjisako makwaha lionda. Shina muwahilila? Ka! Mba kuchi muwivwa nyi mutu wacho makulweza ngwo, lionda nelio lili yimwe yize akulinga nayo mbolo? Chipwe chocho, kuuchi kuwahilila! Chizechene nawa, Yehova kakwita chivulumunyi hanga alikonyeke. Nyi chivulumunyi mevwa yikola ku mbunge ha shili yenyi, necho chili chipema. Yikola yacho yili chimwe chuma chilemu chize chakufupiwa hakutwala ku kulikonyeka, alioze yino wika kuyakumbanyine. Yika nawa yakufupiwa? Mutulilongesa yuma yinji ha chishima chize Yesu atele.

NYINGIKA KULIKONYEKA CHAMWENEMWENE

Muze hanyingika upi wenyi, mwana-chimwangi yalinga wenyi usuku hanga ahiluke ku zuwo lia tato (Tala maparagrafu 14-15) *

14. Kuchi mwana-chimwangi wa ha chishima cha Yesu, aliangile kusolola ngwenyi kalikonyeka?

14 Yesu katele chishima chipema chinji ha Luka 15:11-32. Ha chishima chacho, umwe mwana chihulia yahona kwononokena tato, chocho yakatuka ku zuwo ni kuya “mu wenyi ku chifuchi kusuku.” Kuze ayile, yaputuka kumbata mwono wa luchisa. Alioze muze apalikile mu yipikalo, iye yalikonyeka ha yuma ya luchisa yize alingile. Yanyingika ngwenyi, kapwile ni mwono upema ku zuwo lia tato. Ngwe chize Yesu ambile, mukweze wacho yanyingika upi uze alingile. Chocho, yakwata chiyulo cha kuhiluka ku zuwo ni kwita tato ukonekeno. Chapwile chilemu mwana wacho kunyingika ngwenyi, kakwachile yiyulo yinji yipi. Shina yino wika ye te atamba kulinga? Ka. Te katamba nawa kwalumuna yitanga yenyi!

15. Kuchi mwana wa ha chishima cha Yesu asolwele ngwenyi kalikonyeka?

15 Mwana-chimwangi kasolwele ngwenyi, kalikonyeka ni mbunge yeswe ha yuma yize alingile. Iye kalingile wenyi usuku hanga afune ku zuwo lia tato. Muze aliwanyine cheka ni tato, yamba ngwenyi: “Hingunavulumuna Zambi mwilu, ni kumeso jenu nawa; kuchatele kunguvuluka mwanenu.” (Luka 15:21) Maliji wano kasolwele ngwo, mwana wacho kazangile kululieka usepa wenyi ni Yehova. Iye yanyingika nawa ngwenyi, yitanga yenyi yevwishile tato yikola ku mbunge. Kazangile nawa kulinga yuma yeswayo mahasa hanga tato amukonekene, chipwe lume kukalakala ngwe ngamba yenyi! (Luka 15:19) Lusango wa mwana-chimwangi, hi chishima chipema wika ko. Alioze, hali nawa malongeso alemu hakutwala kuli makulwana a mu chikungulwila. Nyi umwe ndumbu malinga shili yinene, makulwana katamba kuhengwola hanga anyingike nyi chamwenemwene iye kalikonyeka ni mbunge yeswe.

16. Mumu liaka muchihasa kupwa chikalu kuli makulwana kunyingika nyi ndumbu kalikonyeka ni mbunge yeswe?

16 Muchihasa kupwa chikalu kuli makulwana a mu chikungulwila kunyingika nyi ndumbu yoze walinga shili yinene kalikonyeka ni mbunge yeswe. Mumu liaka? Mumu makulwana keshi kunyingika yize yili mu mbunge ya mutu. Ayo kakusa wika shindakenyo ha yitanga yize ndumbu wacho anasolola, mba anyingike nyi chamwenemwene kanevu yikola ku mbunge ha shili yize alinga. Ha mashimbu amwe, ndumbu mahasa kulinga shili yinene ku tachi, chipwe makulwana waze aya ni kumukwasa, mahasa kumona ngwo iye kalikonyekene ni mbunge yeswe.

17. (a) Chilweza chika chinasolola ngwo, mutu nyi mevwa yikola ku mbunge ha shili yize alinga kuchalumbunukine ngwo, kalikonyeka ni mbunge yeswe? (b) Kulita ni 2 A-Korindu 7:11, yika yakusolola ngwo, mutu yoze wavulumuna kalikonyeka ni mbunge yeswe?

17 Tunyongenu ha chilweza chino: Umwe ndumbu malinga utanji ha yisuho yinji nawa ha miaka yinji. Shimbu ete ukwaso, iye maswekela mukwo-pwo, masepa ni makulwana a mu chikungulwila shili yacho. Chocho kulutwe, mamuyaulula. Hachino, muze makulwana mamulweza ngwo ayo kali ni yilayi yize yinasolola ngwo iye kalinga utanji. Ndumbu wacho matayiza shili yenyi, nawa masoloka ngwe kanevu yikola ku mbunge. Shina yino muyisolola lume ngwo kalikonyeka? Ka. Makulwana mafupiwa kumona yuma yinji, hi wika ko kwivwa yikola ku mbunge. Mumu ndumbu wacho kalingile shili kamuwika ha kukwata chiyulo chipi, alioze iye kayilinga ha yisuho yinji nawa ha miaka yinji. Chikwo nawa, hi mwene ko wambulula shili yenyi, alioze kamuyaululanga. Kashika, makulwana mafupiwa yilayi yize muyisolola nyi chamwenemwene ndumbu wacho, kalumuna manyonga ni yitanga yenyi. (Tanga 2 A-Korindu 7:11.) Hanji mukupalika mashimbu anji mba ndumbu wacho alumune yitanga yenyi ni kusolola ngwo, kalikonyeka ni mbunge yeswe. Hachino, hanji mafupiwa kumusosolola mu chikungulwila ha amwe mashimbu.—1 Kori. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Kuchi mutu yoze asosolola mahasa kusolola ngwenyi kalikonyeka ni mbunge yeswe, nawa yika muyilingiwa kuli iye?

18 Mutu yoze asosolola mu chikungulwila, mafupiwa kulinga yimwe hanga asolole ngwenyi, kalikonyeka ni mbunge yeswe. Iye katamba kukunguluka mashimbu eswe ni kukaula yiyulo ya makulwana hakutwala ku kulemba ni kulilongesa Mbimbiliya mashimbu eswe. Katamba nawa kusa tachi hanga ehuke yuma yeswe yize yamutwalanga kulinga shili yacho. Nyi masa tachi jinji hanga alulieke usepa wenyi ni Yehova, iye mahasa kupwa ni shindakenyo ngwenyi, Yehova mamukonekena, nawa makulwana mamufunyisa mu chikungulwila. Muze makulwana anafupu kuwana nyi mutu yoze walinga shili yinene kalikonyeka ni mbunge yeswe, ayo kakunyingika ngwo hita chikuma chalisa. Hachino, kakuhengwola kanawa hita chikuma hanga achine kukalisa mbunge muze anasopesa chivulumunyi.

19. Kulikonyeka chamwenemwene yika chinalumbunuka? (Ezekiele 33:14-16)

19 Ngwe chize twamona, kulikonyeka chamwenemwene chinalumbunuka yuma yinji, hi wika ko kwivwa yikola ku mbunge ha shili yize twalinga. Chinalumbunuka nawa kwalumuna manyonga ni yitanga yetu. Chino chinachingi kwecha yuma yize muyitutwala cheka ku shili yacho, ni kukaula nawa shimbi ja Yehova. (Tanga Ezekiele 33:14-16.) Chuma chilemu chize chivulumunyi atamba kulinga, chili kululieka usepa wenyi ni Yehova.

KUKWASA YIVULUMUNYI HANGA ALIKONYEKE

20-21. Kuchi mutuhasa kukwasa ndumbu yoze walinga shili yinene?

20 Yesu kasolwele chimwe chikuma chilemu mu mulimo wenyi wa kwambujola, muze ambile ngwenyi: “Ami nguneza kutambika yivulumunyi alikonyeke, hi akwa ululi ko.” (Luka 5:32) Ni yetu lie nyonga twatamba kupwa nalio. Achinyonga ngwe sepa lie yoze wazanga chinji kalinga shili yinene. Yika watamba kulinga?

21 Kufupa kusweka shili yenyi, muchimunehena wika lamba. Chikwo nawa, kuuchi kuhasa kuyisweka, mumu Yehova kakumona yuma yeswe. (Yishi. 5:21, 22; 28:13) Nyi unazange kukwasa sepa lie, mulweze hanga aye ahanjike ni makulwana a mu chikungulwila. Alioze, nyi iye kazangile kuchilinga, yena watamba kulweza makulwana shili yacho. Chino che chinalumbunuka kukwasa sepa lie. Mumu nyi ketele ukwaso kuli makulwana ni kulikonyeka, usepa wenyi ni Yehova muupiha!

22. Yika mutumona ha mutwe uze muuhataho?

22 Ha mashimbu amwe, ndumbu mahasa kulinga shili yinene ha yisuho yinji nawa ha mashimbu anji. Hachino, makulwana mamusosolola mu chikungulwila. Shina chino chinasolola ngwo, makulwana kamuvwilile keke? Ha mutwe uze muuhataho, mutumona chize Yehova akusolola keke ha kufumba yivulumunyi ni chize mutuhasa kumwimbulula.

MWASO 103 Tufunga—Kali Yawana Kuli Atu

^ kax. 5 Kulikonyeka chamwenemwene chinalumbunuka yuma yinji, hi wika ko kwivwa yikola ku mbunge ha shili yize twalinga. Longeso lino, mulitukwasa kunyingika yize kulikonyeka chamwenemwene chinalumbunuka. Hachino, mutushimutwina chilweza cha Mwanangana Ahabe, Mwanangana Manase ni mwana-chimwangi wa ha chishima cha Yesu. Mutumona nawa yimwe yikuma yize makulwana a mu chikungulwila atamba kukaula hanga anyingike nyi ndumbu yoze walinga shili yinene kalikonyeka ni mbunge yeswe.

^ kax. 60 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Mwanangana Ahabe kevwa uli, hachino katuma tufunga hanga akwate profeta wa Yehova Mikaia ni kumusa mu zuwo lia ususu.

^ kax. 62 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Mwanangana Manase katuma atu jenyi hanga apupe tuponya waze asele mu tembele.

^ kax. 64 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Chipwe ngwe kanahongo mumu lia wenyi, nihindu mwana-chimwangi kevwa kuwaha ha kumwena zuwo lia tato kusuku.